Commentaar
Oliestrijd met Indonesië
nadert snel hoogtepunt
Vijf fracties bespraken
leidraad van Romme
KAB(inet)
Maatschappijen rekenen
met liquidatie
ieuws in
één oogopslag
oer Koekoek wil
niet links
Toestand paus
zeer kritiek
Gestrande reizigers
op Oranjestad
Van Konijnenburg
zou contact leggen
Amsterdamse vrouw na
beet van hondje overleden
Suiker daalt weer
Federale troepen mogen
in Alabama blijven
Keukenhof gaat
morgen dicht
'Nieuwe leidse Courant
Directoun F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
Dinsdag 28 mei 1963, 44&te jaargang
Zie pagina 7
„StentvaJtigh is ghebleven 3}f
mijn hert in teghenspoet"
Kantoren
Leiden
Steenstraat 37
Pos
tbüs '76
Telefoon 3144
n
Giro 58936
Abonnementsprijzen I
Klachtcndienst bezorging 18—19 uqr
Van de Nederlandse be-
jlking gaat 's zondags de
lelft één keer of vaker naar
kerk. Tot deze conclusie
het Centraal bureau voor
le statistiek gekomen ina
onderzoek naar de
tijdsbesteding gedurende
het weekeinde. De helft
van de Nederlanders slaapt
op de zondagmorgen min
stens een uur uit. Tweeder
de van het volk (inbegre-
huisvrouwen en scho-
ieren) mist het genot van
de vijfdaagse werkweek.
Door een krachtige eco
nomische groei en een snel
le industriële expansie is
de welvaart in de jaren
1948 tot 1962 belangrijk ge
stegen, zo schrijft de minis
ter van economische zaken,
drs. J. W. de Pous, in de
achtste industrialisatienota.
De consumptie per hoofd
van de bevolking nam met
33 pet toe.
Het gezamenlij k sociaal-
eonomisch actieprogram
van het N.V.V. en de
K.A.B. is verschenen. Het
is beslist niet waar. zo heeft
de K.A.B.-voorzitter, de
heer J. A. Middelhuis, ver
klaard, dat de K.A.B. met
deze publikatie .ook maar
Ide geringste invloed wil
Itoefenen op de kabinets
formatie.
Aan die kabinetsformatie
jzijn we overigens nog iniet
il toe. Gisteren hebben de
ileiders van de vijf grote
[fracties over Romme's lei
voor de komende
Iformateur kunnen confere-
De Indonesische regering
is in een felle strijd ge
wikkeld met de drie grote
oliemaatschappijen, die in
dit land werken. De kans
bestaat, dat de maatschap
pijen uit Indonesië zullen
verdwijnen. Zo groot is de
onenigheid geworden.
Gouverneur George C.
Wallace van Alabama heeft
geëist, dat de Amerikaanse
federale troepen uit zijn
staat zullen worden terug
getrokken. Maar het hoge
gerechtshof heeft deze eis
verworpen en bovendien
gewaarschuwd, dat de ras
senscheiding op de open
bare schillen snel moet
verdwijnen.
ns Bernhard heeft gisteren
ens zijn verblijf in Den
Ider een bezoek gebracht aan
marinemuseum. Tijdens
rondgang door het museum
c de Prins door een daar
lestelde duikboot-periscoop.
T~\E NU AL meer dan twee jaar durende strijd tussen de Indonesische
regering en de drie grote oliemaatschappijen, die tot dusverre in In
donesië hebben gewerkt, nadert zijn climax. Tot 15 juni is er zoals ge
meld werd nog de tijd om tot een overeenstemming te komen. Dan zul
len aan de Caltex, de Shell en de Stanvac de wijzigingen worden opgelegd,
die de Indonesische regering in de olie-exploitatie wenst. De keuze voor de
oliemaatschappijen is: aanvaarden of liquideren.
„Ik ben niet optimistisch", verklaar
de de Indonesische minister van de
zware industrie en mijnwezen, Chai-
roel Saleh in Djakarta.
Bij de drie maatschappijen worden
al schema's voorbereid voor het ver
trek van het personeel uit Indonesië.
Dit behoeft echter niet meer te bete
kenen dan een routine-maatregel om
op alles voorbereid te zijn. Er kan
nog veel gebeuren. Het gesprek is
voornamelijk tot stilstand gekomen
door het vertrek van president Soe-
karno naar Europa.
Men hoopt op een compromis bij con
tacten die vertegenwoordigers van de
maatschappijen in Europa met Soekarno
zullen hebben. Zo dit niet mogelijk is
hoopt met op een verlenging van de on
derhandelingstermijn tot na 15 juni.
De Indonesische eisen komen ln
(Van onze parlemcntsredactie)
Prof. Romme en de fractieleiders De
Kort (KVP), Voncjeling (PvdA), Toxo-
peus (VVD), Van Eysden (ARP) en
Beernink (CHU) hebben gisteravond on
geveer vier uur lang gesproken over de
.leidraad", die de inforv.)A''=>ur het afge
lopen weekeinde hééft opgesteld. Na af
loop van het beraad bewaarden de zes
gesprekspartners zcy.vel over het bespro
kene als over de inhoud van de leidraad
een bijna volstrekt stilzwijgen. In het
Tweede-Kamergebouw kwamen vandaag
de vijf fracties bijeen om tegenover do
door de informateur opgesomde „contro
versiële punten" een standpunt te for-
n.uleren en een oordeel te vellen over
de oplossingen, die prof. Romme op een
enkel punt schünt te hebben gesugge
reerd.
De fractieleiders hebben gisteravond
nog geen standpunten kenbaar gemaakt
De bespreking is zuiver informatief ge
weest. Prof. Romme gaf een toelichting
op zijn leidraad en de fractieleiders vroe
gen om verduidelijking en precisering
van de bewoordingen waarin de contro
versiële punten waren gesteld. K.V.P-
fractievoorzitter dr. De Kort verklaarde
bij het verlaten van het kabinet van de
minister-president (waar prof. Romme
zetelt), dta een exacte inventarisatie van
de „kantige stenen" tot stand was ge
komen. Zo'n inventarisatie bestond tot
dusver nog niet, al waren de punten die
moeilijkheden bij de kabinetsformatie
zouden opleveren reeds geruime tijd be
kend.
In politieke kringen is men uiteraard
vooral nieuwsgierig naar de punten waar
op prof. Romme een „poging tot oplos
sing" heeft gedaan. Misschien zal het
fractieberaad van heden daarover meer
licht verschaffen. De uitslag van dit be
raad zal voor prof. Romme een politieke
graadmeter zijn. Woensdagmorgen zullen
de fractieleiders hem meedelen hoe er
in hun fracties over de verschillende on
derdelen van zijn leidraad wordt gedacht.
Prof. Romme verlangt, dat de fractie
leiders hem persoonlijk een schriftelijk
stuk komen overhandigen waarin de
reaotie van de vijf groeperin'gen zijn
vervat.
Het is overigens niet te verwachten.
dat de fracties met een simpel „ja" en
neen" zullen antwoorden. Ongetwijfeld
zullen op sommige punten pogingen tot
amendering en zelfs tegenvoorstellen
worden gedaan. Dit alles zal de informa
teur vgel materiaal opleveren voor een
grojtdig eindrapport, waarmee de ko
mende kabinetsformateur zyn voordeel
kan doen. Vandaag heeft prof. Romme
een vrije dag. Het woord is aan de
fracties. Als die gesproken zullen heb
ben, zal de informateur zo ongeveer we
ten hoe de kaarten liggen.
Als straks de nieuwe Tweede
imer bijeen komt, dreigen er
Moeilijkheden te rijzen voor wat
Betreft de zetels van boer
Roekoek en de zijnen. De leider
art de Boerenpartij heeft name
ik er tegen geprotesteerd dat
ter linkerzijde is gesitueerd
issen de Partij van de Arbeid
de C.P.N. Hij wil liever rechts
l fcten tussen de S.G.P. en de
•H.IT.
De gezondheidstoestand van paus
Johannes werd vanmorgen van Vati
caanse zijde „stationair" genoemd,
hetgeen volgens functionarissen in het
Vaticaan betekende dat zijn herstel
niet zo snel vorderde als gisteren.
Vanmorgen werd ook bekend dat de
paus weer aan inwendige bloedingen
lijdt.
De paus werd vanochtend onderzocht
door zijn lijfarts, en proffessor Mazzini.
Hij was wederom niet in staat een
ochtendmis in zijn kapel te celebreren.
De paus verliet slechts korte tijd het
bed om enige lichte werkzaamheden te
doen. Zijn omgeving was geïmponeerd
door de helderheid van geest die de
zieke toont.
Men schijnt zich echter geen illu
sies te maken over een verbetering
in zijn gezondheidstoestand, daar de
artsen niet in staat bleken zijn inwen
dige bloedingen te stoppen. Men acht
de toestand dan ook hoogt ernstig.
0 Gisteravond is de 52-jarige mevrouw
G. Oele-Vos uit Anna Paulowna in haar
woonplaats met haar bromfiets door een
vrachtauto aangereden. De vrouw was
vrijwel op slag dood.
Meer dan honderd mannen, vrouwen
en kinderen zijn met het Nederlandse
schip Oranjestad uit Brits Guyana naar
Suriname vertrokken, vanwaar zij met
vliegtuigen naar de Verenigde Staten.
Canada en Europa zullen reizen. In Brits
Guyana wordt namelijk al 37 dagen ge-
staakt als protest tegen een wet op de
arbeidsverhoudingen en daarom, laten
scheep- en luchtvaart Brits Guyana links
liggen. De passagiers zijn met bootjes
naar de Oranjestad gebracht, die vijf
mijl uit de kust voor anker ligt.
hoofdzaak op het volgende neer: ver
deling van de winst op basis van üO
procent voor Indonesië en 40 procent
voor de maatschappijen. Uitkering
daarvan in buitenlandse valuta en niet
ln ontwaarde roepiah's, en overdracht
aan de Indonesische regering van het
binnenlandse distributie-apparaat der
mE^tschappijen. Vooral het laatste punt
ls een moeilijk te slikken pil voor de
maatschappen. Men is het ook hele
maal niet eens over de te betalen ver
goedingen.
Door het teruglopen van dé export
van rubber, kopra en vele andere pro-
dukten is olie voor Indonesië belang
rijker dan ooit geworden. De huidigs
produktie is ongeveer 20 miljoen ton
per jaar, waarvan 12 miljoen ton wordt
uitgevoerd en 8 miljoen ton bestemd is
voor eigen gebruik.
Het Indonesische standpunt is, dat het
in de lijn van de politieke ontwikkeling
ligt en om psyohologische en veiligheids
overwegingen noodzakelijk is, dat de
binnenlandse olievoorziening in handen
van de staat komt, dus het distributie
apparaat èn de raffinaderijen.
Bovendien wil de regering ook nog het
distributie-apparaat vergroten. Hier zijn
grote investeringen voor nodig. En daartoe
moeten de maatschappijen bijdragen.
Daarvoor bedanken de maatschappijen
stichtelijk, omdat zij geen enkele zeg
genschap daarin zouden hebben. Wel
hadden de maatschappijen een termijn
van vijf jaar aanvaard voor het over
dragen van het distributienet, en van
tien tot vijftien jaar voor dc ..*,<jdracnt
van de raffinaderijen. Van Indonesische
zijde wordt verondersteld, dat ook de
vrees, dat door aanvaarding van dc
laatste Indonesische eis. een precedent
wordt geschapen voor het Midden-Oos
ten. een voorname rol speelt bij deze
weigering.
De vroegere directeur van de K.L.M..
dr. E. van Konijnenburg, zou naar Reu
ter uit betrouwbare bron te Djakarta
verneemt, een leidende rol spelen in po
gingen om een ontmoeting te bewerken
tussen prins Bernhard en Soekarno be
gin juli te Wenen. Dr. Van Konijnen
burg is gisteren in Nederland terugge
keerd en wordt binnen enkele weken
weer te Djakarta verwacht om verder
te werken aan het herstel van zakelijke
contacten tussen Nederland en Indonesië.
De Keniase Afrikaanse Nationale Unie (KANU) van Jomo Ken-
yatta is bij de algemene verkiezingen in Kenya als winnaar uit de
bus gekomen. In het huis van afgevaardigden heeft deze partij de
absolute meerderheid al verkregen. De gouverneur van Kenya, Mac-
Donald, zal ivaarschijnlijk binnen enkele dagen Kenyatta belasten
met de formatie van een kabinet, waarmee het eerste binnenlandse
zelfbestuur in deze voormalige Britse kolonie een feit zal worden.
Jomo Kenyatta, die in Kenya bekend staat als „brandende speer"
hij leidde vroeger de Mau-Mau) wordt door velen als de „Vader van
het Afrikaanse nationalisme" beschouwd. Hij heeft een grote rol in
het politieke leven van Kenya gespeeld sinds zijn beperkte bewegings-
vrijhein in augustus 1961 werd opgeheven. De foto toont hoe een jui
chende Kenyatta gisteren door volgelingen werd ingehaald.
Vierde slachtoffer van rabiës?
In Amsterdam is woensdag 22 mei
de 55-jarige mevrouw M. Dahrs-
Kuiper uit Amsterdam-west overle
den, die vermoedelijk door een klein
wit hondje is gebeten. Het ernstige
vermoeden bestaat dat de vrouw aan
rabiës is gestorven.
Op het Rijksinstituut voor de volksge
zondheid te Bilthoven stelt prof. dr. R.
Gispen een onderzoek in. Als deze over
een week zijn rapport heeft uitgebracht,
kan met zekerheid worden gezegd of de
vrouw aan hondsdolheid is overleden.
De vrouw, die werkster was in de bar,
heeft indertijd niet bij de politie gemeld,
dat zij was gebeten. Zij was ook niet te.
gen rabiës ingeënt.
Als de vrouw inderdaad aan rabiës
blijkt te zijn overleden is zij het vierde
sladhtoffer in Amsterdam. Het eerste
slachtoffer was de 3-jarige Adri Ëgthul-
zen, die op 27 juli door een klein wit
hondje werd gebeten en op 8 september
overleed. Op 20 oktober stierf een 16-ja-
rige jongen, die in augustus door een
onbekend gebleven kleine witte hond
werd gebeten. Op 13 november overleed
het derde slachtoffer, een 60-jarige lood
gieter, die op 27 juli door dezelfde kleine
witte hond, die het 3-jarig jongetje had
gebeten, was aangevallen. In Zaandam
overleed op 26 oktober een 38-jarige
kantoorbediende, die vaak in Amsterdam
kwam, aan rabiës.
"JI/TINISTER De Pous heeft zoals men
elders in dit blad kan lezen aan
de Tweede Kamer de achtste industriali
satienota aangeboden.
Veertien jaar is het geleden dat de toen
malige minister van economische zaken,
prof. Van den Brink, de eerste industria
lisatienota presenteerde. Aan het slot
daarvan schreef hij: „Ongetwijfeld zal de
weg naar vervulling van dit programma
moeilijk zijn. Het geeft mijns inziens
echter van te weinig vertrouwen in de
krachten, die in ons volksleven aanwezig
zijn, blijk, indien men het einddoel bij
voorbaat onuitvoerbaar verklaart."
Vertrouwen is inderdaad op z'n plaats ge
bleken: wie de nota van minister De Pous
bestudeert ontspanningslectuur is het
nu eenmaal niet wordt njet alleen van
dankbaarheid, maar ook van trots over
de behaalde resultaten vervuld. Onze in
dustriële ontwikkeling is beslist imposant.
Intussen valt het te betwijfelen of deze
gepaste trots algemeen is. De gemiddelde
Nederlander heeft de industrie dach
ten we bepaald niet in z'n hart ge
sloten.
Hoewel het al vrij lang geleden is dat de
lage landen aan de zee agrarische gewes
ten waren, spreekt het golvend goudgeel
graan de meeste mensen meer aan dan
de als vingers omhoog wijzende fabrieks
schoorstenen doen. Van de fabrieken zul
len we niet zingen zoals Adama van
Soheltema van ons polderland deed: „Pol
der met jou ben ik verwant. Wij zijn din-
den van één land."
Over onze strüd tegen de watergolf le
zen we met rode oren en als we vanwege
onze handelsgeest de chinezen van Euro
pa worden genoemd, menen velen dat we
worden gevleid. Ons wereldwijde scheep
en luchtvaartnet vormt een bron van in
spiratie, maar Nederlands fabrikaat is
geen aanbeveling.
Herinneringen aan de bezetting verhinde
ren niet dat we de voorkeur geven aan
„made in Germany". Praat eens met een
Zwitser over z'n nationale industrie en
het verschil in waardering komt maar al
te duidelijk aan het licht.
Nederland staat op industrieel gebied nog
voor grote taken: toenemende mechanisa
tie, verhoogde research-activiteit, verdere
specialisatie en samenwerking, kwaliteit.
Van de regering mag worden gevraagd
dat zij een goed industrieel klimaat schept.
Maar dat is niet voldoende. Wil Neder
land z'n pas verworven eervolle plaats
onder de hoog-geïndustrialiseerde landen
blijven innemen, dan zal de industrie ver
ankerd moeten zijn in ons nationale den
ken nog altijd een bron van inspiratie
en creativiteit, ook in deze decennia van
toenemende supra- en internationaliteit.
„Rita, heb jij die kaarsjes vorig jaar in
de doos teruggedaan?"
De kabinetsinformateur, mr. C. P.
M. Romme, heeft gisteravond in
het kabinet van de minister-presi
dent overleg gepleegd met de lei
ders van de vijf grootste kamer
fracties. Op de foto v.l.n.r. rond
de tafel de heren: H. van Eysden
(AR), mr. E. H. Toxopeus (VVD),
mr. H. K. J. Beernink CH), W. L.
P. M. de Kort KVP), mr. Romme,
prof. dr. ir. A. A. Vondeling
(PvdA).
De suikerprijzen in Amerika en Lon
den zijn maandag weer gedaald. De con
tante prijs te New York voor ruwe sui
ker daalde 90 cents tot 11,80 de 100
pounds, in Londen 28 dollarcent tot een
waarde van 13,86. Termijnnoteringen
daalden eveneens. Drie Canadese raffi
naderijen verlaagden de prijzen 25 dol
larcents tot 17.40 en ook de prijzen van
Amerikaanse raffinadeurs daalden tot
16,50.
Gouverneur Wallace verliest
Het Amerikaanse hooggerechtshof
heeft gisteren de eis van gouverneur
George C. Wallace van Alabama tot
het terugtrekken van federale troe
pen uit Alabama verworpen. De gou
verneur had het hoge tribunaal ge
vraagd te bepalen dat president Ken
nedy in strijd met de grondwet han
delde door troepen naar zijn staat te
sturen om zo nodig in te grijpen in
tie rassenstrijd in Birmingham.
Dit omdat de troepen waren gezonden
zonder dat de regering of het parlement
van Alabama hierom had verzocht. In
een korte uitspraak verklaarde het hol
dat de eis van de gouverneur niet voor
behandeling in aanmerking kwam.
Het heeft voorts de openbare scholen
in Memphis, waar rassenscheiding nog
wordt toegepast, gewaarschuwd dat er
niet langer zal worden geduld dat zij
het decreet van 1955 negeren, waarbij
het gerechtshof opdracht gaf tot ophef
fing van de rassenscheiding binnen de
kortst mogelijke tijd.
Ook de rassenscheiding in parken,
sportvelden en andere openbare ontspan-
üingsgelegenheden in Memphis (Tennes
see), moet worden opgeheven.
T/an Noord-Rusland via de Noordzee tot
het zeegebied bij de Azoren hand
haaft zich een zone van hogedruk, Sto
ringen van de Oceaan kunnen hierdoor
niet tot het Europese vasteland door
dringen. Een zwakke storing, die nog
boven Denemarken en Duitsland aanwe
zig was komt heel langzaam dichter bij
ons land. De buiigheid rond deze storing
is echter afgenomen. Wel gaat zij verge
zeld van zeer vochtige lucht. Vooral
's nachts komt hierin veel bewolking
voor en plaatselijk mist, maar overdag HET WEER IN EVROPA
breekt plaatselijk de zon door. In de
temperatuur komt niet veel verandering, K'ipporteri hedenmorgen zeven uur
Dc Bilt verwacht tot woensdagavond:
Aanvankelijk veel bewolking en hier
en daar mist of wat motregen, morgen
in de loop van de dag opklaringen en
Tendens stationair
over het algemeen iets hogere tempera- D. Helder 1. bew. n
luren dan vandaag. Zwakke tot matige ÏSïïtt "ah'"!» S
wind tussen noord en noordoost. (Opge- Eelde gh. bew.n
maakt om 11.15 uur). De Bilt gh. bew. n
Twenthe gh. bew. n
ZON EN MAAN Eindhoven mist n
j zo a j Zd.-Limburg mist n
Woensdag 29 mei: zon op 4.30, onder Helsinki onbew. o
20.45; maan op 11.03, onder 1.30; 30 mei Stockholm 1. bew
eerste kwartier.
Hoogwater Scheveningen
29 mei: 7.06 v.m.; 20.11 n.m.
Hoewel Keukenhof nog steeds als een
fleurige oase temidden der langzamer
hand kaler wordende bollenvelden ligt,
zal het niet mogelijk zijn om de tentoon
stelling tot en met Pinksteren voor het
publiek geopend te houden.
Het bestuur heeft gemeend morgen
avond om negen uur de hekken te moe
ten sluiten en het seizoen 1963 definitief
te beëindigen.
Oslo
Kopenhagen
Aberdeen
Londen
Brussel
Luxemb.
Parijs
Bordeaux
Grenoble
Nice
Berlijn
Frankfort
Münchcn
ZUrich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Belgrado
Athene
Madrid
Mallorca
Lissabon
bew. ono 3
1. bew. ono 6
onbew. windstil
regen n 5
gh. bew n 5
gh. bew. nno 4
onbew. nno 4
gh. bew.
zw. bew.
onbew.
onbew.
h. bew.
zw. bew.
h. bew. windstil 23
1. bew windstil 22
onbew. windstil 23
1. bew. windstil 25
onbew. nw 4 25
h. bew. w 2 27
onbew. w 2 27
onbew. n 1 28
onbew. nnw 5 27
onbew windstil 23
zw bew nno 2 24
zw. bew no 4 25
onbew. nnw 5 28
