VIJF OVERLEVENDEN NU OOK GERED Tien vermisten omgekomen Resolutie V.S. «"i vraagt Syrië ia te veroordelen Speidel nam afscheid Senaatscommissie keurt kernstopverdrag goed Storm in Zweden over zaak-Wennerström Engeland krij gt nog altij d gegevens van kunstmaan /ft een donie lij. Nog chaos bij Gardameer Soep met beenderlijm 1963 VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1963 Lawaai in Rome: Portugal en Z.-Afrika blij ven Zuidafrikaanse en Portugese afge vaardigden op de V.N.-conferentie voor het toerisme in Rome weigeren gevolg te geven aan het verzoek van de conferentie zich terug te trekken. Integendeel, de Zuidafrikaanse afge vaardigde nam metterdaad deel aan een commissievergadering. Tijdens zijn toe spraak ontstond er nogal wat rumoer ^doordat de Afrikaanse vertegenwoordi- iserii*ers zick niet meer konden beheersen en "met hun lessenaars begonnen te slaan. Zij hielden dit vol tot de Zuidafrikaanse an (afgevaardigde was uitgesproken, info Tunesië verontschuldigde zich later dit lawaai, maar dit was de enige - .methode om de desbetreffende resolutie kracht bij te zetten. Ook op ander gebied krijgt Zuid-Afrika iet steeds moeilijker. De publieke opi- jie is op de hand van de vluchtelingen die regelmatig naar Beetsjoeanaland ivluchten omdat zij in Zuid-Afrika zelf [waarschijnlijk spoedig in de gevangenis 'terecht zouden komen. Woensdag zijn T|twee belangrijke politieke leiders van de .CilZuidafrikaanse kleurlingen er in geslaagd dit Britse protectoraat binnen te komen. ZÜ zouden per vliegtuig naar Tangan- jjika worden overgevlogen. Gisteren vliegtuig echter door brand geheel an Jnield. Men vermoedt dat sabotage ii „jspel ïiJP tert De mijnrampen in Amerika De vqf mijnwerkers, die opge sloten zaten in een potasmijn nabij Moab in de Amerikaanse staat Utah en van wie bekend was, dat zij de ramp hadden overleefd, zijn gisteravond veilig naar de begane grond gebracht. Een dag eerder waren zoals gemeld reeds twee mannen ge red. Ook waren toen acht slacht offers geborgen. De lichamen van de overige tien arbeiders zijn gisteren levenloos aangetroffen. Ten tijde van de explosie bevon den zich in totaal 25 mannen in de mijn. De twee mannen, die het eerst wer den gered, hadden verklaard, dat hun vijf makkers een barricade achter de puinhopen hadden opgeworpen en een geïmproviseerd gordijn tot het plafond van de tunnel hadden gespannen om het dodelijke gas, dat door de ontploffing as vrijgekomen, buiten te houden. Sindsdien was er echter niets meer van ben gehoord. Zij hadden niet gereageerd op geluidssignalen van de redders. Niet temin bleef men hopen, dat een in staal gevatte luchtsluls hen zuurstof zou ver schaffen. Kennelijk is dat het geval ge- Vijftig uur Britse artsen over proeven --Injectie kan lijden van kankerpatiënt verlichten n aai Twee Britse kankerspecialisten hebben gisteren verklaard, dat zij r waongeneeslijke patiënten althans middel ter verlichting van B ,hun lijden kunnen aanbieden: zij Daihebben deze mensen ingespoten •e aai met levende miltcellen van ge- lal zonde personen. Het resultaat 3was> ^ak Pt)11 afnam. Voor het verschijnsel is overigens nog geen opverklaring gevonden. De artsen, M. S. F. Woodruff en t co: b. Nolan, beiden verbonden aan de vö universiteit van Edinburgh, hebben nd verslag van hun proeven gedaan in an het medisch tijdschrift The Lancet. Zij zeggen dat de experimenten bij hen de mening heeft doen postvat- j ten, dat kanker eens zal kunnen wor- ze, den bestreden door onvatbaarmaking lex door m'ddel van inenting. 1 v. betreffende artsen melden dat na vo(de inJecties enige verandering is gecon- incu ?,tateerd in de symptomen, de lichame- ,u,s"]ijke kentekenen of de medische bevin dingen. Acht personen met kanker in nodij®6" vergevorderd stadium zijn behandeld 7id<^Sr middel van de miltcelleninjecties. De medici zeggen dat in de helft van wko< 58.0C het aantal gevallen de veranderingen moeilijk anders kunnen worden verklaard dan door de theorie dat de cellen een zekere invloed hebben gehad op het kan kergezwel. Zij zeggen er uitdrukkelijk bij dat er geen opmerkelijke genezingen zijn geconstateerd. Geen ivaarnemers Soebandrio: „Zo vordj 1 *99 s gek zlJn we niet Minister Soebandrio heeft de mo gelijkheid dat Indonesië alsnog waar- zunemers naar Borneo zal sturen „zeer gering" genoemd. „U denkt toch nici I dat wij zo gek zullen zijn om op het laatste moment nog waarnemers te sia 1 zenden", zo vroeg de minister aan 'journalisten. Vj Ook de Philippijnen denken er sterk over de V.N.-commissie verder maar /ulli^ alleen te laten werken. ■erkij In Serawak is het gisteren weer tot ernstige ongeregeldheden gekomen toen een grote troep Chinese betogers de V.N.-waarnemers in moeilijkheden bracht. Zij wilden protesteren tegen de vorming van Maleisië. De politie wist de betogers met vuurwapens, stokken, traangasgranaten en stenen uiteen te jagen. Twee betogers kregen schotwon- 2jSJden, minstens acht anderen werden ge- wond. Aan de zijde van de politie vielen jjj zeven gewonden, van wie een ernstig. SU Oostduitsers wijken tot gi J p" uit per motorboot in oj Drie Oostduitse studenten zijn er igis- de bjtermorgen in geslaagd per motorboot naar Eeri Westduits gebied uit te wijken. Volgens i del de Westduitse politie werd hun boot tot gcn'het allerlaatste moment gevolgd door Vopo's in een raceboot, die echter net niet meer konden verhinderen dat de |i°ngelui het Westen bereikten, Twee Oostduitsers die zich in een trein hadden verborgen boven de zoldering van R ,een toilet werden evenwel gesnapt door de controledienst. In Lübeck hebben deze 1 week echter elf mensen met succes de p I vlucht ondernomen. ie B: De Verenigde Staten en Engeland Beai hebben gisteravond bij de Veiligheids- raad een ontwerpresolutie ingediend Petj waarin de moedwillige moord op twee Israëlische boeren wordt veroordeeld. Tevens wordt de aandacht van Syrië WÜ gevestigd op een rapport van de V.N waarin staat dat degenen die verant- Goei woordelijk zijn voor deze moorden een 3 N» gewapende groep schijnen te hebben gevormd die Israël betrad vanuit de hagé richting van de Jordaan en in dezelfde reotf richting is teruggekeerd. Voorts wordt 8 de beide landen in overweging gegeven over te gaan tot uitwisseling van ge vangenen en samen te werken met de VN-commissie. het mogelijk is gebleken alle andere methoden hebben gefaald, enig therapeutisch effect te kunnen te weegbrengen zonder nadeel voor de pa tiënten. De volgende stap, zo kondigen de art sen aan, moet zijn het voorzichtig trach ten de aanval op de tumor te versterken zonder de grenzen van de veiligheid te overschrijden. Het uiteindelijk doel van een ontwikkelen van een waarlijk doel treffend immuniserend middel voor kan kerbehandeling is nog ver verwijderd, maar zal toch niet onbereikbaar zijn. De Westduitse generaal Speidel, op perbevelhebber van de geallieerde landstrijdkrachten in Centraal Euro pa, heeft gisteren afscheid genomen na een ambtstermijn van zes jaar. Tijdens een kleurige plechtigheid kamp Guynemer in het bos van Fon- taLnebleau. bracht Speidel zijn strijd in herinnering tegen landen die nu geal lieerd zijn met West-Duitsland. „Ik vocht tegen dappere vijanden in twee wereldoorlogen die nu onze wa penbroeders zijn en wij mogen met ge noegen verklaren, dat de soldatentra- dities in alle landen dezelfde zijn." Hij inspecteerde daarna eenheden van acht geallieerde landen waaronder uit Nederland en België. kilometer onder de grond. Zij wer den gisteravond gezamenlijk naar boven gebracht na een angstige tocht met een lift door de zeer diepe schacht. De man nen zagen er versuft uit na hun onder grondse beproeving. Maar toen zij naar gereedstaande ziekenauto's werden ge bracht. glimlachten verschillende man nen vermoeid en wuifden zij naar fami lie en kennissen. De opluchting was va hun gezichten af te lezen. De auto' reden onmiddellijk weg naar het zi« kenhuis in Moab, 13 km verderop. Toen het nieuws over de dood van d laatste tien vermisten bekend werd ge maakt. heerste er een volslagen stilte bij de ingang van de mijn. De meeote mensen schenen er al op te hebben ge rekend. Nu restte alleen nog de droevi ge taak van het naar de oppervlakte brengen van de lichamen. Onder de red ders bevonden zich de twee mijnwerkers, die het eerst waren gered. Zij hebben kritiek op de wijze, waarop de -reddings werkzaamheden worden uitgevoerd. Hazleton Bij de mijn in Hazleton in Pennsylva nia leefde de hoop om de Ingesloten mijnwerker Lonis Bova na zestien da gen nog levend naar boven te brengen even op, toen via een neergelaten micro foon een zwak geluid werd gehoord. La ter bleek echter, dat het slechts het glij den van zand langs een ondergrondse helling was geweest. Nehroe benoemt 3 ministers Premier Nehroe heeft gisteren benoe mingen gedaan voor enige belangrijke posten in zijn regering, die waren vrijge komen doordat de vorige ministers zich geheel aan -het werk van de aan de macht zijnde Congrespartij zullen gaan wijden. De 63-jarige Krisjnamatsjari, die tot dusver minister was vodr de economi sche en defensiecoördinatie, krijgt de portefeuille van financiën. Goelzarilal Nanda. tot nu toe minister voor de plan nen, wordt minister van binnenlandse zaken. De minister voor de spoorwegen, Swaran Sing, komt aan het hoofd te staan van het ministerie van landbouw en voedselvoorziening. Het is niet dui delijk of de drie ministers ook hun oude portefeuilles zullen houden. Chroesjtsjef geniet van vakantie Premier Chroesjtsjef en president Tito zijn gisteren met het presidentiële jacht Galeb van het eiland Brioni naar het plaatsje Koper gegaan en hebben zich daarna per auto naar de hoofdstad van Slovenië begeven. Op Brioni hebben de twee staatslieden vier dagen lang trouwelijke besprekingen gevoerd, hebben volledig overeenstemming bereikt over kwesties die overigens verder niet werden genoemd. Amerikaan in Kief gearresteerd De Russische politie heeft in Kief een Amerikaan gearresteerd, in verband met een zedenmisdrijf, waarbij ook een Rus betrokken zou zijn. De Amerikaan was met een groep Rusland-kenners naar de Sowjetunie gekomen. De groep werd rondgeleid door functionarissen van Russische reisbureau Intoerist. Bij de British Aircraft Works in Filton is een model van de romp gereed van het Brits-Franse supersonische vliegtuig „Con cord", dat een snelheid van Mach 2jt zal kunnen bereiken. Als een enorme zuurstok ligt het model in de montagehal, ter bezichtiging voor eventuele potentiële klanten. 10^3 cm: niet te lang, niet te kort, nét goed! Verdrag 9 september naar Senaat De Amerikaanse senaatcom missie voor de buitenlandse be trekkingen heeft gisteren het ge deeltelijk kernstop-verdrag met zestien tegen een stemmen goed gekeurd. Het verdrag gaat nu naar de voltallige Senaat, die naar verwacht wordt met over weldigende meerderheid voor de finitieve ratificatie zal stemmen. Het akkoord werd door de Se naatscommissie zonder enig voor behoud goedgekeurd. De democraat Russell Long was de enige die tegen stemde. Senator William Fulbright, de voorzitter van de commissie, deel de mee dat besloten is om het ver drag maandag 9 september aan de Senaat voor te leggen. Voordat tot stemming werd overge gaan, verwierp de commissie voorstel len om de behandeling van het verdrag te vertragen en te eisen dat de gehele correspondentie tussen de Amerikaanse regering en Moskou die voorafging aan en gevoerd werd tijdens de besprekin gen over het verdrag openbaar zouden worden gemaakt. Senator Fulbright zei, dat men be ter een formeel rapport over de Ame rikaanse interpretatie van het verdrag aan de Senaat kan voorleggen dan een formeel voorbehoud dat mogelijk hernieuwde onderhandelingen over akkoord zou vergen. Nog onrust in België Zondag taalgrens een feit Dit weekeinde verwachten autoritei ten in de omgeving van Luik nieuwe incidenten als de aangekondigde Waal se betoging tegen het overhevelen van ongeveer 4300 inwoners van het Waal se gedeelte van België naar het Vlaam se Limburg, doorgang vindt. In Brus sel zouden uitgebreide maatregelen zijn genomen om vechtpartijen het hoofd te bieden. En vechtpartijen zijn helemaal niet denkbeeldig. Reeds dagen lang heerst er in de Voerstreek een soort angstpsycho se. Ramen worden gebarricadeerd en deuren worden extra afgegrendeld. Slechts één van de zes burgemeesters van de Voerdorpen die overgaan naar Vlaams Limburg heeft de Waalse beto ging op zijn gebied verboden. De Vlaam se pers is natuurlijk unaniem fel tegen. Maar ook Libre Belgique wijst er op dat het een „dwaasheid zou zijn de taal wet te zien als een symbool van onder drukking van Wallonië door de Vlaamse meerderheid", daarbij herinnerend de overheveling van Vlaamse Waalse gemeenten. Zondag 1 september is het zover. Dan gaan 80.000 inwoners van Vlaamse pro vincies over naar Waalse provincies en omgekeerd gaan 20.000 Belgen, die tot dusver in Waalse provincies hebben ge- XT~J1Jjia i de „Regering maakte grote fouten' Minister wist het in 1959 JN Nederland hoort men niet veel meer van de spion Wennerström, de Zweedse kolonel die gedurende vijftien jaar Zweedse en ook N AVO-defensiegeheimen aan de Russen heeft uitgeleverd. De Zweedse kranten daarentegen staan er elke dag vol van. De huis houdster van de society-kolonel, mevrouw Rosen, doet sensationele onthullingen over haar leven bij de meesterspion in een vele afle veringen durend verhaal in een weekblad. Maar dat is alleen voor de meer op sensatie beluste lezers. Achter de schermen woedt een andere storm, die van de verontwaardiging die ge- Zelf raket maken wekt is na het openbaar maken van officiële rapporten. Hieruit blijkt dat het beleid van de Zweedse regering in deze zaak alles behalve feilloos ge weest is. Hoe alles precies in zijn werk is gegaan zal wel blijken als het rapport van de commissie van juristen die met het onderzoek belast is openbaar wordt gemaakt. De Zweedse geheime politie had reeds tijdens de oorlog verdenking tegen Wen nerström opgevat vanwege zijn zeer nau we contacten, zowel met nazi's als met communistische officieren. Promotie Niettemin bleef de kolonel in zijn ho ge functie gehandhaafd en kon hij naar hartelust belangrijke documenten fotoco- piëren om ze aan de Russen te geven. Onder de socialistische regering van pre mier Tage Erlander, welke gedurende de hele tijd dat Wennerström als spion ac tief was, aan het bewind is geweest, kon hij zelfs nog weggepromoveerd worden functie op het departement van buitenlandse zaken, als expert ontwapeningsaangelegenheden. Hij bekend vele zwaar bewaakte geheimen te hebben uitgeleverd. Maar daarmee is de zaak voor premier Erlander en zijn regering nog niet afgelopen. Oppositie en pers bestoken de regering heftig vanwe ge haar beleid. Volgend jaar zal bij de verkiezingen blijken of het Zweedse pu bliek ook het vertrouwen in de rege ring heeft verloren. Pas in 1963 is te duur Naar uit mededelingen van de voorzitter van de Britse nationale commissie voor ruimte-onder- zoek, sir Harrie Massey, blijkt, hebben de Britten met de lance ring van hun eerste kunstmaan, gearresteerd, mervoor uiKt in de e< Ariel, belangrijk meer ^egevens plaats verantwoordelijk de minister verkregen dan was verwacht. ÉB Amerika heeft gezorgd voor de lancering en het ziet er niet naar uit dat Engeland in de naaste toe komst zelf voor raketten kan zor gen die een kunstmaan in een baan rond de aarde kan brengen. Raketten die kunstmanen naar boven moeten brengen zijn zo enorm duur, dat alleen de Ver. Staten en de Sowjetunie het zich kunnen permitteren grote som men voor de vervaardiging van deze raketten uit te geven. Maar de samen werking van het Engelse bureau met het Amerikaanse bureau, de NASA, is dermate goed dat de Britten niet de nood zaak voelen hier zelf voor te gaan zor gen. En wat betreft Ariel, de eerste kunst maan, de bedoeling was dat deze slechts een jaar in gebruik zou blijven, maar tot nu toe zendt hfj nog steeds waarde volle gegevens uit over de snelheid van elektronen, zonne-spectra en het energie spectrum van zware primaire kosmische straling. defensie, Andersson, die al in 1959 wist van de activiteiten van de kolonel. La ter zijn nog vier ministers Ingelicht, be nevens enige hoge officieren. Toch kon Wennerström op zijn hoge post by bui tenlandse zaken worden gehandhaafd. Mevrouw Rosen, de huishoudster, spint bij dit alles garen. Zij vertelt vol trots dat zij het was, die in opdracht van de politie werkend, apparaten voor fotocopieën in de „geheime kamer" had gevonden. Daarna had zij gemerkt hoe de spion regelmatig via de radio opdrachten van de Russen kreeg. De senator zei dat de commissie in haar rapport aan de Senaat een officiële opvatting zal opnemen volgens welke in geval van een gewapende agressie die een vitaal belang van de Verenigde Staten zou raken, alleen de Amerikaan se natie zal oordelen of en waar zij haar kernwapens zal gebruiken. Intussen ls de ontwapeningsconferen tie te Genève gisteren op reces gegaan om de weg vrij te maken voor hei ont wapeningsdebat In de algemene verga dering van de Verenigde Naties dat op 17 september zal beginnen. De bel de voorzitters van de conferentie, een Rus en een Amerikaan, zullen overleg plegen over een hervatting van de con- Bandieten overvallen een ziekenhuis Vier bandieten hebben gisteren een ziekenhuis in het centrum van Buenos Aires overyallen. Zij doodden twee per sonen, verwondden er drie gingen er vandoor met de gelden voor de uitbe taling van salarissen, een bedrag van 4 miljoen Argentijnse pesos (390.000 gulden). De vier mannen hadden opgebeld om een ambulance. Zij verdoofden de chauf feur met een injectie en gingen toen met de ambulance naar het ziekenhuis. Een van hen was vermomd als chauf feur, twee als ziekendragers en een lag op een brancard. Sowjetunie wil vertegenwoordiger Oost-Europa in Veiligheidsraad De Sowjetunie heeft gisteren ge vraagd om opheffing van de Gemene best-zetel in de Veiligheidsraad en voor gesteld Oost-Europa een zetel te geven. Het voorstel werd gedaan door de vice- voorzitter van de Russische vertegen woordiging, Platon Morozof, voor een 'e die een conferentie over her ziening van het Handvest der Ver. Na ties moet voorbereiden. Morozof zei, dat het huidige „gentle- lan's agreement" waardoor de zetel wordt gegarandeerd moet worden be ëindigd. De Latijnsamerikaanse landen zouden volgens Morozof. maar een in plaats van twee van de zes zetels voor niet- permanente leden moeten krijgen. De permanente leden van de Veilig heidsraad zijn Groot-Britannië. Nationa listisch China, Frankrijk, de Sowjetunie en de Ver. Staten. Strijdkrachten op Cuba in alarm De Cubaanse regering heeft haar strijdkrachten gisteren in staat van alarm gebracht. Men neemt aan dat de ze maatregel een gevolg is van geruch ten als zou er weer een invasie van anti-Castro rebellen te verwachten zijn. Vooral houdt men rekening met moge lijke aanvallen vanuit Nicaragua en en kele andere bases in Centraal-Amerika. In Havanna is het nog volkomen rus tig, maar buiten de hoofdstad zouden zeer strenge veiligheidsmaatregelen zijn genomen. Negergezin mocht niet in huis Een negergezin dat een woning in de voorstad Folcroft van Philadelphia wilde betrekken is gisteren tweemaal tegen gehouden door een groep van ongeveer vijfhonderd personen. Toen het gezin van de neger, Horace Baker, naar het huis reed werd hun auto bekogeld met ste nen, tomaten en eieren. De ruiten van het huis en de auto werden ingegooid Baker verloor de macht over het stuur, zodat hij tegen een brievenbus opreed. Op aanraden van de politie ver trokken zij. Later keerde het gezin terug, maar het werd opnieuw tegengehouden door een dreigende menigte. Nadat de politie met een luidspreker vergeefs een beroep had gedaan om kalm te blijven moest het gezin opnieuw vertrekken. Nog twee I Een uur lang heeft het gisteren boven Kent in Engeland stro geregend en ondanks veel gepie ker, ook van het Engelse De Bilt, heeft men nog geen verklaring kunnen vinden. „Wij staan voor een raadsel", zei de woordvoerder van de po litie. „Het was te veel om uit een vliegtuig geval len te zijn". Commen taar van de weerkundi gen: „Wij snappen er niets van. Het was zeker niet wat wij vanmorgen voorspeld hebben be wolking en hier en daar een bui". I Werklieden hebben gis teren het graf en het ske let van een gallische krijger gevonden. Met de krijger, die twee meter lang geweest moet zijn, waren ook speren met bronzen punten begra ven. Het gebied rondom Bologna, waar het graf werd gevonden, staat be kend als het slagveld van de vroegere gallische oor logen, die omstreeks 350 voor Chr. gevoerd zijn. I Inwoners van Brussel vallen van de ene ver rassing in de andere. Al enige tijd is gemeente werken doende de stad een goede beurt te ge ven, dat wil zeggen de monumenten en openba re gebouwen worden eens grondig gereinigd en de duiven worden naar andere plaatsen ge transporteerd. Dat het nodig was blijkt wel. Op een standbeeld bij het Heizelstadion kwamen versieringen te voor schijn, waarvan men het bestaan niet meer ver moedde. I Apeldoorn was gisteren de diamanten stad van Nederland. Twee echtpa ren herdachten hun dia manten huwelijksfeest en zoals wel duidelijk is, was de belangstelling groot, vooral van gemeentewe ge. I Met het bioscoopbe zoek gaat het ook in Bel gië bergafwaarts. Enige cijfers mogen dit illus treren. Vonden in 1946 nog ruim 141 miljoen Belgen de weg naar het witte doek, in 1961 waren het er maar 70 en in 1962 nog geen 65 miljoen. Het aantal bioscopen is van Voor 1966 zal Engeland nog twee kunstmanen lanceren, weer met Ameri kaanse raketten, maar nu zal Engeland zelf de kunstmaan vervaardigen. In Europa zijn zoals bekend twee or ganisaties in wording om de andere Euro pese landen gelegenheid te geven aan het ruimte-onderzoek deel te nemen. Een daarvan is de ESRO /oor uitsluitend wetenschappelijke doeleinden. Voor de raketten, die in dit verband zullen wor den gelanceerd, zal de basis in Europa, waarschijnlijk Zweden, worden gebouwd. De tweede organisatie is de European Launcher Development Organisa'aon, vrucht van Engels-Franse besprekingen van begin 1961 In dit kader wil men een drietrapsraket ontwikkelen die onge veer 700 miljoen gaat kosten. De eerste trap zal de Engelse raket worden, de tweede trap een Franse raket en de der de trap wordt in West-Duitsland ontwik keld. Nederland, België en Italië werken aan dit programma mee. Het zoeken naar twee vrouwelijke toe risten, die bij de verschrikkelijke storm twee dagen geleden bij het Garda- t zoek raakten, werd gisteren voort gezet. Van de wegen worden massa's modder en stenen verwijderd. Er worden ook twee Belgen vermist in de Alpen ten noorden van Sondrio. Nederlandse, Franse en Duitse toeristen n de kampen Zanetti en Lili Mariene in hiinn 1600 in kotï ctp Pai verloren hun tenten en al hun bezit- Ju \60t /„J tir>«en tijdens de overstromingen en aard- ?orn T» i - verschuivingen. Vijftig auto's werden 1350. De inkomsten daal- ernstig beschadigd en door de vertrek-1 den met een kwart. 'kende toeristen achtergelaten. 1303) Denys Papin, de uitvinder van de aan iedere schooljongen be kende Papiniaanse pot, publiceerde in 1681 een methode om onder druk beenderen tot gelei uit te koken. Op zichzelf bestaat hiertegen natuurlijk niet het minste bezwaar, maar het feit dat men in het begin van de vorige eeuw deze vinding in dienst wilde stellen van de voedselverstrek- klng aan armlastigen en zieken, maakte de resultaten van Papin's vernuft toch wel hoogst bedenkelijk. Want in feite kregen de mensen, die méér dan anderen behoefte had den aan gezond en krachtig voedsel, beenderlijm te eten. In die dagen was de armoede In Eu ropa schrikbarend en in verbazing wekkende hoeveel heden nas er voor grote gestichten, voor soldaten, ar- graaf Rumford be dachte soep Inge voerd, waarvan de de basis voornamelijk uit gort be stond, bij voorkomende gelegenhe den afgewisseld met erwten en bo nen, later ook aardappelen en enige groenten, waaraan nu en dan maar natuurlijk uiterst schaars vers of gezouten vlees en spek, of ha ring B-erd toegevoegd. Ook in Neder land Berd deze soep omstreeks 1805 door bemoeiingen van de algemene armencommissle op grote schaal be reid, maar er gingen stemmen op dat deze goedkope soep te weinig „gcanimaliseerd" was, zoals dat destijds heette. Wij zouden zeggen, dat er te B-einig dierlijke eiwitten ln voorkwa- men (om van andere gewenste be standdelen maar niet te spreken). Welnu, dit bezBaar was, naar men meende, gemakkelijk te verhelpen door aan de soep, of pap, de gelei toe te voegen die volgens de (ver- TOCH IS HET ZO! beterde) methode van Papin uit been deren kon worden getrokken. Men berekende de hoeveelheid „lilllge stof" die per portie B-erd verstrekt en geraakte ln een soort opB-lnding over de goedkope voedselbron die men meende te hebben aange boord. De beenderlijm werd be schouwd, hetzij als een geschenk Gods, hetzij als een goudmijn, die vele winstmogelijkheden bood, dit hing geheel van de instelling van de betrokkenen af. In vele steden van ons land werd de Rumfordse pap of soep met been derlijm vermengd en aan armlasti gen uitgedeeld. Maar ook militaire hospitalen en ande re ziekenhuizen en gestichten, wees huizen, kortoin al lerlei instellingen die het niet te nauw met hun klanten be hoefden te nemen, verstrekten becn- derlijm. Weliswaar vonden de vrouwen van de regenten ln Amsterdam de „soep uit beenderen" ongeschikt voor zieken, maar twee jaar later (1818) werden de gesub sidieerde gestichten van de stad gelast het gebruik van beenderlijm (uiteraard nog steeds met de siaake- ïyke naam „gelei" aangeduid) zo veel mogelijk te bevorderen. Wan neer we dan nog lezen, dat door een bepaalde Instelling in die stad ook broden werden uitgegeven op vertoon van een broodloodje, waar op aan de keerzyde het beeld van de armoede prqkte met het opschrift „vergenoegd en dankbaar", lopen ons de rillingen over de rug. Behalve van hypocrisie zijn vroe gere geslachten ook niet van drank zucht vrij te pleiten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 5