ZWEEDSE KERK
\\\m
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1963
Wie goed oplet kan in Ing-
mar Bergmans film „De
Avondmaalsgasten" een
groot deel van de Zweedse
kerkdienst volgen. Ja, men
kan met een beetje goede
wil zo'n dienst zelfs recon
strueren.
Begonnen wordt met de
eigenlijke Avondmaalsdienst,
het „nattvard" zoals het heet,
welke dienst het tweede deel
vormt van de Zweedse hoofd
godsdienstoefening, de „Hög
massa". De vertaling „mis"
is hier minder op zijn plaats,
want dat zou verwarring stich
ten met de Roomse mis, en de
Zweedse kerk is bij behoud
van vele gebruiken uit de Mid
deleeuwse kerk toch in wezen
een Lutherse kerk en het
Avondmaal is dan ook echt een
Avondmaal zoals wij dat ken
nen, zonder dat er de leer der
Transsubstantiatie aan ten
grondslag ligt.
De predikant spreekt staande
voor het altaar, met in dit geval
een prachtige Middeleeuwse hout-
gesneden altaarwand, waar de
apostelen en profeten, de Evan
gelisten en andere Bijbelheiligen.
als „een wolk van getuigen"
i op het heilig gebeuren
sacrament van het
Al lijkt het vaak ploegen op de rotsen
gelooft in het wonder van de Heilige Geest
V ."'Uk
Avondmaal, staande
altaar en achter het
cantenhek spreekt hij de instel
lingswoorden van het Avondmaal.
Dan bidt de predikant het Onze
Vader, waarna de gemeente de
hymna ,,0 Guds Lamm" aan
heft: O, Lam van God, dat de
zonden der wereld wegdraagt...
Hierna komen degenen, die aan
het Avondmaal deelnemen nader
bij en knielen op de communie
bank. De predikant reikt hun het
brood (in de gedaante van een
ouwel) en zegt daarbij: „Kristi
lekamen, för dig utgiven" (Het
lichaam van Christus voor U ge
geven» en bij de aanreiking van
de kelk spreekt hij: „Kristi blod.
för dig utgjutet" (Het bloed van
Christus voor U gestort).
Na het dankgebed, als de ge
meente zijn plaats in de banken
weer heeft ingenomen, zingt men
het kleine Halleluja: ..Herren
vare tack och lov. Halleluja.
Halleluja. Halleluja" (Dank en
lof zij den Heer, Halleluja). Hier
na eindigt de predikant de dienst
met de Mozaïsche zegen uit Nu-
meri 24, waarna de gemeente
wacht tot hij de Avondmaalsge-
reedschappen heeft weggedra
gen en met een slotlied de dienst
besluit.
Aan deze Avondmaalsdienst
gaat de gewone kerkdienst voor
af. die begonnen wordt met de
lofprijzing der Serafs uit Jcsaia
6 3 „Heiig, heiig, heiig. Sr Her
ren Gud allsmaktig. Hela jorden
ar full av hans harlighet" (Hei
lig, heilig, heilig, is de Here God
Almachtig. De hele aarde is vol
van zijn heerlijkheid). Hiermee
eindigt Bergmans film. In de
werkelijke dienst volgt hierna de
zondebelijdenis, door de gemeen
te beantwoord met het „Here er
barm U onzer", waarna de predi
kant de lofprijzing inleidt met het
„Ere zij God in den hoge", door
de gemeente beantwoord met de
hymne „Alleen God in het He
melrijk zij lof en prijs", daarna
volgt een stil gebed, waarna het
Epistel van de zondag wordt ge
lezen, gevolgd (onderbroken door
psalmgezang) door de voorlezing
van het Evangelie van de betref
fende zondag.
Na de Geloofsbelijdenis begeeft
de predikant zich naar de kansel,
terwijl de gemeente het „kansel-
zingt (Predikstolpsalm).
Sigluna het centium
voor bezinning
en vernieuwing
Hierna volgt de preek met de
kerkelijke bekendmakingen en na
het lied na de prediking wordt het
De Sl. Pers ruïneeen van de
vele kerkruïnes, die het eeu
wenoude Sigtuna rijk is. Dif
was Zwedens eerste Dom,
maar Zweden, die nog heide
nen waren lieten het als een
rokende puinhoop achter.
algemene kerkgebed gebeden.
Dan komt de eigenlijke Avond
maalsdienst, die boven reeds be
schreven werd. In vele gemeen
ten bestaat de gewoonte, dat de
genen. die niet aanhet Avond
maal deelnemen de kerk verla
ten. tenzij zij gekomen zijn om de
burgerlijke standsafkondigingen,
die na de beëindiging van de
Högmassa worden voorgelezen
aan te horen.
Aanklacht
Men heeft geschreven, dat Ing-
mar Bergman zijn film heeft ge
maakt om de toestand van de
Zweedse kerk aan te klagen.
Niets is minder waar. Hoewel er
inderdaad 's morgens maar wei
nig mensen in de kerk waren en
er 's middags niemand kwam op
dagen is het geenszins Bergmans
bedoeling het buitenland te tonen,
dat het met het Zweedse kerkbe
zoek maar droevig staat gesteld
Dit is ook waar. maar het heeft
met de film niets te maken. In
tegendeel. Bergman laat de dron
ken organist duidelijk uitspreken,
dat het vroeger, toen de domi
neesvrouw nog leefde niet zo was,
toen stroomden de mensen naar
de kerk. Het kerkbezoek in Zwe
den is dan ook plaatselijk zfeer
verschillend en hangt van ver
schillende factoren af evenals
hier. Er zijn zelfs streken waar
het kerkbezoek bevredigend ge
noemd mag worden en ook hangt
het samen met welke predikant
er toevallig de dienst leidt (ook
als hier). Zo maakte ik een dienst
mee in de Markuskyrkan. gele
gen in een buitenwijk van Stock
holm en deze kerk was goed be
zocht, met opvallend weinig oude
mensen, maar daarentegen veel
30- en 40-jarigen en jeugd. Daar
entegen kwam een vriend van me
ontdaan uit de Dom van Stock
holm: er waren zegge en schrijve
acht mensen...
Men spreekt hier In Nederland
veel kwaad van de Zweedse kerk
en zegt dan: wat kan men ook
van een Staatskerk venvachten?
Men hoont de Zweedse predikan
ten voor ambtenaren, omdat hun
(althans op het platteland) ook
de zorg voor de burgerlijke stand
is toevertrouwd, maar Bergmans
film laat onomwonden zien, dat
de predikant niets van een amb
tenaar heeft. Integendeel, hij is
Hier niet beter
Trouwens in ons land zijn cr
ook gemeenten, waar de mensen
de dominee 's zondags lelijk in de
steek laten. Ik heb zo'n man ge
kend, die op een Twents dorp
meer dan 25 jaar iedere dag ge-
Bisschop Manfred Björkqmst,
de stichter van Sigtunastiftel-
sen met dr. Arvid Bruno, de
eerste rector van het Sigtuna-
gymnasium.
Interieur van een Zweedse
kerk: de Sint Jacobskerk in
Stockholm: „het altaar is een
permanente herinnering aan
het offer dat onze Verlosser
eens voor al voor ons gebracht
heeft..." (uit de inleiding op
de liturgie van de Högmassa).
trouw zijn werk heeft gedaan,
's Zondags zat er een handjevol
mensen in ztjn kerk en hij preek
te goed. Ik ben de man zeer gaan
respecteren, want om een me
senleven lang tegen de onver
schilligheid te vechten, dat is een
teken van groot geloof.
Vele Zweedde predikanten,
vooral op het platteland!, doen
jaar in en jaar uit hun werk met
grote trouw in het diepe geloof,
dat als het Woord maar gepre
dikt wordt God wel zijn zegen zal
geven, hoewel zij hiervan niets
voor ogen z:en. Inplaats van op
deze mensen af te geven, moet
men integendeel een groot res
pect voor hen hebben. Zij zijn de
ploegers op de rotsen en inplaats
van hun werk af te keuren moet
men hen steunen, want zij staan
op de plaats waar de kerk in nood
is en waar nood is moet geholpen
Zo tegenwoordig het Zweedse
volk weinig „religieus" is, moet
men toch beseffen, dat de predi
kanten de kerk daar in stand
hebben gehouden en dat er tijden
kunnen komen, dat de Heilige
Geest wonderen kan verrichten,
ook in zo'n oude kerk, die „maai'
een staatskerk is". En laten we
nooit vergeten, dat "het de Zweed
se Kerk is. door wie het God be
haagd heeft het Zweedse volk het
Evangelie te laten verkondigen.
Het is deze kerk, die het Evan
gelie als het ware door de don
kerste tijden van geloofsafval en
geloofsongehoor-zaamheid heen
ongeschonden bewaard heeft tot
op deze dag. Het bewarende, het
conserverende karakter van de
Zweedse kerk moet beschouwd
worden als een grote genadegave
van God.
Bovendien doet men met een
hardvochtig en kortzichtig oordeel
over de Zweedse kerk schrome
lijk onrecht aan de talrijke ver
nieuwingsbewegingen. die de
laatste 50 jaar in deze kerk zijn
op te merken. Het is niet voor
niets, dat de Oecumenische Be
weging uit deze kerk zijn impul
sen heeft gekregen.
Aartsbisschop dr. Nathan Söder-
blom had het terdege begrepen,
dat een kerk nog zo'n goede be
lijdenis kon hebben, of nog zo'n
schone liturgie, of nog zo'n goede
organisatie of nog zo'n toonbeeld
van vroomheid kon zijn, maar
desniettegenstaande niets, maar
dan ook niets te betekenen had,
als hij geen functie in de wereld
had. De ergste vijand van deze
functie in de wereld had hij voor
al in zijn buitenlandse contacten
(Frankrijk en Duitsland) leren
onderkennen als de verscheurd
heid der kerk. Zolang de kerk zo
verscheurd zou zijn had zij aan
de wereld niets meer te zeggen
en nog minder te doen.
Het was deze grote zoon van het
„neutrale" Zweden, die in 1919 op
Oud-Wassenaar vertegenwoordi
gers van kerken uit landen, die
een jaar tevoren nog eikaars fel
ste vijanden waren geweest wist
bijeen te brengen. En na de twee
de wereldoorlog was het de We
reldraad van Kerken die opnieuw
een brug tussen de volkeren wist
De kerk heeft weer een stem
in de wereld gekregen en weet
weer een Woord te spreken over
alle mogelijke scheidsmuren tus-
hecn en weet weer in de In ter-
church Aid daden te stellen, die
vriend en vijand verbazen en ver
rassen. Zonder Söderblom geen
Oecumene. Maar meen niet. dat
Nathan Söderblom een eenzaam
paradepaardje van de Zweedse
kerk is, een enke'e uitzondering
op een grauwe massa. Hij is de
representant van een belangrijke
wijd om zich heen grijpende ver
nieuwing in de Zweedse kerk.
Einar Billing
Tezelfdertijd, dat Söderblom zijn
blik ver over de grenzen van het
Zweedse land liet gaan en dacht
aan de wereldkerk, was er in de
Zweedse kerk de beweging van de
Ungkyrkörörelsen aan de gang, de
Jonge Kerk Beweging, onder lei
ding van Einar Billing, tot in de
dertiger jaren de bisschop van
Vasteroos.
Het was aan het begin van de
ze eeuw. dat Billing, toen nog
professor zijn kerk, „het mid
del waardoor het God behaagd
had in Zweden het Evangelie te
doen prediken" machteloos ge
ketend zag tussen enerzijds de
verstarde machten van het verle
den: een versteende orthodoxie en
een zich niets van de wereld aan
trekkend piëtisme, en anderzijds
de machten van deze eeuw: het
Darwinistische evolutiegeloof en
het socialistische Marxisme.
„dat Zweden eerder zag als twee
klassen, dan als één volk". In de
Bijbel echter (hij was Nieuwtes-
tamenticus) zag Billing een ge
heel andere boodschap: daar geen
verstarring (geen systeem van
vaste leerstellingen), nog minder
wereldmijding, maar ook geen on
benullig evolutie-optimisme en ze
ker geen „klassestrijdmaar
veeleer een oproep tot sociale
rechtvaardigheid.
Billing zag het brandpunt dei-
Bijbelse boodschap gelegen in de
geschiedenis. God is een God der
geschiedenis. Zijn lievelingstekst
was het Evangelie-woord: „Mijn
Vader werkt tot nu toe". God
grijpt in de geschiedenis in. Dat
deed Hij toen hij Israël uitverkoos,
hetgeen een gebeuren van de ge
nade was en dat deed God, toen
hij in Christus de wereld met zich
zelf verzoende, ook dit was een
ingrijpen der uitverkiezing. Tel
kens als het Evangelie in een volk
gepredikt wordt is de uitverkie
zing daar en wordt door dit
ingrijpen Gods beslissend bepaald.
De plaats waar God in Christus'
verkiezende genade in een volk
111 tij i-
Li f-.. L-'-S'.
iff;--'
pxjjteyk
Imaalsgasten" ft
r de altaarwand n
in de dienst vo
en in een mensenleven ingrijpt is
de kerk en dit heeft zijn invloed
op het gehele leven: op de zeden,
de cultuur, de wetten, ja zelfs op
het landschap. Het christendom is
cultuurbouwend, steeds vernieu
wend. steeds inspirerend. Een
christendom, dat geen invloed
heeft op het volle mensenleven is
geen christendom.
Manfred Björkquisf
Het waren deze gedachten van
Einar Billing, die door zijn zeer
begaafde leerling Manfred Björk-
quist. voorzitter van de christelij
ke studentenbeweging in Uppsala
werden uitgedragen en organisa
torische gestalte kregen. In 1909
ving hij met zijn medestudenten
de kruistocht der Jonge Kerk Be
weging aan: twee aan twee trok
ken de studenten heel Zweden door
en verkondigden zij deze bood
schap van hét levende christen
dom. Overal hielden zij voordrach
ten en belegden zij conferenties
en disputeerden zij met de van de
kerk vervreemde arbeiders. Hun
leus was: „Zwedens volk-Gods
volk".
Björkquist. die een uitnemend
organisator was, voe'de intuïtief
dat de „kerk een levend werkcen
trum nodig had en onze beweging
een tehuis". Zo legde hij de grond
slag voor wat tegenwoordig Sig-
tunastiftelsen heet. In juni 1916
werd de eerste steen gelegd voor
S-gtunastiftelseneen o
Ztveedse kerk.
het eerste gebouw en tegenwoor
dig is Sigtuna een wijdverbreid
centrum voor het contact van kerk
en cultuur.
Dr. Olov Hartman, de tegen
woordige directeur van Sigtuna-
stiftelsen drukt het zo uit: „Sig
tuna is het centrum voor het cul
turele diakonaat".
Cultureel diakonaat
Aan het sociale diakonaat is
de kerk reeds sedert eeuwen ge
wend, maar de kerk heeft nog
een andere dienst aan de we
reld, dan kleding, voeding en
dekking. Ook het culturele
leven meet een onderdak heb
ben in de kerk, een ontmoe
tingspunt met de Bijbelse bood
schap. De problemen van recht
en orde, opvoeding en cultuur,
arbeid en vjelvaart moeten ook
door de kerk onder ogen worden
gezien. Niet om er een van de
wereld afgescheiden eiland van
te maken. Integendeel. Maar de
kerk heeft nu eenmaal met de
nood der wereld te maken, ook
deze maatschappelijke en cultu
rele nood.
„Als er dus een sociale diakonia
moet zijn, niét om de invloed van
de kerk te vergroten, maar om de
lijdenden te dienen, moet er dan
ook niet een culturele diakonie
zim? En rpoet zo'n "diakonie dan
niet zorgen voor een contactcen
trum tussen Evangelie en we
reld?"
En zo is Sigtuna tegenwoordig
uitgegroeid tot een plaats waar
werkelijk het gesprek tussen kerk
en wereld gevoerd kan worden.
Begonnen werd met een volks
hogeschool en een gastenhuis,
waar ontmoetingen werden geor
ganiseerd tussen bijv. artsen en
predikanten, studenten en arbei
ders. kunstenaars en theologen,
Het kernstopverdrag en de verhouding Oost-West
Europa moet kiezen tussen Parijs en Washington
yORIGE WEEK hadden we
geen gelegenheid meer, het
ln Moskou geparafeerde kern
stopverdrag op zijn merites te
beoordelen. Sindsdien is cr wei
nig gebeurd, waaruit iets meer
kan worden opgemaakt met be
trekking tot het verband, dat
moet worden gezocht tussen ge
noemd verdrag cn de andere
problemen, die in de afgelopen
weken door Chroesjtsjef aan dc
orde zijn gesteld. Ook ls nog
niet volkomen duidelijk gewor
den. welke consequenties het
verdrag kan hebben ten aanzien
van het communistische regiem
in dc Sowjetzonc van Duitsland,
dat zich opvallend snel ln de
rij heeft geschaard van dc lan
den. die het kernstopverdrag
eveneens willen ondertekenen.
Motieven
We mogen thans wel aan
nemen. dat het besluit van
Chroesjtsjef. ondertekening van
het kernstopverdrag niet afhan
kelijk te steUen van het gelijk-
vals-verdrag tussen de landen
van de Navo en het Warschau
pact. niet inhoudt, dat de Rus
sische premier nu ook het doel
heeft opgegeven, dat hem aan
vankelijk voor ogen stond. De
Sowjetunie heeft het kernstop
verdrag aanvaard: omdat het in
de bestaande situatie geen ver
andering brengt: omdat het de
Ver. Staten belet, de door de
militaire leiders noodzakelijk ge
achte bovengrondse proeven te
nemen: omdat de ontsnappings
clausule de Sowjetunie altijd in
staat stelt, haar medewerking
op te zeggen;
en last but not least, omdat
/.Ij de westelijke mogendheden
op voor Moskou voordelige wij
ze tot concessies .wil dwingen en
als zij het onderling niet eens
kunnen worden, de verdeeldheid
in het westelijke kamp nog gro
ter wil maken.
illusies
Harriman, de Amerikaanse on
derminister van buitenlandse za
ken. die in Moskou het kernstop
verdrag heeft geparafeerd, in
Washington heeft gehouden. Har
riman is vroeger ambassadeur
in Moskou geweest en heeft een
lange ervaring in het onderhan
delen met Russische leiders, zo
wel tijdens de tweede wereld
oorlog (Stalin) als daarna. In de
afgelopen weken sprak hij ver
schillende malen langdurig met
Chroesjtsjef. Harriman nu heeft
gezegd, dat het Westen zich geen
illusies moet maken over zijn
verhouding met de Sowjetunie,
dat de doelstellingen van beide
wereldmachten onverzoenlijk
zijn en dat hij geen verschil ziet
tussen Chroesjtsjef en Stalin,
wat betreft hun vastbeslotenheid
om^de wereld communistisch te
En als er iemand is, die over
deze zaken kan oordelen, dan Is
het Harriman wel. Daarom ls
het ook van belang als hij zegt,
dat er van werkelijke ontspan
ning nog geen sprake is en dat
De Gaulle
Ook De Gaulle heeft op zijn
persconferentie blijk gegeven
van een voorzichtige benadering
van de nieuwe situatie, die is
ontstaan door de ondertekening
van het kernstopakkoord. Dat
was een van de weinige positie
ve elementen in zijn uitvoerige
verklaring, uitgezonderd dan zijn
mededeling, dat hij in het na
jaar een ontwapeningsconferen
tie wil bijeenroepen. Deze „ont
hulling" heeft slechts in zoverre
betekenis, dat er nieuwe hoop
is ontstaan, dat Frankrijk bin
nen niet al te lange tijd weer
zal deelnemen aan de ontwape
ningsbesprekingen, die het sinds
het begin van vorig jaar heeft
geboycot.
Overigens is het aangekondig
de initiatief van weinig werke
lijke waarde, omdat de drie lan
den, die het kernstopverdrag
hebben gesloten niet anders doen
dan zich (ln Genève) beraden
over ontwapeningsvraagstukken.
Dit neemt niet weg, dat deze
landen er inderdaad goed aan
zullen doen. De Ganllc niet on
nodig tegen zich in het harnas
te jagen. Want daar is niemand
bij gebaat.
de gemeenschap. De (korte) of
ficiële Nederlandse reactie op
de persconferentie van de Fran
se president hield zich voorna
melijk bezig met deze terloops
gedane mededeling. Verklaard
werd: „Het doet vreemd aan,
dat een EEG-partner in ultima
tieve vorm eisen stelt met be
trekking tot de ontwikkeling van
gerechtigdheid van de lid-sta-
ten." Over de rest van de pers
conferentie werd gezegd, dat
Nederland niet de vrees deelt
van generaal Dc Gaulle, dat in
de Oost-West-verhouding afspra-
Ultimatum
Anders is het jesteld
verklaring
de EEG iï
t de
a.. De Gaulle, dat
r moet verdwijnen,
s er voor het einde van het
ar geen overeenstemming is
:reikt over de voltooiing van
DE GAULLE
Meer viel er eigenlijk ook niet
over te zeggen. Want voor wie
de methodiek van de Franse
president kent was de medede
ling inzake de EEG het enige
wezenlijke waarover na enkele
dagen nog zou worden gespro
ken.
Europa
De Gaulle heeft zijn Europe
se partners een ultimatieve eis
voorgelegd: kiezen tussen de
Verenigde Staten en Frankrijk.
Blijven de „andere Vijf" zich
tegen de Franse plannen ver
zetten. dan dreigt De Gaulle de
EEG van de Zes op te blazen
Willen de Vijf dit laatste voor
komen. dan moeten zij capitule
ren voor Frankrijk. Maar dan
is het gedaan met de Atlanti
sche samenwerking. Dan ont
staan er in de westelijke wereld
twee machtsblokken, die elkaar
op leven en dood gaan becon-
Dan gaat er precies gebeuren,
wat Lenin al heeft voorspeld,
waar Stalin tevergeefs op heeft
gewacht, maar waar Chroesjtsjef
al weer heel stellig op rekent:
de zgn. kapitalistische landen
zullen eikaars ondergang besver
ken en het communistische blok
hoeft er alleen nog maar aan
te pas te komen om de scher
ven op te rapen en de zaken in
handen te nemen. Dat is het
einddoel van de politiek van
vreedzame coëxistentie, die zo
ijverig door Chroesjtsjef wordt
gepropageerd.
Moeilijk
Even zien we hier weer. hoe
alles in de internationale samen
leving in elkaar grijpt. In de
Verenigde Staten heeft men al
verklaard, dat de mededeling
van De Gaulle, dat hij zijn me
dewerking niet zal verlenen aan
de totstandkoming van een ïon-
agressie-pact en andere zaken,
die zonder de medewerking van
Frankrijk niet geregeld kunnen
worden, weinig goeds voorspelt
Het is dan ook geenszins ge
waagd te veronderstellen, dat de
totstandkoming van het kern
stopakkoord hoe het op zich
zelf ook valt toe te juichen
de Verenigde Staten in het bij
zonder in een bijzonder moeilijke
positie kan brengen. De Ameri
kaanse Senaat aarzelt niet voor
niets, het verdrag voor zijn re
kening te nemen. En Harriman
zei er over: „Als het door an
dere stappen wordt gevolgd,
kan het een keerpunt worden.
Maar zo ver is het nog lang
niet
enz. enz. Het is niet noodzakelijk,
dat er altijd predikanten bij zijn,
want in de eerste plaats horen
ook de „leken" tot de kerk en
in de tweede plaats wil men juist
bruggen bouwen tussen de ver
schillende groepen der maatschap
pij.
„Zo'n conferentie tussen bijv.
artsen en predikanten heeft niet
ten doel alleen de artsen te on
derwijzen. Het doel van de Con
ferentie is niet „de anderen" te
overtuigen. Er zijn in Sigtuna
geen „anderen", er zijn alleen
problemen, die opgelost moeten
worden en dit kan alleen geschie
den door het uitwisselen van ge
dachten.
De volkshogeschool neemt per
jaar 115 leerlingen op. die naar
gelang van hun kennis in drie
cursussen worden ondergebracht.
Het gastenhuis, dat speciaal
ook voor buitenlandse gasten,
met name uit de zendingsgebie-
den openstaat, telt iedere dag 45
gasten, die er in volle rust kun
nen studeren en met elkaar van
gedachten kunnen wisselen.
De conferenties, waarover bo
ven reeds sprake, worden spe
ciaal door experts bezocht, maar
er zijn ieder jaar ook enige open
conferenties waaraan iedereen
kan deelnemen.
Daarnaast heeft Sigtuna nog
een gymnasium met internaat
(sinds 1940 ook aangevuld met
een H.B.S.) met een 'bezetting
van een' 500 leerlingen. Voorts is
er op Sigtuna gevestigd het Scan
dinavisch Oecumenisch Instituut
en de opleiding voor de jeugdlei
ders van het Riksförbundet Kyrk-
lig Ungdom. het Rijksverband
van de kerkelijke jeugdbeweging
(sedert 1960) en nog steeds
breidt Sigtuna zich uit. Eens was
Sigtuna de eerste (christelijke)
hoofdstad van Zweden. De heide
nen hebben toen haar kerken ver
woest, zodat er thans nog drie
kerkruïnes staan en Sigtuna tot
niet meer dan een dorp ver
viel. Nu echter wordt Sigtuna op
nieuw een kerkelijk middelpunt,
van waaruit de kerk telkens nieu
we "impulsen ontvangt, zoals het in
haar statuten .staat vastgelegd:
„om een huis te zijn voor het
vrijwilligerswerk voor het Luthers
geloof en de opbouw van de kerk
Resultaat
„Wat is nu 'het resultaat van
alle arbeid der 140 employees en
de vele comitees, van de refe
renten. de oonferentiedeelnemers
en de actieve vrienden? Groeit op
deze wijze de invloed der kerk?
Hoeveel van deze conferentie-
deelnemers. scholieren, gasten
worden door de Sigtunastichting
regelmatige kerkbezoekers of ten
minste vrienden van de kerk?
Gelukt het atheïsten en andere
overtuigen? Hoeveel bekeringen
vinden er jaarlijks iri Sigtuna
Deze vragen worden uit prin
cipe niet beantwoord. Loont het:
zieken te genezen of armen te
helpen? Precies als in de sociale
diakonie is ook in de culturele de
dienst zijn eigen loon. Duizenden
jongeren hebben hier geleerd in
godsdienstige, politieke of cultu
rele vragen een zelfstandig oor
deel te ontwikkelen. De open en
eerlijke debatten tussen verschil
lende groepen en inzichten heb
ben ertoe meegewerkt het Evan
gelie te verlossen uit het getto
van het speciale kerkelijk spraak
gebruik. waarin het maar al te
dikwijls leeft.
Zo is het Evangelie betrokken
geworden in de algemene uitwis
seling der gedachten en tot een
onmisbaar en noodzakelijk deel
van het algemene gesprek. Het
gaat niet om een nieuw cultuur-
protestantisme. maar om de
praktijk van het Evangelie. Als
de preek en de verkondiging van
het Evangelie midden in het ge
sprek der wereld komt te staan,
dan is dat een teken, dat de
dienst een bepaald resultaat heeli
geboekt. Het gaat er echter om.
dat het Evangelie juist i n zijn
..ergernis" wordt getoond. Juist
in Sigtuna wordt ontdekt, dat het
Evangelie een antwoord achter
alle antwoorden heeft", zo zegt
dr. Olov Hartman het.
Als een signaal
Men moet in Sigtuna geweest
zijn om te kunnen beseffen van
welke betekenis dit bezinnings
centrum is voor de vernieuwing
van de Zweedse kerk. Merkwaar
dig is, dat Sigtunastiftelsen niet
officieel uitgaat van de Zweedse
kerk zelf. wel wordt ieder jaar
een collecte in de kerk voor Sig
tuna bestemd.
Over de Zweedse kerk spreken
naar zoals hij zich hier en daar
bij een vakantiebezoek aan
iemand voordoet is onrechtvaar
dig. Men moet integendeel scherp
letten op deze vernieuwingsbewe
gingen en aan leeft men stof te
over om 'e geloven in de toe
komst van deze kerk, die zovele
eeuwen in zijn afgelegenheid
(wat is er eigenlijk weinig con
tact met Zweden) onder het
Zweedse volk het Evangelie heeft
bewaard. Bovendien, men moet
toch vertrouwen hebben in het
Woord van God. als dit ge
predikt wordt. heus. dan zal God
op Zijn tijd en naar Zijn gelegen- -
heid wel wasdom geven.
Sigtuna is misschien „een wolk
als eens mans hand", maar niet
temin een teken van Gods trouw
en vernieuwende genade. Sigtuna
eens door de heidenen verwoest
en afgebroken, is opnieuw een te
ken geworden voor heel de Zweed
se kerk.
De naam klinkt als een trom
petsignaal, moge heel Zweden de
klank hiervan verstaan.
EV. GROLLE
