Oosterse christelijke wereld
e»* 4
Veel jonge Oost-Duitsers
met Pasen aangenomen
voorbeeld voor het westen
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 APRIL 1963
OECUMENE IN INDIA EN CEYLON
Leven zoekt leven
1b vele gemeenten vindt u de predikanten dezer dagen
gevlogen. De gereformeerde voorgangers waren deze
week al in Utrecht bijeen. De hervormde en vrij-evan-
telische predikanten vieren hun samenzijn in deze
omende week.
Er zit iets opmerkelijks in. Na de kerstdrukte met daar
over heen nog het oud- en niewujaear trekken de pre
dikanten zich een ogenblik terug in alle stilte. In die
eerste weken van januari worden geen vergaderingen
belegd, want geen enkele predikant Is bereid om er
gens heen te gaan. Hij gaat waarschijnlijk winkelen
met zijn vrouw, of speelt met zijn kinderen.
Maar na het feest van de opstanding zoeken zij elkaar
op. Dan zijn ze bereid om te luisteren naar gedegen
referaten en om zich in een discussie te storten. Dan
willen ze zich laten voorlichten of dan willen ze hun
kritische opmerkingen plaatsen. Kerstmis leidt tot de
atiilte, maar pasen kennelijk tot bezinning.
Onze weerkundige medewerker zal ongetwijfeld zeggen
dat het weer er iets mee te maken heeft. En hij
zal nog wel ergens gelijk hebben ook. Maar zouden
deze beide feesten er ook niet een klein beetje mee
te maken hebben? Pasen immers brengt de verstrooi
de discipelen weer samen. Pasen is het feest van de
gemeenschap, van het leven. En leven zoekt leven.
Billy Graham naar
Europa vertrokken
De Amerikaanse evangelist Billy
Graham is donderdag per sohip naar
Europa vertrokken om het huwelijk van
zijn 16-jarige dochter te voltrekken en
op het Europese vasteland een kruis
tocht van twee maanden te ondernemen.
Zijn campagne begint op 12 mei in Pa
rijs.
Het huwelijk van zijn dochter Virginia
met de 22-jarige Zwitser Stephan Tchi-
vidjian zal op 3 mei te Montreux in
Zwitserland plaatsvinden. Beiden stu
deren aan de Universiteit van Lausanne.
Zij zullen na het huwelijk hun studie
voortzetten.
Graham, die ernstig ziek is geweest,
mag van rijn artsen nog geen volledige
dagtaak verrichten.
Atheïstische campagne geen succes
(Van onze kerkredactie)
..Waarom gaan de afgevaardigden van de (Nederlandse) kerken
nog niet om een ronde tafel zitten het voorbeeld van India en
Ceylon leert ons dat dan nog een zeer lange weg moet worden
afgelegd om een belijdenis te schrijven, een kerkorde op te
stellen en een catechismus voor de kerk van Christus van het
jaar 2000 te schrijven? Waarom heeft nog geen enkele van de
kerken, die afgevaardigden naar New Delhi stuurde, enige
duidelijke stap gedaan?" Dit is de wat ongeduldige uitroep van
een Nederlandse zendingspredikant, ds. Th. B. W. G. Gramberg,
gepubliceerd in een juist verschenen boek over de «oecumene in
India en Ceylon".
Ds. Gramberg echter wil niet
alleen ongeduldig zijn. Hij wil
het ongeduld uitspreken van jon
ge kerken in de gebieden waar hij
zelf lange jaren heeft gewerkt. In
zijn boek geeft hij een geschiede
nis van het zoeken naar eenheid
van jonge kerken in India en op
Ceylon. Hij gelooft dat in onze
tijd deze jonge kerken onze oude.
gevestigde kerken van het Wes
ten iets te zeggen hebben. Nog al
tijd wil hij de zendingspredikant
zijn. Nu niet de blanke die met
de boodschap van het evangelie
der verlossing tot de gekleurde
volkeren gaat, maar nu de man
die met de oproep tot eenheid
vanuit deze oosterse, christelijke
wereld zich richt tot het Westen.
Ds. Gramberg is een merkwaar
dig man. Hij is eigenlijk al inter
kerkelijk in zijn eentje. Na zijn
gymnasiale opleiding in Gorin-
chem, trok hij naar Utrecht om
theologie te studeren. Na zijn kan
didaatsexamen zette hij nog zijn
studie voort aan het Theologisch
Seminarium van Hartford, waar
hij twee graden behaalde. In 1923
werd hij tot predikant bevestigd
van de lutherse gemeente in Zwol
le. Maar de horizon riep. In 1931
stelde hij zich ter beschikking van
het Nederlandsch Zendelingsge
nootschap. Hij werd ingescha
keld bij het jeugdwerk in Malang.
Weer zes jaar later vertrok hij
met de bekende dr. J. L. Swel-
lengrebel naar Bali voor de op
bouw van de Balisch-christelijke
kerk.
In de jaren 1940-1942 was hij ad
viseur van de Batakkerk. Oorlog
en internering maakten geen ein
de aan zijn zendingswerk. Na een
kort verblijf na de bevrijding in
Nederland om op verhaal te ko
men leidde hij een commissie die
door de Hervormde Kerk en de
Gereformeerde Kerken naar
Djokjakarta gezonden werd om
contact op te nemen met de ker
ken van Indonesië. Weer volgde
een verblijf op Bali, van 1947
tot 1951.
In dat laatste jaar keerde hij
opnieuw korte tijd naar Neder
land terug. De weg naar Indone
sië was afgesloten, maar nu werd
de deze lutherse predikant die zo
•en lang de hervormde zending ge-
diend had beroepen tot predikant
Duitsland dat zich richtte tegen
het nieuwe leven, moet i
teiten zouden kunnen bezoeken.
vestiging eh de kerkelijke be- inwoners belijdenis van hun ge-
grafenis schijnt niet veel succes loof. Vele Jongelui die in 1962 offi
te hebben. Op het afgelopen de zogenaamde communist!- jeugd
Paasfeest zijn in de kerken van srhe jeugdwijding" ontvingen,
zijn nu aangenomen. Zelfs de
aiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini hjers S.E.D.-functionarissen
sturen hun kinderen tegenwoor
dig weer naar catechisatie, wat
II' L li r J j er op schijnt te duiden, dat zij
nier neen UOO gewoonu minstens het voornemen hebben
om hen te laten aannemen.
Hier heeft God gewoond,
'aulus een apostel van Je
Christus, belde door Paul Bruin bVut^^lands"V"d*e"cormn^istis*che pogingen der Oostberlijnse
de partij, hebben moeten vaststellen j
dat het aantal socialistische hu
welijken en begrafeni
Tien geboden
Conclusies
Pbilipp Giegel; Edei
stad van de apostel Thomas, door
dr. A. F. T. Klijn. Uitgaven s'te maanden Ts terügVeiopen." In vervangen." Dit^ kreeg de
Bosch en Keuning N.V., Baarn. de huwelijken werd het kerkelijk 1 :iJ'
ritueel door een communistisch
Weer drie voortreffelijke pockets vervangen. Volgens insiders be-
in de „Bibliotheek van Boeken wijst dit alles dat het de S.E.D.
bij de Bijbel". Het ene reist met met al haar terreur en bedrei-
u door het Palestina van vandaag gingen niet gelukt om de kerk in
maar zó dat de gedachten ver- Oost-Duitsland te laten sterven,
toeven bij de bijbelse gebeurtenis
sen. het andere maakt op dezelfde
wijze een hedendaagse reis langs
Paulus leven, van Tarsus tot Ro
me. en het derde doet vertoeven De eerste „jeugdwijdingen" die aannemingen
in Edessa. centrum van de oude de plaats moesten innei
Syrische kerk. De eerste twee boe- aanneming en bedoeld
ken zijn overvloedig voorzien
fraaie foto's.
Alle drie verraden^ ze grondige hadden op bevel van Ulbricht in jonge
Wijdingen
Deze bevatten, naast algemene
formuleringen, de principes v
het communisme. Onder m<
dat iedereen de ideologie van
partij zonder tegenspraak en z<
der afwijkingen moet opvolgen.
De toeneming van het aantal
aannemingen in Oost-Duitsland
het afgelopen Paasfeest bewijst
echter, dat de ..wijdingen" 3 n
geschreven. Hij is er in dit boek
in geslaagd om duidelijk te ma
ken dat die ontwikkeling binnen
een kerk zo ver weg ons iets te
zeggen heeft: ..De tijding die tot
ons komt uit de kerken daar. is
dat onze zendingsarbeid onaan
vaardbaar wordt, tenzij wij in
staat zijn die arbeid in eenheid
Overgang
In het schema dat de vier zen
dingskerken in Zuid-India tot een
heid bracht is een overgangspe
riode van dertig jaar voorzien.
Wij kennen een dergelijke perio
de (van kortere duur) ook uit de
nieuwe kerkorde van de Her
vormde Kerk. Maar dat is een in
terimperiode voor eigen gebruik.
Het opmerkelijke van het sche
ma van Zuid-India is dat men
het zoeken van de kerkelijke een
heid daar niet los kor, maken
van de noodzaak van eenheid die
behoorde te bestaan tussen de
vier kerken die vanuit het Wes
ten met het zendingswerk begon
nen waren. Men zocht in India
slechts eenheid op eigen
die band met de moederkerken be
waren, opdat ook zij elkaar zouden
In die overgangsperiode spreekt
deze kerk uit, zegt ds. Gram
berg: ,,dat ze gedurende die der
tig jaar in gemeenschap wil blij
ven leven met al die kerken die
nog niet de ene avondmaalsge-
meenschap gevonden hebben, die
zij zelf bezit. De dertig jaren zijn
dus niet alleen de tijd van respijt
voor de kerk van Zuid-India om
een bepaald vraagstuk tot oplos
sing te brengen, maar eigenlijk
veelmeer een hartstochtelijk be
roep op de andere kerken om
eerst avondmaalsgemeenschap en
dan eenheid te vinden, zoals de
kerk van Zuid-India die vond.
Men formuleert het daar op de
ze manier: ,,als onze moederker
ken in die tijd geen eenheid vin
den is eigenlijk alles tevergeefs
geweest. Dan is onze kerk (de
kerk van Zuid-India) een nieuwe
denominatie geworden. Eén te
worden en dan nog dertig jaar te
wachten is dus een daad van ge
loof, dat gehoorzaamheid de weg
zal openen tot nieuwe gehoorzaam
heid bij anderen!"
Impasse
(Van onze correspondent Oost-Duitsland voor het eerst verklaarde Ulbricht: „Met
in Bonn) sinds vele Jaren weer een groot jeugdwijding legt de jeugd
Het onderdeel van de anti- aantal jonge mensen aangeno- bekentenis tot de staat, de
kerkelijke empajne in Oost- mejr In 1M2 w.ren dit op de op' cïffi' mj wert d.tt
on inwoners nog maar 3. Dit - -<
tevens secretaris van de chrlsten-
ntenbeweging., Juist in die
jaren kreeg hij difêct contact
de deelneming der p? de eenheidikerk v.n Zuid-
jrueu „U ue „jeugdwijdiiigen" Indin en nnm hij deel «an de be.
vrijwillig. Op de scholen liet.de 'komen 'i™.
jaar is geeft hij
nog steeds les aan de zendings
hogeschool te Oegstgeest en is
bovendien geestelijk verzorger van
het revalidatiecentrum „De Hoog
straat" te Leersum.
In een boek van 366 pagina's
geeft hij de geschiedenis weer
van de Kerk van Zuid-India, die
christelijke doop en
w..w huwelijk door communistische
de laat- naamgevingsceremoniën te doen samengesteld >8 uit c
°'o Tn vervangen. Dit kreeg de naam Usten. methodisten, presbyteria-
„levenswijding". ne"„ "J. anglicanen Bovendien
Deze wijding eindigde dan met overzicht van de
de verkondiging van de tien ge- altljd_moeizame) ..bespre-
boden der socialistische moraal.
kingen op Ceylon en in Noord-In-
dia. Het is allemaal ver weg. Ne
derland heeft nimmer veel zen
ding gedreven in deze gebieden.
Wel is herhaaldelijk vanuit de
Dutch Reformed Church van Cey
lon aan Nederland om hulp ge-
maar meestal tevergeefs,
de Christian Reformed
Amerika deze kerk
gaan helpen. De vraag kan dan
ook gesteld worden of het niet te
„,"d'.t'"zëifs hoog gegrepen is om eon derge-
i die onder dwang de }U,fc dlk. "oek uit te geven over
kennis van zaken. Ze lezen by- 1955 plaats. In deze wijdingen jeugdwijding over zich heen heb- l€ts wat ons zo weinig raakt,
zonder prettig. Populair-weten- werd een bekentenis tot het ben laten gaan, desondanks aan Maar ds. Gramberg zegt: Het
Van die periode van dertig jaar
is de helft reeds verstreken en de
tekenen in het Westen zijn naar
het gevoelen van ds. Gramberg
niet bijzonder ht
wel hij Héte -
eenheid in een impasse
men. Hij laat zich niet misleiden
door het veelvuldig gebruik van
het woord oecumene. Ds. Gram
berg is blij met de groei van de
Wereldraad van Kerken en de
verschillende nationale oecumeni
sche raden, maar schrijft hij:
..Als deze raden alternatieven
worden voor eenheid, moeten wij
ze radicaal verwerpen. Federatie
ve eenheid is volstrekt onvoldoen
de. daar ze de zonde der geschei
denheid alleen maar consolideert
en ons daarvoor slechts in de
plaats biedt een volmaakt vrij
blijvende samenwerking, die ons
weinig kost en ons in staat stelt
rustig het gescheiden leven in de
eigen kerk voort te zetten."
Er is duidelijk een impasse op
het ogenblik. Die impasse is er
ook geweest in de besprekingen
die leidden tot de vorming van de
Kerk van Zuid-India. Toen werd
het verlossende woord gespro
ken door te zeggen: ,,De inter
communie (avondmaalsgemeen
schap) is de weg naar de een
heid." Voorstellen die daarop be
trekking hadden hebben toen de
impasse doorbroken. Aan de
avondmaalstafel werd een nieuwe
weg gevonden om tot verzoening
met elkander te komen.
Maar wat voor India geldt, be
hoeft nog niet te gelden voor
Nederland. Ds. Gramberg wijst
er op dat er reeds intercommunie
is tussen de Hervormde en de
Lutherse Kerk. „Toch zijn er maar
weinig lutheranen of hervormden,
die op grond van de intercommu
nie de eenheid der beide kerken
in een nabije toekomst zien ver
werkelijkt."
Als reden noemt ds. Gramberg,
dat de Nederlandse kerken nu een
maal de leer hoger dan het sa
crament stellen. Ze plaatsen het
Woord meer centraal dan het
broodbreken: ,,Als we dus conclu
sies gaan formuleren voor Neder
land moet in onze beschrijving
een paragraaf gevonden worden
die voorzichtig een mogelijke weg
aanwijst, waarlangs de weg leidt
die hier naar de eenheid voert."
..India vond de weg naar de in
tercommunie, toen de leiders der
kerken ontdekt hadden, dat allen,
onverschillig tot welke kerk ze
ook behoorden, vergeving van zon
den als kerken nodig hadden en
dat zij die ook allen konden ver
krijgen in het eenmaal gebrachte
offer op Golgotha van de ene
Heer, wilden ze die zekerheid,
dat hun aller zonden vergeven
waren samen ontvangen in het
gezamenlijk eten en drinken on
der brood en wijn van het li
chaam en bloed van die Heer in
de ene avondmaalsdienst."
Zonden belijden
..Zou het nu niet mogelijk zijn",
vervolgt de schrijver van dit boek
dan, „dat er daarom hoop is, dat
de kerken hier in Nederland el
kaar kunnen vinden, omdat zij al
le het Paulinische „uit genade za
lig door het geloof" centraal wil
len stellen." Ds. Gramberg vraagt
zich af of niet de tijd gekomen is
dat we „met zondenbelijdenis en
zondenvergeving, geloof en gena
de en daaruit voortvloeiend de za
ligheid, ernst gaan maken voor
onze kerken? Immers als we over
kerken spreken, dan betekent za
ligheid, dat we weer als broeders
en zusters ln één kerk samenle-
Volgens ds. Gramberg is het
vraagstuk van de eenheid van de
kerken in Nederland allereerst het
vraagstuk van de bereidheid van
de kerken om hun zonden als ker
ken te erkennen. „De weg naar
de eenheid zal moeten beginnen
met de ootmoedige belijdenis van
alle kerken, dat ze in alle opzich
ten hebben gefaald."
Ds. Gramberg is bijzonder blij
met het initiatief van de Achttien.
Hij vraagt zelfs: Is dit een Ne
derlands Tranquebar? Dat was de
plaats waar de Indiase kerkelijke
leiders en de zendelingen elkaar
het eerst ontmoetten om te spre
ken over een mogelijke eenheid.
Maar Jilj weet dat er aog veel
moet gebeuren. Met een congres
is de eenheid niet gevonden. Door
acties van particulieren komt de
eenheid van de kerken niet tot
Daarom komt hij tot deze uit
spraak: „Als de Hervormde en
Gereformeerde Kerken nu niet
spoedig een gezamenlijk comité
benoemen, dat over de eenheid
gaat spreken en daarbij de kleine
re kerken uitnodigen- (en niet te
vergeten de Pinkstergroepen),
dan zijn ze verplicht om naar In
dia en Ceylon te trekken en aan
de kerken daar duidelijk te ma
ken waar zij, die toch christelijke
en bijbelgetrouwe kerken willen
heten de zedelijke, en vooral de
geestelijke, moed vandaan halen
om wel zendelingen uit te zenden
en toch naast elkaar te blijven
voortleven."
Ds. Gramberg heeft een uitste
kend boek geschreven, dat door
het Boekencentrum schitterend is
uitgegeven. Hij geeft een bijzon
der boeiende beschrijving van mo
derne kerkgeschiedenis op wat
wij nog altijd noemen: het zen-
dingsveld. Toch hebben wij uit
die geschiedenis van de kerk in
India en op Ceylon nauwelijks in
dit artikel geciteerd, omdat wij
menen dat dit boek meer is dan
een combinatie van kerk- en zen
dingsgeschiedenis. Vanuit de ont
wikkeling in India komt een harte-
kreet of is het een noodkreet?
.tot ons. Daar heeft men elkaar
gevonden, waarom willen wij niet
althans een poging wagen om el
kander te vinden. De jonge kerk
van India wacht op daden van de
moederkerken in het Westen. Dat
wil ds. Gramberg zeggen.
Oecumene in India én Cey
lon, door ds. Th. B. W. G.
Gramberg. Uitgave Boekencen
trum N.V. te 's-Gravenhage.
Het land dat Ik u wijzen zal
Het land dat Ik n wijzen zal,
door ds. J. v. d. Heuvel en ds.
E. F. Vergunst. Uitgave De Ba
nier, Utrecht.
Op de eerste lentedag van het
vorig jaar landden twee hervorm
de predikanten uit Ede in Tri
poli in de Libanon. Ze stonden
aan het begin van een reis door
het Nabije Oosten en speciaal
door Israël. In het boek „Het
land dat Ik u wijzen zal" hebben
beide predikanten een beschrij
ving gegeven van deze reis, die
een zeer diepe Indruk op hen
heeft gemaakt.
Bij het lezen van dit boek valt
al spoedig één van de grote ver
diensten op, het dichterbij bren
gen van de bijbel-historie door
het oude te vergelijken met het
huidige, het meer bekende. Om
één van de vele voorbeelden hier
van te noemen: de stad der Am
monieten, voor de muren waar
van Uria op last van koning Da
vid de dood vond, is dezelfde als
het zo geregeld in het wereld
nieuws verschijnende Amman, de
hoofstad van Jordanië. Doch ook
de beschrijvingen van de lijdens
weg van Christus vanaf Gabba-
tha (hoogte) naar Golgotha in de
heilige Grafkerk, of het overste
ken van de nauwelijks opvallen
de beek Jabbok, of welke andere
situatie dan ook, het zijn allemaal
belevenissen voor de lezer zelf.
Het boek beperkt zich echter
niet tot het beschrijven van de
reis en het opsommen van (soms
veel) gegevens en het verwijzen
naar bijbelgedeelten. Het werkt
ook zeer verhelderend en het boek
zal bovendien het bijbellezen ver
gemakkelijken en veraangenamen.
Niet alleen de bijbelkenner, maar
en misschien wel in het bij
zonder ook de niet zo bijbel
vaste lezer zal aan dit boek bij
zonder veel kennis -kunnen ontle
nen. Behalve een nuttig boek is
het ook zeer boeiend geschreven
en daardoor leesbaar voor de
meest uitgebreide lezerskring.
Kortom, we kunnen het iedereen
van harte aanbevelen.
Het Angelus klept in de verte.
Ook in India. F.lke dag om tte
uur ah hel Angelus geluid uo
houden daar de vrouwen op het
veld enkele ogenblikken op r
werken, om het hoofd in gel
Belijdenis - fotoboeken
Ja. Uw belijden uw leven, be
lijdenis-fotoboek met beknopte
tekst van ds. G. Aalbersberg. Uit
gave W. D. Meinema N.V., Delft.
Ziet hoe dat God u bemint, be
lijdenis-fotoboek met foto's van
D. ter Haar en bijbelteksten
uitgezocht door dr. H. Mulder.
Uitgave J. H. Kok N.V., Ham
leder jaar omstreeks deze tijd
verschijnen weer belijdenisboek
jes. Geen belijdenisgeschriften,
maar boeken die jonge mensen ge
schonken kunnen worden, die be
lijdenis hebben gedaan. En ieder
jaar wordt weer gezocht naar iets
Het is opmerkelijk dat dit jaar
twee uitgevers het gezocht hebben
in foto-boeken. Meinema in Delft
heeft zo maar foto's, en goede fo
to's, gekozen uit het leven en de
gereförmeérde predikant van
Vlaardingen heeft er een zeer kor
te tekst bijgeschreven, waarin hij
een verband tracht te leggen tus
sen het evangelie en het leven.
Het zijn sprekende foto's die toch
net niet voldoende spreken om het
evangelie te verkondigen. En de
beknopte tekst, in versvorm ge
drukt, van de Vlaardingse pastor
blijft toch te beknopt om aan te
spreken. Het is een lust voor het
oog, maar heeft weinig Woord
voor het hart.
In de uitgave van Kok zijn fo
to's gekozen uit het bijbelse land.
De gereformeerde predikant, dr.
H. Mulder uit Delft heeft bij de
foto's passende bijbelteksten ge
zocht. Is men geneigd bij het boek
je van Meinema te zeggen: „Wat
aardig!" hier zegt men: „Wat in
teressant!" Toch krijgt men meer
een indruk van wat het latere
christendom gemaakt heeft van
het Heilige Land, dan dat men
gaat beseffen hoe het was in de
dagen van de omwandeling van
onze Here Jezus.
Beide boekjes zijn er toch weer
een bewijs van dat zelfs spreken
de foto's weinig zeggen. Zij blij
ven spreken van deze tijd en van
deze wereld. Het verkondigend ka
rakter wordt er zelfs door korte
bijschriften of bijbelteksten
niet of nauwelijks aan verleend.
Beide boekjes zijn leuke geschen
ken. Maar: „Wat doe je er mee,
wat doe je cr mee... je kijkt er
naar." Maar in onze t.v.-eeuw^is
dat voor velen immers al ruim
voldoende.
Situatie in Laos gevaarlijk en gecompliceerd - Ca
nada weer een loyale Navo-partner - De luchtver
dediging van Europa
De situatie in Laos is gevaar
lijk en ingewikkeld. De door de
communisten beheerste Pathet
Lao-troepen zetten hun verove
ringsoorlog voort en zijn in de
afgelopen weken in zware ge
vechten gewikkeld met dc neu
tralistische eenheden, die lange
tijd hun wapenbroeders zijn ge
weest. Als het zo doorgaat zal
het niet lang meer duren, of ge
heel Laos valt In banden van de
communistische strijdkrachten.
Het komt dan achter het bam
boegordijn van communistisch
China, dat samen met het com
munistische Noord-Vietnam op
grote schaal steun verleent aan
dc oprukkende Pathet Lao-troe
pen. F.n het levert dan een recht-
communisten definitief de zijde
van communistisch China heb
ben gekozen in het conflict tus
sen Moskou en Peking. En zij
heeft thans meer reden dan
ooit om haar medewerking te
verlenen aan maatregelen, die
de machtsuitbreiding van com
munistisch China kunnen te
gengaan. Over die mogelijk
heid beschikt zij in Laos. omdat
zij samen met Engeland de su
pervisie heeft op de naleving
die i
Sowjetunie
Als we het goed hebben, is
Laos thans niet langer alleen
voor de westelijke mogendheden
een probleem. Ook de Sowjetunie
ziet met lede ogen toe. hoe de
Chinese communisten bezig zijn.
hun invloedssfeer in Azië uit te
breiden. Zij heeft moeten erva
ren, dat de Noordvietnamese
het op de Geneefse
landen-conferentie bereikte ak
koord over een neutraal Laos.
Meer controle
Volgens de New York Times
zouden de Russen Engeland
reeds te kennen hebben gegeven,
dat zij voorstander zijn van het
verhogen van de doelmatigheid
van de internationale controle
commissie voor Laos. Zij zou
den te vinden zijn voor meer in
tensieve onderzoekingen en voor
de vestiging van semi-permanen-
te controleposten in het gebied,
waar op het ogenblik gevochten
wordt de strategisch van
groot belang zijnde Vlakte der
Kruiken. De Pathet Lao maakt
iedere inspectie onmogelijk en
wat water door de Mekongrivier
stromen, voordat deze zaak in
behandeling wordt genomen. Het
staat dan overigens al van tevo
ren vast. dat het Russisch-Britse
plan aangenomen dat dit in
derdaad bestaat van de hand
zal worden gewezen.
Oorlog
heeft al bij voorbaat een voorste]
om permanente inspectiegroepen
in het gebied van de strijd te
stationeren, van de hand gewe-
Premier Soevannah Phoema
blijft nog wel proberen, de stuk
ken weer aan elkaar te lijmen,
maar het is onbegonnen werk.
Zijn neutralistische rijk Is als
een kaartenhuis in elkaar gezakt.
Conferentie
Een oplossing van de kwestie
Laos is dus bepaald niet in
zicht. China heeft reeds aange
drongen op het bijeenroepen van
een nieuwe conferentie over La
os. Een dergelijke bijeenkomst
moet inderdaad worden gehou
den, als de Sowjetunie en En
geland het er over eens worden,
dat de doelmatigheid van de in
ternationale controlecommissie
in het land moet worden ver
hoogd. Het is niet uitgesloten,
dat beide landen zullen proberen,
deze maatregel in overleg met
de neutralistische premier van
Laos door te voeren. Waarschijn
lijk is het echter niet. En als in
derdaad moet worden gewacht
op de door China gevraagde
conferentie, dan zal er nog heel
Een gewapend conflict kan dan
niet uitblijven. De pro-westerse
strijdkrachten van generaal
Phoemi Nosavan zijn nog niet
bij de gevechten van de afgelo
pen weken betrokken geraakt.
Maar het kan haast niet anders,
of zij zullen zich in de strijd
mengen, zodra duidelijk wordt,
dat de neutralistische troepen
zich niet tegen de overmacht van
de Pathet Lao kunnen handha
ven. Het wordt dan tevens de
vraag, of de grote mogendheden
nog langer buiten het conflict
gehouden kunnen worden. De
mogelijkheid bestaat, dat pre
mier Soevannah Phoema een be
roep doet op de Sowjetunie en
de Verenigde Staten. Ook is een
inschakelen van de Verenigde
Naties niet uitgesloten.
Van de Verenigde Staten mag
worden verwacht, dat zij slch
niet zullen neerleggen bij een
communistische machtsoverna
me in Laos. Vorig jaar is
dit nog met veel machtsvertoon
gedemonstreerd, toen duizenden
mariniers In Slam landden en
zich naar de grens van Laos
spoedden.
aan het bewind geweest zijnde
Convervatieve partij van John
Diefenbaker werd voorbijge
streefd door de Liberale partij
van Lester B. Pearson. Men zal
zich herinneren, dat Diefenbaker
zich wilde onttrekken aan de
verplichtingen, welke hij in het
kader van de Navoverdediging
op zich had genomen. Het gevolg
hiervan zou geweest zijn dat de
verdediging van het Noordelijke
gedeelte van het Westelijk Half
rond (en daarmee van de rest
van de vrije wereld) in belang
rijke mate verzwakt zou zijn.
Nu Pearson de plaats van Die
fenbaker als premier gaat inne
men, mag worden verwacht, dat
Canada evenals voorheen weer
een loyale Navopartner zal zijn
en dat de problemen tussen de
Verenigde Staten en Canada op
een prettige manier geregeld
zullen worden.
Minderheid
Of Pearson gelegenheid krijgt,
zijn land het krachtige beleid te
geven, waar het om vraagt,
hangt niet alleen van zijn Libera
le partij af. Om te kunnen rege
ren heeft Pearson de steun no
dig van de zonderlinge Social
Credit Party, die aanvankelijk
ook het minderheidskabinet van
Diefenbaker heeft gesteund,
maar het (samen met de libera
len) in het begin van dit jaar
ten val bracht. Vorige week zag
het er nog naar uit. dat enkele
leden van deze partij zitting jou
Canada
Intussen heeft Amerika dicht
bij huis weer een probleem min
der gekregen. De verkiezingen in
Canada leidden er zoals men
weet toe, dat ds sinds 1957
j f
M
den nemen in een coalitiekabinet
onder leiding van Pearson. Maar
in de week die achter ons ligt
bleek, dat de partijleiding daar
niets voor voelde.
Er komt dan ook geen coalitie
kabinet. Pearson zal het (even
als Diefenbaker) moeten probe
ren met een minderheidskabinet,
dat op de medewerking van de
Social Credit Party of van de
nog kleinere New Democratie
Party is aangewezen. Met alle
consequenties, die daaraan ver
bonden zijn.
Starfighter
Intussen bestaat aan proble
men nog geen gebrek. Ook de
Starfighter is een zorgenkindje,
zowel voor de Amerikanen als
voor hun Europese bondgenoten.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft zich er
ook al over moeten uitlaten, om
dat de kranten er al heel veel
over hadden geschreven en men
in de Navolanden nu wel eens
wilde weten, wat er nu eigenlijk
aan de hand is. De aap kwam
meteen uit de mouw. Amerika is
wel bereid, aan verdere verbe
teringen van de Europese lucht
verdediging mede te werken,
maar dan dienen de bestaande
plannen van de Navo gewijzigd
(e worden, omdat zij zeer kwets
baar en onnodig duur zijn. We
wisten al, dat het gehele Star-
fighterproject. waaraan ook W-
Duitsland, Nederland en België
meedoen, verschillende honder
den miljoenen dollars meer zal
gaan kosten, dan was berekend.
Amerika zou weigeren de ver
hoogde kosten van een netwerk,
dat van de grond af opereert,* te
betalen.
Mankementen
In Washington is men (een
jaar nadat de bestaande plannen
werden goedgekeurd) tot dc ont
dekking gekomen, dat bedoeld
netwerk drie grote mankemen
ten vertoont. Zo kunnen laag-
vliegende vliegtuigen er niet
door worden gesignaleerd. Het
gaat veel meer kosten, dan was
berekend zoals bekend is. En
tenslotte zou het netwerk onder
het internationale toezicht van
de Navo niet zo doeltreffend ge
leid kunnen worden als wanneer
het onder eenhoofdige technische
leiding zou staan.
Dit alles heeft in de binnenka
mers van de Navo veel stof doen
opwaaien, vooal bij de kleine
landen en bij Frankrijk, die te
gen nog grotere Amerikaanse
zeggenschap in Europese defen
sie-aangelegenheden zijn. Ame
rika ontkent echter, naar grote
re zeggenschap te streven. Het
gaat er zlechst van uit. dat het
huidige plan voor een Europese
luchtafweerketen aan West-Euro
pa niet de luchtverdediging ver
schaft, die het zo hard nodig
heeft. Bovendien vragen zij niet
om een Amerikaanse, maar om
een onafhankelijke leiding in
plaats van internationale contro
le.
Dc centen
Het laatste woord is hierover
nog niet gesproken. De Europe
se partners van dc Verenigde
Siatcn kunnen weigeren, op dc
Amerikaanse suggestie in tc
gaan. Zij zullen zich echter moe
ten realiseren, dat de Amerika
nen voor een zeer groot deel van
het geld moeten zorgen, dat bet
oude project meer gaat kosten
dan vorig jaar beraamd werd.
Generaal Lemnitzer, opperbevel
hebber van de Navo-strijdkrach-
tcn in Europa, heeft onlangs een
voorlopig rapport aan de Navo-
raad uitgebracht. Verwacht
wordt dat bet eindrapport van
Lemnitzer een aantal alternatie
ve voorstellen zal bevatten. Wel
licht dat er nog een compromis
in de bus zit.
