Werk van Heilige Geest
in de Heidelberger
DE DOKTER aan 't woord
Toekomstige behoefte is
slechts maatgevend
Ccitechismusfeest in Heidelberg
Sacrale kunst verdwijnt
uit Duitse kerken
Een woord voor vandaag
Te weinig leerlingen bij
openbaar onderwijs
„SLIJTAGE"
DINSDAG 11 JUNI 1963
TGaastra (NCAB) over woningbouw:
(Van een onzer verslaggevers)
„Wanneer wij vandaag spre
ken over de woningbouw kunnen
wij niet voorbijgaan aan de in
vloed die de overheidsbemoeiing
op dit stuk van ons bedrijfsleven
heeft. Enerzijds is daar de uit
een noodsituatie stammende be
paling dat een bouwwerk slechts
mag worden uitgevoerd wanneer
hiertoe van overheidswege toe
stemming is gegeven en voorts
heeft de overheid door het huur
beleid een grote invloed op de
prijsvorming van het woongenot.
Met deze positiebepaling: heeft de
heer T. Gaastra, voorzitter van
de vakafdeling bouwondernemers
N.C.A.B. vanmorgen de jaarvergade
ring van de vakafdeling geopend te
Maarn.
..Er i
PIJNSTILLER
Fijn op vakantlel Maar naam voor
da zekerheid WITTE KRUIS mee.
In 3 vormen verkrijgbaar.(poeders,
tabletten of cachets). Salicyl-vrlj,
•n daardoor geen maagklachten.
lüilll
Nieuwe leiding Ned.
Geref. Jeugdraad
geïnstalleerd
In een buitengewone vergadering van
de Nederlandse Gereformeerde Jeugd
raad, het overkoepelend orgaan
de directeur, ds. K. A. Schippers, ge
ïnstalleerd.
De aftredende voorzitter, ds. H. A.
Wiersinga, belichtte in het kort de be
tekenis, die de N.G.J.R. voor het gere
formeerde jeugdleven heeft. Verschil
lende publikaties, die onder auspiciën
vap de raad geschreven zijn, hebben
Jrote invloed op de ontwikkeling van
et jeugdwerk.
Dra. Firet, die afscheid nam als di-
recteur en tegelijk als nieuwe voorzit
ter geïnstalleerd werd. was dankbaar
voor het contact tussen hem en het
jeugdwerk en hoopte dat' dit voor de
toekomst bestendigd zou blijven.
De nieuwe directeur, ds. Schippers,
wees in het kort op de twee noties:
het presentisme en de identiteit, die de
deze beide gedachten geregeld zich
de praktijk openbaart, is alleen oplos
baar als het garicht is op Hem, die
komt: Jezus Christus.
Aartsbisschop Rinkel,
van Oud-Kath. Kerk
naar Moskou
De aartsbisschop van Utrecht van de
Oud Katholieke Kerk, mgr. dr. A. Rin
kel. zal op uitnodiging van de synode
van de Russische Orthodoxe Kerk de
herdenking bijwonen te Moskou van de
vijftigste verjaardag van de bisschops
wijding van de patriarch van Moskou
Alexis.
De aartsbisschop zal op deze reis ver
gezeld worden door de bisschop van De
venter mgr. P. J. Jans, president van
het oud-katholieke seminarie te Amers
foort, die in 1955 reeds een bezoek aan
patriarch Alexis bracht, toen als hoofd
van de delegatie van de Nederlandse
Oecumenische Raad van Kerken.
De herdenking wordt gehouden van
14 tot 21 juli m het Drievuldigheids
klooster van Sergius te Sagorsk en
wordt op 21 juli besloten te Moskou.
Het zal de eerste maal zijn dat een
aartsbisschop van Utrecht een officieel
bezoek brengt aan de Russische ortho
doxe Kerk.
Jaarvergadering A.R.-
gemeentebestuurders
De vereniging van burgemeesters,
wethouders en gemeentesecretarissen
..Groen van Prinsterer" houdt haar
jaarlijks congres op 13 en 14 juni te
Huis ter Heide. Op de eerste dag
spreekt staatssecretaris B. Roolvink
over .Modem sociaal beleid", terwijl
mr. H. H. Douma, burgemeester van
Barendrecht. op de tweede dag een re
feraat houdt onder de titel „Het wets
ontwerp Rijnmond".
BOEKENHOEK
Reisgids Zuid-Frankrijk, de kust van Ita
lië tot Spanje, door Wil de Kreuk. Met
acht kaarten en twaalf foto's. In serie
Amstel-reisgidsen. Uitgave L. J. Veen
N.V.. Amsterdam.
Wat moet ik zeggen en hoe zeg ik
p het Italiaans. Achttiende, geheel
het in het Engels. Eenentwintigste, bij
gewerkte druk. bewerkt door L. Beek
man. Uitgave in samenwerking met N.
R. V. door N.V. Kosmos, Amsterdam.
Wat moet ik zeggen en hoe zeg ik
het in het Frans. Dertigste, geheel her
ziene druk. Uitgave in samenwerking
met N.R.V. door N.V. Kosmos, Amster
dam.
Wat moet ik zeggen en hoe-zeg ik
het in het Spaans. Negende, geheel her
ziene druk. Uitgave in samenwerking
met N.R.V. door N.V. Kosmos, Amster
dam.
Wat moet ik zeggen en hoe zeg ik
het in het Duits. Achttiende geheel
herziene druk. Uitgave in samenwerking
met N.R.V. door N.V. Kosmos. Amster
dam.
Amor, Amor en zo voorts..., een
keur van Ouditaliaanse liefdesverhalen,
bijeengebracht en bewerkt door Tim
Maran. In Meulenhoffs Flamingo-reeks.
Uitgave H. Meulenhoff, Amsterdam.
Kapsels en kuiven, door Guy de
Maupassant Vertellingen bijeengebracht
«n bewerkt door Ank van Haaren. In
Meulenhoffs Flamingo-reeks. Uitgave
H. Meulenhoff, Amsteradm.
beleid van de overheid als een gegeven
diende te worden aanvaard, wil ik daar
bij stellen dat het de overheid is, die de
prioriteit van de woningbouw in het ge
heel van de bouwproduktie bepaalt" zo
zei de heer Gaastra. Het is duidelijk
dat aan de woningbouw geen absolute
prioriteit wordt gegeven. Dat zal ook
niet hunnen, ornaat voor een gezonde
ontwikkeling van onze economie b.v. ook
een voldoende voorziening van bedrijfs
gebouwen noodzakelijk is. Men moet
echter duidelijk stellen, dat de beslissing
over de plaats, die aan de woningbouw
wordt gegeven in het geheel van de
bouwproduktie. door de overheid wordt
genomen, en dat deze beslissing door
het bedrijfsleven als een gegeven moet
worden aanvaard.
Resultaten
Helaas moet geconstateerd worden dat
de woningbouwresultaten in 1962 weinig
florisant ziin. Werd met de bouw van
bijna 92.000 woningen een aanvang ge
nomen, er kwamen slechts bijna 78.500
woningen gereed. Zo steeg het uitvoe
ringsniveau in één jaar met 13.500. Voor
deze ontwikkeling zijn verscheidene oor
zaken aan te wijzen. Zo noem ik de
stagnatie gedurende de wintermaanden
en de doorwerking van de 5-daagse werk
week. Daarnaast moet het mij echter
ook van het hart dat de wijze waarop
het rijksgoedkeuringssysteem wordt ge
hanteerd in de bedrijven min of meer
regelmatig leidt tot onderbezetting en
het verloren gaan van bouwcapaciteit.
Kwaliteit
Te weinig realiseert men zich dat een
woning een zeer duurzaam gebruiksgoed
is, hetgeen bijzondere consequenties
heeft. Dit betekent n.l. dat de woningen,
die vandaag gebouwd worden niet al
leen heden maar zo mogelijk een groot
aantal jaren in de behoefte zullen moe
ten voorzien.
Dat de nood allereerst gelenigd moet
worden daar. waar deze het grootst
is. zal wel door niemand bestreden wor
den. Met een beroep op deze regel wordt
een woningbouw politiek bepleit, die
leidt tot een vergroting van het contin-
fent woningwetwoningen. Hoe logisch
eze redenering ook moge schijnen, ze
geeft geen werkelijke oplossing van het
woningprobleem, ook niet van dat van
de minst draagkrachtigen.
Bij het woonbeleid zal, meer dan tot
dusver het geval was. de woningbehoef
te ook van de toekomst maatgevend
moeten zijn, en daarbij zal tegelijker
tijd, zoals eerder reeds gezegd, het
thans aanwezige woningbestand in aan
merking moeten worden genomen.
Voorts achtte de heer Gaastra van
belang dat meerdere aandacht zal wor
den geschonken aan de opvoering van
de kwaliteit in de nieuwbouw. Gegeven
het huidige rijksgoedkeuringssysteem,
zal daarbij een aanpassing van de
stichtingskostcngrenzen noodzakelijk
zijn.
Geest moet ogen
openen voor
Gods Woord
De hoge stapel van beschou
wingen over, verklaringen van,
en preken uit de Heidelbergse
Catechismus is opnieuw iets ho
ger geworden. De Duitse hoog
leraren dr. Wilhelm Niesel en dr.
Erik Wolf hebben twee referaten
gehouden tijdens het catechismus- huidige theologen sterk de nadruk leg-
feest te Heidelberg, die ongetwij-'"
feld de aandacht verdienen. Sprak
Niesel over „het getuigenis van
de kracht van de Heilige Geest
in de Heidelberger Catechis
mus", Wolf Koos tot thema de
bijna onvertaalbare term „Ord-
nung der Liebe". In zijn rede ging
het er vooral om aan te tonen,
dat er geen tegenstelling is tus
sen wet en evangelie. Beide refe
raten zullen binnenkort gepubli
ceerd worden. Vandaag geven we
een overzicht van de rede van dr.
Niesel, morgen publiceren we nog
een verslag van de rede van prof.
Wolf.
Dr. Niesel. die tevens voorzitter vin
de „Reformierte Bund" is, had bewust
een actueel uitgangspunt gekozen. Het
thema van de Heilige Geest houdt over
al op de wereld op het ogenblik de ge
moederen bezig. Bovendien zal de ko
mende Wereldconferentie van de Her
vormde Wereldbond, de World Presby
terian Alliance in Frankfort volgend laar
in het teken staan van ,,Kom, Schep
per Geest".
De theologische commissie heeft juist
dezer dagen uitvoerig over dat onder
werp gesproken. Niesel wilde kennelijk
aantonen, dat hoe actueel dit onderwerp
ook moge zijn, de Heidelberger er 400
jaar geleden reeds uitvoerig aandacht
aan schonk. Het ging hem erom enkele
wat op de achtergrond geraakte inzich
ten betreffende het werk van de Heilige
Geest opnieuw te onderstrepen.
Christen
Vreemde gevolgen van Wirtschaftswunder
Biechtstoel
wordt bar
(Van onze correspondent in Bonn)
De (kleinere kerken en kapel
len vooral in Zuid-Duitsland
hebben op een eigenaardige ma
nier van de Westduitse welstand
te lijden. Sinds het als bijzonder
„standesgemasz" geldt om zijn
woning met voorwerpen der
sakrale kunst te versieren, is er
een grote markt voor madonna's
Christusfiguren, heiligen en enge
len ontstaan. Van deze hausse
profiteren verschillende benden
kunstdieven, die sinds 1958 de
kerken en kapellen onveilig
ken en in totaal circa 1000 kerk
diefstallen hebben
waarvan maar een zeer gering
deel door de politie kon worden
opgehelderd. Deze benden opere
ren ook in Oostenrijk en Zwitser
land. Meer dan 800 voorwerpen
van sakrale kunst zijn alleen al
in Zuid-Duitsland sinds 1958 uit
kerken en kapellen gestolen.
Vreemde uitwassen heeft het „Wirt
schaftswunder" veroorzaakt. In de
„high snoblety" der Bondsrepnbliek
geldt het als bewijs van een bijzonder
verheven levensstijl om een barokengel
in de hall of een gotische Madonna in
de salon te hebben. Er Is zelfs een
val bekend, waarin een biechtstoel
bar werd omgebouwd.
De antiquairs kunnen de vraag niet
bevredigen. Voor de kerkdieven is eer
periode van hoogconjunctuur aangebro
ken. Enkelen dezer langvingerigen leve
ren zelfs op bestelling. Ook van parti
culieren. Zij weten precies waar wat te
halen is. Zij zijn de arrestatie van
een tweetal benden heeft dat bewezen
zo goed georganiseerd, dat zij alles
Subsidieregeling van
godsdienstonderwij s
Van 1 september af zal in Den Haag
het godsdienstonderwijs op de openbare
lagere scholen worden gesubsidieerd. Een
Aan kerkelijke gemeenten, plaatselijke
kerken en verenigingen, als bedoeld in
artikel 26 van de l.o. wet 1920, zal een
subsidie van 200 per jaar voor elk
op de lesrooster uitgetrokken lesuur voor
godsdienstonderwijs worden verleend,
voor zover dit onderwijs wordt gegeven
door vanwege de kerken bezoldigde gods
dienstleraren. Deze subsidiëring zal jaar
lijks van de gemeente een uitgave ver
gen van circa 55.000.—. Voor het thans
lopende jaar werd hiervoor door de ge
meenteraad een bedrag van 18.500.
beschikbaar gesteld.
vraag be-
kunnen leveren,
550 der geregistreerde kerkdiefstallen
jn in Zuid-Duitsland, vooral in Bei-
ren. gepleegd. Daarvan konden er 162
worden opgehelderd. Dat is nog niet
eenderde deel.
Benden
Een der onschadelijk gemaakte ben
den bestond uit vijf man. De leider zat
Noord-Duitsland. Wat de bende stal
rd naar Zwitserland geëxporteerd.
Nadat een der bendelenden zijn mond
voorbij praatte, kwam de politie hen op
het spoor. Een tweede bende was het
z.g. ..Dillingerteam". Het bestond uit
acht man en een meisje. Het bereisde
de gehele Bondsrepubliek. De bende
liep begin april jl. in de val. Het on
derzoek duurt nog voort.
De arrestaite van de bende was het
tweede grote succes van de speciale
commissie van detectives, die de Beier
se justitie heeft ingesteld om de kerk
dieven te lijf te gaan. Het eerste suc
ces dezer commissie was de arrestatie
van de architekt Ramer Diesel, een
kleinzoon van de uitvinder van de Die
sel-motor. een van de dieven die op be
stelling leverde.
Maar ook ondanks deze successen du
ren de kerkdiefstallen voort. De ..Son-
derkommission" zal wel een permanen
te instelling worden. Zij is nog t steeds
bezig met de nauwkeurige
giztratie
alle reeds gepleegde kerkaiefstal-
datgene, wat daarbij
Verder wil de
werpen van sakrale kunst laten foto
graferen, teneinde op deze wiiz
later
de opsporing te vergemakkelijken. Het
komt nl. veelvuldig voor. dat de kape
laan van het een of andere bestolen
kerkje nog niet eens een juiste beschrij
ving kan geven van het kunstvoorwerp,
dat werd ontvreemd. Nog veelvuldiger
komt het voor, dat op geen enkele wij
ze is getracht de kunstvoorwerpen te
gen diefstal te beschermen bijv. door
het in de muur vast te schroeven.
Evenmin zijn meestal tenminste
de kunstvoorwerpen verzekerd.
Maatregelen
Verder wil de „Sonderkommission"
een zo goed mogelijk geïllustreerde lijst
samenstellen van voorwerpen van sa
krale kunst die nog onvindbaar zijn en
deze onder de antiquairs laten ver
spreiden.
De vraag, die vooral de geestelijken
bezighoudt is wat er tegen.de kerkdief
stallen kan worden gedaan. De Mün-
chense ..Sonderkommission" raadt o.a.
aan de kunstvoorwerpen in kapellen en
kerken dagelijks te controleren. Dan
kunnen diefstallen onmiddellijk worden
gemeld. In het verleden is het vaak zo
geweest, dat de verdwijning van het een
of andere beeld pas na weken door de
pastoor werd ontdekt.
lijk. Een vermindering van het aantal
kerkdiefstallen is pas te verwachten,
wanneer een bepaalde categorie van ad-
spirant-kopers inziet, dat kerk-kande-
laars, doopvonten, tapijten lopers
heiligenbeelden niet in hun hypermo
derne bungalows hoort en de handel in
sakrale kunstvoorwerpen weer in nor
male banen komt.
gen op de medemenselijkheid'
dan behoeft de mens eigenlijk toch
niet meer te spreken van „christenen",
dan kan men volstaan met de term
„mens". De Heidelbergse Catechismus
heeft voor op andere soortgelijke boek
jes, dat hij de vraag beantwoordt:
..Waarom word ik een christen ge
noemd?" In zijn antwoord begint de Hei
delberger dan direct te spreken over de
Heilige Geest. Er is geen christen zonder
Christus. Maar ook niet zonder de Hei
lige geest. Een christen is niet ie
mand, die streeft dat te worden, maar
door God begenadigd is en door de Hei
lige Geest niet slecht wedergeboren,
maar ook dienstbaar gemaakt wordt
voor anderen. De Heilige Geest schept
volgens de Heidelbergse Catechismus
een organische, levendige verbinding
met Christus. We worden ingelijfd in
Hem en daarom worden we christen ge
noemd.
Sterke nadruk legde dr. Niesel in dit
verband op het feit dat de Heilige Geest
■niet zonder Christus gezien mag wor
den. De historische Jezus, die nu bij de
Vader in de hemel is, is voor ons de
bron van de Heilige Geest. De geest is
het bindlichaam dat ons met Christus
verbindt.
verandert onze menselijke verhoudin
gen. Hij neemt alle wortels van de kou
de en de hete oorlog weg.
Wie de Heidelberger kent. kan daarom
de aarde niet langer ontrouw zijn. Zo
kan deze catechismus in zijn derde deel
kerkredacteur) aandacht schenken aan de vraag hoe
vanuit de gemeenschap met Christus er
practische levensstijl moet groeien,
is dan de ethiek der dankbaarheid.
in
Verlichting
Uitvoerig stond dr. Niesel ook stil bij
de verhouding van geest en woord, bij
bel. De Heidelberger wijst erop dat de
bijbel geheel en al in Gods hand ligt,
maar ook dat God in ons werkt om ons
de ogen voor de Waarheid te openen.
Wij kunnen niet pochen: wij hebben de
Waarheid. God heeft ons de bijbel niet
eens en voor al in handen gegeven. Hij
opent ons de ogen voor Zijn Waarheid.
Hij schenkt ons steeds weer opnieuw
de kennis om Zijn raad en Zijn wil en
Zijn woord te horen. Daarom moeten
we bidden dat de geest ons in alle Waar
heid zal leiden.
Dr. Niesel wees zowel het fundamen
talisme als het liberalisme af. De een
meent de Waarheid in handen te heb-
ben in de bijbel zoals deze gedrukt voor
hem ligt. De ander meent met zijn we
tenschappelijke kennis het woord van
God te kunnen bestuderen, verklaren en
begrijpen. Beiden vergeten dan ac nood
zaak van het werk van de Heilige Geest,
die door een scheppingsdaad ons moet
onder de tafel schuiven,
druk erop wijzen, dat wij de verlichting
van de geest steeds weer opnieuw no
dig hebben.
Rechtvaardiging
Een derde onderwerp dat dr. Niesel
aansneed was het werk van de Heilige
Geest in de rechtvaard'.grmaking van de
mens. Op dit punt is de Heidelbergse
Catechismus zo duidelijk dat hij zich
onderscheidt van alle andere boekjes,
we zullen juist op dit punt naar de-
catechismus moeten luisteren, zei dr.
Niesel. Er mag geen sprake zijn van
een bereidheid tot een oecumenisch
compromis op dit punt.
De basis van de rechtvaardiging is dat
de Heilige Geest ons omkleedt met ge
rechtigheid. Maar daar blijft het niet
bij. De geest vernieuwt ons. Door de
machtsdaad van de Heilige Geest wordt
de mens uit zijn „verkramping", zijn
gebondenheid, gehaald en worden we
geopend voor God en de medemens. Hij
De catechismus weet dat de
zichzelf zwak blijft, maar juist daarom
blijft ook de versterking van de Heilige
Geest nodig. Op deze aarde vinden we
de volmaaktheid niet, het blijft bij een
beginsel van rechtvaardigheid, maar
juist daarom hebben we dagelijks de be
de nodig: Kom, Schepper Geest.
Heidelberg was
Zwitserland
bij
na voor
Tijdens de ontmoeting in Hei
delberg van buitenlandse en
de plaatselijke gemeenten ver
telde de Berner hoogleraar prof.
dr. Locher hoe Zwitserland ge
komen is aan een eigen geloof s-
belijdenis de Confessio Helvetica.
Toen de keurvorst van de
Palts besloten had om een eigen
catechismus op te laten stellen
schreef hij ook de Zwitserse
theoloog Bullinger om suggesties.
Deze antwoordde dat hij helaas
geen tijd had. De keurvorst liet
zich echter niet afschrikken en
schreef hem opnieuw. Om deze
van dienst te zijn trok Bullinger
een oud stuk uit zijn lade, een
persoonlijke geloofsbelijdenis, die
hij had geschreven in de dagen
dat hij ziek was door de pest.
Het stuk was nimmer gepubli
ceerd.
Frederïk van de Palts was zo
enthousiast dat hij onmiddellijk
terugschreef dat hij deze ge
loofsbelijdenis wilde laten druk
ken. Was dat gebeurd dan had
het stuk de belijdenis van de
Palts geheten. Maar zover lieten
de Zwitsers het niet komen. Zij
zorgden er voor dat ze op de
kortste termijn tot de uitgave
van dit werk van Bullinger
kwamen. Op het nippertje werd
het dus toch nog een Confessio
Helvetica.
Een wonderlijke ontmoeting van twee mensen: Filippus en de
kamerling. De kamerling, een rijksgrote van Candacé, zit in
zijn wagen en leest de profeet Jesaja. Wat hij las zal hem wel
hebben geboeid, maar desondanks begrijpt hij er weinig van.
Hoe zou ik, zo zegt hij tegen Filippus, als niemand mij de weg
wijst!
En dan gaat Filippus aan het verklaren, hij predikt Jezus. De
geschiedenis is wel bekend. Het hart van de kamerling wordt
beroerd, hij laat zich dopen in het water, dat nabij gelegen is.
„En toen zij uit het water gekomen waren, nam de Geest des
Heren Filippus weg en de kamerling zag hem niet meer, want
hij ging zijn weg met blijdschap" (Handelingen 8 39).
Hij ging zijn weg met blijdschap. Voor de kamerling bestaat «H
er na zijn doop niemand anders meer dan alleen de Here, van
Wie Filippus hem heeft verteld. Alles valt weg, alleen de
heerlijkheid Gods blijft over. De kamerling kent het geluk,
het grote geluk: Ik behoor Hem toe.
Zijn weg met blijdschap reizen. Dit voorrecht is weggelegd A
voor de kinderen Gods zij zien over alle aardse moeilijk-
heden heen naar Hem, Die gezegd heeft: Komt tot Mij, allen
die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven.
Met blijdschap reizen. In weerwil van alle moeilijkheden en
verdriet, van tegenslagen en desillusies. Toch met blijdschap
reizen, want Hij is ons nabij. a
De waarnemend voorzitter van de
vereniging volksonderwijs de heer J.
Feringa, heeft op een vanmorgen in
Utrecht gehouden bijeenkomst van deze
vereniging gezegd dat veel kinderen die
in feite bij het openbaar onderwijs thuis
horen, geen openbare school bezoeken.
Het percentage leerlingen dat de
openbare scholen bezoekt bedraagt mo
menteel 26,5. Dit is voor de protes
tants christelijke scholen 27,3, voor de
r.k. scholen 44,4 en voor neutraal bij
zondere scholen 1.8.
Wanneer men deze percentages on
der meer vergelijkt met de uitslagen van
de kamerverkiezingen en aandacht
schenkt aan het stijgende percentage
van de onkerkelijken, aldus de heer Fe
ringa, dan moet deze situatie bepaald
ongunstig genoemd worden.
In dit verband pleitte hij voor een
verantwoord sociologisch onderzoek. De
uitslag van zo'n onderzoek, zou naar
zijn mening de vereniging volksonder
wijs tot een veel meer gerichte propa-
gandavoering kunnen bewegen.
Tijdens deze vergadering deelde de
Ds. Miihkniekel
overleden
Op 83-jarige leeftijd is te Apeldoorn
erleden ds. D. W. O. Mühknickel,
emeritus predikant der Ned. Herv. Kerk.
Ds. Mühknickel. geboren in 1880, werd
in 1910 hulpprediker te Dinxperlo. In
1912 werd hij predikant te Weert. Na
acht jaar verwisselde hij deze gemeente
voor die te Waalwijk, waar ds. Mühknic
kel 25 jaar predikant was. Op 1 novem
ber 1945 werd hem emeritaat verleend.
Dreigende inflatie
in West-Europa
De Bank voor Internationale Be
talingen heeft gewaarschuwd dat de
regeringen waarschijnlijk spoedig zul
len moeten ingrijpen om voortgang
van de inflatie tegen te gaan.
In het jaarverslag van de bank wordt
gezegd dat „gezien de voortdurende in
flatoire tendenzen in de voorjaarsmaan
den van 1963 het duidelijk is, dat de
expansie niet met nog grotere kracht
ter hand genomen kan worden. Indien
niet spoedig de monetaire stabiliteit her
steld wordt, dan Zal daarentegen waar-'
schijnlijk meer aandacht geschonken
moeten wörden aan het tegengaan Van
de inflatie."
De bank is het clearinghuis van de
meeste centrale banken van West-Europa.
In het rapport moet worden gezegd dat
slechts Frankrijk en Zwitserland ge
durende 1962 enigszins geprobeerd heb
ben de inflatoire tendenzen tegen te gaan.
Het economische leven werd daarente
gen in Italië. België en Zweden gesti
muleerd. terwijl de Nederlandse en West
duitse regering „een tamelijk neutraal
beleid gevolgd hebben", aldus het rap
port.
Onderwïjsbenoeminoen
Mej. dr. D. H. Branis: benoemd aan
de Universiteit van Amsterdam tot
lector in de plantenvirologie.
Dr. O. Verbeek: benoemd aan de Uni
versiteit te Amsterdam tot lector in
de orthopedie.
Dr. H. J. Viersma: benoemd aan de
Universiteit van Amsterdam tot lec
tor in de interne geneeskunde.
Dr. S. I. de Vries: benoemd aan de
Universiteit van Amsterdam tot lec
tor in de hematologie.
de propaganda-aktie weer goed
maakt. De aktie leverde namelijk i
afgelopen maanden zevenhonderd ni<
(Advertentie)
Lijm snel en zonder klemmen met Ceta-Bever SN ELFIX *^$0
als proef sinds 1 mei tot 'l september
op de kleuterscholen en de lagere scho- lyerb;
len in Utrecht de vijfdaagse schoolweek gch<
is ingevoerd. De schooluren worden op
de gewone dagen ingehaald. Hij meent
dat aangenomen mag worden dat in F®""
Utrecht vanaf 1 september de vijfdaag- f. M
se schoolweek voor het gehele onderwij» pan
zal gelden.
„Lukas" verlichtte
ook in 1962 weer
vele zorgen
„Lukas" (de Vereniging ter uitoefe
ning van barmhartigheid aan Christe
lijke onderwijzers en onderwijzeressen)
i 1962 weer vele zorgen verlicht.
heeft i
De vereniging schonk voor ongeveer
f 27.000 aan giften en verstrekte voor
bijna 22.000 aan renteloze leningen.
In een jaarverslag van de vereni
ging wordt met het oog op de verleen- st_
de hulp de zin van het voortbestaan van L_
„Lukas" onderstreept. De vereniging f
brengt in deze tijd van voorspoed geen f111®11
hulp aan „gewone" zieken. Zij springt in Pie
uitzonderlijk ernstige ziektegevallen. ne
waarbij de kosten tot duizenden guldens L„_.
oplopen, bij. Pur-
Het aantal leden van „Lukas" be- r
droeg op 31 december 1961 7527 en op Lst-
31 december 1962 7385. Een kleine terug- pwa
gang, die inmiddels door een geslaag- Op.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Leeuwarden <vae.
fh. Loggers): W. Koole te Wissekerko
t naar Middelburg (wykgem. 3):
J. E L. Brummelkamp, te Kethel en
Spaland.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Wapenveld: P. v. d. Berg,
kand. te Den Haag; te Krimpen a.d. IJs-
sel: G. J. Terlaak, kand. te Schevenin-
gen; te Katwijk aan Zee (3e pred.pl.):
Joh. Dijkstra, te Klazienaveen.
Aangenomen naar Pernis: (vac. J. H. v.
Halsema): A. van Leeuwen te Axel; naar
Ede (5e pred.pl J. Banga te Leider
dorp: naar Helpman (Gr.) (vac. W. M.
de Bakker): L Dorst te Hardenberg;
naar 's-Gravenhage-Z. (vac. dr. P. d.
Spek): J. Winter te Jutrijp-Hommerts.
Bedankt voor Wilnis en Bodegraven
(vac. L. Loosman): J. D. de Vries te
Aardenburg; voor Amsterdam-W. (vac.
J. Wiersema): J. Banga te Leiderdorp.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Artesia (Californië,
U.S.A.): A. Vergunst te Rotterdam-C.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Beroepen te Zaamslag: Joh de Waal,
te Kiundert.
Bedankt voor Noordsche Schut: T. Har
der te Komhorn.
UNIE VAN BAPTISTEN GEMEENTEN
Beroepen te 2e Exloërmond: H. Bijle-
veld, kand. te Utrecht.
Bedankt voor Zwolle. 2e Exloërmor
en Harlingen: R. J. Vóórhaar, te Vroom
Vragen op medisch gebied zenden aan de redactie van ons
blad met linksboven op de envelopt „Medisehe rubriek".
Antwoord op vragen van algemeen belang wordt in deze
rnbrlek gegeven, vragen waarvan de beantwoording niet
langs deze weg gewenst Is, geschiedt per brief-
Een diagnose, die de patiënt van middelbare of
hogere leeftijd nogal eens hoort noemen door zijn
huisarts is: „slijtage", of arthrosis deforma-v.
Vooral bij de mensen van middelbare leeftijd
veroorzaakt deze diagnose nog wel eens enige
onrust, het klinkt al zo „oud". Laten we hen ech
ter meteen geruststellen: ledereen gaat na zijn
25ste tot derligse jaar slijten. Alleen van belang
is of de slijtage zodanig plaats vindt., dat de per
soon er last van krijgt. Allerlei factoren kunnen
daarbij een rol spelen.
In feite is de arthrosis deformans een chronische
gewrichtsaandoening, die langzaam progressief ver
loopt, doch er kunnen soms maanden tot jaren voor
komen waarin de progressie vrijwel tot stilstand
komt. De aandoening berust op een verslechtering
van de toestand van het gewrichtskraakbeen, waar
door op de duur het onderliggende bot en de omge
vende weke delen, zoals pezen, spieren en ge
wrichtskapsels worden geprikkeld. Het gevolg van
dit laatste kan weer zijn dat er een toename van
het gewrichtsvocht ontstaat, waardoor het gewricht
een gezwollen indruk maakt. Trouwens ook door het
proces zelve verandert de vorm van het gewricht,
en het zal duidelijk zijn dat na enige tijd de functie
van het aangedane gewricht minder goed tot slecht
wordt. Ook de later optredende schrompeling van
de pezen en banden werken de functie tegen, en er
ontstaat een zekere gedwongen buigstand. Wanneer
we een röntgenfoto maken van het aangedane ge
wricht valt bovendien op, dat er aan de randen van
het gewricht woekeringen optreden, die zich als
haakjes of vogelbekjes voordoen. Door de druk van
de zwelling op de omgeving en de genoemde vogel
bekjes kan de pijn als één van de eerste sympto
men optreden.
De pijn is vooral in en om de gewrichten gecon
centreerd. doch kan zich ook uitbreiden in de direc
te omgeving. De stijfheid van het gewricht is het
ergst wanneer het gewricht enige tijd rust heeft ge
had, dus vooral 's morgens bij het opstaan, of na
wat langer zitten. Nadat men enige oefening heeft
gehad, wordt de sijfheid en pijn allengs minder
doch bij te sterke vermoeienis neemt de pijn op de
duur weer toe. Wanneer men het gewricht beweegt
is soms enig kraken of knarsen waarneembaar, hoe
wel omgekeerd dit niet altijd op arthrosis defor
mans behoeft te rusten. Arthrosis deformans is voor
namelijk een plaatselijke aandoening, hoewel meer
dere gewrichten aangedaan kunnen zijn. De algeme
ne toestand laat veelal niets te wensen over (De
gewrichten, die het meest aangedaan zijn, zijn de
kniegewrichten, de heupgewrichten, enkels en vin
gers. en wervelkolom.)
Over de oorzaken is niet zo erg veel bekend, doch
de veroudering is toch wel de hoofdoorzaak. Ver
keerd belaste gewrichten in de jeugd, veel staan,
te zwaar lichaamsgewicht, ontstekingen of ongeval
len van de gewrichten kunnen bijdragen aan een
vroegtijdiger ontstaan van de arthrosis deformans.
Arthrosis deformans is een aandoening
de arts steeds meer te maken heeft, omdat de leef
tijd van de mens steeds hoger wordt. Bovendien
raadpleegt men tegenwoordig met de genoemde
klachten de arts eerder, omdat men weet. dat er
wel iets aan de aandoening te doen is. Bij het on
derzoek valt vaak op hoe verschillend de gevallen
zijn: sommige lijders hebben veel klachten met
slechts weinige afwijkingen, maar het omgekeerde
komt ook voor. Over het algemeen blijken echter
vooral de lichamelijk zware beroepen meer in aan
merking te komen voor de aandoening als de lich
ter lichamelijke beroepen.
Zoals gezegd komen de knieën wel het meest in
aanmerking. Uiterlijk kan men reeds waarnemen,
dat de contouren van de knie verdwijnen. De gehele
knie wordt dikker en „boller". We hebben bij de
knie bovendien nog al eens te maken met een los
geschoten stukje bot of botwoekering, die de functie
nog verder kan belemmeren, met daarnaast grotere
kans op inwendige beschadiging van het gewricht
We spreken van een „gewrichtsmuis".
Wat de rug betreft, wanneer deze „slijt", vinden
we vaak de pijn „op afstand" dat wil zeggen, door
de woekeringen om de wervelkolom worden zenu
wen geïrriteerd en ontstaan er pijnen langs het bo
venbeen naar het onderbeen en achillespees. Dit zijn
ischiasachtige pijnen en worden vaak verward met
de zogenaamde „hernia".
Bij de behandeling moet er primair voor zorg ge
dragen worden, dat het gewricht niet overbelast
wordt. "Vermagering zal in vele gevallen aangera
den worden. Warmte is als plaatselijke behandeling
wenselijk, in welke vorm ook. Verder moet getracht
worden, dat het gewricht zoveel mogelijk zijn func
tie kan blijven uitoefenen, waardoor massage zin
vol is. Wanneer de klachten heftig zijn, helpt enige
röntgenbestraling zeer goed. Op de foto ziet men
soms zelfs de genoemde „haakjes" enigszins ver
dwijnen. Soms zijn twee of drie korte kuurtjes met
enige maanden tussenruimte noodzakelijk. Steeds
blijve men echter de gewrichten zoveel mogelijk
belast gebruiken, hetgeen impliceert: buig-
strekoefeningen, want ook de spieren en pezen
gen om oefening om te verstevigen.
In een aantal gevallen is orthopaedische hulp
noodzakelijk, wanneer blijvende invaliditeit dreigt.
Wat de heupgewrichten betreft, hier brengt men
soms een stalen of plastic protese aan ter vervan
ging van de dijbeenkop. Ook de kom, waarin de dij-
beenkop draait kan „glad" gemaakt worden. Ook
andere gewrichten komen overigens voor het „glad
maken" in aanmerking. Soms wordt een orthopae-
disch corset geadviseerd.
In lichte gevallen knn men echter volstaan met
regelmatig even zitten, 's middags één twee
bedrust. zo weinig mogelijk trappen klimmen, niet
te lang achtereen lopen, en niet de pijngrens over
schrijden. Fietsen is vaak minder bezwaarlijk dan
lopen. Een diëet volgen van niet meer dan 1250
lorieën. waarin ruim eiwit en weinig vet
Houdt er tenslotte rekening mee. als uw arts l
zou zeggen dat u „slijtage" hebt. u niet de eniga
bent, maar dat iedereen slijt. Slechts de klachten
kunnen individueel sterk verschillen.
Geop
)othe
ooi gr
x>the'
eiden
en d
tot 5
an 7 t
Jeug
