LEXINGTON
Israël roept Syrië ter
verantwoording
Streven naar
vreedzame
oplossing
Navo tikt Engeland en
V.S. op de vingers
Nehroe krijgt
vertrouwen
Engeland dreigt met nieuwe
datum voor Maleisië
Skoplje liep uit voor
bezoek Cliroesjtsjef
/ft ccft &Oft£g
Hoofden met mana
VRIJDAG 23 AUGUSTUS TO3
Dreiging in het Middenoosten
(Van een onzer redacteuren)
Dreigend hebben donkere
wolken zich weer boven het
Middenoosten samengepakt.
Israël heeft de uitdagende hou
ding van Syrië aangegrepen
om de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties bijeen te
roepen. Irak heeft zijn troepen
gemobiliseerd en ook zijn
luchtmacht ter beschikking
van het Syrische opperbevel
gesteld. En wat schoorvoetend
heeft ook Egypte (dat zich nog
steeds de VAR ofwel Verenig
de Arabische Republiek blijft
noemen) de kreet aangeheven, ooZ
dat het Syrië zal helpen er-1 tussen Israël en de Arabische landen
dedigen tegen Israëlitische!dan ook al de jaren, die sinds 1948 ver-
agressie en dat ook de Egypti- streken zijn. voortüeduurd.
sche strijdkrachten in alarm-: Twee problemen bleven steeds de
Tnifn aandacht vragen, nl. dat van de Ara-
toestand zyn gebracht, levo- bische vluchtelingen, die hals over kop
ren hadden de andere Arabi- het door Israèi bezette deel van Pa-
sche landen reeds blijken van lestina hadden verlaten en last but not
solidariteit met het „bedreig-1 de srenz.n yan lsraël
w-, 11 met zijn Arabische buren, in het bijzon-
de" Syrië gegeven. En alles,der gyrlë ta het Noorden en Eeypte
bij elkaar lijkt de situatie in het Zuiden,
het Middenoosten nogal som-I CrVQTlZ6.il
De grens van Israël bestaat voor een
belangrijk deel uit zg. gedemilitariseer
de zones, die zowel over Syrisch als
over Israëlisch grondgebied lopen. Is
raël onthoudt zich van militair optre
den in deze zones, maar staat toe dat
de bevolking die in het grensgebied
woont, de landbouwgronden bewerkt
om in haar levensonderhdud te kun
nen voorzien. Deze Israëlische houding
is volkomen in' overeenstemming met
de bepalingen van het wapenstilstands
akkoord. Syrië bestrijdt deze opvatting
echter en gaat uit van het standpunt,
dat de positie van Israël in het grens
gebied door de aanwezigheid van Israë
liërs die het land bewerken een bedrei
ging vormt voor.de Syrische veiligheid.
Soms .uebeurt iv> Aa
ber. Temeer daar Israël te
verstaan heeft gegeven, dat
het zelf de maatregelen zal
nemen die het nodig oordeelt,
als de Veiligheidsraad op dit
belangrijke moment in de ge
schiedenis van de Joodse staat
verstek zou laten gaan.
Achtergrond
De Arabische soep zal echter ook dit
maal lang niet zo heet worden gegeten
•als zij werd opge<fce»d. In deze opvat
ting, die in de afgelopen vijftien jaren
hij tal van gelegenheden j'uist bleek té
ïzijn. worden we versterkt door een ge
sprek, dat we mochten hebben met en
kele vooraanstaande figuren, die wat
de zaken van het Middenoosten betreft
als uitermate deskundig mogen worden
beschouwd. Ook nu is de situatie zeer
gecompliceerd als gevolg van interne
moeilijkheden van Syrië en Irak en de
broedertwist tussen deze beide landen
en Nasser's Egypte. En het optreden
van Israël geschiedt eveneens tegen een
achtergrond van een politiek spel. dat
Historie
Voor een goed begrip van de moei
lijkheden, die zich thans in het Mid
denoosten voordoen doen we er wel
licht verstandig aan. in het kort de
situatie te schetsen die we aantroffen
nadat de Arabische legers in 1948 een
smadelijke nederlaag hadden geleden te
gen de pas opgerichte Joodse staat. Dank
zij het ingrijpen van de Verenigde Na
ties werd een eind aan de strijd ge
maakt, die met een wapenstilstand ein-
Het werk vindt dan overal normaal
doorgang; en het lijkt dan alsof het met
de bezorgheid van de Syriërs over hun
veiligheid nogal meevalt. Todat er plot
seling weer geschoten wordt en men
zich afvraagt, wat daarvan de aanlei
ding is.
Afleidim
Totdusver is het steeds zo geweest,
dat door Syrië of Egypte veroorzaakte
grensincidenten slechts dienden om de
aandacht af te leiden van moeilijkheden
in die landen zelf of tussen de Arabi
sche staten onderling. Zo is het ook
thans weer. Het zal niemand moeilijk
vallen, te constateren, waar de proble
men zich op het ogenblik voordoen. Sy
rië. waar de Baathpartij sinds het be
gin van dit jaar aan.het bewind is. heeft
met grote binnenlandse moeilijkheden
te kampen, zowel in de militaire als in
de burgerlijke sector. De regering van
Salah Bitar weet zich met de steun
van een deel van de gewapende macht
in het zadel te houden en moet zich in
Israëlische bewoners van de neder
zetting Almagor aan de grens van
Israël en Syrië houden de wacht
aan hun kant van de Jordaan.
omdat de spanningen tussen beide
landen de laatste dagen hoog op
gelopen zijn. Het kabinet van
Israël is in spoedzitting bijeen
gekomen om tussenkomst van de
Veiligheidsraad te vragen, nadat
Syrische militairen bij Khorazin
de grens hadden overschreden en
twee Israelis hadden gedood.
allerlei bochten wringen om zich ener
zijds Egypte's Nasser van het lijf te
houden, maar anderzijds toch de schijn
op te houden, dat zij niets liever wil
dan een federatie tussen Syrië, Irak
en Egypte.
En wat van beslissende betekenis Is
met betrekking tot de incidenten van de
laatste weken: het regiem van Salah
Bitar moet de beschuldigingen van
Nasser ontzenuwen, dat het hand- en
spandiensten aan het Westen verleent
en op goede voet met Israël tracht te
komen.
Verleiding
Zo kwam Syrië voor de zoveelste
maal in de verleiding, de Israëliërs in
de gedemilitariseeerde zone aan te val-
lpp om toch vooral maar te demonstre
ren, dat de haat van de Baaüiistenf in
Syrig tegeno.yer Israël zeker njjft ntin-
dan die van Nasser en de feij-
st was echter opvallend, dat Is
raëlische vergeldingsmaatregelen uit
bleven. ook al beweert men van Syri
sche zijde, dat tanks van Israël later
getracht hebben, repressaille-maatrege-
len te nemen. Syrië heeft nl. steeds be
weerd dat beschietingen van Syrische
zijde op Israëliërs die in de gedemilita
riseerde zone aan het werk waren, niet
onder zijn verantwoordelijkheid vielen.
Het klassieke argument was altijd,
»t een dergelijke beschieting, waar-
ij een Syrische patrouille betrokken
as, als een plaatselijk incident moest
worden afgehandeld. In zulke gevallen
reageerde men van Israëlische zijde
meestal met soortgelijke represaille
maatregelen. Dit keer is zulks echter
niet gebeurd.
Kernstopverdrag
buiten partners
om gesloten
Hele wereld?
Op de ontwapeningsconferentie in Ge-
nève is inmiddels een nieuw idee geop
perd. Afgevaardigden van Italië en Bra
zilië pleitten voor een niet-aanvalsver-
drag voor de gehele wereld en niet alleen
tussen de N.A.V.O.-landen en de War-
schaulanden. De vrede wordt immers
niet alleen in Europa bedreigd, maar in
de gehele wereld zei de Italiaanse af
gevaardigde. Een dergelijk verdrag moet
zaak van de Verenigde Naties wor-
In de permanente raad van de N.A.
v.o., die gisteren in Parijs vergader
de, was men niet tevreden over het
optreden van Engeland en de Ver
enigde Staten. Deze landen hebben, zo
als bekend, met Rusland een akkoord den.
gesloten over het staken van kern-
proeven en deden dat zonder de even®.deed de Raliaan een beroep op
v n de regeringen van Rusland en de Ver-
N.A.V.O.-bondgenoten er in te ken- enjgde staten om de onderhandelingen
nen. West-Duitsland, ondersteund door;over het weren van oorlogspropaganda
een aantal kleinere N.A.V.O.-landen,te hervatten. De Amerikaanse en Russi-
hebben hier ernstige aanmerkingen op sche afgevaardigden reageerden niet op
gemaakt. De Engelse en Amerikaanse i dit voorstel. Maar aangenomen wordt, dat
afgevaardigden deelden tenslotte mee-1 na de *?reu^ met Pekin»: niet
dat zij begrip toonden voor de bezwa
ren van hun bondgenoten.
West-Duitsland behaalde in deze ver
gadering nog een succes. De meerderheid
van de N.A.V.O.-raad bleek het met de
regering in Bonn eens te zijn, dat ieder
verdrag ter verhindering van aanvallen
bij verrassing moet worden afgewezen
Georganiseerd
Israël heeft de kwestie nu aan de
Veiligheidsraad voorgelegd omdat het
hier gaat om een georganiseerde mili
taire actie op Israëlisch grondgebied,
dat deel uitmaakt van de gedemilitari
seerde zone. Een Syrische militaire
eenheid, verdeeld in drie groepen,
viel onverhoeds Israëliërs aan. Er vie-
enkele doden. Later vonden Israëli
sche autoriteiten hulzen van patronen
scherven van granaten van Russi
sche makelij. Twee dagen later vond
een luchtgevecht plaats, waarbij de Is
raëlische Mirages de strijd moesten
aanbinden tegen een viervoudig aantal
door de Sowjetunie aan Syrië gelever
de MIG's. Een van de MIG's werd
neergeschoten en Israël beschikt over
foto, waarop men kan zien, hoe het
toestel uiteenspat.
Israël wil al het materiaal, dat het
verzameld .heeft aan de Veiligheids
raad voorleggen, opdat de raad ter
wille van het voortduren van vrede en
veiligheid in het Middenoosten de Ara
bische landen tot de orde roept.
Israël heeft er heel veel belang bij,
dat het conflict met de Arabische sta
ten op de een of ander vreedzame)
wijze wordt bijgelegd. Op het ogenblik
staat het voortbestaan van de Joodse
staat nog niet op het spel, omdat lan
den als Syrië, Irak en Egypte voorlo
pig zelf nog de handen vol hebben. Sy
rië tobt met een onbetrouwbaar leger,
dat voor een groot deel de zijde van
Nasser zou willen kiezen. Irak heeft
niet veel aan zijn strijdkrachten, om
dat die zich geheel moeten wijden aan
het onderdrukken van de Koerdische op
stand in het noorden van het land. En
Egypte kan zich thans geen avonturen
Zoals al werd verwacht heeft het
Indiase parlement gisteren met 346
tegen 61 stemmen een motie
vertrouwen tegen het beleid van de
regering Nehroe verworpen.
Nehroe noemde in zijn verdediging
van de regeringspolitiek de indieners van
de motie ..een merkwaardige schare,
louter samengesteld uit generaals zon-!
der leger". Hij verklaarde dat er eco-1
nomische vooruitgang is geboekt. ..ook,
al wil ik wel een uitspraak aanvaar-
den. dat de regering niet snel genoeg'
is gevorderd op de weg naar het so- j
cialisme".
Hij vervolgde: ..Voor India is het so-;
cialisme de enige kans. maar niet op|
de manier zoals China dat doet. Geen
vorderingen die ten koste gaan van de
persoonljke vrijheid".
Over het punt dat de meeste woede
had veroorzaakt zei Nehroe. dat de mi-
litaire acties tegen China werden onder
nomen op advies van de generaals en
niet uit politieke overwegingen.
De communisten 33 in getal ont
hielden zich van stemming.
Ward laat 150.000
gulden na
De Londense osteopaat Stephen Ward,
die op 3 augustus overleed nadat hij
een te grote dosis slaapmiddelen had
ingenomen, heeft een vermogen van
14 620 pond ongeveer 150.000 gulden!
nagelaten. Zijn broer Raymond Law
rence die erfgenaam is, krijgt na af
trek van de successierechten slechts om
streeks 45.000 gulden.
Inmiddels heeft d<We erfgenaam een
gerechtelijke uitspraak verkregen, waar
bij het de voormalige zaakwaarnemer
van zijn broer, Pelham Pound, verbo
den is te beschikken over de manu
scripten, brieven, foto's en tekeningen
van de overledene die hij nog in zijn
bezit heeft. Een rechter heeft bepaald
dat de machtiging die Pound indertijd
heeft gekregen, door de dood van Step
hen Ward is vervallen.
Op verzoek van Raymond Ward is
eveneens een tentoonstelling van teke
ningen en schilderijen van de osteopaat,
die maandag in een nieuwe kunstzaal
zou worden geopend, verboden.
Israël laat V.N.
waarnemers toe
Israël heeft er gisteren mee inge
stemd V.N.-waarnemers toe te laten
om het grensgebied met Syrië te
specteren. Syrië heeft Israël ervan
beschuldigd troepen langs de grens
te concentreren.
Dit voorstel werd gedaan door de
Noorse generaal Odd Bull, hoofd
de V.N.-waarnemers in de strook
Gaza. Syrië heeft nog niet op het
plan van Buil gereageerd. Vernomen
wordt dat de generaal naar Damas
cus is gegaan om met premier Bi
tar van Syrië te spreken.
De voorwaarde van Israël
Syrië het plan ook aanvaardt
spectie aan zijn kant van de grens
Itoelaat. De Veiligheidsraad zal van
avond om acht uur bijdenkomen om de
klachten over en weer van agressie
beschuldigden in behandeling te ne-
Op het ogenblik is het ruatyg lapgs
de Israëlisch-Syrische grens. Zoals
bekend hebben de VAR en Irak hun
troepen in staat van paraatheid ge
bracht.
De afdeling Overijssel van de Ver
eniging van Nederlandse gemeenten
heeft besloten haar bestuursschool te
vestigen in Almelo. Aan de school zul
len ambtenaren van de provincie, de
gemeenten en de waterschappen kun
nen studeren. Er zal o,m. les worden
gegeven in maatschappelijke verhou
ding, staatsinrichting, gemeenterecht,
gemeentefinanciën. administratierecht,
burgerlijk recht, strafrecht, organisatie
en administratie.
wereldmerk - from America's BEST tobaccos
V.N .-onderzoek nu
al in impasse
Het onderzoek van de V.N.-
commissie in Borneo is in een
impasse geraakt nog voor het
officieel is gestart. Indonesië wil
meer waarnemers sturen, maar
zowel Noord-Borneo als Serawak
houden vast aan het overeen
gekomen aantal van twee.
Naar schatting honderdduizend
mensen waren gisteren uitgelo
pen om een glimp van de Rus
sische premier Chroesjtsjef op te
vangen toen deze in gezelschap
van maarschalk Tito de door de
aardbeving getroffen stad Skopl
je bezocht. In langzaam tempo
reden de auto's langs de met
ruïnes geflankeerde wegen waar
de schamele restanten van in
veroorloven, omdat de strijd in Jemen
een groot deel van de aandacht blijft
vragen. In Israël verwacht men dan ook
geen grote moeilijkheden, althans niet
in de naaste toekomst. Wel is het ech
ter zo, dat men in de Joodse staat de
toekomst met enige zorg tegemoet ziet,
omdat op een kwade dag de moderne
wapens een rol kunnen gaan spelen,
die de Sowjetunie waarschijnlijk wel in
handen van de Arabieren wil spelen.
Daarom heeft Israël de incidenten
van de afgelopen weken aangegrepen
om de zaak voor de Veiligheidsraad te
brengen. Het wil gebruik maken van
de ontspanningssfeer, dlc tussen Oost
en West heerst. Het zoeken naar ver
gelijken en compromissen is in ver
schillende delen van de wereld aan de
orde van de dag. Misschien heeft het
Israëlische streven enig succes, al was
het alleen maar, dat het van nu af de
Arabische landen onmogelijk wordt ge
maakt de aandacht van eigen moeilijk
heden af te leiden door een dreigende
houding tegenover Israël aan te nemen.
alleen
Oost- en West-Duitsland zouden worden
geplaatst.
Het Amerikaanse antwoord was, dat
ook de regering in Washington tegen een
dergelijke beperking was.
Kritiek
Intussen neemt de kritiek op het
kernstopverdrag in het westelijke kamp
toe. Zo schrijft de New York Times,
dat het maar jammer is. dat het ver
drag als een ongewenst kind ter we
reld is gekomen.
De voorstanders van het verdrag doen
nu in de Amerikaanse senaatscommis
sie alle mogelijke moeite om de bete
kenis van het verdrag te kleineren.
Maar tevens is het verdrag met veel
vertoon door de ministers van buiten
landse zaken van Rusland, de Verenig
de Staten en Engeland in Moskou ge-
Prins Albert van Luik
en zijn stralende echtge
note Paola hebben giste
ren vier uur doorge
bracht met het bekijken
van Damascus, de oud
ste nog bestaande stad
ter wereld. Zij bezoch
ten vele historische
plaatsen. Zo zagen zij
onder meer het raam
waardoor Paulus afdaal
de bij zijn ontsnapping
uit de stad. Persfotogra
fen werden op een af
standje gehouden.
De 23-jarige manne
quin Ira Hoelker uit
Frankfurt heeft het we
reldrecord... schomme-
schommelstoel gewon
nen. Na 42 uur en 33 mi
nuten had zij er genoeg
van. Het vorige record
stond op 36 uur. Een
Duitser vond het schom
melen nog fijner, want
hij ging door tot 51 uur
verstreken waren.
I Dat de liefde niet voor
een klein geruchtje ver
vaard is bewees een
bruidspaar in West-Ber-
lijn. Op weg naar het
stadhuis kregen zij een
auto-ongeluk. De auto
werd volkomen vernield
en alle inzittenden moes
ten in het ziekenhuis ver
bonden worden. De
chauffeur moest het bed
houden, maar de trouw
lustigen lieten zich door
niets weerhouden en
twee uur later dan de
bedoeling was spraken
zij gezwachteld en
wel het jawoord uit.
Er zullen nu eenmaal
altijd mensen blijven die
er een afkeer van heb
ben hun geld aan een
bank toe te vertrouwen.
Maar dat een fabrieksdi
recteur een bank niet
vertrouwt is toch wel
haast onvoorstelbaar. In
Amerika, het land waar
de zaken modern worden
aangepakt, komt het nog
voor, getuige de vondst
onder een fabriek in
Ohio. Daar overleed een
76-jarige industrieel die
op zijn sterfbed zijn zoon
en dochter bekende on
der de fabriek 350.000
dollar verstopt te heb
ben omdat hij de ban
ken niet vertrouwde. Na
acht uur graven vonden
de kinderen twee melk
kannen van 45 liter, vol
gepropt met biljetten
van vijf, tien en twintig
dollar.
veiligheid gebracht meubilair,
keukengerei en andere persoon
lijke bezittingen opeengetast lig
gen.
Langs de gehele weg werden bloemen
door de toeschouwers gestrooid. Chroesj
tsjef was zichtbaar ontroerd door wat
hij zag en door het enthousiasme
de Zuidslaven. Toen zij langs het station
kwamen wees Tito Chroesjtsjef op de
klok van het station, die nog steeds 5.14
aanwijst het tijdstip waarop op de
26ste juli viervijfde deel van de slapende
stad werd verwoest.
De Russische premier sprak met over
levenden van de ramp en bedankte eer
Russische hulpploeg van 500 man. D(
leider van deze groep, een Russische ko
lonel. leidde Chroesjtsjef in het centrum
rond.
Aan een diner dat in Belgrado gege
ven werd zijn de gewone politieke toe
spraken gehouden. Chroesjtsjef zei dat
een kernoorlog die door de imperialis
ten uitgelokt wordt, tevens de laatste
oorlog zal zijn. Ook China zal dan ver
woest worden. Hij gaf nogmaals uiting
aan zijn vertrouwen dat de handel en
de betrekkingen met Zuidslavië een
steeds hechtere basis zullen krijgen.
Ramp in Skoplje
voorvoeld: leraar
verhuisde
Nu de aardbeving van Skoplje ge
weest is en de naam van deze zo
zwaar getroffen stad bijna niet meer
in het nieuws komt. komen de verha
len los van de mensen die alles wel
hebben zien aankomen. Veel van die
verhalen zijn niet te controleren, maar
de volgende geschiedenis schijnt his
torisch te zijn.
Verleden jaar reeds heeft een na-
tuurkundeleraar. de 46-jarige Dragan
Jowanowitsj, de aardbevingsramp voor
speld. Zijn vrienden raadden hem aan
eens naar een dokter te gaan. maar
de man was zo overtuigd van zijn gelijk
dat hij 's nachts gekleed naar bed ging.
Maanden voor de ramp werd het voor
gevoel zo sterk dat hij verhuisde naar
een andere stad op ongeveer 260 kilo
meter afstand van Skoplje. Van daar
uit schreef hij een brief naar een vriend
waarin hij vertelde dat hij het gelief
de Skoplje zo miste, maar te bang was
om terug te komen. ..Pas vooral op
voor juli. Dat wordt een zeer gevaar
lijke maand".
Jowanowitsj was verleden jaar op de
gedachte gekomen nadat Skoplje geteis
terd was door een overstroming van de
rivier de Vardar.
Het huis van Dragan werd bij de ramp
van verleden maand met de grond ge
lijk gemaakt. In het gebouw kwamen
22 mensen om het leven.
zelfs zo hoog gelopen dat de
premier uan Sarawak. Stephen Ning-
kan, bij zijn vertrek naar Malakka
enkele journalisten nogal onbeheerst
toeschreeuwde: ..Indonesië kan
de lopen wij ten ons niet
bluffen, en als wij gedwongen w
te vechten, dan zullen wij vechten tot
de laatste
Secretaris-generaal Oe Thant heeft
gisteren een niet nader bekendgemaakt
compromis voorgesteld en zijn vertegen
woordigers in Serawak en Noord-Bor
neo opdracht gegeven hun werkzaamhe
den voorlopig tot zondag uit te stel
len.
Dit is in overeenstemming met de
wens van Indonesië en de Philippijnen.
Deze landen willen eerst spreken, over
het aantal vertegenwoordigers, voordat
de commissie begint. Engeland echter
heeft bij Oe Thant er op aangedrongen
dat de commissie onverwijld start, en
daarbij tevens aangekondigd, dat als
aan de vastgestelde datum var
augustus voor de verwezenlijking
de federatie Maleisië niet de hand kan
worden gehouden, een nieuwe datum
zullen vaststellen en zich daaraan
zullen houden zonder rekening te hou
den met de V.N.-commissie
Zo ziet Oe Thant zich dus door de
vertragingspolitiek van Indonesië gesteld
voor allerlei moeilijkheden. De
sie zelf vindt het vrij zinloos o
ginnen, omdat het verslag van hun be
vindingen toch niet zal worden
vaard indien geen waarnemers vl..
de Philippijnen vertegen-
Chinese lof voor
Roemenië
De hoogste leiders der Chinese
volksrepubliek hebben gisteren, bij
de herdenking van het feit, dat Roe
menië negentien jaar geleden werd
bevrijd, hun Roemeense ambtgeno-y
ten een" boodschap met zeer harte
lijke gelukwensen gezonden.
In de boodschap wofdt gesproken
over dë vriendschappelijke Chinees-
Roemeense samenwerking. Er wordt
voorts dc hoop in geuit dat de „diep ge
wortelde vriendschap tussen onze vol
ken zich verder zal ontwikkelen en een
nog steviger basis zal krijgen".
Volgens in juli jl. gepubliceerde be-..
trale koers" tussen Moskou en Peking'
te sturen. In deze maand hebben Roe
menië en China culturele en weten
schappelijke overeenkomsten gesloten.'
Roemenië heeft, als enig Europees
communistisch land buiten Albanië, van'
tijd tot tijd iets van hetgeen door Pe
king, in zijn geschil met het Kremlin,
naar voren werd gebracht, gepubli-
De Amerikaanse onderminister van
buitenlandse zaken George Ball zal op
29 en 30 augustus in Lissabon bespre
kingen voeren met leden van de Portu
gese regering. Dit is door het Witte Huig
bekendgemaakt.
Van Lissabon reist de onderminister
door naar Pakistan voor overleg mef
president Ajoeb Khan op 3 september.
De woordvoerder van het Witte Huis
zei dat premier Salazar van Portugal
had laten weten, dat de komst van Ball
nuttig zou kunnen zijn. Over het bezoek
aan Pakistan wilde de woordvoerder al
leen maar zeggen, dat er over „kwes-"
ties van wederzijds belang" zal wor
den gesproken.
1296) De hoofden der Maori's be
zaten niet alleen wereldlijke macht,
maar waren tevens met de priester
lijke waardigheid bekleed, wat hun
aanzien uiteraard ten goede kwam.
Bovendien en dat achten we voor
vandaag het belangrijkste werd
hun een geheimzinnige kracht toe
gekend die in het wetenschappelijk
spraakgebruik als ..mana" bekend
staat, sinds de zendeling en ethnoloog
Codrington in 1878 dat Maleise
woord voor het eerst gebruikte.
Wat Mana eigenlijk is. kan het best
worden gedemonstreerd door het
verhaal van de Es
kimo, die de m
voering kocht
die
vroeger zeer bedre-
de jacht. Hij naaide
die voering in zijn
eigen mouwen en
in elk volgend kle
dingstuk werden die
oude vette lappen trouw overge
bracht. Het gevolg hiervan was, dat
de Eskimo door die mouwen een
machtig jager werd. We laten hier
bij in het raidden, welke rol zijn
zelfvertrouwen daarbij heeft ge
speeld. maar in ieder geval is de
kracht die aan de mouwen werd
toegeschreven een typisch voorbeeld
van mana, dat zo'n grote rol in het
leven van vele natuurvolken speelt.
(D° onoverwinnelijkheid die in dc
middeleeuwen aan bepaalde wapens,
ln het bijzonder zwaarden, werd
toegeschreven, berust eveneens op
mana, al werd deze term In die tijd
in onze streken niet gebruikt.)
Over de vraag, of mana een na
tuurlijke of bovennatuurlijke kracht
moet worden genoemd, bestaat geen
eenstemmigheid, maar over één ding
zullen we beslist geen ruzie krij
gen, nl. wanneer we de stelling po
neren dat het in ieder geval niet
TOCH IS
HET ZO!
een natuurkundige kracht is.
Hoe het ook zij, de Maorihoofden
werd deze mana eveneens toegekend
en het respect voor deze heren
groeide daardoor zó, dat aanraking
van zijn lichaam of van dc voorwer
pen waarmee hij in kontakt was ge
weest, groot gevaar opleverde. Al
het vaatwerk waaruit hij gegeten
en gedronken had, moest worden
vernietigd, wilde dit gevaar voor an
deren uit de weg worden geruimd.
Een Maorihoofd. dat onder een af
dak trad, waaronder een kookplaat
was Ingericht, maakte alleen al daar
door kookgerei en
spfjzen onbruikbaar
voor anderen en
het gebruik van
een voorwerp dat
aan het hoofd toe
behoorde, kon de
dood tengevolge
hebbe**.
WU. die op een
veilge afstand van
de hoofden der Maori's zitten (zowel
wal tijdsduur als afstand betreft)
moeten hierover niet te geringschat
tend denken, want er zijn werkelijk
gevallen bekend van mensen, die zon
der het te weten iets gebruikten dat
door de koning was aangeraakt en
stierven toen zij hoorden dat het
door hen gebruikte gereedschap van
de koning afkomstig was. Dit zijn
sterke voorbeelden, die uit de aard
der zaak zeldzaam zijn, maar zij
bevestigen toch in ieder geval de
kracht vm de autosuggestie (vol
gens wesWse begrippen) of van de
mana 'gens de opvattingen der
Polynes-ër»)
We kunnen echter niet nalaten te
wijzen op een merkwaardige parallel
tussen oosterse en westerse gebrul-
Daarover een volgende keer!
