WEES WIJS MET WATER!
Gouden drinkwatervoorziening
Gezondheidspaspoort is
voor patiënt van belang
Spanningsvolle visie
van Bernard Haitink
ZATERDAG 29 JUNI 1963
IITAANDAG 1 juli vieren het Rijks
instituut voor drinkwatervoor-
kiening en het tweelingzusje de
Centrale commissie voor drinkwater
voorziening hun vijftigjarig bestaan.
In de Rolzaal op het Haagse Binnen
hof worden dan een herdenkings
bijeenkomst en een receptie gehou
den. Naar aanleiding van deze jubilea
schreef een onzer redacteuren ne
venstaand artikel, waarin hij de be
tekenis van het rijksinstituut schetst
en ingaat op de problemen, waarvoor
de drinkwatervoorziening zich in de
naaste toekomst geplaatst ziet.
(Van een onzer redacteuren)
„Geeft u ine er maar een glas water bij".
we in een restau-
rant en voetstoots nemen we aan. dat de kelner het water niet bij het
bi#llcnu *n rekening zal brengen. Want wat is nu water? Volgens (ver-
•zpuderde) leerboeken der economie een niet-economisch of vrij goed,
khecrmtlat ^et ?een werkelijke waarde vertegenwoordigt, aangezien het
vrijwel onbeperkt voorhanden is. Vergeet het maar! Wanneer men
pen middagje gaat praten met de directeur van het Rijksbureau voor
es ridrinkwatervoorziening, ir. C. van Rooijen, weet men na afloop wel
:gev9»eter. De voorziening van het Nederlandse volk van goed leiding
water vormt een probleem, waaraan deskundigen op velerlei gebied
de komende jaren de handen vol zullen hebben. Er is veel tot stand
gebracht, maar er moet ook nog veel gebeuren. We verwachten niet,
dat men na lezing van dit verhaal de kraan zal opendraaien met een
ritueel, dat past bij het openen van een fles champagne. Maar wel
nemen we aan, dat men (meer) begrip zal hebben voor de slagzin,
die we eens in een van onze provinciesteden lazen op een auto van
,de waterleiding: „Wees wijs met water!"
\A.
-
Het opendraaien van een kraan is
'po simpel, dat men niet beseft wat er
allemaal komt kijken voordat er goed
en betrouwbaar water in de wasbak
istroomt. Ons leidingwater komt schijn
baar even snel en gemakkelijk te voor
schijn als het water, dat uit de rots
bij Horeb vloeide, nadat Mozes er met
zijn staf op had geslagen. Het laatste
•was een wonder, maar het eerste ligt
voor mensen met ontzag voor tech
niek niet ver vandaan.
Omstreeks 1910 hadden alle steden van
Jeniee betekenis al wel waterleiding, maar
'op het platteland ontbrak een dergelijke
voorziening nog geheel. De bevolking
buiten de steden moest zich behelpen
met water uit de putten, regenbakken
en sloten een toestand, die schade
lijk was voor de volksgezondheid. Het
water uit sloten, grachten of meren
iroorzaaxte dikwijls een besmetting
met ziekten, die door het water kunnen
worden overgebracht, zoals tyfus. Ook
het van de daken gewonnen regenwater
was meestal sterk verontreinigd. Putten
waren al evenmin ongevaarlijk, ómdat
het op deze wijze verkregen water-'
geringe-diepte smerig was door gier
putten en mestvaalten in de nabijheid
Vaak ook was de chemische samenstel
ling bedenkelijk bevatte het bijvoor
beeld te veel mangaan. Hele streken
konden aanspraak maken op de r
In de góede oude tijd moesten
ook de bewoners van het deftige
Voorhout in Den Haag zich met
een pomp behelpen.
Mara, omdat het grondwater te brak
UIS was om te drinken. En zonder ingrijpen
•3h van Hogerhand wordt brak water niet
'St) zoet door er, zoals Mozes deed, een stuk
ted bout in te werpen!
er! Er kwam echter een ogenblik we
sa-i worden nu eenmaal steeds gecivillseer-
der waarop men het er over eens
werd, dat er ter verbetering van de
situatie op het platteland iets moest
in-i worden gedaan. Een staatscommissie
..j voor drinkwatervoorziening, ingesteld
I in 1910, kwam tot de slotsom, dat er
°P een rijksbureau moest komen voor het
uitwerken van plannen voor de aanleg
I van waterleiningen. En zo werd bij K.B
van 17 mei 1913 het Rijksinstituut voor
drinkwatervoorziening opgericht, terwijl
bij hetzelfde K.B. de centrale commissie
voor drinkwatervoorziening in het leveD
werd geroepen.
We kunnen er niet aan denken een
uitgebreid overzicht te geven van de
werkzaamheden, die door instituut en
commissie zyn verricht. De openbare
drinkwatervoorzieningen vormen slechts
één sector, al is het dan de belangrijkste
Voor liefhebbers van cijfers: naar ont
werpen en onder directie van het insti
tuut werden 89 pompstations gebouwd,
uitgebreid of gemoderniseerd, 54 trans
portleidingen aangelegd, 17 aanjaagsto-
tions gebouwd en Ingericht, 26 water
torens gebouwd of gerestaureerd en 10
reinwaterkelders gebouwd. Daarnaast
kwamen een kleine 300 individuele drink-
watervoorzieningen bijvoorbeeld vooi
kampen en woonoorden tot stand er
werden ten behoeven van bouw- en wa
terbouwkundige werken talloze en uit.
gebreide geohydrologische onderzoekin
gen gedaan. Na de tweede wereldoorlog
kwam voorts de onderzoekmethode met
behulp van hydraulische of elektrische
modellen tot ontwikkeling. En dan spre-
ken we nog niet over de taken op schei
kundig-bacteriologisch. economisch en
juridisch gebied. Met zijn 125 man perso
neel kan het jubilerende instituut prat
gaan op een „know how" produkt van
samenwerking van hydro-geologen, che
mici, ingenieurs en architecten, werk
tuigkundigen en elektro-technici, tek<
naars en opzichters
kend is.
De resultaten van een naiv
drinkwatervoorziening kunnen in enkele
percentages worden samengevat In,1940
bedroeg het zogenaamde aansluitings-
percentage nog geen 80 en thans ligt het
tussen de 96 en 97. Dank zü het feit dat
de overheid er belangrijke bedragen in
stak, heeft ons land nu een waterleiding
net van 45.000 kilometer, dat doordringt
tot in de uithoeken van ons land. Juist
is begonnen met de uitvoering van een
tweede tienjarenplan, dat beoogt nog een
kleine dertigduizend percelen aan te slui
ten. Dit kost per perceel gemiddeld
2500. Er blijven dan nog tussen 80.000
en 100.000 verspreide, superonrendabele
percelen over, maar in beginsel zullen
ook die een aansluiting op het water
leidingnet krijgen.
Een centrale drinkwatervoorziening is
uit een oogpunt van volksgezondheid be
slist noodzakelijk. Veelal meent men
bijvoorbeeld op de Veluwe dat de
eigen voorziening prima water levert.
Chemisch is dat dikwijls ook wel het
geval, maar bij een bacteriologisch on
derzoek blijkt de kwaliteit dan vaak be
denkelijk" te zijn. Zo nauw kijkt het bij
de watervoorziening dat een arbeider
bij een waterleidingbedrijf z'n werk moet
neerleggen wanneer in z'n gezin een ge
val van tyfus, paratyfus, hepatitis infec-
tiosa (een besmettelijke vorm van geel
zucht) of van kinderverlamming voor
komt. Zelfs indien hij met een patiënt
buiten zijn gezin in aanraking is geweest,
moet hij dit krachtens de Waterleiding
wet van 1961 melden!
Bijna onze hele bevolking is nu dus
op de waterleiding aangesloten. Men zou
dan ook kunnen denken dat het jubile
rende instituut zijn taak voor het aller
grootste deel heeft vervuld. Niets is ech
ter minder waar. Wanneer de mensen
van het rijksinstituut naar huis zouden
gaan omdat het werk er op zit, zou dit
niet minder dan een ramp zijn. De over
heid staat namelijk voor het levensgrote
probleem: alles goed en wel maar hoe
handhaven we het hoge peil van de wa
tervoorziening? De bevolking groeit snel
en de industrialisatie schrijdt voort En
daarmee stijgt de behoefte aan zoet water
in een tempo, dat een insider verontrus
tend heeft genoemd. Omstreeks 1980 zal
het hoofdelijk gebruik vermoedelijk ver
dubbeld en omstreeks 2000 wellicht ver
viervoudigd zijn in vergelijking met
thans. En waar halen we het benodigde
water vandaan?
Ja, waar halen we eigenlijk het water
vandaan, dat we op het ogenblik gebrui
ken? De in Den Haag werkzame Rotter
dammers. die trouw elke dag een fles
Haags water voor de thee thuis tappen,
weten het best hoe verschillend drink
water kan zijn. De Hagenaars dronken
aanvankelijk slechts duinwater, maar aan
duinwater mag niet meer worden ont
trokken dan er door de regen aan wordt
toegevoegd. Anders ontstaan er zoutke-
gels, die slechts langzaam verdwijnen.
Wat gebeurde er nut Door de toeneming
van de bevolking werd het duinwater
reservoir te klein, zodat een buisleiding
naar de Lek moest worden aangelegd,
waardoor Lek-(Rijn)water wordt opge
pompt naar de Scheveningse duinen om
daar te worden geïnfiltreerd. Een soort
gelijke voorziening heeft Amsterdam,
maar de Rotterdammers en de bewoners
in een wijde omgeving van de havenstad
moeten genoegen nemen met oppervlakte
water (lees: rivierwater) zonder meer.
In de toekomst zullen heel wat
meer Nederlanders dat moeten doen!
Het grondwater (inclusief duinwater)
is beperkt en het aantal waterver
bruikers stijgt sterk. Ergo: het grond
water moet worden aangevuld met
oppervlaktewater. Van het thans in
Zo primitief hoeft het niet
elke dag, maar als het warm is,
en thuis is ver weg, is de straat-
pomp ook nu nog een verkwik
king
Nederland verbruikte water is 75
grondwater daarvoor moet men
bijvoorbeeld naar Goeree-Overflak-
kee en de Zeeuwse eilanden gaan
en 25 oppervlaktewater. Voor de
toekomst moet men zich de verhou
ding ongeveer omgekeerd voorstel-
Vuil dat het is
En daarmee zitten de drinkwaterdes-
kundigen midden in de problemen. Want
het rivierwater is angstwekkend vuil. De
verontreiniging van de Rijn die het
leeuwedeel levert wordt zelfs nog
steeds erger, hetgeen o.m. blijkt uit de
toeneming van het chloridegehalte. Voor
de volksgezondheid in de randstad Hol
land is dit een ernstig probleem. Al in
1949 werd een internationale commissie
ter bescherming van de Rijn tegen ver
ontreiniging geïnstalleerd, maar nu, bijna
15 jaar later, kan zelfs nog niet worden
voorspeld wanneer zij tot concrete resul
taten zal komen. Wel een bewijs hoe ge
compliceerd dit vraagstuk, dat voor Ne
derland van vitaal belang genoemd mag
worden, is.
Intussen moet men ook binnenslands
de verontreiniging keren. Verleden jaar
heeft de Volksgezondheid een inspecteur
aangesteld, die zich speciaal met de
vraagstukken rond de verontreiniging
van de watervoorziening bezighoudt Op
Verkeer en Waterstaat wordt gewerkt
aan een ontwerp van wet op de waterver
ontreiniging. Voor de verontreiniging met
radio-actieve stoffen is een meetprogram
ma opgesteld, zodat Nederland ook op
dit gebied de vinger op de pols houdt
Slagen we er niet in om d<
schoon te houden, dan vallen we terug
in de toestand, waarin Amsterdam
vroeger eeuwen verkeerde. De hoofd
stad die de eerste lokale drinkwater
voorziening rijk was distribueerde
water uit de grachten. Aanvankelijk
de kwaliteit dragelijk althans
de bereiding van bier... Toen het water
als gevolg van de lozing van afvalstof
fen steeds smeriger werd, lieten de ma
gistraten de „huisjes" boven de grach
ten verwijderen en verboden zij het de
poneren van grof vuil in de grachten.
Het vuil moest in beschikbaar gestelde
emmers worden gestort, die dan werden
geleegd in... de grachten!
Het Rijksinstituut heeft nog een grote
taak, namelijk om de mogelijkheden te
scheppen voor het bereiden van goed
drinkwater uit oppervlaktewater. De
maatregelen daartoe moeten nu reeds
worden getroffen. Het rivierwater is
wisselende kwaliteit, zodat het vöor de
hand ligt om bij grote afvoeren van rede
lijk goed water buffervoorraden te
men en daarnaast een biologische v
zuivering van het water mogelijk te
ken. In Zeeuws-Vlaanderen is reeds
zogenaamd spaarbekken in bedrijf,
wijl voor Rotterdam een dergelijk bekken
op de Beereplaat in aanleg is. De moge'
lijkheid van infiltratie is echter beperkt,
omdat de gesteldheid van de bodem zich
daarvoor slechts op enkele plaatsen leent
Hoe dan ook, we zullen goed doen
ons er op voor te bereiden, dat het
drinkwater meer naar chloor gaat sma
ken. Want dat is bij oppervlaktewater
onvermijdelijk. Doch wie weet,
schien worden we nog wel eens als de
Amerikanen, die een chloorsmaak
aanbeveling voor de kwaliteit vinden!
En dat ons drinkwater duurder zal
worden, lijkt ons ook aan niet veel
twijfel onderhevig.
Autoverzekering
10-15 pet duurder
Als gevolg van de ongunstige resulta-
:n van de automobielverzekering zullen
S in Nederland werkende automobiel
assuradeuren met ingang van 1 augustus
premieverhoging invoeren voor vier-
neer-wielige motorrijtuigen. De ver
hoging van de premie zal tien procent
bedragen voor w.a.-verzekeringen en vijf
tien procent voor gecombineerde w.a
cascoverzekeringen.
meeste verzekeraars zullen daarbij
in gulden uitgedrukte minimum
verhoging toepassen van f 20,vooi
•verzekeringen en f 60,voor ge.
combineerde w.a.- en cascoverzekerin-
gen. De premieverhoging zal vooralsnog
niet gelden voor bromfetsen, scooters er
motorrijwielen en evenmin voor land-
bouwtractoren.
De verhoogde premietarieven zullen
van toepassing zijn op alle op of i
augustus 1963 gesloten nieuwe verzeke
ringen. Voor bestaande verzekeringen
zullen de premies worden aangepast bii
vervanging van een verzekerd motorrij
tuig of bij verandering van eigenaar.
De thans aangekondigde maatregel
staat los van de consequenties die zul
len voortvloeien uit de invoering va:
Wet op de verplichte w.a.-verzekering
>or motorrijtuigen.
De in Nederland werkende automobiel
verzekeraars hebben noodgedwongen er
na rijp beraad tot genoemde maatregel
besloten, zo delen zij mede. Een door de
Contactcommissie Mo tor rijtuigver zeke
ring ingesteld onderzoek naar de be.
drijfsresultaten van automobiel-assura
deuren heeft aangetoond, dat het t
verzekeringsbedrijf in Nederland i»
afgelopen jaren een technisch verlies
heeft opgeleverd. Dat wil zeggen, dat het
totaal aan schade uitgekeerde bedrag gro
ter is geweest dan de ontvangen premie,
na aftrek van provisie en onkosten. Het
schade-percentage heeft in de afgelopen
jaren een voortdurende stijging te
gegeven en vertoonde met name in 1962
een aanzienlijke toeneming ten opzichte
van het reeds ongunstige jaar 1961. De
uitkomsten van de autoverzekering heb
ben thans een zodanig niveau bereikt, dat
maatregelen van verzekeraars tot
betering van de bedrijfsresultaten
de in het belang van de pl.m. één mil
joen daarbij betrokken verzekerden
niet langer kon uitblijven.
Bij de Vereniging van Reders van
Vissersvaartuigen te LJmuiden hebben
de vakbonden voorstellen ingediend
tot wijziging van de c.a.o. voor IJmui-
dense trawlers
Reeds 20.000 door artsen afgegeven
Veel artsen en apothekers
derland zijn er reeds toe overgegaan
vanavond
Het geneesmiddelen-paspoort, waarop
i het begin van dit artikel werd ge-
„i docld, is ontworpen door een farmaceu-
hun patiënten een „gezondheidspas Usch in aamenweiking met een
of ook wel aangeduid als „geneesmid- aantal specialisten,
delen-paspoort" te verstrekken. Be-'
halve over de personalia van de pa-
tiënt en het adres van zijn arts, geeft J
dit paspoort informatie over de me-
dische behandeling, die deze patiënt t
ondergaat, over allergieën, vaccina-
ties en bloedgroep. 2 I—
Voor een arts die deze patiënten on- HilversulI1 j, 402 m. 19.00 Nwa !».lo Ac-
verwacht moet gaan behandelen, zijn J tualltelten 19J2 "Tour'de L'avenlr 1963,
dit zeer waardevolle inlichtingen. voorbeschouwing :93o Lichte gram. NA-
90 000 «n ,iin rsoHc in het TI ON AAL PROGRAMMA: 20.00 Nws 20.0o
Ruim 20.000 mensen zijn reeds in het f toespraak oq.10 Radio Fllharm orkest en
bezit van een dergelijk paspoort. 1 solisten, moderne en klassieke muziek
Vele kun- J "BK
nen namelijk dank zy de toediening van beeld over 's-Gravenhage 21.45 Massale
geneesmiddelen een volkomen normaal koorzang: Hollandse liedjes 22.05 Espelo
leven leiden. Tevens brengt echter de uttlÜ'uln££ntrtfi®hVn™
ontwikkeling van de moderne transport- 22.40 Licht instrumental ensemble: Hol-
mJddelen mee, dat deze zelfde groep pa- landse melodieën 23.00 Persoonlijke en ge-
tiënten dikwijls voer een kortere of Ian- J
gere tijd uit het gezichtsveld van de be- kwartet: moderne muz 23.50 Dagsluiting
handelende arts verdwijnt. Wanneer deze J 23.55—24.00 Nw».
patiënt door welke omstandigheden dan 1 Hilversum n, Art-lstlclce
ook zijn medicatie niet kan voortzetten, J jn.aoo8t-Êuropa. lezing (IH) 19.45 Klas»
geraakt hij in ernstig levensgevaar. kamermuz (gr)19.55 Deze week. praatje.
Een andere groep Paüënten. die als J NATmNAAl. raocnAMMA^.gw de ver.
toerist naar het buitenland gaat, is dik- £00- Toespraak 20.10 Kapel van de Ko-
wijls niet in staat om, wanneer dit no- nlnklijke Luchtmacht 20 4o Herinneringen
dig mocht zijn, de arts in het buitenland
informatie te geven over bepaalde me- BoljsU!n en koor 2:.35 Een man in de
dicamenteuze behandelingen die hij on- zomer, cabaretprogramma 22.05 Down
dergaat Met het oog op het toen«nen- Town
de internationale verkeer, is de urtvoe- beeld 6ewtjd aan de ruimtevaart 23.00
ring van het paspoort gesteld in het En- Gram 23.50 Dagsluiting 23.55—24.00 Nws.
gels. het Frans en het Duits. a TELEVISIE
Dat het uitgeven van deze gezond- J KRO; !5 0() springplank: televlsie-de-
heidspassen ook nadelen voor de patiënt butanten :5.3o De Jack Benny Show 16.00
kan opleveren, heeft prof. Muntendam.
de directeur-generaal voor de volksge- 1 17.45v d kinderen 19.30 De avonturen
zondheid, onlangs uiteengezet in een ar- van Ivanhoe, TV-fllm (deel 20). NTS;
tlkel In Medisch Contact. HU tvUst hierin ™r„°ÏÏS5l,Cïïfc «Imi
op de omstandigheid dat iemand zulk J reportage over het redden van in nood
verliezen cn daarmede door
de willekeurige vinder zUn doopcel ge-
licht zou kunnen zien. In Frankrijk kent t
men een „carnet" dat op nummer wordt
uitgegeven zodat de eigenaar in zo'n ge-
val anoniem blijft, slechts de gemeente-
lijke registratie kan de eigenaar aandui-
den, aldus prof. Muntendam.
„Der fliegende Hollander" van Wagner
verkerende flamingo's in Kenya 21.30 Blijf
in T
Programma voor zondag
Hilversum I, 402 m. NCRV: 8.O0 Nwa
en weeroverzlcht 8.15 Kamerork: gewijde
muz. IKOR: 3.30 Goede Morgen 9.00 Kamp
dienst ln het openluchttheater van het
recreatiecentrum Het Grote Bos te Doorn.
KRO: 9.3o Nws 9.45 Fluit cn claveclmbel
(gr): klass muz 9.55 Inleiding hoogmis
10.00 Pontificale hoogmis 11.30 Klassiek
pianokwintet (gr) 12.05 Klein beraad:
-igen soms ook antwoorden 12.15
Licht ork
12.50 Buitenlands
Nws en meded 13.10 De Stem-
m progr t
vork: bel canto-progr met toelichting 13.45
i Van Poele Pantje tot Torarlca, program-
i ma gewijd aan Suriname 14.00 Pianoduo:
i klass muz 14.20 Brabant6 orkest met koon
i klass muz 16.00 Zondagmiddagklankent
"PtE rechtvaardiging van de keuzo
van Wagners opera „Der fliegende
Hollander" als onderdeel van het aan
deel van de Nederlandse Opera aan
het Holland Festival kan men alleen
vinden in de medewerking van Gré
Brouwenstijn als Senta. Voor het overi
ge had de voorstelling zoals die gister
avond in de Amsterdamse Stadsschouw
burg werd gegeven niet veel nieuws te
bieden. Zou men van de veronderstel
ling uitgaan dat de viering van het
Wagnerjaar voor de Ned. Opera aan
leiding zou zijn tijdens dit Festival met
een Wagner-première te verschijnen,
dan kwam men derhalve bedrogen uit
De medewerking van Gré Brouwen
stijn roept de herinnering op aan de
ontdekking die de 16-jarige Wagner
deed bij een uitvoering van Beethovens
„Fidelio." Hier hoorde hij WilhelminJ
Schrüder-Devrient en deze confrontatie
was zijn eerste aanraking met het
muziek-drama. Deze zangeres heeft zijn
gehele leven een grote rol gespeeld,
letterlijk en figuurlijk. Zij was de eerste
Adriano in „Rienzi". Venes in ..TanD-
hauser" en Senta in „Der fliegende Hol
lander." Ook bij deze laatste opera was
Wagner librettist en componist hij
heeft in al zijn werken trouwens de
verbinding gezocht tussen woord en
muziek. Hij is daar zodanig in geslaagd,
dat men zich in tal van geschriften over
Wagners oeuvre (waarmede boekenkas
ten te vullen zijn) heeft afgevraagd wat
bij Wagner primair is: het muzikale of
het literaire.
Bernard Haitink is in zijn directie ook
van deze vraag uitgegaan. Dat leerde
ons vorige voorstellingen en zijn ziens
wijze heeft sedertdien geen wijzigingen
ondergaan. Hij laat de zangers in het
buiten-muzikale vlak vrij, d.w.z. een
vrijheid binnen de grenzen van het
die indrukwek-
31
En Koenraad. de komedie vervolgend, steun
de bijna: „Als Bart ons in de steek laat, dan
gaat de „katrynsveen" er ook aan. Dan moe-
wé verkopen voor wat we krijgen kunnen.
.En dat zeg je zo maar," viel Hein in, „Ver
kopende ..Katrynsveen" verkopenEen
stuk van ons leven. Wegdoen alsof het een
hond is, die je af laat maken
„Zie jij dan een andere weg?" vroeg Koenraad
droef.
Hein schudde zijn oude kop. Het leek alsof hij
in tranen zou uitbarsten. Eindelijk zuchtte hij
wanhopig: „Neen, Koen, neen, ik weet het ook
niet. meer.. Ik zie er geen gat meer in..
Geertsema wist niet of hij zijn oren kon gelo
ven. Kapitein Beunders èn de „Katrynsveen".
De andere schuiten kon hij opruimen; de prijzen
lagen goed en weg met zijn kopzorg. Voortaan
zou hij écht- „reder" zijn. Hij wist zich niet in
te houden en sprong op, alsof er een zevenklap
per onder zijn stoel werd afgestoken.
„Heren, heren, luister even. Laten we het sa
men eens worden. Kapitein Beunders monstert
in ieder geval bij me, als U bereid bent om de
„KatrynsveeA" over te doengoed; op hoe
veel worden we het eens? Ik wil niet kleinzielig
Z1J,/Tja, u begrijpt, hè," zuchtte Koenraad, „De
„Katrynsveen," dat is een stuk uit ons hart;
met geld bijna niet goed te maken." En
Hein, die, als ware het een chirurgisch
meesterstuk, het puntje van een verse sigaar
afknipte, viel onmiddellijk by met een gezicht
alsof het einde van de wereld nabij was.
„Ik heb het al gezegd een stuk van ons le
ven. Neen, sterker, het is ons hele leven. De
kroon op ons levenswerk. Neen, dat is niet in
geld uit te drukken."
Geertsema bleef nuchter en zakelijk.
„Goed. heren. Ik kan dat tot op zekere hoog
te begrijpen en billijken. Maar ten slotte zullen
we ons toch in harde Hollandse guldentjes moe
ten verstaan en met traanklieren kunnen we geen
zaken doen. Laten we reëel blijven. Ten slotte is
alles in de wereld te koop; dus vraag ik nog
maals: hoeveel?"
ONDER
VALSE
VLAG
Somber keken Koenraad en Hein elkaar aan.
Toen schudden ze de grijze koppen. Mompelend
herhaalden ze: „Hoeveel ja, wat moeten we
daar nu eigenlijk op zeggen
Geertsema wist het antwoord.
„Wel dat lijkt me toch niet zo moeilijk. Je
kent de tonnenmaat; je weet haar Lloyd's klas-
sificatie en we weten wel zo ongeveer wat de
prijs per ton is.Een koud rekenkunstje!"
Hein slenterde naar het raam, begroef zijn si
gaar in een mondhoek en beide handen in zijn
antieke steekzakken.
„Dat is het 'm juist, dat. het geen „koud"
rekenkunstje is. Hier komt gevoel bij senti
ment zo je wilt en wie stelt daar de prijs
voor vastHij wendde zich tot broeder
Koenraad. „Wat denk jij, Koenraad?" vroeg hij.
Het leek wel of Koenraad Martijn in „trance"
was. Niets ziend staarde hij naar de vloer en in
wendig schudde hij van het lachen om de ma
nier, waarop het speculantje hun komedie voor
zoete koek opat. Eindelijk noemde hij. zonder
op te kijken, een bedrag waarvoor je een halve
„Ruys" kon laten bouwen.
Geertsema lachte hatelijk. „Laten we ernstig
blijven. Waarschijnlijk heb je je met de nullen
vergist.
Bruusk draaide Hein zich om. De treurigheid
was plotseling van zijn gezicht weggevaagd en
zijn eerlijke blauwe zeemansogen spatten vuur,
toen hij zich vlak voor Geertsema plantte en
hem recht in de ogen keek.
„Wij ons in de nullen vergist, Geertsema?"
vroeg hij nijdig „Neen vader, nou ben je er he
lemaal naast. Wij hebben ons niet in de nullen
vergist. Dat heb jij gedaan, vunzig parasiet je.
Jij hebt gedacht, dat die twee oude sokken een
paar nullen waren en dat het kinderspel zou zijn
om ze hun kapitein Beunders uit de handen te
wringen. En toen we je zaten te vernachelen en
je voorstelden er de schuit bij te kopen, dacht je
ons helemaal in de dubbele Nelson te hebben.
Maar je zit er vies naast, vader. In de eerste
plaats is Beunders een fatsoenlijke kerel, die d'r
niet dan zou denken voor zo'n beunhaas als jij
bent te gaan varen. Man, je weet het versohil
niet tussen stuurboord en bakboord en de kom
buis zou je waarschijnlijk de keuken noemen.
Dacht je nou heus, dat een kerel, die zeeman
in hart en nieren is, zich met zo'n landlubber in
zou laten met de kans, dat zodra de tonnage op
loopt de schuit onder zijn gat weg verkocht zal
worden, omdat mijnheer Geertsema zo'n lekker
vet winstje kan opstrijken en het hem niks kan
verdommen of zijn mensen in de kou blijven
staan."
„Als ik jou was", viel Koenraad bij, „zou ik
maken dat ik wegkwam. Elk ogenblik kan
Beunders hier zijn en die ziet rood, alleen al,
omdat je verondersteld hebt, dat hij zich aan
jou zou laten verkwanselen".
„Beunders is een beste brave kerel, maar
wanneer hij rood ziet, kan je beter een paar
straatjes omlopen", voegde Hein er waarschu
wend bij.
Geertsema had zwijgend toegeluisterd, maar
zijn gelaatskleur was paarser en paarser gewor
den. Als bultige koorden zwollen de aren op zijn
voorhoofd; het bloed gutste er door. Woedend
sprong hij op en terwijl hy zijn bolhoed als een
vaandel door de lucht zwaaide, brulde hij:
„Dus jullie hebt me zitten verwachten, hé
een reuzemop, hoor, maar er is een Hollands
spreekwoord! dat zegt: wie het laatste lacht,
lacht het best.. Jullie zult je dit gesprek mis
schien nog wel eens herinneren, want ik geef
je de verzekering, dat het met mij kwaad ker
sen eten is
Hein grinnikte even.
(Wordt vervolgd)
grote geheel. De afbakening van die
grenzen is in handen van het orkest en
terecht heeft Haitink op duidelijke wijze
•erstaan gegeven, dat het orkest de J lichte gralj. sport report ages, comm en
ziel van Wagners opera is. uitslagen. Tijdens dit programma. De
hand aan de ploeg, lezing 16.30 Vespers.
De her-opvoering van „Der fliegende convent van kerken: 17.0o Gerefor-
HoUander" heeft aan Bernard Haitink ^cer^l^n
de gelegenheid verschaft zich de ma- uit de kerken !9©5 Kamerkoor en orgel:
terie „opera" meer eigen te maken. gewijde inuz :9.30 Gesprekken over de
Wellicht betekende de medewerking van j Heide! berger, lezing^ KRO: 19.45 Nws 20.00
Gré Brouwenstijn een stimulans, de ge- lïï£. tonlbS? k£S
hele opvoering bezat spanning en ge- strijkkwartet (gr) 21 5o Meisjeskoor 22.10
ladenheid, gevoelens die gelijkelijk ge- j Lichte gram 22.20 Gulden Zondag. LoteriJ-
deeld werden door orkestbak en no- berichten 22.25 Boekbespreking 22.30 Nws
j. Z?eroen aoor orkestoak en po- 22 40 Avondgebed 22.50 Le jugement de Sa-
dtum. De hierboven aangehaalde vrij- lomon, oratorium (gr) 23.20 Spiegel van
heid miste echter de gebondenheid en 1 de hedendaagse muz 23.5524.00 Nws.
daardoor kreeg het geheel, bij gebrek I Hilversum II, 298 m. VARA; 8.00 Nws,
strakke directie in te grote P^tdulyenberichten en socialistisch strijd-
mate de gelegenheid in brcedsprakerig- J 9« oSJÏÏut "feren" Sik" °r°"
heid te vervallen. 10.00 Vakantie-halfuur voor de
t, IKOR: 10.30 Hervormde kerkdienst n.oo
Gré Brouwenstijn heeft het Amster- Vraag en antwoord. VPRO: 11.45 Flitsen:
damse publiek tot enthousiasme ge- nieuws van eigen erf. AVRO: 12,00 Bei-
bracht en inderdaad heeft zij zeer fraai Bferkaflerr^amsus^uzTgr)2 (5± 12 30
:ela6tlngen van wedstrijden)
postduivenberlchten 13.07 De
;nd ln de wereld, lezing 13.17 Meded
kinderen.
echter niet, in de aanvang zong
zij onzuiver en in het gehele tweede be
drijf had zij moeite de stem te bedwin
gen. Zij heeft zich echter de rol van
Senta volkomen ingeleefd en zo had dit Radio-kamerorkest en_ zangsoliste:
toch bijzonder waardevolle
momenten. Een grote verrassing was
Leonard Wolovsky als de Hollander. Hij liedjes 16.00 Johan Willem Friso Kapel
bezit een prachtige vocaliteit stralend 1 h
en helder met daarbij een uitmuntende Vd jeugd 17 5o Nieu^TsportultsUgen'iS
- - - l0norkest eQ Mn
is
Eugen Tobin en Sophia van Santo 2Ü5o"To"jaar "AV^Ö-Amüsement. "gevar
pasten uitstekend bij dit geheel hetgeen programma. NTS: ±23.30—23.35 Journaal
niet gezegd kan worden van Chris. Filmv",rc,a" 'Io
Reumer die wel zeer zwak voor de dag J
spreid n|_
goed. klucht in één bedrijf 14.55 Leden
il.3o Mensen onderweg: dri-
I IKOR- 10.30
ve-ln dienst Blauwkapel bij Utrecht. NTS:
1 19.3o Weekjournaal 20.00 Sport in beeld.
AVRO: 20.30 In AVRO*s Televizier 20.40
Prijs de zee, documentaire film 21.00 40
r AVRO-Amusement, gevar progr. NTS:
23.35—23.45 Film
Programma voor maandag
1 Hilversum I, 102 m. NCRV: 7.0o Nws
De bathyscaaf Trieste, die helpt bij diokrant° SOO^Nws20s^^cwjjde ^muriJk
de opsporing van de vermiste Ameri- i«r_> _?.30 Lichte gram 9.00 v d zieken
Sclioenbescliermer uit
Thresher opgevist
De schoenbeschermer droeg het merk- u
teken SSN, initialen die de marine ge- GramV<
bruikt om Amerikaanse kernduikboten tiek. 'e
>r en tuinder 12.30 Meded ten
van land- en tuinbouw 12.33
;entuecl actualiteiten 12.40 Trip-
1 programma voor mensen die
en zijn :3.00 Nws 13.15 Licht
13.45 Zeemansliedjes (gr) 14.05
0= (gr) 1450
en moderne
orgel: oude
erland etudei
Sojieemen^l800 Orgelspel: lichte muz
18.30 Met band 1
Hllv«
II. 298 m. AVRO:
ndgym 7.2o Lichte
gram g.OO De gi
1 9.05 KI;
Arbcidsvitamli
1 ters 11.00 V d hulst.
strumentaal nesmzle 1
7.10 Och
Nwa^ 8.15 Llch
tifi gram 9.40 Morgenwijding "lO.OO
'"50 V d kleu-
12.00 Licht ln-
«ingsolisten 12.30
Meded ten behoeve van land- cn tuin-
1 ftïïü :2^ Vo0r. ons Platteland 12.40
Lichte ork muz :3.00 Nws 13.I5 Meded,
1 ^yentueel actueel of gram 13.25 Beursbe-
1 richten .3.3o Die Tiroler Holzhacker Bub'n
1 cn zangsolisten 14.00 Pianorecital: moder-
1 ne muz 14.30 Voordracht 14.45 Kleurrijke
1 klanken: Muzlek-Rsvue. Tussentijds: even-
1 t„«t reportage^ Tour de France 15.45 Bal-
V d padvinders 17.30
Music (gr) 18.00
18.20 Lichte
Ictmuz (gi
Country and Western
Nws 1815 Eventueel ac.„^.
gram 18.30 Metropole-orkest:
TELEVISIE
NTS: 19.30 De grote
Openbaar Kunt
tekenfilm 19.45
„tc.„veazlcht 20.20 Zendtijd politieke Dar.
f tijen: KVP 20.30 Het project Dousad do-
1 cumentaire film 20.50 Porte des Lilas
spec filnt 22.30 Journaal 22.35—22.45 Film-
1 verslag Tour de France.
