Nieuwe leidse Courant
Onlusten tegen Sjah eisten
honderden slachtoffers
m
Commentaar
Staat van beleg in Teheran
De Kort (naar Soestdijk)
nu kabinetsformateur?
Nog
steeds demonstraties
in Perzische hoofdstad
Britse minister bekent
„affaire" en neemt ontslag
Bijzetting Paus
op televisie
Directeur.- F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
Donderdag 6 juni 1963, 44ste jaargang
NASSER
klopt
aan de poort
Zie pagina 7
Giro 58936 Abonnementsprijzen
TN TEHERAN is gisteren de staat van beleg afgekondigd, nadat een deel
■A- van de bevolking in opstand was gekomen tegen de regering van Sjah
Reza Pahlevi. Het leger en de politie zijn tot dusver de situatie meester
gebleven. Volgens niet bevestigde berichten zijn tweehonderd mensen om
gekomen en vele honderden gewond bij de ergste demonstraties tegen de
Perzische regering sinds de omverwerping van het bewind van Moham
med Mossadeq in 1953. Tot de doden behoren drie vrouwen, die zonder de
traditionele sluier (chadur) op straat liepen. De ongeregeldheden van gis
teren begonnen als betogingen, die op touw waren gezet door de Moham
medaanse Sjiasecte. Deze groep verzet zich tegen de plannen van de rege
ring voor vrouwenemancipatie en voor de verdeling van het grootgrond
bezit. De leuze van de demonstranten was „Wij strijden voor de Islam".
voering van de sociale hervormings
plannen zou worden geleid door
eerstgenoemde, die geestelijk leider
van de sjiasecte is.
Zij vielen onder anderen
aan die geen sluier droegen. Vooral
in het oude deel van de stad werd
veel schade aangericht aan winkels,
monstranten, veelal behoren- bioscopen en auto's.
In de nacht van dinsdag op woens
dag had de regering in verband met
de te* verwachten onlusten al een
dertigtal Mohammedaanse leiders
laten aanhouden, onder wie de Aja-
tollah Choeni van de heilige stad
Qom en de Ajatollah Ghana uit
Mesjed. Het komplot tegen de uit-
Mohammedaanse
kasekteverzamelen zich in
tiet centrum van Teheran.
HSieuws in
=M
één oogopslag
In Teheran, de hoofdstad
van Perzië, is de staat van
beleg afgekondigd na de
opstand, die daar gisteren
1 is uitgebroken tegen de re.
gering van de Sjah. De
C regeringstroepen zijn tot
dusver de toestand mees-
I ter.
Gezien de grote achter
stand in de voltooiing van
j industriële bouwprojecten
zal aan de industriële
bouw een even grote prio
riteit moeten worden toe
gekend als aan de woning-
I bouw, zo meent het Ver-
bond van Nederlandse
werkgevers. Het gevoerde
bouwbeleid is tot nu toe te
veel in de sfeer der poli
tiek getrokken, waardoor
bouwcapaciteit ongebruikt
is gebleven.
De gouverneur van de
Amerikaanse staat Ala
bama, Wallace, mag van de
rechter geen lichamelijk
geweld gebruiken bij de
inschrijving van negers
aan de universiteit aldaar.
Voor de televisie heeft
Wallace echter verklaard
toch „maatregelen" te zul
len nemen.
De Britse staatssecreta
ris van oorlog, Profumo,
heeft wegens zijn verhou
ding met een 22-jarig foto
model zijn functie neerge
legd. Ook zijn Lagerhuis-
zetel, die hij 23 jaar heeft
bezet, heeft hij ter beschik
king gesteld. Premier
Macmillan heeft het ont
slag „met leedwezen" aan.
vaard.
Het is niet mogelijk ge
weest vast te stellen wat
de oorzaak is geweest van
het neerstorten van het
KLM-vlieguig Fridtjof
Nansen twee jaar geleden
voor de kust van Lissabon.
Tot deze conclusie is de
Raad voor de luchtvaart
gisteren gekomen. Bij de
ramp kwamen 61 personen
om het leven.
tSCHI.
Prinses Irene zag
stierengevechten
Naar het scheen meer als een vrie
delijk schoolmeisje dan als een Prinses,
heeft prinses Irene haar eerste paar da
gen in Barcelona doorgebracht met het
bezoeken van de bezienswaardigheden
van de stad. Zij heeft zich enigszins ver
trouwd gemaakt met de omgeving waar
in zij ongeveer een maand zal blijven.
Haar metgezellin is de dochter van de
heer J. Schroeder, direkteur van de Bar
celona zijdemaatschappij en haar gast
heer in Spanje.
Het doel van het verblijf van de Prin
ses in Spanje is haar Spaans te vevolma-
ken. Zij heeft een goed begin gemaakt.
Bij iedere gelegenheid spreekt zij Spaans
Zij was een belangstellend toeschouwster
bij 'n stierengevecht en zij heeft'ook een
bezoek gebracht aan de „Conde de godo"
tenniswedstrijden in Barcelona.
Waterjuffers -
dus droge en
iïarine zomer
Er ligt een droge en warme
lomer in 't nabije verschiet. Ten
minste, als u de oudere mensen
op Schouwen-Duiveland wilt ge-
Zij baseren hun weersverwach
ting op een invasie van grote
zwermen libellen. De waterjuffers
zijn neergestreken in de nabijheid
van en op de dijken, duinen en
Stranden, waar z(j hun netvleugels
tocklaptcn en zich in de zoi
koesteren zetten.
De oudere Duivelanders, die al
vaker een dergelijke invasie i
maakten, hebben naar hun zeggen
vervolgens steeds een warme ei
droge zomer moeten meemaken.
Nadat de demissionaire minister
van binnenlandse zaken, mr. E. H.
Toxopeus, gistermiddag in de
Ridderzaal in Den Haag de ver
gadering van de Staten-Generaal,
had geopend, werden de leden
voor de nieuwe zitting beëdigd
De foto toont hoe de heer H. Koe
koek van de Boerenpartij de eden
aflegt.
Minder margarine
meer
boter
Het Nederlandse boterverbruik
volgens het produktschap voor margari-
vetten en oliën, in het eerste kwar
taal gestegen tot 17.119 (een jaar tevo
ren 14.842) ton en het margarinever-
bruik is gedaald tot 54.370 (55.147) ton.
Het verbruik per hoofd op jaarbasis
5,75 (5,05) kg., voor boter en 18,27 (18,79)
voor margarine. In 1962 was het
bruik 5.35 en 19,59 kg per hoofd.
Op Rijksweg 32 (Leeuwarden-Heeren-
veen-Zwolle) bij Akkrum is gisteren de
74-jarige C. K. Kuijper bij hert overste
ken van deze weg door een personen
auto gegrepen en op slag gedood.
GENADELOOS
Er zijn aanwijzingen, zo werd of
ficieel medegedeeld, dat de ongeregeld
heden met steun uit het buitenland
en met name uit Egypte zijn georga
niseerd.
Kort na het middernachtelijke uui
werden nog meer zware tanks naar de
Perzische hoofdstad gedirigeerd
de reeds op hoeken van straten aan
wezige pantserwagens te versterken.
Ook op de belangrijke pleinen in dc
hoofdstad staan tanks.
Generaal Pakre, hoofd van de Per-
zische binnenlandse veiligheidsdienst,
waarschuwde op een persconferentie dat
de regering van de Sjah genadeloos zal
optreden tegen de oppositie om te
hinderen, dat een kleine minderheid de
Perzische monarchie verzwakt, die de
heef tvan de overweldigende n
Zoon had pistool
Hoofdagent ontslagen
uit politiedienst
Een schietincident te Culemborg is
aanleiding geworden tot het ontslag uit
oolitiedienst per 1 augustus van de 55-
jarige hoofdagent O. uit Culemborg.
Op Hemelvaartsdag was de 23-jarige
zoon van de hoofdagent met een
Duitsland meegenomen revolver
de tuin van zijn ouderlijke huis
op een kolenkist aan het schieten.
Een kogel ketste en kwam vii
het raam terecht in de woonkamer vat
de Culem'borgse gemeente-ontvangei
Wiggelinkhuizen. De hoofdagent, die op
de hoogte zou zijn van het ongeoorloofd
wapenbezit van zijn zoon. was op dat
moment niet thuis.
Na een eerste onderzoek door de Cu-
lemborgse gemeentepolitie heeft de bur
gemeester de zaak overgedragen aa
rijksrecherche.
derheid van de bevolking. Hij zei, een
vergissing te hebben begaan, door in
het jongste verleden niet krachtig ge
noeg te zijn opgetreden tegen de ver
raders en tegenstanders van de regering.
Terwijl hij sprak kon men buiten voort
durend horen schieten. In 1953 begaf
de Sjah zich na de geslaagde revolte
Mossadeq's aanhangers naar Rome.
ogenschijnlijk een nederlaag accep
terend.
Zodra de hem trouw gebleven troe
pen echter de macht hadden heroverd,
keerde hij terug naar Teheran.
ZOMERVERBLIJF
Volgens hofkringen is hij gisteren met
zijn gezin uit Teheran vertrokken naar
het Saadabadpaleis, ongeveer 10 km bui-
in de hoofdstad.
Gemeld werd, dat de gehele hofhou
ding naar het paleis zal worden over
gebracht voor het normale zomerver
blijf. De Sjah gaf er echter blijkbaar de
■oorkeur aan, gisteren al te vertrekken.
Terwijl ambulancewagens door de
stad reden en arbeiders bezig waren,
het puin te ruimen, dat gisteren in grote
hoeveelheden in de straten terecht ge
komen is, braken nieuwe ongeregeld
heden uit bij de gesloten bazaar. Ook bij
de universiteit van Teheran deden zich
vanmorgen opnieuw demonstraties voor.
Prinses Astrid, het tweede kind van prins Albert en prinses Paola van
België, is gisteren een jaar geworden. Op de foto zien ive de jarige met
haar moederdie in oktober wederom een baby hoopt te krijgen, gefoto
grafeerd in de tuin van het paleis Belvedère in Brussel.
(Van onze parlementsredactie)
H.M. de Koningin heeft vanmorgen op Paleis Soestdijk de voorzitter van
de Tweede-Kamerfractie der K.V.P., dr. W. L. P. M. De Kort ontvangen.
In politieke kringen verwachtte men gisteravond, dat de heer De Kort de
vorming van een kabinet zal worden opgedragen, maar bij het ter perse
gaan van deze editie was hierover nog niets bekend. Het leek echter niet
waarschijnlijk, dat de K.V.P.-aanvoerder slechts voor een oriënterend on
derhoud is ontboden, want in dat geval zouden vermoedelijk ook de vier
andere fractieleiders zijn uitgenodigd.
Het bezoek van dr. De Kort aan
Soestdijk werd gisteravond aange
kondigd nadat de Koningin op Huis
ten Bosch een gesprek van anderhalf
uur had gevoerd met de demissionaire
minister-president, prof. De Quay. Dit
gesprek is wellicht niet meer geweest
dan een consultatie. Het is echter ook
mogelijk, dat de vorstin tevergeefs
heeft getracht prof. De Quay
matie-opdracht le bezorgen.
Als dit zo is, kan hij om twee redenen
hebben geweigerd. De eerste reden
kunnen zijn, dat hij persoonlijk niet m
voelt voor een tweede ambtsperiode
dus ook niet bij de kabinetsformatie wenst
te worden betrokken. In een interview
met het r.k. weekblad De Linie heeft hij
onlangs zoiets laten doorschemeren.
Een andere mogelijkheid is, dat prof.
De Quay heeft geweigerd omdat hü zich
zelf niet de meest aangewezen figuur acht
Profumo misleidde regering
Brief van en aan
Macmillan
De Britse staatssecretaris van oor
log, de 48-jarige John Profumo, heeft
in een brief aan premier Macmillan
meegedeeld, dat hij een verhouding
heeft gehad met het 22-jarige foto
model Christine Keeler. Om die
reden heeft hij zijn functie en zijn
Lagerhuiszetel ter beschikking ge
steld.
In een brief aan premier Macmillan
herroept Profumo een onlangs in het
Lagerhuis afgelegde verklaring over,
zijn betrekkingen met mejuffrouw
Keeler. Hij zei bij die gelegenheid dat
in zijn verhouding tot het foto-model
niets onbetamelijks school. Dat is on
waar, zo bekent Profumo nu. Hij ver
klaart nu aan de Britse premier, dat
hij zijn vrouw en kinderen voor dc
schande heeft willen behoeden. Zijn
ontslag maakt tussentijdse verkiezin
gen nodig in zijn district Stratford on
Avon.
Profumo is getrouwd met de gewezen
actrice Valerie Hobson. James Ramsden
staatssecretaris op het departement van
Profumo zal het ministerschap waarne
men totdat een permanente benoeming
wordt gedaan
In zijn op 4 juni gedateerde brief
schreef Profumo onder meer aan Mac
millan dat hij deze verklaring aflegde
op een tijdstip dat er geruchten liepen
dat hij hulp had verleend bij het doen
verdwijnen van een getuige-en dat hij
betrokken was bij een overtreding van
de veiligheidsvoorschriften.
,,Deze aantijgingen waren zo ernstig
dat ik mijzelf voorhield dat tnijn per
soonlijke betrekkingen tot deze getuigt
(Christine Keeler). die ook het onder-
werp van geruchten waren, in verge
lijking slechts van ondergeschikt be
lang waren.
„Ik ben tot het besef gekomen dat
ik mij door misleiding schuldig heb
gemaakt aan ernstig wangedrag. Ik
kan u niet zeggen hoe diep mijn wroe
ging is over de verlegenheid die ik u,
mijn collega's in de regering, mijn kie
zers en de partij die ik de afgelopen
25 jaar heb gediend, heb veroorzaakt.
Uw toegenegen Jack Profumo.
Macmillan heeft het volgende antwoord
gezonden: „Beste Profumo, de inhoud
van je brief van 4 juni is mij meegedeeld
en ik heb het nieuws met diep leedwezen
vernomen. Dit is een grote tragedie voor
jou, je gezin en je vrienden.
„Niettemin ben ik er zeker van, dat je
zult begrijpen, dat ik in de omstandig
heden geen andere keus heb dan dc
Koningin te adviseren je ontslagaan
vrage te aanvaarden. Je zeer toegenegen
Harold Macmillan."
Profumo is in 1940 in het Lagerhuis
gekomen Hij is negen jaar minister ge
weest. waarvan sinds 1960 minister van
met de P.v.d.A. over het al of niet
toetreden van dc socialisten tot het
nieuwe kabinet te gaan onderhandelen.
Mefi mag wel aannemen, dat hij niet
enthousiast is voor samenwerking met de
partij, die het beleid van zijn kabinet zo
onredelijk fel heeft bestreden.
Toch heeft de P.v.d.A. (zakelijk gezien)
op het ogenblik dezelfde kansen op deel
neming aan de regering als de V.V.D. Na
de informatie-Romme is de situatie in dit
opzicht nog volkomen open en daarom
zou het niet voor de hand liggen een
figuur tot formateur te benoemen, aan
wie een (begrijpelijke) voorkeur voor
voortzetting van de regeringscombinatie
van de afgelopen vier jaar wordt toege
schreven. De formateur zal iemand moe
ten zijn, die betrekkelijk neutraal staat
tegenover zowel de P.v.d.A. als de V.V.D.
Vanuit dit gezichtspunt bezien, lijkt dr.
De Kort meer geschikt voor een formatie
opdracht dan prof. De Quay. Indien deze
laatste zijn nauwelijks verholen afkeer
van een tweede ambtstermijn weet te
■overwinnen, kan hij altijd nog premier
worden als er een rechts-liberaal kabinet
uit de bus komt. Een confessioneel-
socialistisch kabinet met prof. De Quay
als leider, lijkt veel minder waarschijnlijk.
De komende formateur zal eerst pro
beren een program-in-hoofdlijnen samen
te stellen, dat voor de vijf partijen accep
tabel is. Hij zal dus uitgaan van een zo
breed mogelijke basis, maar hoe para
doxaal het ook moge klinken: hij zal niet
de illusie hebben, dat een vijf-partijen
kabinet haalbaar is. Er zal dus gekozen
moeten worden tussen socialisten en libe
ralen. Het moment van de keuze kan
zich voordoen tijdens de programbespre
kingen, maar ook bij de zetelverdeling.
Het is lang niet uitgesloten, dat de be
slissing pas in de allerlaatste fase van de
formatie zal vallen (zoals dat ook in 1952
en 1956 het geval was).
TNE OPSTAND in Perzië is met de taard-
heid, ginds de landen eigen, de kop
ingedrukt. Een mensenleven weegt er niet
zwaar. Een opstand wordt er even fel ge
keerd als gemakkelijk ondernomen.
De oorzaak van de opstand wordt gezocht
in het proces van ontwikkeling waarin
ook Perzië zich bevindt. Ook daar is het
volk op weg naar modernere tijden. En
ook daar schijnt het probleem te schuilen
in 't tempo waarin dit dient te geschieden.
De moeilijkheid in tal van landen in ont
wikkeling is deze, dat de bevolking spoe
diger zich bewust wordt van de lage staat
waarin zij verkeert dan de mogelijkheid
aanwezig blijkt tot een ingrijpende ver
andering.
De mensen in de ontwikkelingslanden
en in bepaalde opzichten geldt dit ook Per
zië krijgen zicht. Maar naar een oude
waarheid leidt zicht tot de behoefte aan
uitzicht. Een te langzaam tempo bergt ge
varen in zich. Echter een te snel tempo
evenzeer. Dit laatste dan lijkt de les van
Perzië. De vorst gaat er het volk voor
in de ontwikkelingsgang. Naar sociale ver
beteringen wordt er gestreefd. Het groot
grondbezit is er in ruime mate aanwezig,
maar op bevel van de overheid worden
vele bezittingen aan grond onder de kleine
boeren opgedeeld.
Zulk een politiek moet weerstand oproe
pen onder de behoudenden. Dit temeer nu
de vooruitstrevendheid van de vorst zich
ook openbaart op gebieden waar de gods
dienst een belangrijke stem heeft: te den
ken is aan de plaats van de vrouw zij
staat in Perzië nog aan het begin van de
emancipatie, die overigens is ingezet.
De reactie is nu gekomen, doch tegelijk
weerstaan. In het opstoten van zijn land
naar ander niveau is de vorst op onte
vredenheid bij de leiders van de gods
dienst gestuit. Zijn streven naar maat
schappelijke verbetering voor zijn volk is
hem kennelijk niet van alle kanten in dank
en waardering afgenomen.
Ook ditmaal is de naam opgedoken van
Nasser, zoals deze genoemd wordt bij zo
veel wat er in het Nabije Oosten voorvalt.
Is het terecht geschied? Of moest het noe
men van deze vreemdeling de strekking
hebben tot versterking van het Perzische
nationale gevoel, nu daar een revolutio
naire beweging de kop opstak?
Zeker is wel, dat in onze eeuw, het ene
land na het andere, dat deel van de we
reld van zich doet spreken. En het is niet
uitsluitend romantiek voor damesbladen,
dat daarbij naar ons overwaait.
(RITA)
TP"|-|
'imv-
„Ik begrijp nietdat de grote mensen
zo'n moeite hebben om met roken op te
houden".
Vragen ir. Van Dis
Wantoestanden bij
Eur. gemeenschappen
De fractievoorzitter van de S.G.P. in
de Tweede Kamer, ir. C. N. van Dis,
heeft schriftelijk gevraagd of de rege
ring bereid en voornemens is te bevor
deren dat op korte termijn een objectief
onderzoek naar de beweerde wantoe
standen bij de Europese gemeenschap
pen wordt ingesteld. Hangende dit on
derzoek en in afwachting van medede-
de Tweede Kamer zou dan de
betaling van de Nederlandse bijdragen
aan de Europese gemeenschappen moe
ten worden geschorst.
De misstanden bij Euratom, de Kolen-
i Staalgemeenschap en de Economische
Gemeenschap zouden onder meer be
trekking hebben op het personeelsbe
leid, het zakelijk en financieel beheer,
de bedrijfsorganisatie en de moraliteit.
In zijn brief aan de ministers van eco
nomische en van buitenlandse zaken
vraagt de heer Van Dis of de regering
kennis heeft genomen van de ingediende
klachten en aanhangig gemaakte gerech
telijke procedures en van desbetreffende
publikaties in Duitse bladen. Het Tweede
Kamerlid wil ook weten wat in con-
creto de feiten en omstandigheden zijn.
die als „misstanden" worden gekwali
ficeerd en door welke organen en op
welke wijze een doelmatige controle op
de Europese gemeenschappen wordt uit
geoefend.
9 Prinses Irene is per auto in Barce
lona aangekomen, waar zij een maand
zal logeren bij de Nederlandse familie
J. Schroeder.
17EN lagedrukgebied boven Frankrijk
werd minder diep. Een restant
ervan kwam evenwel boven ons land
terecht en veroorzaakte op verschillen
de plaatsen tijdelijk regen. Een hoge-
drukgebied bij Scandinavië
wat in betekenis toe en vertoont op het
ogenblik een grote stabiliteit. Samen-
hangend met een te verwachten verdere
opvulling van het lagedrukgebied wordt
de kans op buien morgen iets kleiner.
De wind blijft overwegend oostelijk,
waardoor de temperatuur wat boven
normaal zal zijn.
De Bilt verwacht tot vrijdagavond:
Veranderlijke bewolking met enkele
zonnige perioden en hier en daar een
bui. Dezelfde of iets hogere temperaturen.
Zwakke tot matige wind in hoofdzaak
uit oostelijke richtingen. (Opgemaakt te
11.15 uur).
ZON EN MAAN
Vrijdag 7 juni: zon op 4.22, onder 20.55;
maan op 21.00, onder 4.44. Vrijdag 7 juni:
Strandverwachting «mion
Buienstoring lost langzaam op. met
morgen overwegend droog strandweer D Helder
met zonnige perioden. Zwakke tot matige Ypenburg
oostelijke wind. In de middag ongeveer Vlissingen
22 graden. Zeewater 14 graden. Eelde
Vooruitzichten: algemene tendens blijft BiJl
«unsti«- eÏSÏ,
Tendens stijgend
Hoogwater Scheveningen
7 juni: 3.13 v.m.-; 15.36 n.m.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen zeven uur
De Nederlandse Televisiestichting
neemt vanavond van ze6 uur tot onge
veer kwart over zeven van de Italiaanse
televisie een rechtstreekse Eurovisie-
reportage over van de begrafenisplechtig
heden in de Sint Pieter in Rome, in
verband met de bijzetting van Paus Joan
nes de 23ste. Het Nederlandse comi
tear wordt verzorgd door drs. M.
Buuren.
München
ZUrich
Madrid
Mallorca
Lissabon
windstil 22 11
windstil 22 0 39
nw 2 21 7 0
windstil 21 10 0
windstil 17 11 6
windstil 22 13
