plastic
emmer
SUNIL
Neuskundigen uit heel de
wereld naar Leiden
„Ik kan hem niet luchten of zien"
it Rhinologie
achter bij
staat ver
het oor
terrein A.Z.
Uitbreiding op
Keel-, neus- en oorheelkunde
heeft nieuwe kliniek
Mulo-examens
te Leiden
BIJ 2 DRIELINGPAKKEN
Kantongerecht te Leiden
I NIEUWE LEIDSE COURANT
DINSDAG 9 JULI 196J
vol-
:en- T~iE keel-, neus- eri oorheelkunde was één der eerste specialismen die zich
vetl afsplitsten van de algemene chirurgie, zo vertelde prof. dr. H. A. E.
tan Dishoek ons op een persconferentie ter gelegenheid van de opening van
ige-aijn nieuwe kliniek in het Acad.-Ziekenhuiscomplex. Deze ontwikkeling
dna-was nodi9 omdat de organen die aan dit specialisme zijn toevertrouwd
gehoor, de reuk, de smaak en het evenwicht een zo eigen techniek en
problematiek meebrachten, dat alleen een specialist de vereiste kennis en
vaardigheid kon verwerven. Zelfs de combinatie met de oogheelkunde, die
elders nog wordt aangetroffen, kon zich bij ons niet handhaven. In Leiden
werd op 15-9-1877 het onderwijs in de oorheelkunde voor het eerst geregeld
oen opdracht aan de hoogleraar in de oogheelkunde Dirk Doyer. Na
?en zijn aftreden in 1896 heeft zijn opvolger al gauw in dr. Kan, een in de stad
flfsgevestigd keel-, neus- en oorarts hulp gevonden
ark-' Aanvankelijk beschikte dr. Kan niet
Over een eigen afdeling. Zijn werk be-
ivenltond in enkele polikliniekuren
manhoekje van de oogheelkunde. Eerst
aartL hij tot buitengewoon hoogleraar be-
'^jjooemd. Op het terrein van het voormalige
jne(Boerhaave-ziekenhuis. thans Museum
werd voor hem een houten
:na- barak geplaatst, bestaande uit een poli
kliniekruimte en wat kleine kamertjes.
■Waarvan één de weidse naam „operatie
kamer" droeg. Prof. Kan werkte daar en-
uren per dag met één collega uit de
Jstad, die in alle situaties een sigaar tus-
m 'sen zijn tanden geklemd hield en één
X assistent, destijds beroemd keeper van het
{Nederlands voetbalelftal. Wanneer een
:a^ patiënt was geopereerd werd hij naar
ers.buiten vervoerd en aan de overzijde de
De steile trappen van de oogheelkunde opge
lden dragen, in welke afdeling de K.N.O. enige,
i" van het karige aantal, bedden tot haar
beschikking had. Het onhoudbare
ar.deze toestand heeft bij de planning
nieuwe ziekenhuis aan de Riinsbur-
geleid tot het stichten van een
Sdfstandige K.N.O.-afdeling.
Pro*- Kan. in 1920 tot gewoon hoog-
ser-leraar benoemd, heeft in 1929 deze nieuwe
witafdeling betrokken. Dit was een grote
konlverbetering, waarbij een behoorlijke
^^(Operatiekamer, een twintigtal bedden en
een ruimere polikliniek ter beschikking
hadrwamen' ecllter zonder laboratorium-
»re«puimte van enige betekenis.
JJJ Succesvolle chirurgie
hetTN 1930 werd prof. Kan opgevolgd door
prof. Van Gilse. Waar prof. Kan een
(beminnelijk man was, echter nog niet
aa'rjdoordrongen van research-geest, heeft
infrof. Van Gilse de afdeling weten te
tot een universitair centrum van
inding. Weliswaar is dit ten koste ge
gaan van de oorspronkelijke opzet: de
iratiekamer werd bibliotheek en de
igrenzende badkamer en polikliniek
rerden het zo begeerde laboratorium. De
ledenziekenzalen werden na verbou-
'ing polikliniek en de bovenverdieping
irpleegafdeling met operatiekamer. Uit-
idelijk na twintig jaar werden nog in
in bijgebouwtje twee geluidarme kamers
igericht.
In de jaren na de wereldootïog heeft
{rich in dit vak een grote ontwikkeling
5len;v°orgedaan. Toen prof. Van Dishoeck
t tain 1951 de leiding van prof. Van Gilse
Ge- overnam, bleek al gauw dat de kliniek
pen. ten enenmale onvoldoende was. Waar
Ier* Vr.oeger de ontsteki»Ken cn hun com-
pC|plicaties de voornaamste reden voor
Dttr operatie en behandeling waren, kwa
men nu het verbeteren van het gehoor,
de fijnere diagnostiek van het evcn-
ake vichtsorgaan, de allergie van de bo-
uii venste luchtwegen en de revalidatie
'er- van de doven in het centrum van de
belangstelling te staan. De microehi-
rurf'e van het oor. waarbij minutieuze
•operaties onder de microscoop
de. booggangen, vensters, gehoorbeentjes
de en het trommelvlies werden verricht,
er- bleek zó succesvol te zijn dat de ge-
ei^' hoorgestoorden hier steeds meer hulp
„Afkwamen zoeken. Het aantal van deze
hts'steriele operaties overtrof al gauw het
en, aantal operaties waarbij etterhaarden
:en moesten worden opgeruimd in de ncus-
!et bijholten, schedelbeenderen cn herse-
■es nen. Hiermede kwam al direct het pro-
Internationole cursus
TTET KLAARKOMEN van de vandaag
geopende kliniek heeft het mogelijk
gemaakt een reeds lang voorbereid plan
te verwezenlijken. Naast de audiologie
De microchirurgie van het oor
bijvoorbeeld, waarbij minutieuze
operaties onder de microscoop
aan booggangen, vensters, ge
hoorbeentjes en het trommel
vlies werden verricht, bleek zo
succesvol te zijn dat steeds meer
gehoorgestoorden in de Leidse
kliniek hulp kwamen zoeken.
Universitaire fotodienst
en de allergie heeft de rhinologie (neus-
kunde) in dit bedrijf steeds een belang
rijke plaats gehad. Dit is de reden ge
weest dat de American Rhinologie Society
contact met Leiden heeft gezocht in ver
band met haar plan een cursus in „Recon
structive Surgery of the Nose and Exter
nal Pyramid" voor Europese belangstel
lenden te organiseren. Het samenvallen
van deze vijfde internationale cursus met
de opening van de kliniek verleent aan
beide gebeurtenissen extra luister.
Iedere keel-, neus- en oorarts heeft te
maken met de ziekten van de neus, maai
de belangstelling voor de wetenschappe
lijke problemen leeft slechts in een rela
tief kleine groep. De rhinologie is dan ook
een verwaarloosd gebied, dat in ontwik
keling verre achter staat bij het oor.
Het reukorgaan is bij land- en zeediei-en
een belangrijker orgaan dan het gezicht
Alleen de vogels zijn aangewezen op het
gezicht. De gevoeligheid
orgaan voor een enorme variatie van
ren is ongelooflijk. De prestaties van
speurhond en de gevoeligheid van
mige vlinders zijn zo groot dat enkele
moleculen waargenomen en onderschei
den kunnen worden.
Het reukorgaan van de mens wordt
wel eens gedegenereerd genoemd.
Beter is te spreken van „ongeoefend",
want ook de mens is in staat, zoals
beroepsruikers in de parfumindustrie
en de wijnproevers tonen, een
grote variatie van geuren te onder
scheiden en te analyseren. Hoe belang
rijk in de sociale en seksuele relaties
de reuk is, blijkt wel uit de vele ge
zegden, zoals: „ik kan hem niet luchten
of zien", spreekwijzen, waarin vaak ook
de neus een rol speelt en uit de kapi
talen die aan parfum en aan goed eten
worden uitgegeven.
De smaak is voor het overgrote ge
deelte ruiken; zonder reuk is de beste
wijn verdunde azijn en wat men „bom
quet" noemt is een zuivere reukgewaar
wording.
Operaties per t.v.
OEHALVE FILMS, voordrachten ei
demonstraties zullen in deze cur
sus de door televisie uitgezonden ope
raties een grote rol spelen. De nieuwi
keel-, neus- en oorheelkundige kliniek
beschikt nu over een fraaie installatie,
die het mogelijk maakt in verscheidene
zalen operaties zichtbaar te maken.
Er hebben zich ongeveer 100 deelnemers
aangemeld, maar het aantal dat zal
den toegelaten is beperkt tot 70. Het zijn
voor het overgrote gedeelte gevestigde
keel-, neus- en oorartsen, sommigen van
grote naam en hoogleraren. Om teleur
stelling te voorkomen zal men echter nog
een aantal toelaten als „toehoorder". Er
zijn slechts weinig Nederlanders. De an
deren komen uit Amerika, Canada, Aus
tralië. Israël. Irak, Japan, Engeland,
Schotland. Ierland. Zweden, Oostenrijk,
België, Italië. Spanje, Turkije. Duitsland,
Denemarken. Frankrijk, India. Nieuw
Zeeland en China. De Amerikaanse groep
is het grootst.
De cursus zal gehouden worden van
1428 juli. Niettegenstaande het hoogsei
zoen is het gelukt het overgrote deel der
deelnemers in Noordwijk onder te bren
gen. 's Morgens vroeg, om 7.30 uur, ver
trekt men in bussen naar het Academisch
ziekenhuis, daar blijft men tot 's avonds
6 uur met een korte lunchpauze. Er zijn
ook tochten georganiseerd: naar de Hoge
Veluwe, Amsterdam, 's-Gravenhage, Zui
derzeewerken, Deltawerken en een aan
tal meren.
De bijzondere omstandigheid dat zovele
vooraanstaande buitenlandse rhinologen
in Leiden aanwezig zullen zijn, is voor de
organisatoren aanleiding geweest om, in
overleg met de American Rhinologie
Society aan de praktische operatiecursus
een. theoretische cursus te laten vooraf
gaan. Dat heeft men gedaan in het kader
van de bekende Leidse Boerhaave-cursus-
met behulp van de daarvoor be-
het reuk- staande organisatie.
^TANDAAG is de nieuwe kliniek voor keel-, neus- en oorheelkunde
de Rijksuniversiteit op het terrein van het Academisch Ziekenhuis
officieel geopend. Hiermee is een nieuwe fase begonnen in het onderwijs
in deze vakken, waarvoor de grondslag in 1877 werd gelegd, toen de oog
heelkundige Doyer met het doceren van de oorheelkunde werd belast. De
verdere ontwikkeling wordt gemarkeerd door de namen Kan, Van Gilse en
Van Dishoeck, welke laatste in 1951 met de leiding werd belast. Prof. Van
Dishoeck is in hetzelfde jaar met de voorbereiding van de thans gereali
seerde plannen begonnen. Het nieuwe gebouw is een ontwerp van het
architectenbureau ir. J. Jonkman, P. van Dorp en E. H. J. Wijhe te Leiden,
in opdracht van Rijksgebouwendienst te Den Haag.
De patiëntenkamers zijn ondergebracht
in twee lagen. Er is een fraaie afdeling
voor kinderen, met binnen- en buiten-
speelruimte en isolatie-mogelijkheid. Zo-
klassepatiënten zijn er recreatieruimten
met televisie. Privé kamers met eigen
bad, telefoon en televisie ontbreken niet.
Zuurstof- en persluchtleidingen zijn bij
elk bed aanwezig. Ook is er een klimaat
kamer waar de patiënt in elke lucht
druk en vochtigheidsgraad kan worden
verpleegd.
Televisie
De operatie-afdeling neemt de hele
bovenste verdieping van 56 bij 15 meter
in. Er zijn twee grote operatiekamers
aan weerszijden van de sterilisatieéén
voor de zogenaamde „steriele" operaties
en één voor het opereren van geïnfec
teerde patiënten. Er zijn bovendien nog
twee andere operatiekamers, en wel één
inductievrije, waar actiepotentialen tij
dens de operatie kunnen worden afgeleid
en één, bestemd voor endoscopic, het
verwijderen van vreemde voorwerpen
uit de slokdarm en luchtwegen, en voor
kleinere operaties.
Het is een grote vooruitgang en in
overeenstemming met de meest mo
derne opvattingen dat in de operatie
kamers televisie-installaties aanwezig
zijn. Zelfs de micro-chirurgische oor
operaties worden door de microscoop
per televisie zichtbaar gemaakt voor
de studenten. Door het gebouw zijn
leidingen gelegd die het mogelijk ma
ken in collegezaal, leslokaal en assi-
stentenkamcr de operaties te volgen.
Onder de verpleegruimten is een sou
terrain, waar werkplaats, magazijnen
archief en bovendien laboratoria voor
het onderzoek van het evenwichtsorgaan
zijn ondergebracht.
Polikliniek
In de verbinding van het oude met
het nieuwe gebouw, dus in het centrum
van de kliniek, ligt op de begane grond
de polikliniek.
Dit voor het „bedrijf" zo belangrijke
onderdeel bestaat uit tien onderzoek-
cabines. elk met 2 zitplaatsen, nl. cén
voor de assistent en één voor de co-
assistent. De polikliniek heeft een eigen
laboratorium en er zijn speciale ruimten
voor stroboscopie, doorlichting, examens,
kleine operaties enz. Ook is er een eigen
Röntgenafdeling, zodat de routinefoto's
direct kunnen worden genomen zonder
dat de patiënt hiervoor naar een andere
afdeling behoeft te gaan. Bovendien is
er een aparte afdeling voor allergische
patiënten, waar de allergoloog ook ast
ma-patiënten behandelt.
Op de eerste verdieping zijn in het
centrum van het gebouw de hoogleraars
kamer, de kamer van de chef de clinique
en de bibliotheek. Op de tweede verdie
ping een leslokaal, kamers voor promo
vendi en een pathologisch laboratorium
aansluitend aan de operatie-afdeling.
Hierdoor kunnen tijdens de operaties do
aard en uitbreiding van een gezwel wor
den vastgesteld.
De begane grond van het oude gebouw
is geheel gemoderniseerd. Hij is omge
bouwd tot logopedische en akoepedische
afdeling en bevat tevens rhinologische
en chemische laboratoria. Er is ook een
ruimte waar de assistenten hun anato
mische vaardigheid, voordat zij tot de
operatie worden toegelaten, oefenen. De
eerste verdieping herbergt de college
zaal, de laboratoria voor allergie, de
bibliotheek en het museum. De tweede
verdieping is omgebouwd tot audiolo-
gische fonetische laboratoria met radio-
technische werkplaats en geluid-geïso
leerde kamer.
Het vloeroppervlak van de oude kli
niek bedroeg 1450 m2. Nu is dat 6500 m2
geworden.
Op verscheidene plaatsen in het ge
bouw zijn door de kunstenaars J. Meine
Jansen, F. Letterie, N. Rolle en B. Ylstra
versieringen aangebracht.
Het is te begrijpen dat in een dus
danig uitgebreid gebouw het commu
nicatiesysteem goed moet zijn, vooral
omdat acute levensgevaarlijke toestan
den in dit vak niet zeldzaam zijn. Hier
voor is gezorgd door een omroepsys
teem met zachtsprekende microfoons
op gezette afstanden in de gangen en
tevens door de mogelijkheid over de
telefooncentrale in de centrale admi-
het gewenste contact snel te
verkrijgen.
Bestond bij de komst van prof. dr. H
A. E.
Geslaagd voor diploma A: de dames
A du Prie te Zoeterwoude; M Bartels
man te Leiden; A J Admiraal te Noord-
wijk; E J Deelder te Noordwijk; G P C
van den Hoonaard te Noordwijk; *E C
van Gent te Leiderdorp; *A Noort
Katwijk en*M Ooms te Valkenburg
de heren G A van Albada te Leiden;
Barnhoorn te Noordwijk; R J Kaptein
te Noordwijk; J v Duin te Noordwijk; K
van den Haak te Noordwijk; F R Bou-
ter te Leiden; H ten Braak te Voorscho-
ten; A P van Egmond te Leiden;
van der Meij te Katwijk; *H J de Mooij
te Rijnsburg; *R Oechies te Leiderdorp;
•A M van den Berg te Leiden; *M Ver-
hoeks te Leiderdorp; *F Westdijk
Zoeterwoude; *B J van den Wijngaard
te Leiderdorp en *A Nijenhuis te Kat-
Afge^ezen: 4 kandidaten.
De kandidaten bij wier namen een
sterretje staat behaalden tevens het
middenstandsdiploma.
Chr. Lyceum Leiden
Geslaagd voor het eindexamen gymna
sium A H. C. van der Horst, Leiden en
mej. M. G. Wagenaar, Naaldwijk.
Eindexamen gymnasium BJ. Guyt,
Katwijk, C. Horsman, Lisse, J. R. Mul
der, Oegstgeest, J. G. W. Scholten, Lei
den, H. J. Smid, Leiden.
Afgewezen 2 kandidaten. De examens
zijn nu geëindigd.
Am erikaans mannen koor
zingt in Leiden
Men verzocht ons, er nog aan te her
inneren, dat morgenavond om 8 uur in
de Marekerk een Amerikaans mannen
koor zingt. Het is het koor van de
Wheaton-universiteit, dat deze zomer
een toernee maakt door Engeland en
het vasteland van Europa. Onder lei
ding van dirigent Clayton E. Halversen,
buitengewoon hoogleraar in de muziek
aan deze universiteit, geven de 42 jon
gemannen ongeveer veertig uitvoerin
gen in tien landen. De toernee eindigt
op 28 juli. De organisatoren in Leiden
hopen op een goede opkomst morgen-
Bazaar jeugdwerk
Leger des Heils
Het Leger des Heils - afd. Jeugdwerk,
bereidt op het ogenblik een vakantieweek
voor ten behoeve van de vele kinderen
voor wie een „vakantie-buiten" een nog
vaag begrip is.
Vele Leidse middenstanders en bedrij
ven verleenden hun medewerking tot het
samenstellen van een verkoopbazaar en
een kinderkermis ten bate van dit werk.
Deze bazaar, die wordt gehouden in het
Leger des Heilsclublokaal in de Van der
Werffstraat, t.o. de badinrichting wordt
woensdag om 2 uur geopend en is ook
donderdagavond tot circa 10 uur toegan-
OEGSTGEEST
Burgerlijke stand.
Geboren: Tessa M, d v. D. de Jong en
N R Ba rug; Marten C z v B G. Hoog
houdt en C Hondius; Kees J, z v K de
Kloet en G Lucassen; Anette J d v. H J.
Lange en M A van der Vlies; Cornelis A
van der Vijver en G Baas; Maaike
ACdvCHHM Janssens en F M M
in der Valk.
Ondertrouwd: P Glasbergen en C H
Kuil; A R Kramer en M C Verlind; J
Scheurwater en E van der Valk.
(Advertentie)
Voor grammofoonplaten
Het nieuwe keel-, neus- en oor
heelkundige centrum op het ter
rein van het Academisch Zie
kenhuis te Leiden. Rechts het pas
gebouwde gedeelte.
Universitaire fotodienst.
Er werd op de gisteren gehouden zit
ting van het Leidse kantongerecht
een groot aantal verkeersovertredingen
berecht, waarbij soms hoge geldboeten
werden opgelegd.
In de middagzitting had zioh als eerste
een 33-jarige chauffeur uit Leidschen-
dam te verantwoorden. Deze was al:
bestuurder van een vrachtauto een aai;
de Veurseweg te Voorschoten gelegen
uitrit uitgéreden, terwijl een personen
auto hem al op korte afstand was ge
naderd. Een botsing was het gevolg.
Over de snelheid van de personenauto
liepen de meningen van enkele getuigen
nogal uiteen Na uitvoerige verhoren
meende de officier van justitie dat vol
doende bewijs voor de schuld van ver
dachte aanwezig was en hij eiste tegen
hem f 75 of 15 dagen hechtenis. De
raadsman meende dat zijn cliënt voor
zichtig hadgeredenen alles had gedaan
wat hij redelijkerwijze kon doen om een
botsing te voorkomen. Daar pleiter het
bewijs niet geleverd achtte, vroeg hij
vrijspraak, respectievelijk ontslag van
rechtsvervolging. Na repliek en dupliek
meende de kantonrechter, mr. De
Koning, dat gezien de snelheid waarmee
de andere bestuurder had gereden, de-
schuld van verdachte niet vaststaat Hij
sprak hem vrij.
Een 18-jari|ge carrosseriebouwer un
Rijnsburg had als bestuurder van een
auto bij het voorrangskruispunt Heren
weg aan twee auto's geen voorrang ge
geven. Hoewel dit geen ongelukken ten
gevolge had, trof hij het toch met want
een politieman zag wat er gebeurde. Een
sein om te stoppen had niet het gewenste
effect; de jongeman reed rustig door.
Lang plezier had hij er niet van want
na kórte tijd stond de politie bij hem
op de mat. Het bleek dat hij niet in het
bezit was van een geldig rijbewijs, ter
wijl hij ook geen kentekenbewijs had.
De officier eiste voor vier feiten een
totale boete van f 100. Hoewel verdachte
clementie verzocht meende de kanton
rechter, dat hem deze straf toekwam.
Een 21-jarige winkelier ui Leiden, die
met een auto had gereden, waarvan de
linkerbanden een glad loopvlak hadden,
hoorde een boete van f 50 tegen zich
eisen. De kantonrechter verminderde
de eis tot f 40.
