ROMEINEN in
Honderd miljoen oesters
jaarlijks op tafel
Maasstad
ZONDAGSBLAD
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1963
Australië
Kansen
voor de
Zeeuwse
kwekers
Tanilba Bay, augustus.
„We zijn niet trots, maar dankbaar."
Het werd me als een laatste groet toegeroepen uit
het mooie huis aan Tanilba Bay, waar de heer en
mevrouw Padmos jazeker, uit Yerseke me met
de traditionele, hartelijke Zeeuwse gastvrijheid hadden
ontvangen. In de werkschuit, niet ver van het in een loontrekkers gaat zijn de moge-
lijkheden van plaatsing gering.
rimpelloze baai liggende steigertje, had ik zoveel met Hierbij komt nog dat er bijzonder
een vijl opengebroken oesters geproefd dat ik de WHetg ondernemer zijn op een
duizenden liters gefiltreerd brak water als het ware in moeJ?wotrtodjeÉ>dSt
m'n maag voelde klotsen. In de „glazen woning", die,
geheel volgens de regels van de moderne binnenhuisarchitectuur, door mevrouw Padmos was het
ontworpen, was ik getracteerd op een stevige Hollandse schotel, zó Hollands dat het moeilijk
was me voor te stellen aan de andere kant van de wereld te zijn.
Mét de heer A. Salm eveneens uit Yerseke afkomstig en slechts vijftig meter van z'n
partner vandaan wonend behoort de heer J. Padmos tot de enige Zeeuwse oesterkwekers,
tratie van oesterpercelen gaat.
Een aanzienlijke kapitaalsinveste
ring is ermee gemoeid, voor één
hectare „baai" ongeveer zestien
honderd gulden.
Voor de laatste categorie on
dernemer dus op nieuwe pradht-
gronden zijn de
die het hebben gewaagd in Australië een nieuw bestaan op te bouwen. Avontuur eerder dan
noodzaak dreef hen naar de boven New Castle liggende Tanilba Bay,
In 1951, het jaar van hun aan
komst. werd de Nederlandse oester-
oultuur per slot van rekening nog
niet bedreigd. En dat in 1963 de
nekslag zou komen nog verhaast
door de vrijwel totale oestersterfte
in de afgelopen winter kon toen
beslist nog niet worden voorzien.
„Australië is een geweldig oester-
land". zei de heer Padmos. „Voor
de consumptie van kreeft en gar
nalen kan men er trouwens ook
goed terecht. Oesters zijn voor
niemand hier een luxe. Zowel in
de winkels als in de restaurants
zijn ze bij dozijnen tegelijk te
krijgen."
Oesters met spek
De goedlachse Zeeuw vertelde
niets teveel. In Sydney en Mel
bourne had ik al verschillende
soorten oesterschotels geproefd
wat denkt u van Oysters Kilpa-
trick, of wel van oesters met
spek? die niet Veel duurder
waren dan andere voorgerechten.
En de trots, waarmee de Austra
liërs elke nieuwkomer over hun
oesters vertellen, is ook al een
maatstaf voor het lucullisch ge
noegen. dat uit deze exquise
schaaldieren wordt gehaald.
„De oester, die hier geprodu
ceerd wordt", vertelde de heer
Salm. „is een heel andere dan
die in de Zeeuwse stromen. Het
fs de zogenaamde rotsoester
in Nederland komt uitsluitend de
imperiaaloester voor die in
heems is aan de Australische
kust De cultuur geschiedt voor
namelijk in het gebied tussen
Melbourne en Brisbane. Een wer
kelijk intensieve cultuur vindt bouw
echter alleen in het kustgebied ginnen. We hebben nu eigen bo-
van de staat Nieuw Zuid-Wales
plaats. De baaien, waar de rivie-
ren in uitmonden, zoals Botany scheepje, eigen stokken
Bay en Hawkesbury Bay, zijn ken. tt
wel de belangrijkste kweekplaat- slaagd
Melbourne
Brisbane beperkt. Natuurlijke
omstandigheden zijn hier de oor
zaak van, o.m. de temperatuur van
het water, het eb- en vloedver-
sohdl, 'het zoutgehalte en de sliö-
rij'k'iom. Tegelijkertijd kan niet
woeien ontkend dat alle beschik
bare en gesdhikite gron'd als is uit
gegeven.
Volgens de Commonwealth
Scientific and Industrial Re
search Organisation" zouden er
echter goede mogelijkheden in
Zuid-Australië. West-Australië en
het Noordelijk Territorium zijn.
Ook Queensland en Tasmanië zou
den voor de oesterteelt in
king komen. Alleen
nieuw te gebruiken wateren moe-
en worden „ontdekt", wat uiter
aard risiko voor de pionier in-
Voor wat betreft Tasmanië kan tot
nog worden toegevoegd dat daar ren
dezelfde imperiaalo aster als in ov:
de Zeeuwse wateren inheems
beek, hoofdboekhouder van
de Spaarbank voor de stad
Amsterdam, kan zich als enige
in ons land de trotse eigenaar
noemen van een verzameling
van 3300 verschillende spaar-
tbreidiiïgs- potten! Het begon ongeveer
tien jaar geleden. De heer Ter
Wolbeek (Amsterdamseweg
506 in Amstelveen) kreeg van
een buitenlandse collega een
spaarbusje cadeau. Het was er
een van het klassieke strijk
boutmodel, dat spaarbanken
overal ter wereld aan hun
spaarders verstrekken.
Een hoofdboekhouder van
spaarbank spaart spaarpotten
Dit busje wekte het verlangen
op naar meer; na in Duitsland
een zeer typisch denneappelvor-
mig spaarpotje „op de kop te
hebben getikt", was de heer Ter
li aaiuiiei- Wolbeek niet meer te houden. Hij
zullen de schreef brieven aan Europese en
Amerikaanse vrienden, allen col
lega's aan spaarbanken, met het
verzoek hem een spaarpotje te
zenden. Zo groeide de collectie,
;r in 1958 ruim 350 exempla-
bijeen waren. Toen werd er
deze unieke verzameling
het eerst geschreven g
Volgens experts zegt dit overigens reacties bleven niet uit. *Op ten-
niets van de produktie-omstandig-
heden en van ck
duktie-methoden.
Nleuw-Zeeland, waar de rots
oester weer voorkomt, t
nooit iets aan de oesterkweek ge
daan. Proeven zouden echter goe
de resultaten hebben gehad, ter
wijl er voldoende bruikbare wa
teren aanwezig zouden zijn. Ei
schijnen enige wettelijke belemme- Wolbeek zal i
seerd, „regende" het spaarpot
ten, grote en goedkope, kleine en
dure. Thans telt de verzameling
reeds 3300 exemplaren 1
Geen middeleeuwse
In de collectie van de heer Ter
ringen te bestaan, doch
thans doende deze utt de weg i
ruimen.
Australië: links de heer Padmos
rechts de heer Salm. Op de ach
tergrond, onder het afdakje, de
eigen „farm" be
de stokken hebben kunnen vast
zetten), de opkweking (na het
„spat"-stadium van een half jaar
twee tot tweeëneenhalf jaar du
rend) en de afmesting (maxi
maal zes maanden).
in
i spaarpot uit de Middeleeuwen
zoeken. Die bestonden toen nog
niet, want het sparen was in die
dagen geen individuele hande
ling, maar een collectieve. In de
kerken stonden offerblokken en
armenbussen, waarin voor kerk
oi armen werd geofferd.
Pas omstreeks 1500 ontstonden
de particuliere spaarpotten die
door pottenbakkers werden ver
vaardigd. We bezitten helaas
slechts enkele scherven van een
spaarpot, die in de ruïne van het
Huis te Merwede (dat in 1421
werd verwoest) werden gevon-
Die eerste spaarpotten waren
bijna alle bolvormig en pas uit
later tijd dateert het beroemde
„varken". Vele landen stimule
ren nu nog de spaarzin met een
„varken", het gemeste varken
immers betekende voedsel voor
de gehele winter. Die „varkens"
worden „geslacht" door ze. zoals
de Zweden doen. omstreeks
Kerstmis stuk te gooien. De
Duitsers maken er echter een
slot op, zodat het varken heel kan
blijven. Verschil in volksaard?
Het is verbazingwekkend, welk
een verscheidenheid aan spaar-
in gebruik is. Behalve de
_jkende spaarvarkens vindt men
in de verzameling: spaarhuisjes -
bijenkorven - globes - boekjes -
molentjes - negertjes - wiegjes -
kastjes - klompjes en buisjes.
(Een zeer groot aantal van het
bekende strijkboutmodel, prijkt
er naast sportverenigingsspaar
potten (uit Duitsland) die de
vorm hebben van een voetbal,
een kegel, een halter of een
schaakstuk.
Ingenieus zijn de Japanse en
Chinese exemplaren, die met ver
nuftige sluitingen en geheime
drukknopjes het sparen veraan
genamen.
En vergis u niet in dit verza
melingsdomein, dat in de direc
tiekamer van de Spaarbank voor
de Stad Amsterdam is onderge
bracht: boeken die het opschrift
dragen „II Mio Rispar Mio" of
„Langs gulden wegen", blijken
spaarpotten te zijn.
Lieftincks hoofd
Omvangrijk zijn de Zweedse
spaarvarkens, die slechts één
jaar leven.
11UI„„ Elke gedachte L
rek- hoging, of exportbevordering stuit
weerstanden. De Verenigde
Nee, Australië exporteert kweekgrond te huren".
-- Wat --
ijfentwintig hectare ?ta*en zouden
nog niet veel. Alleen een beetje
naar Hongkong en Singapore, ge
loof ik. De honderd miljoen oes
ters. die jaarlijks worden gepro
duceerd. komen vrijwel allemaal teren,
op de eigen tafel terecht".
„De cultuur zelf is ook geheel
verschillend van die in hel vader
land", vulde de heer Padmos aan.
„De Zeeuwse oester 'bijvoorbeeld
groeit op de grond, de Austra-
zijn de mogelijkheden
van ae in Nederland op z'n laat
ste benen lopende Zeeuwse oes
terkweker in de Australische wa
armee ook de kustgebie-
Tasmanië en Nieuw-Zee-
land worden bedoeld?
Lage pacht
ïische op stokken, die op rekken Volgens de oH.c.ële gegevens
AflesMUf 28*2 J».
bied voor de bloeiende en zeer
constant gebleven bedrijfstak kun
nen vormen, hoewel het de vraag
is, of alle Australische oesterbed
den aan de bijna ridicule Ameri
kaanse „gezondheidseisen" vol-
De volgende vestigingsmogelijk
heden zijn te onderscheiden; 1.
als arbeider op een bestaand be
drijf; 2. als ondernemer op een
overgenomen bedrijf; 3. als on
dernemer op nieuwe pachtgron-
de oesterteelt
grote i
dit „Zeeland'
zijn klein (één a t
hoewel er enkele
dernemers zijn.
De oesterpercelen worden door
de staat aan de kwekers verpacht.
De pachtsom is laag (ongeveer
twintig gulden per hectare), even-
Uit het gesprek bleek duidelijk als trouwens de noodzakelijke
slecht; als ze te diep
ter staan, gaan ze dood. Hier
zeggen ze altijd: oesters moeten
ook zon hebben".
Anders werken
Australië staten wordt de oesterteclt dik-
arbeiders). wijls als „tweede baan" uitge-
"*~nd om in totaal duizend
vesteringen (vaarmaterieel, stok-
ken, rekken en zakken). Het
zich bijna totaal zal moeten her- pachtcontract, dat vervreemdba;
volwassen drie- a vierjarige d
ren moeten van de stokken, waar
aan ze zich gehecht hebben, wor
den afgeklopt en ook de sorte
ring en het op de markt brengen water
van het eigen produkt zal men
moeten leren. Eigenlijk het enige,
r////////////////////////////////
Gemeenschap en
vrijetijdscentra
Gemeenschap en vrijetijdscen
tra; Scholen en vrijetijdscentra,
uitgave Bouwcentrum Rotter-
Als publicaties 3 en 4 van de
Stichting Ruimte voor de Jeugd
loopt over een periode
vijftien jaar. doch bij de herver
pachting geniet de pachter voor
keur. Een vergunning
eist in verband
sche criteria ter
de behandeling van de ding'
gekweekte oesters. het rapport
Behalve op stokken en rekken Informatiecentrum
zijn verschenen de boekjes „Scho-
de hygiëm- len en vrijetijdscentra" en Ge-
het meenschap en vrijetijdsbeste-
Het eerste werkje houdt
de stichtingen
Scholen-
heeft.
De partners Padmos
Salrr
die zonder geld in Tanilba Bay
zijn begonnen, hebben een alles- teelt valt
behalve gemakkelijke weg afge
legd om hun doel: een eigen be-
Ruimte voor de Jeugd,
het tweede wordt behandeld het
ter bijzonder arbeidsintensief, meervoudig gebruik van vrijetijds-
waardoor niemand er veel voor centra vlak bij huis.
drijf, te bereiken. Dat
't ogenblik goed hebben
beiden een groot, eigen h
ben kunnen laten bouwen, hebben
ze aan hun werklust en doorzet
tingsvermogen te danken.
„Voor we zover waren", aldus
de heer Padmos, „hebben we
eerst jarenlang in loondienst ge
werkt. Dankzij onze patroon, die
ons onder meer z'n vaarmaterieel
ter beschikking stelde, konden we
hectare voor hectare aan de op-
Beide werkjes zijn niet slechts
de zogenaam- rapporten, Zij bevatten waardevol-
de „spaf'-produktie (diertjes van le aanbevelingen voor ieder, die de
een halve tot twee centimeter vrijetijdsbesteding van onze jeugd
het op lengte, die dus het larvestadium ter harte gaat. Er worden moge-
dus het larvestadium
acB«n zijn ontgroeid en die zich ten ge- lijkheden in beschreven, oplossin-
groot. eigen huis heb- volge van de schelpvorming op gen aangegeven voor verschillende
legd. De foto toont de i
de aangegroeide oestei
bekijkend.
technische problemen. antwoor
den op allerlei verlangens, die
vaak niet eens met zo heel veel
moeite kunnen worden gegeven.
De boekjes zijn voorzien van
overzichtelijk fotomateriaal en ve
le duidelijke tekeningen.
SEDERT 1918
Iedereen is welkom in het pa
viljoen „De Instuif".
De jongelui, die hun cola's
willen drinken, de mannen die
onder meer hun pensioentijd
doorbrengen met een ommetje
langs de Bergse Voorpias, in
het seizoen de zeilers die hun
ranke bootjes meren aan de
steigers nabij het piascafé.
Het rondje, dat de kastelein
er met de meeste overgave in-
tapt, is daarom toch nog niet
voor één dezer drie categorieën.
Zij zijn niet de stamgasten-bij-
Een wijsvinger vanachter de
tapkast beduidt: „Daar zijn ze,
m'n vrienden, daar bij dat hek".
Naast „De Instuif" staat een
geteerd-houten gebouwtje. Links
het water van de plas. rechts een
door bomen beschaduwd wandel-
Sad. achter de schuur een om-
eining van palissaden, die zei
lende of wandelende voorbijgan
gers laat raden naar de ruimte,
die wordt ontstolen aan nieuws
gierige blikken. In dat gebouwtje,
in die omgeving van naar teer
ruikend hout, waren ze te vinden:
de vrinden van de kastelein, de
meest welkome gasten in „De In
stuif".
Binnen, in de keet. was het na
genoeg leeg: een tafel, een wrak
ke stoel en nog één waar een
witgehemde. zwartgekrulde jonge
man op was neergezakt. Er wa
ren ook medailles, veel medailles
en bekers in een uitpuilende vi
trinekast. De jongeman keek even
op, zei toen toch maar niets, knik
te alleen even. Het geheim, de
omheinde ruimte, lag voor ons.
Achter de palissaden, die onze
Zomaar eruit gelicht
LJET IS DAN eindelijk zover. De ruimte-redactie heeft dit
keer zichzelf „er uit gelicht". Het naarstig zoeken naar
onze welbekende pagina kan dus gestaakt worden. Ter be
vordering van de zondagsrust kan men dit blad verder voor
ongelezen laten.
Misschien klinkt dit laatste een beetje zelfvoldaan, hoewel
wij het persoonlijk meer in de zelfoverschatting zouden
willen zoeken. De trouwe lezer weet het. Ons „niet verschij
nen" zal voor hem een pijnlijke slag in de ruimte zijn. We
voelen mee.
Voor de ruimtevrees lezer de oudere lezer dus zal het
mankeren van „ruimte voor ons" een opluchting zijn. Het is
altijd prettig van een wekelijks corvee verlost te worden.
Weliswaar zal hij er geestelijk een paar mijl op achteruit
gaanwant hij voelt zich niet voor niets genoodzaakt de
jongeren pagina te volgen „om bij te blijven".
De redactie van „ruimte voor ons" heeft zichzelf er uit ge
licht. Het heeft iets te maken met de redactie-vakantie-toe
slag. Er worden wat schrijfmachines ingevet en we gaan een
fris ideetje op doen en we gaan het één en ander over de
balk gooien onder meer de redactie-vakantie-toeslag
en we gaan zo maar van iets of van niets genieten.
We gaan genieten van al die zomerzonnen, lentewinden,
maanschijnnachten en zonsondergangen waarvan de rubriek
„er uit gelicht" in de Proefballon ons reeds een voorproefje
gegeven heeft.
Ruimte-redactie (op vakantie)
nieuwsgierigheid hadden opge
wekt. lagen banen, schietbanen.
25 meter lang. Er waren Romei
nen in moderne kledij, gewapend
met grote zeker anderhalve me
ter lange bogen en houten, ge
vederde pijlen met een gewicht,
dat tussen de 17 en 18 gram
ligt.
Dun gezaaid
„Wij zijn „De Romeinen", zei
de man aan het tafeltje en hij
telde de puntentotalen, die reeds
waren bijeengeschoten. „Wij be
staan dit jaar 45 jaar en daar
zijn we nog trots op ook".
Daar hebben de Rotterdamse
Romeinen alle recht toe, want
het land boven de Moerdijk is dun
gezaaid met boogschutterijen, die
hun bestaansrecht nog steeds be
wijzen. De leden van de enige
Maasstedelijke boogschietvereni-
ging „De Romeinen" zijn de vrin
den van de barkeeper, omdat hij
zelf ook graag boog en pijl han
teert en bovendien de penningen
van zijn vereniging beheert. Hij
heette Den Braber en hij wist wel
iets van de vereniging en de oud
ste sport, die de wereld kent: het
handboogschieten, af.
„Onze sport heeft vooral in het
zuiden van het land veel aanhan
gers. Elke stad of elk dorp. hoe
klem ook. heeft zijn eigen schut
tersvereniging. Het is beslist niet
een sport speciaal voor de oude
re generatie, zoals men wellicht
geneigd is te veronderstellen
Drieduizend jeugdleden staan in
de bondshuishouding te boek. De
jeugd schiet wel met lichtere bo
gen. Jongens van een jaar of
twaalf kunnen bijvoorbeeld geen
21 kilogram veerkracht „trekken"
wij zeggen 45 lbs (Engelse pon
den) zoals onze topsporters.
Eei. specifieke kijksport. die dui
zenden toeschouwers naar het
wedstrijdterrein lokt, is het hand
boogschieten zeer zeker niet. Je
schiet tegen jezelf, niet tegen col
lega's van de eigen of andere ver
enigingen. maar het is telkenmale
een strijd met je eigen persoon
tje. Onze sport bevordert het con
centratievermogen. Eerst schiet
je om de roos te raken. Daarna
begin je te werken aan een ge
middelde, dat in de loop der ja
ren omhoog moet. Een gemiddel
de van acht maakt een ereschut-
ter van je. Dan kan er een plaats
in het eerste zestal op over schie
ten.
Over het schieten zelf valt wei
nig bijzonders te melden. Het is
zaak zoveel mogelijk punten te
scoren, die na vijf schoten worden
opgeteld, een zogenaamde „heul".
Er wordt onderscheid gemaakt
tussen wedstrijden op de lange en
op de korte afstand. De schiet
banen voor de lan§e afstand zijn
in het vrije veld uitgezet."
Driemaal kampioen
„De Romeinen" werd 14 juli
1918 opgericht door vijf broers uit
het gezin Martens, wiens naam
niet meer weg te denken valt van
de handboogschutterij in Rotter
dam. Het oudste nog in leven
zijnde lid. die echter vanwege
zijn leeftijd niet meer in wedstrij
den kan uitkomen, is de 73-jari-
ge A. W. Martens. Natuurlijk,
een Martens. De baan bij „De In
stuif" is sedert 1954 in gebruik,
dankzij bemiddeling van de ge
meente-afdeling Sport en Recrea
tie. die het stukje grond in pacht
heeft gegeven. De schutters uit
Rotterdam zijn ingedeeld in het
district rondom Breda. Zij wer
den in 1960. '61, '62 districts
kampioen. doch behaalden nog
nimmer de landstitel. „Die blijft
toch altijd, weggelegd voor de
Limburgers".
De heer Ter Wolbeek b\j een
klein deel van zijn uit 3.300
spaarpotten bestaande collectie.
Het hoofd van een bekende Ne-
dérlander prof. Lieftinck is
tot spaarpot vervormd in de tijd,
waarin de geldsanering een feit
werd. Deze spaarpot vertegen
woordigt de deftigheid in deze
collectie.
Voor het legen van bepaalde
Spaanse spaarpotten is een elek
tromagneet nodig en een inge
wikkeld cijfersysteem komt kij
ken bij het ontsluiten van een
spaarpot uit Portugal.
Een wiegmodel uit Bretagne,
een Rembrandthuisje uit ons
land, staan er naast een spaar
pot uit Israël en een van een ko
kosnoot gemaakt exemplaar uit
Indonesië. Een Geisha-model uit
Tokio en een vrouwtje uit Brlts-
Guyana zijn met de hand ver
vaardigd...
Het mooiste exemplaar uit zijn
collectie vindt de heer Ter Wol
beek het zilveren busje (Neder
lands) d^t al ruim 150 jaar oud
is. Heel curieus is ook de spaar
pot in de vorm van het hoofd
van een neger, dat alleen maar
muntjes kan inslikken en dat
eens dienst deed in een missie
huis in Afrika.
Vaak herinnert de vorm aan
het doel van het voorwerp: een
nikkelen parapluutje uit Amerika
bv. raadt aan: „Save for a rainy
day". Er zijn voorts spaarpotten
waar muziek in zit en een vereni
gingsspaarpot in de vorm van een
kastje met 40 vakjes.
Wij hebben de heer Ter Wol
beek niet de vraag gesteld, of
die 3.300 spaarpotten ook alle ge
vuld zijn. Zou het?
Specialistenclub
Het college met wonderlijke
naam „De Argyrothecologists
Club" laat alleen leden toe. die-
spaarpotten verzamelen. Er zijn
thans achttien leden, onder wie
twee Nederlanders; de oprichter,
de Amerikaan Clarence Sim
mons, is de voorzitter (hij heeft
dan ook al 10.000 spaarpotten).
De naam van de club is aan
het Grieks ontleend: argyros
geld; thèkè kast of doos; lo-
gein verzamelen. De eerste bij
eenkomst van deze typische „ver
eniging" werd in 1960 in Zweden
gehouden.
Wilt u de verzamelaar Ter
Wolbeek graag een plezier
doen? Dan moet u beslist de
kast of zolder er eens op nazien:
misschien staat er nog wel een
oud (leeg) spaarpotje.
U kunt de spaarpot zenden
naar de Spaarbank voor de
Stad Amsterdam, en ontvangt
dan een aardig (Spaarbank)sou
venir.
De heer Ter Wolbeek wordt
zo geholpen, een sportieve aan
val te doen op de grote collectie
van zijn Amerikaanse collega
Clarence Simmons.
J. H. KRUIZINGA.
fooK voor vrouwen
IWie denken mocht, dat het
handboogschieten alleen is 1
weggelegd voor mannen, I
I slaat de plank finaal mis.
Vooral op de lange afstand I
wordt deze sport ook door
I vrouwen beoefend. Hoofdza-
kelijk door dames die niet I
Iop een cent behoeven te kij-
ken. Want om hun sport re-
gelmatig te beoefenen, moe- I
ten zij toch een wagen heb-
de concoursen die I
Ioaak in België worden ge- I
houden. En daar komt dan
nog bij, dat een boog voor de I
I lange afstand bepaald prij- I
zig is: tot f 700. Een boog
voor de korte afstand ligt I
I binnen een ieders bereik. De I
prijs ervan bedraagt al naar
100. I
IDe 25 Romeinen in Rotter- I
dam hebben zich i
I kring verzet. „Da's al vanaf I
de geboorte van de vereni-
ging en dat blijft zo..."
