Vaart het hart wel bij de welvaart? BENT U OOK ZO N MAN 0pen briej HANDIG IN HUIS De morgenstond ZATERDAG 22 JUNI 1963 OVER VETGEBRUIK, CHOLESTEROL EN ONTSPANNING Nog niet zo lang geleden hebben we het op de beeldbuis kunnen zien, in een voordracht hoe het zit met vetten en vetrqke voeding ten opzichte van onze gezondheid. Medi sche onderzoekers en voedingsdeskundigen hebben zich de laatste tien iaren over dit onderwerp gebogen en hun re sultaten mogen de consument niet onthouden worden. Daarom bespreken we ook hier de vraag: krijgen we wel de juiste voeding, consumeren we niet teveel vetten, mèt de kans op wat men noemt „hart- en vaatziekten"? Uwe Excellentie de Huisvrouw, die minister van financiën en eco nomie bent, u zult uiteindelijk be slissen welk deel van uw gezins inkomen voor voeding wordt be steed. Een goede voeding kan ook zuinig zijn: dat onmisbare voe dingsmiddel melk kan bij geen maaltijd ontbreken. We kunnen dure koffiemelk in flessen kopen, maar uit het oogpunt van voe dingswaarde betekent het gere geld gebruik van deze melk een onnodige vérhoging van de kos ten; karnemelk, zeer weinig vet bevattend maar nog rijk aan bouwstoffen is aanmerkelijk goedkoper. Aardappelen, groen ten en vruchten zorgen voor de vitamine C en komen dagelijks op ons menu, terwijl kaas, vlees, vis of ei dan wel peulvruchten de le veranciers van eiwitten zijn: ook zij mogen niet ontbreken. Als goedkope vervanging van vlees in de warme maaltijd kan uitstekend kaas gebruikt worden, verwerkt als kaaspannekoek of ge bakken kaasplakken. terwijl een gemiddeld ei evenveel waard is als vijfendertig gram vlees! Onmisbaar Ook de grove graanprodukten zijn onmisbaar, we noemen bruin- brood, roggebrood, havermout, gort. Gemist kunnen worden sui ker, zoete belegsels gebak, spek, olie, vet en braadvet. Net zoals in andere landen is na de oorlog in Nederland een stijging van het vetgebruik geconstateerd; met de stijging van het welvaarts peil neemt de vetconsumptie toe: voor de oorlog 37,2 kg per hoofd van de bevolking per jaar, in 1955 44,1 kg en in 1959 is dit cijfer geste gen tot 45,1 kg per hoofd per jaar. Dit totaal vet gebruik omvat de zicht bare vetten (die we als zodanig kopen als vet, margarine etc.) maar ook de onzichtbare: in zuivel- produkten, vlees en noemt u maar op. „Wanneer vet uw vij and wordt" is een bro chure, uitgegeven door een grote Nederlandse textiel- en oliefabriek, en zU belicht diverse kan ten van het vetgebruik. Samengesteld met mede werking van de Voedings organisatie T.N.O. te Den Haag, de afdeling Klinisch Geneesmid delenonderzoek, en het Centraal Instituut voor Voedingsonderzoek T.N.O. te Utrecht, wordt op des kundige wijze geconcludeerd: het hart vaart niet wel bU de welvaart. De samenstellers vergelijken de sterftecijfers in Nederland over het tijdperk 1939 tot 1959: in deze twintig jaar is het aantal ver keersongevallen met dodelijke af loop gestegen tot het viervoudige, het aantal overlijdensgevallen ten gevolge van de gevreesde kanker tot het drievoudige, maar de sterf te door hart- en vaatziekten tot het elfvoudige! Cijfers waar niet mee valt te spotten, en die onderzoekers met enige argwaan bekeken. Wat is de boosdoener in dat vet? Onderzoekingen toonden aan, dat lijders aan hart- en vaat ziekten als regel een verhoogd cholesterolgehalte van het bloed hadden. Cholesterol komt normaal bij ieder mens voor, het wordt door de voeding opgenomen en/of door het eigen lichaam opge bouwd. Over de cholesterolstofwisseling weet men nog niet het naadje van de kous, maar dit is zeker: bij het ouder worden neemt het gehalte wat toe, en ook bij ge bruik van veel vet vindt men vaak hoge cholesterol-waarden. U ziet hoe belangrijk de aard van onze voeding is! Een andere fac tor heeft ook een belangrijke in vloed op onze gezondheid en die van onze huisgenoten: het leven onder grote spanningen en gees telijke druk. De „managerziekte" is hier een berucht voorbeeld van. Vergelijkende studies leverden in teressante resultaten op: in on derontwikkelde landen blijkt het sterftecijfer aan hart- en vaatziek ten veel lager te zijn dan bij ons zoals Japan, China, Portugal, Zuid-Italië, landen, waar de voe ding een lage calorische vaarde heeft. Tijdens de laatste wereld- ONS PATROON Voor grotere maten Een heel leuke en vlotte japon in de grotere maten is ons patroon num mer 375. Het heeft een hoogst moderne gestrikte sjaalkraag en de rok is aan de voorzijde in banen verdeeld met overslag. De mouw is kort en heeft een omgeslagen manchet. Een smal ceintuurtje en mooie knopen maken dit slank-afkledende model tot iets aparts. Het is verkrijgbaar in de maten 46, 48 en 50. Men heeft onge veer vier meter stof van 90 centi meter breedte voor de vervaardiging nodig. Onder vermelding van het nummer 375 is dit patroon aan onze bureaus verkrijgbaar tegen betaling van 0,50 per stuk. De patronen kunnen ook per post worden toegezonden. De prijs wordt dan 0,60. Dit bedrag ge lieve u in postzegels te plakken aan de adreszijde, naast het gewone fran keerzegel, van de briefkaart, waarop u uw bestelling doet. Opdrachten moeten voor 29 juni a.s. in ons bezit zijn. Na die datum kunnen geen bestellingen meer worden geaccepteerd. oorlog werden veel mensen van hun overtollig vet bevrijd en in die periode daalt het sterftecijfer aan hart- en vaatziekten. Werken alle vetten cholesterol- verhogend? Drie soorten Er bestaan drie soorten vetten: de ongunstige verhogen de choles terolspiegel van het bloed, we vin den ze in boter rundvet. var kensvet, cocosvet; duidelijk is, dat ook in samenstellingen van dergelijke verzadigde vetten een dergelijk effect is te verwachten. De tweede groep vetten zijn matig onverzadigd, zoals men dat ïoemt, ze hebben géén invloed op het cholesterolgehalte en we vinden ze in grondnotenolie, olijf olie etc. De derde groep verdient onze grote belangstelling: het zijn de sterk-onverzadigde oliën; zij worden geacht het cholesterolge halte van het bloed te verla gen en we treffen ze aan als maïsolie, zonnebloemolie, saf floerolie en visolie. Nu behoeft u weer niet naar re formzaken of bijzondere kruide niers te rennen, want een prettig bericht konden we op de adverten- tiepagine lezen: er is onlangs een margarine in de handel ge bracht, die niet duurder is dan de gangbare soorten en die uit de „gunstige" vetten is samenge steld. Hier zien we dus, dat een soort margarine beter is dan roomboter in zekere zin, en te vens het feit, dat de reclame de wetenschap op de voet volgt. Beweging genoem- De samenstellers var de brochure raden hen, littend leven leiden, aan om vol doende lichaamsbeweging te ne men, aan iedereen om op tijd ontspanning, zowel lichamelijk als geestelijk, te nemen; matig te zijn met de voe ding en vooral met vetgebruik. Het voorlichtingsbureau voor de voe ding weet: zelfs indien het boter en margarinege- bruik zou dalen tot ongeveer twee derde van het hui dige tot plm. 45 gr. per dag, komt de vitamine A voorziening niet in het gedrang, in tegenstelling tot de voedingsweten- schappelijk min der ontwikkelde gebieden. Midden» en Zuid-Amerika, sommige streken van Afrika en het Verre Oosten. Daar komen andere ziekten aan het licht: specifiek voor A-vitaminose zijn nachtblind- heid bij volwassenen, bij jonge kinderen dikwijls verdergaand tot verhoorning van het oogepitheel en verlies van het gezichtsver mogen Daar zal men juist over gaan tot genezing door toevoe ging van vetten en een ruime hoeveelheid vitamine A. Wie nog meer over voeding en vet wil weten, kan terecht bij het boekje dat Van Holkema Wa- rendorf onlangs uitgaf „Eet ver standig met minder vet", geschre ven door J. J. C. Mantz en J. S. Ornstein. Ook het voorl.-bur. voor de Voeding, Koninginnegracht 42 in Den Haag, giro 130667 geeft u voordelig vouwbladen: nummer 1178, Bejaardenvoeding; 1166, Eten wij eigenlijk wel goed?, 1180 Welk vet? en 1171 Voeding en verkeersveiligheid. Vet kan uw vijand zijn! De techniek heeft ons vrou wen op velerlei gebied de hel pende hand toegestoken, maar ook voor raadsels gesteld waarvan we de oplossing niet konden vinden. Hoe maak ik de spullen weer heel, als de on misbare huishoudelijke appara ten defect zijn? Een beroep op de vakman om zo spoedig mo gelijk hulp te bieden doen we vaak vergeefs. Wel, het raadsel behoeft geen raadsel meer te blijven, want we hebben nu een doe-het-zelf-cursus in de vorm van de Elsevier Poc ket „Handig in huis" uit de se rie Praktische Pocketbilbiotheek. Aan de hand van een begrijpelij ke tekst nog verduidelijkt door 120 tekeningen geeft dit boekje ons een schat aan gegevens en raad gevingen over alles wat in ons huis met techniefc te maken heeft, en dat is heel wat! Een lekken de kraan, een verstopte afvoer, een slecht werkend deurslot, een defecte belinstallatie, een kachel die niet trekt, scooterremmen die bijgesteld moeten worden met Handig in huis zijn we handig en knappen het zelf op. Waar dit echter beslist niet mogelijk is waarschuwt ons het Lexicon van storingsoorzaken: „Handen af! De vakman roepen,,Het 224 blz. tellende pocketboek vormt met zijn vele praktische tips en beschrijvingen van apparaten en installaties een interessante, cursus in het onderhoud van de techni sche zaken in en om de woning. Vor wé met de inzendin- gèn beginnen even het ver zoek aan mevrouw M. H. Moret en mevrouw A. Pas- schier om haar juiste adres naar ons op te sturen. De boekjes, die naar aanleiding van een geplaatste tip wer den verzonden, kwamen na melijk onbestelbaar terug. Onze service-afdeling zal ze evenwel keurig bewaren tot we weten waar ze precies naar toe moeten. loof ik rustig stellen, dat heel wat vrouwen tegenwoordig zelf het haar wassen en watergol ven. Natuurlijk: de kapper blijft een betere vakman dan wij met onze rollers en speld- weten hoe die te zetten. zullen er naar mijn gevoel ook wel de oorzaak van zijn, dat heel wat vrouwen zich een föhn en de laatste tijd vooral een droogkap hebben aange schaft (of daarvoor druk aan het sparen zijn). Wie nu zo'n droogkap bezit zonder stan daard kan misschien de heer (of zoon) des huizes oppor ren er eentje te maken. Hoeft u 'm niet aan de muur of de deurpost te bevestigen die kap uiteraard. Het is de heer B. van der Lelie uit Buurmal- sen die in dit opzicht een flin ke duw in de goede richting geeft door u via deze rubriek een standaard te laten zien, die prima blijkt te voldoen. Belangrijk is vooral dat het ge val verstelbaar is. Als u de tekening even be studeert ziet u denk ik al gauw wat de bedoeling is. U maakt een houten voetstuk, dat on der een stoel te schuiven is, en plaatst op dat stuk twee glijlatten. De kap komt aan een licht blok (a) te hangen, dat samen met de droogkap evenveel weegt als tegen wicht b. Deze glijblokken wor den met een sterk koord ver bonden, welk koord over twee gleufwieltjes (w) loopt. Hier bij moet u er op letten, dat bij het afschroeven van de dro ger eerst blok a zo ver moge lijk naar boven wordt gescho ven. Door een railwerkje van latteh (zie bovenste tekening) zorgt u ervoor dat de beide gewichten niet los langs de standaard zwiepen. De heer Van der Lelie zond ook nog een idee voor een wat eenvou diger te maken standaard in, maar de hiergenoemde neemt in de eerste plaats minder ruimte in en zit daarnaast wat degelijker in elkaar. REK Sinds we met deze rubriek zijn begonnen bent u al ver- schillende opbergrekken tegen gekomen. Dit. naar een sug gestie van de heer D. van Nieuwkerk te Rotterdam, zal het laatste wel zijn. Veel hoef ik er niet over te vertellen, omdat de tekening al in grote trekken voor zichzelf spreekt. Handig van dit rekje is, dat /leeft goud in de mond Of het hem zint of niet, menig huisdier zal tijdens uw vakantie in een asiel of dierenpension bivakkeren, dan wel bij goede kennissen gaan logeren. Een dierenkenner geeft u als eigenaar van zo'n beestje het goedbedoelde advies: is de vakantie afgelopen, haal het dier dan in de morgenuren terug..... heeft het nog een lange dag voor zich om weer aan u, uw huisgenoten en zijn eigen omgeving te wennen, zodat hij op zijn gemak is als de familie ter ruste gaait. IN een winderig land als het on ze dragen wij vrouwen dik wijls een doek om het hoofd. Ik tel in de bus wel eens de hoofd doeken: het zijn er meer dan de hoeden. Woonden wij nu in Mexi co, dan was dat anders. Zo is het ook met de Open Brief. Als ik veel ernstige brieven krijg, en dat is meestal het geval dan ben ik ook ernstig. Al kriebelt het me soms hier en daar van gek heid, ik neem u serieus, ik ben tot uw dienst. Deel ik niet steeds gedachten, ik tracht ze te vatten, ik probeer ervoor open te staan. Dat is wel het minste dat ik kan doen. Het is ook het meeste. te zeggen, dat een jongen die het leven prettig en mogelijk leest wat een andere jongen meent in zekere zin beschut maakte. 1 te moeten etaleren over „wat hoefde niet schijnheilig te zijn, Je hoopt dat de keus van je kin deren goed zal zijn; nu eens eer lijk: om hen? Ja en nog eens ja in de eerste plaats. Maar ook een beetje om de groep waarin je leeft? Durven wij hier doorden ken? Er komt lectuur onze wo- o ning binnen. Ik bedoel niet min- zekere zin beschut maakte. Dat derwaardige. maar_ onze belang- haal ik met een meisje uit", veel (of althans iets) van zijn gaafheid moet verliezen Wj meisjes. Het is kige zin, omdat ik zowel de den van de schrijver als mijn ineens eigen manier van „vertalen" kort mogelijk wil houden, ms begrijpt het wel. Wat kan ik het had iets vertrouwds. Het de essentie niet van christen- zijn houding tot zijn, maar christen-zijn bracht het den omdat wij wat ongeluk- mee, het vloeide er uit voort. Hoe schrok men dan ook als er feit binnen de kring stelling waardige lectuur. Van mensen buiten onze beslotenheid. Van mensen die in de kou ston- ien „binnen" schrijven hoe „lekker" het daai Ik wil zo graag bijzonder zijn Dat is een verzuchting, die iedere vrouw op zijn tijd wel heimelijk of hardop slaakt. Nu, een Hamburgse tandarts zag er wat in, in die zin voor excessen. Hij introdu ceerde een geheel nieuwe mode lijn in de tandheelkunde: zijn vrouwelijke patiënten kunnen namelijk haar tanden en kie zen laten vullen met diamanten inplaats van goud of ander kost baar materiaal. Van de dia mantzetter leerde deze modieu ze tandarts het zetten van de vullingen, zo vermeldt het vak blad „Edelmetaal". Voor wie het modesnufje kan en wil be talen in ieder geval: een schit terend gebit. Hoe goedkoop is de natuur Wil iemand leuk zijn, graag, ik doe mijn best in alle waardigheid eerbiedig ik nog? Wat leuk terug te zijn. Zo brief, zo nog? Hoe worden mijn Open Brief. Maar afwijzen moet nog tot rust? tot troost? ik de mening dat ik leuk wil zijn als antwoord op een ernstige brief. Dat ik een groot probleem niet au viel, dat er niet hoorde: i vormde jongen kreeg formeerd meisje lief. i Her- Gere- kind ik ben nu eigen baas. Net als Dit nog? Hoe worden mijn ervaringen op de stedelijke wekelijkse noe tot rust? tot troost? certen en vertelde je dat hij vei- rukt was van Igor Strawinsky.... In_ het buitenland keken familie- de voorbij- wonder. Want toen ik ging schrij ven dus antwoorden op het lezen van bepaalde lectuur, reali seerde ik me wel degelijk dat mijn wijze van antwoorden cri- tiek zou uitlokken. Dat is in ze kere zin fijn, want het bevordert het gesprek. Maar niet fijn is de opmerking dat ik een grappige slag wou slaan naar een hoogst ernstig onderwerp. Eén briefschrij ver nodigt me uit mijn „fout" te herstellen en nu snel te zeggen dat wij ons ver dienen te houden van „alle lectuur die neerhaalt". Een andere lezer die in de pen geklommen is, meent dat wij door lezen, vooral door het lezen van „modern" ons begeven in een er varingsgebied waardoor veel van onze eigen harmonische levens vreugde wordt verstoord. va" ""J uam ue vuoroil- trekkende Tour de France; dit vrie"d Mijn Schots vriendinnetje, bij mij gelogeerd, informeert welk stand- lees niet en dat noemt men dan timent. Het is niet uit dat gevoe len dat ik schreef: wij kunnen niet afzijdig zijn. Ik ben niet be- kerk omdat niemand mij dat nu meer kan verbieden, dat zou povere vriendschap zijn; kerk inneemt ten zien van het dragen van gekleurd damesondergoed. Om het éne inaai lacht om het andere lachen derne" boek het interessante slechte in huis te halen. groep. De goedkeuring Maar ik lees omdat het „mo- e" boek mii een getuigenis is de waarheid dat wij door nee-zeggen en samen-zijn de kring klein trokken en kleine ach- de terhoede-gevechten leverden. Wat front-linie tonen. Waar wij het zelfde boek, maar nu gelezen en plotselinge schrik niet weggelegd, zien als een aan klacht. En als een middel om met één stap te komen bij hen ---- wij vroeger geen bood- ZIJ die bij niet tegen de situatie opgewassen, werkten met het ver bod. Liefde werd verboden, boek werd verboden, dominee werd schap meenden te hebben. Kin- ------ - TK zal u eens iets vertellen. We beurde ronde woorden 1 moele„ een eimiie voor ,e. en ik rug naar de jaren voor de laatste smalend lachje oorlog. Be heb altijd^ een gevoel opbrengen, alleen mijn geboortestad, schudden ze hun hoofd en probe- ;r een ren in het boek „waarheid" te kunnen vinden. Maar als wij met hen het HET RECEPT VAN JUSTINE Bloemkoolfantasie 4 personen: 1 mooie niet te zacht gekookte bloemkool, 4 plak ken ham, 50 g geraspte kaas, 75 g boter, 3 eetlepels paneermeel. Beboter een vuurvaste schotel, leg de 4 plakken ham erin. Plaats de bloemkool erop (de oven staat al vol aan). Laat In koe- kepan 35 g boter bruin worden. Bak hierin het paneermeel goud bruin. Deponeer op de bloemkool. Dek hele schotel af met een mengsel van de geraspte kaas en de overgebleven 40 g gesmolten Laat in oven warm worden en goudbruin bakken. Bij gekookte aardappelen, bestrooid met peterselie. situa- boek lezen dat we in die jaren knusser wa- tie begrepen en betaald: met benauwenis van de moderne mens dan nu. We hokten meer. Niet mijn leven, met de gang die met hen peilen, dan geven wij -._u mijn leven nam). Zij die minder onszelf en deze wereld de naam schrokken en daarbij tevens te- die zij verdienen: verscheurd, gen de situatie waren opgew; -- lelijk bedoeld. vormd was Hervormd en Gere formeerd was Gereformeerd, en ga zo maar voort in de kerkfor- begonnen zich af maties, en we lieten dat elkaar weten, niet onvriendelijk maar toch met een zekere klem, en we verdiepten ons in eigen kwalitei- gen w ten, ook weer niet lelijk bedoeld groep (ik denk aan mijn briefschrijver die steeds een raillerende tooi te mogen opmerken), ja, gebroken. Dan komt de redding in vragen wat zicht. Dan de Bijbel er dwars we verdiepten ons hadden; wat er op het boek te gen was als zij het „nee" van de >ns even terzijde Jegden; de dominee eigenlijk niet raillerende toon broodnodig muziek moest horen. In dat geval mocht men liefbcb- wijls tot eigen persoonlijk heil, tot een verworvenheid, tot een gemeen schappelijk bezit van taal en vor- Den van omgang, kortom tot dat wat zeker dik- ben, lezen en luisteren. Nu naar vandaag. Wij voelen het niet meer zo duidelijk, maar voor velen van ons is er zeker dat verlangen naar goedkeuring. het nog geen twaalf centime ter naar voren steekt, zodat het in heel wat kasten ook tus sen planken zal passen. De kos ten bedragen nog geen 2,50 als u het verft; iets meer bent u kwijt indien u de elec- triciteitsbuis 5/8 overtrekt met krimpvrij zg. vitaslang. Met roggebrood. Jaren en jaren geleden kwam er door een ongelukje een lelijke barst in de van engels aardewerk gemaakte theepot van me vrouw S. B. H. Booy-van An- kum te Velp. Zij brokkelde een half pakje roggebrood, deed de stukjes in de pot en goot er kokend water op. Theepot met brood bleef een dagje op een stelletje trekken met als resultaat dat de theepot zelf nu nog dienst doet zonder ooit een druppeltje door te laten. Brood II. Nog een tipje waaraan brood te pas komt, ingestuurd door mejuffrouw L. Mol te Dordrecht Zij raadt u aan vlekken van vruchtensap op tafelkleden terstond te be dekken en af te nemen met een in water gedompeld stuk je brood. Na de normale was beurt is er geen spoor meer van dat anders soms lastig te verwijderen sap te ontdekken. Naait u? Voor moeders die zelf kinderkleding maken geeft mevrouw H. G. Goudswaard uit Elburg een zeer gemakke lijk te vervaardigen ontwerpje J'es. Het lange lijfje (één keer de breedte) naait u dicht er daaronder aan rimpelt u het rokje (twee keer de breedte). In de taille komt rimpelelas tiek, éen cm. breed te stikken. De wat af te ronden hals stikt u ook met rimpelelastiek, evenals u dat met de schou- derbandjes doet (veel sterker). Eventueel een kantje waar u dat leuk vindt en het onder rokje past altijd. Volgens deze inzendster hebt u zo'n rokje in een avondje klaar. De bof? Kinderen, die de bof hebben, krijgen meestal een dikke shawl omgebonden, die in negen van de tien keer na een tijdje ergens anders gaat zitten dan waar ze hoort. Zet uw zoon of dochter in een bof-geval eens zo'n bivakmuts op die we deze winter veel hebben zien dragen. Het is een muts met een aangebreid stuk dat de hele hals omsluit en waaruit alleen het gezicht dubbelvouwen, de achterkant helemaal dichtnaaien en van de voorkant het onderste stuk tot de kin. Mevrouw H. T. van der Pol-nuizinga uit Den Haag kan het de moeder van iedere boffer (of -ster) aanbevelen. Even Insnijden. We eten weer bloemkool en komen (ook weer) tot de ontdekking dat de bloem vaak eerder gaar is dan het stronkje. Dat hoeft niet meer te gebeuren indien u het stronkje kruisgewijs even in snijdt is de ervaring van me vrouw F. van Leeuwen-van Herk te Rotterdam. Een p.s.- je voor deze inzendster: aan uw verzoek betreffende Noord- daan 8raa« worden vol- IS JAMMER, MAAR... Deze week de namen van mevr. J. B. te Rotterdam; me- J?' és,»! ™?r; TT-k ,?int^°ord Gijs van H. te (bi aH^r" W; C' te Den Haa« (uw advies is doorgegeven rthr1" vC b®tr®ö«nde rubriek); dhr Van H. te H.I.A., mevr. P A B tl nCn 5aag: dhr- T p iw v Haas: mej. M. K. te Den Haag; me- te Ou^ark. a.d. Rotterdam.mCVr' C de N' Iedere gepubliceer de „Bent u ook to'n man "inzending dingt automatisch mee in de wedstrijd: „Win hon derd gulden vooi uw vrouw". Voor iedere tip en elk doe-het-zelf idee in deze rubriek ontvangt u etti van onze tjpboeken: „Dat zit zo" of „Tippa- rade Twee" (naar keu ze).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 15