Richard Wagner
Religie is ook de basis
voor kunst van negers
150 JAAR GELEDEN
GEBOREN
INDO-AZIATISCHE
SCULPTUREN
}Het oog der wet"
in Haags gemeentemuseum
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 1 JUNI 1963
Dit Jaar herdenkt men alom
de 150ste geboortedag van
Richard Wagner en dit betekent
een hernieuwde confrontatie
met een figuur die tijdens zijn
leven tot in onze tijd vele con
troversen opwerpt. Nog steeds
zal men aan de ene kant een
totale verguizing vinden, en
aan de andere kant een ware
verafgoding. Want één ding is
zeker: men kan niet langs hem
heen komen zonder door hem
te worden geraakt. Hij dwingt
tot positie kiezen, of men wil
of niet. Elke componist vanaf
de tweede helft der 19de eeuw
tot heden toe moet zich met
hem bezighouden en bij elkeen
laat hij sporen achter deze
„tovenaar van Bayreuth".
Daarom is het goed, dat hij
herdacht wordt. Misschien is
na 150 jaar de tijd gekomen om
tot een zuiverder waardebepa
ling te geraken.
l de schoenen schuh
wat men van hem in het Hitler-
Duitsland gemaakt heeft, n.l. de
profeet van het germanendom, en
Jodenhater bij uitstek. Zeker, hij
heeft zich in zijn geschrift ,,Das
Judentum in der Musik" betreu
renswaardig en onvergeeflijk uit
gelaten over de Joden, maar
men kan toch niet veron
derstellen. dat hij kon voorzien,
wat er in de jaren 1933 zou ge
beuren. Dat zijn muziek zo door
en door Duits is, kan men na
tuurlijk niet ontkennen. Maar dit
moet men zien tegen de histori
sche achtergrond. Tijdens zijn le
ven werd Duitsland een wereld-
mogendheid en het jaar 1383 be
tekent een van de hoogtepunten
in Bismarck's wereldpolitiek.
Kan men het een Duitser kwalijk
nemen, als hij trots is op de ont-
versmelting van tekst, muziek en
toneel tot het „Gesamtkunstwerk",
de unendliche Melodie, die in te
genstelling staat met de afgeron
de aria-vorm. En dan hoe ge-
de instrumentatie aj.
Of
RICHARD W AGNER
Voortgezet
Deze lijnen worden voortgezet
in de Tannhauser en in de Lohen
grin. Ook hierin kan men het pro
cédé van alle latere Wagner-wer-
ken al opmerken. Wagner, die zijn
teksten immers zelf maakte, om
dat dan pas de volmaakte een
heid tussen woord en muziek
kon ontstaan, trekt de stof in en
kele taferelen samen, voert de
taferelen van hoogtepunt tot hoog
tepunt en staat bij het psycholo
gische knooppunt uitvoerig stil om
uitgebreid de gevoelens en stem
mingen van de personages te
ontleden in de muziek. Wagner
is een meesterlijk psycholoog ge
weest die de meest verborgen
gemoedsaandoeningen kon opspo
ren en in de muziek vastleggen.
Daarvoor gebruikte hij de Leit-
motive, die hij steeds varieerde al
naar gelang de verschillende stem.
mingen.
Wie de Leitmotive kent, weet
precies wat er gebeurt. Een an
der element, dat men in deze
ge opera's al vindt,
de verlossing. Senta
ZWARTE MENS MAAKT
GEEN AFGODSBEELDEN
De gastvrije en deskundige paters, die in Berg en Dal bij Nijmegen met veel
succes hun Afrika-Museum verzorgen, hebben met een nieuwe tentoonstelling
willen demonstreren hoezeer het leven van de Afrikaanse mens doordrenkt was
(en nog is?) van religieus besef. Ze zijn in hun opzet geslaagd en zeker niet
slechts voor wat betreft het voorlichtende element in de expositie. De zwarte
mens spreekt hier en onvervalst. De voorwerpen, die zijn hele leven hebben
gevuld, dwingen de westerse mens tot nadenken over al hetgeen Afrika thans
zo heftig in beweging brengt.
Om dit levenskracht schenkende
beeld meer kracht te geven, heeft
de negerkunstenaar de „kop"
men is zijn wereldbeschouwing en
gebonden daaraan zijn ook de
dingen die hij maakt.
n aeze vroe Afrika verkeert i
tevoren gekende
de gedachte De ncger«wil ontl
suprematie van de blanken, i
Pater Tempels zei:
„Heidense Bantoes staan
dichter btf het Christen-
De neger ervaart het bestaan I dan het christelijke
an het Hoogste Wezen. Overeen- 1 Europa.
God-en-Schepper
behalve de aarde ook het water,
de lucht en het vuur begrepen.
Aan de elementen, die hij voor
zijn bestaan onmisbaar weet, ver
bindt de Afrikaan zijn gehele leef
wereld en als er iets mis gaat, be
seft hij afhankelijk te zijn van
hulp die niet van deze wereld is.
Deze vreemde mens en zijn
religie vinden wij weerspiegeld in
de boeiend ingerichte expositieza
len van het Afrika-Museum Wie
de voorwerpen, waarmee de ne-
-.j.. Daarom ook zijn over geheel ger zjjn bestaan mogelijk maakt,
het echter dat het gepaard Schepper een beeld te maken. De Afrika de vruchtbaarheidsriten slechts beschouwt als exotische
vele meestal denigrerend gebezigde gebaseerd op het magisch-religieu- kunst (die de modernist van het
ic ze prestige van de vrouw, waar- westen thans naar het uiterlijk
aan mede muziek, dans en kunst nabootst) blijft vreemd staan te-
zijn ontsproten. genover het wezenlijke van de
In de filosofie van de neger is zwarte mens.
ric suprematie van ue uiaiweu, maai en Ndumba geheten) doorgegeven
wfitTt daarbij imiteert hij het Westen, gébod, heeft nimmer een neger
Hollander, de Tannhauser wordt winst 'kan 2lj„ de'el zijn Even «et - -
door de reine liefde
beth verlost Maar Wagner ziet zal gaan met verlies
de verlossing alleen m de dood. oeroude waarden, die menige uitspraak
Men moet de oorzaak van deze christen ten onrechte rang
gedachte in Wagner zelf zoeken, schikt onder het begrip „heiden-
Wagner was een enorm gespan- dom".
nen mens, die altijd snakte naar Van de Afrika-kenner Placide
rust en harmonie, maar die dit
nooit kon vinden krachtens zijn ia
eigen hem voortdrijvende natuur. Bantoes staan dichter bij het bovennatuurlijke krachten.
En de rust in Christus heeft hij christendom dan het christelijke
nooit gezocht. Europa". Dit slaat op de negers
die nog niet ten kwade door het
Wagner is in dit opzicht de ty- Westen' 2ijn betavioed. Al
pische 19de eeuwse mens, die wel doen
kan filosoferen over problemen neger
van leven en dood, maar die de
ankerde religi
ze normen is zijn gehele bestaan
rechtstreekse en eenvoudigste ingericht, gebonden aan deze nor-
weg naar evenwicht niet kan vin-
Dat de vrouwen in Afrika zaaien
planten is niet een symptoom
m ondergeschikt zijn aan de
jan, maar spruit al eveneens
laten van de onaangetaste voort uit het godsdienstige. God
gebonden aan diep ver- gaf het zaad en in goede aarde
Op de- brengt het vrucht voort. Zo ook de
rigens Wagner de portée
marck's politiek doorzien heeft,
is zeer de vraaig. Daarom moet
men Wagner los zien van de la
tere politieke gebeurtenissen. In
de loop van deze kenschets zul
len wij dan trachten aan te to
nen, wat in Wagner's kunst bo
ven de tijd uitsteekt en wat eigen
tijds is gebleven.
In Leipzig geboren
Wilhelm Richard Wagner werd
op 22 mei 1813 in Leipzig gebo
ren dus midden in de slotfase van
de Napoleontische oorlogen. Mis
schien is dit tijdstip wel symbo
lisch geweest voor het verloop
i Wagner's leven, dat zo bitter
rust gekend heeft. Zijn -
De natuur
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
Nog een punt van overeenkomst
met later werk vinden wij in de
ze trits. n.l. de grandioze natuur
beschrijvingen. Wagner hield fer
vent van de natuur en zijn Ring
der Nibelungen is doortrokken van
de Zwitserse Alpen, zo sterk zelfs,
conflict ontstond, dat r
vader stierf kort na zijn geboor- eigen gedachtenwereld moet vin-
te, waarna zijn moeder hertrouw- den. Hij trouwt ook in deze tijd.
de met een toneelspeler Ludwig met Minna Planer, een vrouw.
Geyer. Het feit, dat in de grote die hem :n de harde, bittere ja-
familiekring (er waren negen ren terzijde stond, maar die niet Iw
kinderen) veel aan toneel en mu- geestelijk met hem^ meegroeide. de Zwitserse Alpen,
chards ontwikkeling wel
vloed geweest. WÊÊ^M
Maar van het begin af werd Ri- met vrouw en hond vlucht rem m uc x ^ail UUIUC^C1I.
chard als door een magneet naar schuldeisers uit Riga naar Parijs En deze schitterende illustraties
het toneel getrokken en zijn kunst de lange stormachtige zeereis kan hij c0mp0neren door zijn ge-
heeft zich dan ook op het toneel Seeït hem het mee van zijn eer- niale beheersing van het orkest,
geconcentreerd. Hij is het groot- „°Pera "Der Flie" dat hij tal van nieuwe kleuringen
Dat hieruit een conflict ontstond. dat men in het w0este. oergeberg-
laat zich denken. Dan breken de te van de passen boven Kander-
beslissende jaren aan: Wagner sjeg decor van de godenwe-
de Ring kan ontdekken.
jgeini.
ae iï»ue eeuw geweest, en mio- z 7 1 V I
schien wel van alle tijden. In zijn te worden hetg
jeugd maakt» hij keirni, met We- ¥]elïtïUine
&r". opera-S. met Te vermaar-
schonk. Hier dus treft men de religieuze aspecten
elementen
geride Hollander".
In Parijs hoopt Richard be
roemd te worden, hetgeen op
volle uitbuit.
Waaaaf "kj? Maar wij vergeten toch ook
wuncimuie ideeën nl hef conceot^v^r de niet de nationale tendens, die in
^er Tannhduser de ^henerTtv-el de Lohengrin zo sterk leeft Daar-
Rijke verzameling van Duits echtpaar
Hoogst interessnt is het, de ning
.i'tJIlir'J" gerkunst te vergelijken met de
Uitloopt, meesterwerken ten expressies
andere volkeren. jvih^g,0lll IIC111 11CC11 JO
gelegenheid doet g jngverbreking daarvan zou het
het Museum voor goddelijk levensbeginsel, de kos-
1 1 J_ verstoren. Shiva vermorzelt
Een
zich voor
Land en Volkenkunde te Rot-
Het
Sartriaans
Inferno
spel hem tot voorbeeld gediend
heeft, alsook met de symfonieën ]atpre Waoner-stiil voorsnipeelen
1 Beethoven. En vooral de Ne- Deze oper|-s WOrden in Dresden te verwonderen. Wagner deed vu- tische sculpturen is te zien.
Ktp maaktp ovprwaWicanriP in. geschreven, waarnaar Wagner r'S mee aan de revolutie in Dres-
reist bij het bericht dat zijn eer- deP- waar hij de Russische anar- Museumdirecteuren en andere
ste grote opera" de Rienzi er chist Michael Bakoenin leerde deskundigen heeft het verrast, en
uitgevoerd zal worden. kennen en bewonderen. Hij 00k wel jaloers gemaakt, dat het rhi!fi"de
Hij krijgt daar de functie schreef zelfs revolutionaire arti- a^ iiitim,,». Poha.t veihLiiiueiiue
gende maakte overweldigende
druk op hem ccn indruk,
hij zijn leven lang behouden
heeft.
Studententijd
kennen en bewonderen.
jtuj ikiijBu ucttu ue BSSS van schreef zelfs revolutionaire arti- de uitgever Robert Gedon uit
koninklijk Saksisch kapelmeester, kelen waarin hij opkwam voor het München binnen amper tien jaar
cobra in de hand onder zijn rech
ter voet ligt. In de geheven rech
terhand heeft Shiva een klein mo
del van een keteltrom.
Het Hindoeïsme kent Shiva in
de verschijningsvor-
als de afschrikwekken
de Bhairava, die met een krans
van schedels omhangen is en
vlammen rondom het hoofd heeft.
Bij De Bezige Bij verscheen de
vertaling, verricht door C. N. Lij-
sen, van Huls Clos,
ste toneelstukken van Jean-Panl
Sartre. Het tekent een aardse
hel, die, volgens de schrijver,
hierin beetaat te leven onder de
blik van anderen, afhankelijk van
hun oordeel, dus onvrij, terwijl
het mens-zijn ligt ln de vrijheid
zichzelf te verwezenlijken naar de
grondgegevens van zijn persoon
lijkheid.
Drie doden. schijn-levenden,
zijn samengebracht in een salon
achtig vertrek; een betekenisvol
le bijzonderheid is dat een spie
gel. in welke vorm dan ook, ont
breekt; de opgeslotenen kunnen
zichzelf alleen zien in, d.w.z. door
de ogen der andere. Ze beginnen
met het voornemen uit te spreken
elkander vrij te laten. Al spoedig
evenwel ontstaat contact in leu
gens en bluf en weldra ontlokt de
een de ander confessies over het
voorbije leven.
Garcin, schrijver-journalist, was
een pacifistisch voorman. Hij
wilde een held zijn en desnoods
sterven voor zijn beginsel. Maar
zijn aangeboren lafheid zat hem
in de weg. Hij vluchtte toen de
oorlog uitbrak, werd gearresteerd
als volksopruier en kwam voor
het vuurpeloton. De lichtzinnige
Estelle heeft haar kind, waarvan
haar minnaar de vader was, ver
dronken en heeft indirect de dood
van de jonge man, die
ging en wanhoop 1
Tijdens zijn studententijd in Maar de Fliegende Hollander algemeen kiesrecht, voor vrijheid is gelukt een ongemeen rijke
Leipzig kwam hij in aanraking vindt er geen goede ontvangst, en gelijkheid. Natuurlijk werd hij zameling van ruim tweehonderd viammen r0naom nei
met de politieke en literaire ba- omdat het publiek weinig be- ontslagen en dan moet hij zelfs kunstwerken bijeen te brengen. Qedon bezit hiervan
weging van ,,Das junge Deutsch- greep van de nieuwe stijl. Im- vluchten. Het zal tien jaar du- Robert en Anne Barbara Gedon -
land", een van de vele stromingen mers hier begint Wagner op ren> voordat hij naar Duitsland maakten daartoe vijf grote
die in het door Oostenrijks Met- eigen benen te staan, en de kie- ma8 terugkeren,
ternich overheerste Duitsland de men van het latere „muziekdra- Dra. H. E. KOKEE- v.d. BERGE
nationalistische en de liberale ge- ma" zijn al aanwezig, het Leitmo-
122
- dachten propageerden. Wagner, tiv, dat de persoon, of de hande
met zijn felle aard. werd
hartstochtelijk aanhanger. Maar
hij vergat zijn roeping niet en
bekwaamde zich in compositie bij
de Thomaskantor Weinlig een
dringende noodzaak bij de onge
remde en ongebonden natuur van
Wagner. In deze tijd ontstond zijn
enige symfonie, die in C-dur, die
hij later als dierbare jeugdherin
nering eens voor zijn vrouw Cosi-
ma dirigeerde. Maar operacom
ponist wilde hij worden en tal
van wereldbestormende ideeën
stonden hem toen al vaag voor
de ogen.
Het vak moest hij dus leren en
zo werd hij in 1833 koordirecteur
aan het theater in Würzburg, een
jaar later in Maagdenburg werd
hij dirigent, waarvoor hij buiten
gewone aanleg bleek te hebben.
Zijn eerste opera's ontstaan „Die
Feen" en „Das Liebesverbot",
waarin hij zich aan de invloed
van Weber, Beethoven, van de
eigentijdse Franse. Duitse en Ita
liaanse opera's optrekt.
ling karakteriseert, de vrij sterke
hoge stenen sculptuur uit de der-
Uit de vroege Voor-indische
de motieven, kunst is in de verzameling één
antwoord beeldhouwwerk aanwezig, maar
*"1 10k een schitterend
verheven expressie.
geen kinderen". Ergo: voor een Het is een Bodhisattva (toekom-
Leerjaren
door Zuid-Azlë.
Gevraagd naar
gaf het echtpaar
<111111111111'' dat een diep-menselijke achter- dat is dan ook
grond onthulde: ,,Wij hebben exempel
1 I I geen kinderen". Ergo: voor een Het is e
I oenten in Joegoslavië als gemis gevoelde omstandigheid Stige boeddha) uit het Gandhara
i<= compensatie gezocht in schoon- (in het noorden van het huidige
plastieken is deze bronzen Nataraja de
ng. Vanzelfsprekend is dit meesterwerk
d artikel meer bijzonderheden zijn te vinden
1 de collectie-Gedon, die in het Rotterdamse
r Landen Volkenkunde is te zien.
via Oostenrijk
heidsbeleving
de kunst uit de Indische cultuur- tweede i
West-Pakistan) van omstreeks de
Tochten in Joegoslavië
Oostenrijk, door Th. Muller Al- de landen
feld, Uitgave G. J. A. Ruys te door politieke
Amsterdam. factoren ook is, de religie
evenals in Afrika en elders
f ,Dit is geen boekje^ dat men in Zuid-Azië de bindende kracht.
f m ui^eest- is een De collectie-Cedon omvat daar- Thailand
(prettig geschreven) reisgids, die van voorbeelden uit Voor-Indië, digd. Sterk aansprekend
men kan raadplegen voordat men Tibet en Nepal, Thailand, Kam- contemplatieve karakter
besluit naar Joegoslavië te gaan, bodja, Birma en Indonesië, h
maar die toch meer van pas komt
als men eenmaal op reis is en
zich wil laten voorlichten over de
mogelijkheden die het land biedt
en de moeilijkheden, die men on- In tegenstelling met de schrift- weergeven bij zijn bezoek
getwijfeld op zijn weg zal vinden, loze cultuur van Afrika, die geen hel, terwijl hij neerziet op ae
tevoren op godenbeelden mocht voortbren- rampzaligen die volgens de legen-
deze cultuursfeer dingen (zittend en staand) van de
economische godin Parvati, Shiva s echtgeno-
ta''.De bro"zen flankeren het top- Goed gedocumenteerd boek over misdaadbestrijding
stuk van de tentoonstelling. a
De boeddhistische kunst van
boeiend vertegenwoor-
Godenbeelden
Nagenoeg zonder ophouden rol- Na een drukke dag kunnen zij
het len elke dag weer boekjes van de een uitnemend middeltje vormen
deze persen, waarin breedgeschouder- om even de zinnen te verzetten,
werken. Interessant vanwege de de privé-detectives al dan niet Maar een beeld van de ware mis
ten bijgestaan door aantrekk«lijke, daadbestrijding geven deze boek-
gedachtegang die
de-eeuwse bronzen (no.
198), die de monnik Pra Malai ken tot
de Ev
Van de laatste honderd jaar da-
berekend is We hebben nog on- gen. was in het Indische gebied dc 80.000 jaar
langs een Zondagsbladpagina ge- het uitbeelden van goden al vroeg moeten koken,
wijd aan de toeristische mogelijk- een van de belangrijkste expres
heden van Joegoslavië. Voor de- sies. Het mooiste en meest waar
genen die van plan zijn, dit jaar devolle bewijsstuk daarvan
nog een kijkje te gaan r
dit wonderschone land,
reisgids van Ruys in ^verschillen- Shiva^ tonend in zijn kosmische man^e'^peel'goedf'iguren.1
grondslag ligt, zijn de negentien- liefst roodharige secretaresjes jes beslist niet. Voor wie toch
J UT 3 leest onoplosbare moordza- wel eens prettig geïnformeerd wil
en goed einde brengen, worden omtrent de ware gang
itelbaar is het aantal van zaken bij de huidige misdaad-
verkjes met een barse commis- bestrijding en voor wie eens iets
.aris en het zo nu en dan nog meer wil weten van de geschie
de helleketel een foutje makende, maar bijzon- denis van de politie in de verschil
der ambitieuze inspecteurtje. He- lende landen en dat zonder een
cu. cc- gangstersbenden worden zo op- echt wetenschappelijk werk te be-
>sacraie"Toorwerpën ?er°ld en de schurken eindigen hoeven raadplegen, kan terecht
teren de
veelal tot de volkskunst ®f een spannend vuurgevecht, bij Frank Arnau's Het oog der
of ze gaan op de laatste blad- wet.
zijde zwaar geboeid voor zeer
lang de cel in. Als ontspannings-
TON HYDRA
B o_ In boek ,,Het oog der wet'
icctuur zijn deze pennevruchten êeeft de auteur hier en daar
soms voortreffelijk.
zijn revol-
aanleg, heeft een huwelijk
uiteengerukt en eveneens de dood
anderen bewerkt.
Om de Japanner Sengal en zijn legde hij zijn waardigheid
kunnen begrijpen
gehuld in zwarte vodden,
haar beurt Garcin tracht te beha
gen. Het komt tot scheldwoorden
en handtastelijkheden. Op het
eind spreekt Garcin het sleutel
woord: Jullie herinnert je wel:
zwavel, brandstapel en braadroos
ter. Wat een mop! Er is geen
braadrooster nodig. De hel, dat
zijn de Anderen."
Ieder mens is de beul van zijn
medemens in de beknotting van
zijn vrijheid. Inès in het bijzon
der is de geboren folteraarster,
het scherpst en ook het scherpzin
nigst in haar opmerkingen, het
meest de spreekbuis van Sartre,
die trouwens ook Garcin tot dat
doel gebruikt.
Met Les Mains sales is Huis
Clos een der meest speelbare
stukken van Sartre. Het torst niet
het zware dek van filosofische
uitspraken, dat de handeling
vertraagt en de hoorder in ver
warring brengt, zoals de latere
spelen dat doen.
De vertaling is goed. al zijn en
kele nuances niet juist weergege
ven.
v. d. P.
Jean-Panl Sartre. Met geslo
ten deuren. Uitgave De Bezige
BIJ. L. P. 105.
de om de jonge monnik een ste- een enkele voorstelling is sym-
vige steun voor zijn voeten te ge- bolisch en vaak doordrenkt van
genieten moet men allereerst iets vrijwillige armoede onder het ven. De monnik was buiten zich- een milde humor. Daarnaast
weten over de Boeddhistische volk te leven, nadat hem bij Kei- zelf van schaamte, maar Sengai geeft de kunstenaar ook beelden
Zen-secte, waartoe hij behoorde, zerlijk decreet het hoge voor- wenste hem vóór alles veilig thuis en voorwerpen uit het dagelijkse
[a_ recht verleend was een purperen te zien en droeg hem op, stil leven weer; een eenvoudige lepel
de gewaad te gaan dragen: ondanks naar zijn vertrek terug te gaan. is voor hem niet minder belang-
het aandringen van de prelaten De legende vertelt verder, dat rijk dan de Zen-patriarch Bohdid-
bleef hij weigerachtig dit gewaar- dit verdwaalde schaap later een harma. omdat alles tot een we-
deerde eerbewijs te aanvaarden voorbeeldig monnik is geworden, zenlijke belevenis wordt, zodra de
en wenste zijn leven als een een- die zijn leermeester steeds dank- voor praktisch gebruik ingevoerde
voudige monnik te eindigen. Er baar is gebleven voor diens les. waardebepalingen en benamingen
deze magni- wegvallen, h
Zen is een richting in het Ma
hayana-Boeddhlsme die in d<
achtste eeuw in China tot ontwik
keling kwam.
In de zesde
naar China gekomen, kwam
vuuuige iiiuuiuii ie trinuigeij. Cii uadi is geu
legen- Het werk
en cultuur en onderging
andering van bijzondere aard.
Ten tijde van de Zesde Patriarch. Leholoen
Huinéng (gestorven in 1713) had
het Zen-Boeddhisme zijn vorm
gekregen, die het stempel droeg
van de Chinese geest. In de 12de
eeuw vond het eerst ingang op
Japanse bodem.
Chmes^^g^achtenwereld den jn omioop; Eén van de meest fieke tentoonstelling bijeen, (af- „Woorden zijn de vijanden
geliefde vertelt, hoe hij eens een komstig uit de rijke collectie zén; Eén beeld zegt meer dan
jonger lid van zijn klooster heeft van de heer Sazo Idemitsu) zal duizend woorden." Ook dit is één
men in de eerste plaats doortrok- Van de grondgedachten waarin
Lpnprirl<s k€n vinden van €en religieus be- dergelijke Oost-Aziatische kunst
i-egenae ]even en geeft altijd een w—
On een keer ontdekte Semrai spiegeling van Sengai's diep
da?Péé» van ÊrlLg» edé in Zen.
gewoonte had, het klooster
nachts heimelijk te verlaten Ernstige Zddk
vroeg in de morgen zachtjes
bete- terug te komen. Op een morgen Voor hem was het maken van
toen de schuldige weer over het deze schilderingen een uiterst
hek het klooster binnen klom, til- ernstige zaak; zo kon hij tegen
voet er over heen en een vrouw zeggen, die hij betrap-
0_„ tastte naar de steen die hem ge- te dat ze één van zijn werken als
stoelt de woonlijk tot opstap diende. Deze pakpapier gebruikte: .Gebruik
de kunstenaar Gibon keer voelde de koude, harde niet gedachteloos
steen echter zacht en warm aan. waar ze niet voor
Veilig aan de andere kant geko
i. herkende hij weldra de ge
„Zen" is een afkorting
Japanse woord „zenna"
kent oorspronkelijk „meditatie'
..tot rust brengen..concentre
ren" of „zich in de geest tot één de hij één voet
voorwerp bepalen". Op deze gees
telijke discipline p
kunst van de ki
Sengai, die leefde van 1750-1837.
Reeds op zijn elfde jaar werd Sen
gai monnik en van 1790-1811 wa:
- wortelt.
De uitingen zijn nooit bedoeld
om ingelijst te worden. De Wes
terse opvatting, dat een tekening
of doek geëncadreerd moet zijn
met een vast blikpunt of perspec
tief, ontbreekt hier geheel.
Zwevend
onstoffelijkheid te komen. Aan
Sengai's uitingen, waarvan be
kend is gebleven dat zij dikwijls
binnen een kwartier aan het blad
toevertrouwd werden (een snel
heid als gevolg van het werken
met het penseel op het zeer ab
sorberende papier) gingen dik
wijls dagenlange meditaties voor-
Een werk van Gibon Sengai uil
de collectie van Sazo Idemitsu.
Het kreeg de titel „De lepel".
snufje theorie, maar saai wordt
het nooit. Trouwens, er zijn vol
op ware geschiedenissen in ver
weven om dit boek spannend te
maken. Authentieke zaken die de
wereld op stelten hebben gezet
en waarvan de kranten maanden
lang vol hebben gestaan worden
aldan niet met een achter
grondje voortreffelijk behan
deld.
Voorbeelden? De baby Lind
bergh (V.S.), het geval Jaccoud
(Zwitserland), de zaak Rosema-
rie Nitribitt (Duitsland), de moord
van de Franse markiezin de
Brinvilliers tegen het einde van
de 17e eeuw én niet te vergeten
de zaak van de in 1923 bij het
stationnetje Giessen-Nieuwkerk
neergeslagen baanwachter en de
vreemde rol van rechercheur De
Jong, die de knapste politieman
van Nederland heette te zijn. In
„Het oog der wet" wordt trou
wens veel aandacht geschonken
aan Nederland. Ook over de werk
wijze van de schout en zijn rak
kers kunt u in dit boek lezen.
Dat Interpol, de F.B.I, en Scot
land Yard in dit boek niet ontbre
ken is vanzelfsprekend.
„Het oog der wet" is een vlot
geschreven en goed gedocumen
teerd boek over de misdaadbe
strijding. De uitstekende Neder
landse bewerking is van de he
ren F. Enkelaar, chef bureau
Technische Opsporings- en Her
kenningsdienst der Gemeentepoli-
'- Gravenhage en D. Ouwen-
Het beeld blijft dusdoende
vw» dingen vend en vrÜer in het open vlak, af-
bedoeld zijn; waardoor het steric aan ruimte-
Mijn hart en ziel ligt in alles wat wint. misschien niet I
ik maak". De Zen-meesters beperken zich kende kunst, maar wie zich de Haagse Stadho'udersïa'anV Tot'
De onderwerpen zijn meestal in hun kleurkeuze tot zwart-wit moeite wil getroosten zich in deze met 22 juni a.s.
1 Zen; om in hun nuancering tot diepere schone calligrafieën van een Ja-
Weezei gaf „Het oog der wet'
w»sterse ogen een schW nrenTKTrbrenlin' De Te' m° ,VM^é?in?"inhoudS
ontleend aan de traditie 1
die bij zijn leven bekend stond c
zijn wereld-onthevenheid, een
voud en menselijkheid, zal hier
en doorbrengen: De ge-
a,a"®pril be.staat an de boek verscheden bij W. Gaade"
te Den Haag achten wij min
der geschikt voor al te jeugdige
GIJS KORDING. lezers.
