Nieuwe Leidse Courant
Metaalbonden eisen acht pet
meer en langere vakantie
D
Voor goedkope woningen
snelle rijksgoedkeuring
Jacht op olie nu
goed begonnen
Om revolutie aan loonfront te besweren
Dr. J. Schouten
overleden
Akkoord over handhaving
c.a.o. tot 1 januari
Minister Bogaers besluit:
Machtigingen
vandaag
„de deur uit"
Zeeziekte moreelkraker
voor zeven mannen
Frans vliegtuig
(40 personen)
vermist
weerbericht
Donderdag 12 september 1963, 44ste jaargang
f. DIEMEt
HtoHrviêctmm Dr. DIEMEt
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
Telefoon 31441
In de ouderdom van 80 jaar is in
rijn woning te Rotterdam overleden
dr. J. Schouten, in leven onder meer
oud-voorzitter van het Centraal
Comité van de Anti-revolutionaire
Ikiesverenigingen en oud-fractielei
der voor de A.R.P. in de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal.
Dr. J. Schouten is maandagavond
heengegaan. De begrafenis heeft van
daag in overeenstemming met de
wens van de overledene in alle stilte
plaats gehad. Ook was het zijn wens,
dat van zijn verscheiden eerst na de
ter aardelbesteflling mededeling zou
worden gedaan.
Voor een levensbeschrijving en een
beschouwing over zijn verhouding tot
Colijn zie men elders dit nummer.
(Van onze sooiaal-economische redactie)
T~\E drie werknemersvakorganisaties in de metaalindustrie hebben gis-
U teren na langdurig beraad besloten om bij de op handen zijnde onder
handelingen over de nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst, die op
1 januari a.s. van kracht moet worden, twee primaire eisen ter tafel te
brengen, te weten:
Verhoging van de huidige c.a.o.-lonen voor alle werknemers in de me
taalindustrie met acht percent;
uitbreiding van de vakantie met twee dagen tot drie weken.
Door reeds nu bekendheid aan deze eisen te geven hopen de vakbonden
de revolutie aan het loonfront, die door de maatregelen van twee Amster
damse scheepsbouwmaatschappijen is ontketend, zo niet geheel dan toch
voor een belangrijk deel, te kunnen bezweren. De werkgeversvertegen
woordigers hebben op dit besluit niet officieel gereageerd. Zij hebben het
voor kennisgeving aangenomen.
Een andere belangrijke ontwikke
ling in de situatie is, dat de werkge
vers- en werknemersorganisaties in
de metaalindustrie het er gisteravond
laat over eens zijn geworden, dat de
huidige c.a.o. voor de nog resterende
looptijd tot 1 januari a.s. ongewijzigd
en volledig gehandhaafd moet worden.
Van werkgeverszijde is in een na mid
dernacht verstrekt communique ver
klaard, dat „in eigen kring aan de
handhaving van de c.a.o- alle aandacht
zal worden besteed".
Dit resultaat werd verkregen in een
(op verzoek van de vakverenigingen)
belegde spoedconferentie tussen de drie
werknemersbonden en het bestuur van
de afdeling sociale zaken van de Fede
ratie Metaal- en Electrotechnisohe In
dustrie (F.M.E.), teneinde zich te be
raden over de ontstane situatie aan het
loonfront in de metaalindustrie.
„Met klem ontraden"
Wat betreft de aangekondigde eisen
van de vakbonden meldt het werkge-
verscommunique het volgende: „De
vakverenigingen hebben als hun oor
deel te kennen gegeven het hunnerzijds
noodzakelijk te achten hun wensen ten
aanzien van de herziening van de c.a.o.
per 1 januari op dit moment aan de
werkgevers over te leggen en openbaar
te maken. Van werkgeverszijde is de
vakverenigingen met klem ontraden deze
stap te doen, erop wijzende dat dit in
het kader van het huidige loonsysteem
prematuur moet worden geacht. Aange
zien de vakverenigingen bij hun ziens
wijze zijn gebleven, hebben de werk
gevers, onder uitdrukkelijke handhaving
van hun bezwaren, de wensen van de
vakverenigingen aangehoord".
Olie op de golven?
Op een gisteravond na de besprekingen
gehouden persconferentie hebben de
voorzitters van de werknemersvakbonden
in de metaalindustrie, de heren I. Baart
(Alg. Ned. Metaal Bedrijfsbond), H.
Peters (Ohr. Metaal Bedrijfsbond) en P.
Brussel (Ned. Kath. Metaal Bedrijfsbond
St. Eloy) verklaard, dat zij door de be
kendmaking van de loon- en vakantie-
eisen hopen en verwachten dat de re
volutie op loongebied in de metaalnijver
heid kan worden bezworen.
Wel wordt verwacht, dat nog meer
werkgevers „uit de c.a.o.-boot" zullen
vallen (met name in de provincie Gro
ningen), doch hun aantal zou aanzien-
lijk beperkt kunnen blijven, nu de werk
gevers zowel als de werknemers weten
welke verbeteringen in de arbeidsvoor-
De minister van volkshuisvesting
en bouwnijverheid, drs. P. C. W. M.
Bogaers, zal voor de goedkope wo
ningbouw een beleid gaan volgen,
waardoor enerzijds voor deze bouw
redelijke kansen worden geschapen
en anderzijds een verantwoorde
kwaliteit wordt gewaarborgd. Van
daag gaat aan de hoofdingenieurs
directeuren in de provincies een
machtiging uit, waarbij deze on
middellijk na aanvraag rijksgoed
keuring kunnen verlenen voor de
In één
oogopslag
Geref. synode: Interkerke
lijke diensten niet verboden
(pag. 2)
Reclassering boter aan de
galg gesmeerd (pag. 2)
Beleid Westduitse B.V.D.
groeit uit tot schandaal
(pag. 5)
Gebruik van kernwapens
wordt niet verhinderd
(pag. 5)
Verontrusting over wegval
len schoolmelksubsidie
(pag- 7)
N.C.R.V. heeft vele plannen
voor de winter (pag. 7)
Oranjeploeg faalde tegen
Luxemburg (11) (pag. 11)
.en op pag. 9: In memo-
riam dr. Jan Schouten.
(Van
i onzer verslaggevers)
niet mag worden verstoord en de
nemer moet aantonen, dat hij ovei
nodige arbeidskrachten beschikt. Deze
uitbreiding van de mogelijkheid tot
lening van rijksgoedkeuringen
direct uitvloeisel van de controvert
Deurne en Fijnaart is uitsluitend ge
richt op bevordering van de opheffing
van de woningnood.
(Voor vervolg zie pag. 6 i
bouw van woningen voor eigen be
woning in gemeenten, waar onbe
nutte bouwcapaciteit aanwezig is,
indien aan enkele voorwaarden
wordt voldaan.
Deze voorwaarden zijn o.m. dat de
aannemingssom voor normale wonin
gen een bedrag van f 14.000 niet mag
overschrijden. Voor woningen van
grote gezinnen en bij een eventueel
zware fundering kunnen hogere kos
ten worden aanvaard. De bouwkosten
mogen niet voor een deel in de grond-
overdracht worden verwerkt. Dit is
dus in zekere zin een verrruiming van
de bouwmarkt in de particuliere sec
tor, die hoofdzakelijk zal kunnen wor
den toegepast in kleine plattelands ge
meenten, waar een familiebedrijf je zich
reeds lang heeft bezig gehouden met
de bouw van kleine woningen.
De kwaliteit van de woningen mag
echter niet liggen beneden de eisen, die
voor een woningwetwoning worden ge
steld. Deze woningen zullen niet in min
dering worden gebracht van de aan de
gemeenten toegewezen woningcontingen
ten. De hoofdingenieurs-directeuren krij
gen de nadrukkelijke opdracht alleen dan
rijksgoedkeuring af te geven, waar de
bouwcapaciteit van kleine aannemers on
benut dreigt te raken.
Daarom mogen deze ryksgoedkeurin-
gen slechts voor één of enkele woningen
tegeljjk worden afgegeven en moet de
aannemer ter plaatse zjjn gevestigd. Daar
bij komt nog, dat door het afgeven var
deze rijksgoedkeuringen de bouwmarkt
waarden de vakbonden "an plan zijn te
bepleiten. De bekendmaking moet, al
dus de voorzitters, dan ook worden ge
zien tegen de achtergrond van het psy
chologisch effect dat zij (hopelijk) zal
hebben.
Onder de werknemers heerst grote
ontevredenheid over de 2.7 pet, nu uit
de koppelbazenaffaire is gebleken dat
er meer ruimte was. Zy voelen zich „in
de boot genomen" en by velen leefde
de gedachte, dat zy ook het volgend jaar
wel met een „kleinigheid" genoegen zou
den moeten nemen. Deze onrust nu heb
ben de vakbonden weg willen nemen en
daarmee hopen zy de arbeidsrust te
bevorderen, zo werd verklaard. Van
werkgeverszyde werd evenwel te ken
nen gegeven, dat men Op de verwachte
goede uitwerking van de mededeling
der vakbonden „niet helemaal gerust" is.
V eran twoordelijkh ei d
Duideiyk hebben de voorzitters der
werknemersbonden te kennen gegeven,
dat de door de N.D.S.M. en de Amster
damse Droogdak Maatschappij genomen
maatregelen geheel en al voor de ver-
antwoordeiykheid zUn van deze bedry-
ven, ook al hebben de districtsbestuur
ders van de bonden aan de loonsverho
ging by de A.D.M. hun medewerking
verleend. Indien een werkgever eigener
beweging van plan is. om buiten de
c.a.o. om aan de lonen iets te doen en
de vakbondsbestuurders meedeelt dat hU
daartoe zelfs bereid is het lidmaatschap
van zyn eigen organisatie op te zeggen,
dan zullen de vakbondsbestuurders niet
schouderophalend naar huis gaan, maar
proberen om in de gegeven situatie het
beste voor de werknemers te bereiken
In het geval van de A.D.M. hebben zy
de directie byv. weten te bewegen de
tariefionen onaangetast te laten, doch
de loonsverhoging, die toch zou plaats
vinden, door te voeren in de basisionen.
In eventuele andere gevallen zullen
De verantwoordeiykheid laten zy voor
rekening van de werkgever(s), aldus de
voorzitters. (Zoals bekend heeft de
A.D.M. besloten het loonniveau over de
gehele linie met ca. 5 pet te verhogen,
nadat de N.D.S.M. had besloten een
extraatje van f 200.000.onder 3300
werknemers te verdelen).
Zowel de werknemersbonden als de
F.M.E. hebben zich gisteren apart en
gezameniyk langdurig beraden. Een be-
wys van de ernst van de situatie was
wel, dat de voorzitter van de A.N.M.B.,
de heer Baart, die juist in Genève was
aangekomen voor het bywonen van een
internationale conferentie, hals over kop'
naar Nederland terugkeerde.
Chr. Metaalbond voor
NCR V-microfoon
(Van onze soc.-econ. redactie)
Voor de NCRV-microfoon in de ru
briek sociaal perspectief spreekt heden
avond van tien voor zeven tot zeven
de heer M. Peters, voorzitter van
.de Chr. Bedrijfsbond voor de metaal- en
elektrotechnische industrie.
De zeven luchtmachtmilitairen,
die een vol etmaal op een
rubbervlotje op de Noordzee
hebben doorgebracht zijn weer
opgepikt. Een beetje katterig
maar zeer opgelucht stonden
zij aan boord van Hr. Ms. pa
trouilleschip „Balder" een ba
taljon vertegenwoordigers van
de pers te woord om hun er
varingen heet van de naald te
vertellen.
Doordat het water van de Rio de la Plata, opgejaagd door een wind
met snelheid van zeventig kilometer per uur, bijzonder hoog is ge
stegen, zijn sommige voorsteden aan de noordzijde van Buenos
Aires door overstromingen getroffen. Op de foto: een familie, die
een huis op palen bewoont, wordt door redders in een bootje uit
haar netelige positie bevrijd.
Rillerige proefkonijnen
De zeven man van de koninklijke
luchtmacht, die opgepakt in een op
blaasbaar vlot dat slechts plaats
geeft aan vier personen, niet min
der dan 24 uur lang op de Noordzee
hebben gedobberd zijn gisteravond
rillerig van de kou in Vlissingen aan
wal gebracht. Daarna werden zij
onmiddellijk naar huis afgevoerd.
Omstreeks half twee gistermiddag
was de luchtmachttest ten einde en
werden de zeven vrijwilligers door
het marinevaartuig „Balder" opge
pikt, waarna koers gezet werd naar
de rede van Vlissingen.
De deelnemers aan de test verklaar
den niet veel op zee gezien te hebben
behalve water en lucht. Op een gege
ven moment zagen zij allen een
vreemdsoortig zeilvaartuig, een soort
vikingschip met slechts een man aan
boord die star voor zich uitkeek.
Een Frans vliegtuig met vier beman
ningsleden en 36 Britse vakantiegangers
aan boord, op weg van Londen naar Per-
pignan in Zuid-Frankryk, werd vani
gen vermist.
Het was gisteravond om twintig
acht vertrokken en om twintig voor één
zou het op het vliegveld van Perpignan
hebben moeten landen.
Door slecht weer boven de Pyreneeën
werd de opsporing vanuit de lucht be
lemmerd. Uren later echter meldde de
politie in Prades in de Pyreneeën, dat het
wrak van het Franse toestel op de Pic la
Rocaille op 1.653 meter hoogte was we
genomen.
Het vervoerde toeristen, die by een ri
bureau in Lancashire een vakantie
Frankryk hadden geboekt.
Vrijwel allen hebben last gehad van
zeeziekte, een van de manschappen
heel erg. Over het algemeen was men
van mening dat zeeziekte in de over
bevolkte dinghy bijzonder is meege-
Kapitein-vliegcr M. Babeliowsky. een
van de vijf man, die nat aan boord van
de dinghy kwamen doordat zy in zee
waren gedropt, verklaarde het bUzonder
koud te hebben gehad. Hjj heeft 's nachts
echter nog kunnen slapen en naar zyn
collega's opmerkten zelfs gesnurkt. Ge
bleken is dat natte kleding nadeliger
werkt bjj een langdurig verblyf op zee
in een reddingsvlot dan droge kleding.
Drinkwater
De proef die men heeft genomen om
zeewater drinkbaar te maken is uitste
kend gelukt, het water was goed drink
baar, hoewel de smaak niet meeviel. Via
de radio, die zij aan boord hadden kon
den zij regelmatig contact houden met
marinevaartuigen die in de omgeving
waren, doch niet met de vliegtuigen die
herhaaldelijk overvlogen en wel ver
staanbaar waren. „Zeeziekte was een
moreelkraker", aldus eerste luitenant
arts R. E. Nikkels, die de mannen op al
les controleerde. Strikte discipline achtte
hij noodzakelijk om een ramp te voorko
men. De 24 uur op zee doorgebracht acht
te hij lang genoeg om de mentale hard
heid te testen. Gebleken is dat men tegen
het einde van de test beter kou, wind en
stilte kon verdragen. Het ligt in de be
doeling dat de Koninklijke Luchtmacht
regelmatig van dergelijke testen in haar
programma zal opnemen.
AVO
E WIT
Commentaren
H"j
strookte wel geheel met *ijn
persoon en karakter, dat op dr.
Schoutens eigen wens van zijn heen
gaan geen melding zou worden ge
maakt alvorens geheel in stilte
ook de teraardebestelling van het
stoffelijk hulsel had plaatsgehad. Dit
is nu geschied.
Een groot man is dr. Schouten onder
ons geweest, maar hij wist zich onder
alle omstandigheden een mens die
het van genade moest hebben en die
klein was tegenover zijn God. Aan
het verzoenend kruis van Christus
heeft hij vastgehouden, ook op zijn
sterfbed en bij het naderkomen van
de dood
Nu hij is heengegaan, is het ons nog
vreemd te moede. Hoezeer heeft nij
steeds gestaan midden in het politie
ke leven En ook toen hij zich had
teruggetrokken, kwam bij zovele
actuele problemen de vraag bij ons
op: hoe zou nu het oordeel van
Schouten luiden? Wat thans blijft
en zij zal blijven is de eerbiedige
herinnering.
Mogen wij, in al de schuchterheid die
hij alleen maar op prijs zou hebben
gesteld, iets aanstippen?
Dan is voor ons Schouten in ver
schillend opzicht de man die gestalte
gaf aan en die belichaamde.
Hij gaf gestalte aan de politiek. Welk
een vormende kracht is er niet van
hem uitgegaan. Wie voor zich het
beeld wilde oproepen van een parle
mentariër, dacht aan hem. Meesle
pend was hij in zijn betogen, daarbij
de situatie volledig beheersend; geen
enkele interruptie liet hij onbeant
woord. Hij sprak met gezag, omdat
men gevoelde bij hem van doen te
hebben met een die gedragen werd
door een vaste overtuiging. Bij vriend
en tegenstander vijanden had hij
niet was hij in gelijke mate om
zijn strikte eerlijkheid en onkreuk
baarheid hoog geschat.
Naast zijn omvangrijke arbeid in het
parlement, waarbij altijd weer trof
zijn nimmer falen in de kennis der
feiten, tot in de details toe, was er
zijn spreken voor de eigen mensen,
of dat nu geschiedde voor een be
scheiden kiesvereniging dan wel voor
een massale v'>ecnkomst; voor Schou
ten maakte dit in feite trouwens
geen verschil.
Op zulke vergaderingen, kleine en
grote, kwam men onder de indruk
van de band die hij had met het volk-
Als hij sprak, sprak hij toe, sprak hij
tot het hart. Waarom het niet duide
lijk gezegd men had hem lief. Men
voelde zich door hem bemoedigd,
vertroost, aangemaand als het moest
en na hem te hebben gehoord stond
men weer sterker, overtuigder, in het
leven.
Een groot politicus was hij, wie wel
rechtlijnigheid is verweten, maar wij
geven er de voorkeur aan, aan hem
te blijven denken als aan een, die ons
de lijnen recht heeft leren zien.
Wat wij ook willen aanstippen is dit:
dr. Schouten had vooral daarom de
liefde van het volk omdat men in
hem als het ware de belichaming^ ge
voelde van de gereformeerde gezind
te. Binnen die gezindte is een ruime
kerkelijke geschakeerdheid. Maar van
allen genoot hij het vertrouwen en
allen achtten hem als ceD hunner.
Zou zoiets nog ooit mogelijk zijn?
En nu is hij heengegaan. Niet meer
kunnen wij ons afvragen: hoe zou
Schouten denken over deze of die
situatie, hoe zou hij dit of dat pro
bleem even bedachtzaam als scherp
ontleden om te geraken tot een on
ontkoombare conclusie?
Voort moeten wij, ook zonder hem-
Veel geschriften zijn er niet van zijn
hand; niet als schrijver doch als spre
ker was hij groot. Maar zijn leven
zelf was een leesbare brief. En hij
heeft een generatie leren denken
principieel en gelovig. Hij heeft een
generatie geleerd, dat de politiek het
waard is, aldus en niet anders te
worden benaderd en te worden be
oefend.
Schouten was, al zal ook hij zijn aar
zelingen hebben gehad, van een grote
beslistheid. Maar hij kon het zijn
omdat hij zijn steunpunt wist te lig
gen buiten zijn eigen menselijkheid.
En laten ook wij, naar zijn voorbeeld,
daaraan maar vasthouden.
De olierush van de grote maat
schappijen in de omgeving van de
Waddeneilanden begint nu pas goed
op gang te komen. Niet minder dan
drie oliemaatschappijen hebben bij
voorbeeld hun aanval ingezet op het
oostelijk deel van Ameland. Heit zijn
Caltex, de N.A.M. en de Mobiloil.
Gisteren in de loop van de dag schoof
een landingsvaartuig van enige dui
zenden tonnen aan de zuid-we9t kust
van Ameland met de boeg tegen het
strand. Langszy kwam een grote lich
ter, waarin de materialen voor de
boortoren van de Caltex werden over
geladen om verder per auto naar he<
boorplateau by de eendenkooi tussen
Nes en Ballum te worden gebracht.
Van de kant van de eilandbewoners
bestond grote belangstelling voor deze
toch vry plotselinge operatie.
Ook het eiland Terschelling is in op
schudding gebracht Zoals men weet
heeft de NAM hier in de afgelopen zo
mer uitgebreide onderzoekingen gedaan
naar de mogelijke aanwezigheid van
aardgas en olie. De bodem van de Wad
denzee en van de Noordzee rond Ter
schelling is door middel van explosies
afgetast.
Duidclyk is nu wel. dat de resultaten
van dit onderzoek zodanig positief zUn.
dat meer proefboringen voor de hand
liggen.
I In het Stenneplak, een grote duinval
lei dicht by de Noordzee, zeven km van
West-Terschelling af, is de NAM nu druk
bezig een boortoren te bouwen. De re
derij Doeksen vervoert dagelijks met een
speciale pont van Harlingen uit zware
opleggers met ijzer construe ties en anh<r
materiaal.
Omdat het vervoer nog sneller moet
gaan het materiaal moet voor de win
ter zyn overgebracht schakelt de re
derij dezer dagen een tweede pont in,
die uit Engeland komt. De sleepboot
„Holland" is reeds met dit vaartuig on
derweg naar Nederland.
Vooral op Terschelling wordt in een
yitempo gewerkt door de NAM, kenne
lijk om de concurrentie voor te blUven.
Voor het invallen van de winter moeten
zo'n 150 vaarten van Harlingen worden
gemaakt. Ook moet in het glooiende
duinterrein nog een asfaltweg van onge
veer 2 km worden aangelegd. Eveneens
in ccn recordtempo. Het is de oiiemaat-
schappij meer dan ernst.
Zonnige perioden
Droog weer met zonnige perloden en
in de nacht en ochtend plaatselijk mist.
Zwakke tot matige wind tussen noord
en west. Weinig verandering In tempe
ratuur.
(zie voorts pagina 7)