DE SUPER-SOKKEN
VOOR of TEGEN
r het met silver flake"
fS
'At M
Sper
tijd...
"Ruimte
voor ons....
TEE-VEE-TOEKOMSTBEELD?
xr;
Spertijd
ZATERDAG 13 APRIL 1963
ff
Tw
LEES MEE
DENK MEE
SCHRIJF I
van Scholten op de Tee-vee
De uitnodiging mee te lezen, mee te
denken en vooral te schrijven gaat ditmaal
over iets, waar iedereen wel een mening
over heeft. Jij ook, mogen we aannemen,
want als je wel eens kassie-kijlct (en wie
doet dat niet) ben je vast wel geïnteres
seerd in de vraag: commercie op de beeld
buis, ja of nee. Zelfs al behoor je niet di-
rekt tot de niet te onderschatten categorie,
die op de kamerverslagen afvliegt als zijn
de de boeiendste lectuur in de krant, dan
zul je toch de debatten over commerciële
televisie in de Kamer wel hebben gevolgd.
Dat hebben wij ook gedaan, we hebben er
zelfs vrij lang over gediscussieerd. En daar
na de gedachte geopperd jou mee te laten
discussiëren op deze pagina. Daarom heb
ben Rolf Hoekstra en Leo Kleyn om te be
ginnen hun standpunt naar voren gebracht,
in de hoop dat grote drommen iRuimte-le-
zers zullen volgen.
Schrijf en stuur die mening naar redaktie
„Ruimte voor ons" en doe je enveloppe
vóór 18 april a.s. op de bus. Op „Ruimte"
van 27 april plaatsen we dan de reacties.
Laten het er vele zijn
Rest ons nog even door te geven dat de
foto's op deze pagina van Robert Collette
zijn, dat Cees van Dop „Spertijd voor scho
lieren" schreef, Tjit Reinsma „Kijk nou
verzorgde en Jan Roos voor de „Zo maar"
tekende.
BEN JIJ
heid van meningsuiting. Maar „mening" wordt,
aldus Sierskma, in dit verband gedevalueerd tot
wat hij een „geldswaardig begrip" noemt. Hij be
doelt daarmee dat men, door van vrije menings
uiting te spreken, de begrippen „mening" en „re
clamekreet" op één lijn stelt. Terecht merkt hij
op dat de reclamekreet juist het tegenovergestel
de van een mening is, nl. een middel om menin
gen tegen te gaan. En M. Verdaasdonk geeft in
hetzelfde „Tirade" hiervan een concreet voor
beeld door zich af te vragen of de zin „de sok
ken die Jansen maakt zijn onverslijtbaar" een
mening inhoudt die vergeleken kan worden met
bv. de uitlating van een criticus: „dit boek is
een meesterwerk".
Heer
Als de heer X ons via de beeldbuis meedeelt
dat hij de sokken van Jansen zo prima vindt,
zijn, wij, goedgelovig als we zijn, aanvankelijk nog
wel geneigd te menen dat hij zich geroepen
voelt ons deelgenoot van zijn vreugde te maken,
maar als hij tien minuten of een uur later weer
de kwaliteit van die sokken begint aan te prijzen,
begint het ons duidelijk te worden dat de heer
X zich niet geroepen voelt, maar geroepen is
dit te doen. en erger, dat het culturele program
ma waarnaar wij kijken er zonder de wat aard
se opmerkingen van de heer X niet zou zijn. Wij
kunnen dan ook niet inzien dat reclametelevisie
een zaak van vrijheid en democratie zou zijn, zo
als de regering beweert en zoals uit het vóór-
stemmen van de gehele WD-fractie zou moeten
blijken. Alleen al de simpele vrijheid zelf te mo
gen bepalen welke sokken, wij zullen kopen,
wordt ons ontnomen. Natuurlijk, de heer X staat
niet met een revolver achter ons als wij in de
winkel onze keus maken, maar wel horen wij, in
Öë'bommercie schept de mogelijkheid om aan
het alternatief gestalte te geven. Waarom zouden
wij het bedrijfsleven nïet de gelegenheid géven
met de opbrengst van reklame een eigen pro
gramma te financieren?
Er is nu eenmaal particulier initiatief en dat
moet beloond worden. Bovendien is het dc enige
mogelijkheid een tweede televisienet te exploite
ren zonder het kijkgeld te. verhogen. De knop kan
omgedraaid «worden. We hebben keuzevrijheid.
Want de vrijheid van keuze is alleen te vinden
ln een tweesóortige televisie, waarbij onafhanke
lijk en in onderlinge rivaliteit gestreden wordt
om de beste programma's. De commerciële tele
visie zal zich zonder twijfel de belangen van de
kijker aantrekken.
De reklame wil waar voor zijn geld en dat is
zoveel mogelijk kijkers. In de ether zal een moor
dende strijd ontstaan. Een strijd die èn de pro
gramma's èn de kijkers ten goede zal komen.
De huidige omroepen begrijpen hun precaire si
tuatie. Enthousiast wordt er tegen de heilige huis
jes getrapt. De zuilen sidderen op hun grondves
ten. Een goed ding. Dit alleen al is voor mij re
den genoeg om de nieuwkomer met gejuich te
begroeten. De houweel moet er in. Het breekijzer.
We willen spaanders zien en nog veel meer.
Eindelijk een eigen programma dat nu eens niet
verzorgd zal worden door de bestaande omroe-
Al genoeg
Dus alsjeblieft geen reklame in de traditionele
omroepverenigingen. Daar hebben deze laatsten
trouwens altijd al voor gestreden. En terecht. Zij
hebben al genoeg commercie bedreven door het
opdringen van hun politiek, geloof, giro-nummers
en dominees. Het nieuwe mag niet met het be
staande verenigd worden. Het nieuwe moet
nieuw blijven. De opkikker. De schone bezem.
Het jonge bloed dat kloppen gaat in het tweede
net. Snoodaards hebben de comm. t.v. in de ijs
kast gestopt. Het schijnt iets te maken te hebben
met de aanstaande verkiezingen. Wat zijn we
weer heerlijk democratisch. Toch duurt het niet
lang meer of de omroepen zullen met argumen
ten moeten komen. Dus a.v.r.o., k.r.o., n.c.r.v.,
v.a.r.a., en v.p.r.o geen geklets over cultuur-
nielers of cultuurbarbarisme. De vlieger gaat
- - op.
Als het toch ooit nog eens zo ver komt, heb-
nen we jullie altijd nog. Misschien gaan we de
programma's dan wat meer waarderen. Wie weet.
Maar voorlopig is het laatste woord nog niet ge
sproken. De wolven huilen in het bos.
^'ass^iKii.'ïa MTtsraarsrsTs:
kast verdwenen is. Die ijskast jammer genoeg
weten we nu nog niet van welk merk „beteken
de een abrupt, maar toch niet onverwacht einde
van de besprekingen in de Tweede Kamer: hij
staat aan het eind van de weg die alle belangrijke
nota's gaan. Die afkoeling was afgezien van
de noodzakelijkheid ervan in verband met de
dreigende verkiezingen zo gek nog niet: de ge
moederen waren wat verhit geraakt, niet in het
minst dat van staatssecretaris Scholten, die op
een gegeven moment uiteraard onder gejoel
van de socialisten verklaarde dat hij ieder die
tegen commerciële televisie is, tot de conserva
tieven wilde rekenen.
Nu zou men zich bij zo'n opmerking natuur
lijk achter de socialisten kunnen scharen om mee
te gaan joelen, maar het vervelende is dat hjj
op de een of andere manier toch wel hout snijdt.
Het staat namelijk als een paal boven water dat
de commerciële televisie er komt ellenlange
debatten en de tegenstand van een hele a.r.-frac-
tie ten spijt. Wie zich dus verzet tegen een ont
wikkeling die toch niet te stuiten is, loopt het
gevaar voor „behoudend" versleten te worden
een voor de partij met de grootste progressieve
pretenties inderdaad wat pijnlijke kwalificatie.
Anderzijds moet nadrukkelijk vastgesteld wor
den dat enig gejoel bij een dergelijke boute be
wering toch wel op zijn plaats is en niet alleen
in socialistische rijen. De zaken liggen namelijk
heel wat minder eenvoudig dan de staatssecre
taris het wil doen voorkomen. De reclametele
visie ligt mr. Scholten zeer na aan het hart,
maar als hij daarvoor reclame wil maken, moet
hij het wel met eerlijke middelen doen en niet
met wat leuzen gaan schermen.
Niet voor 't eerst
Overigensjs het niet de eerste keer dat hij dit
deed. Fokke Sierksma heeft in zijn artikel „Gelds
waardige begrippen", gepubliceerd in „Tirade"
van februari 1963, de staatssecretaris al van ..be
gripsvervalsing" beschuldigd. Reclame in de tele
visie zou, o.m. volgens mr. Scholten, een van de
rechten van de mens zijn, nl. het recht op vrij-
Strijd
vele kijken, nl.
We willen een eerlijke concurrentie op het
scherm die een einde maakt aan de homogene ti
rannie van de zuilen. De concurrentie moet
als motief gebruikt worden om het peil van de
programma's te verhogen. Het gaat de kijker uit
sluitend om het goede programma en dit is
haast vanzelfsprekend ver te zoeken als het
markante punt „strijd" ontbreekt.
Hoewel de huidige omroepen, van de daken
schreeuwen dat zij vechten voor de belangen van
de kijker, zie ik geen reden om hen op hun
woord te geloven. Nergens wordt de Nederlandse
consument zo verwaarloosd als juist in het kader
van de tegenwoordige televisie programma's.
Hoe meer zielen
Wij gaan prat op onze democratie en ook de
omroepverenigingen schijnen daar een symbool
Het is niet mijn bedoeling de zuijen als zodanig
af te breken. Hoe meer zpilen hoe jneer vreugd.
Het gaat echter om de strakheid van het monopo
lie, de eenzijdigheid in de ether. Dit moet ver
broken worden in het belang van de kijker. In
dien de zuilen dit voor ogen hielden zouden zij
niet zo attakeren tegen de comm. t.v. Meer dan
tien jaar voert het monopolistische bestel zijn on
wankelbaar beleid. Onaantastbaar. De omroe
pen zijn moderne pilaar-heiligen geworden met
het hoofd te koel en de voeten te droog. Avond
aan avond worden ons programma's voorge
schoteld. Iedere avond kan men rekenen op de
trouw van de kijker. Aan ons zal het niet lig
gen. Het toestel is gekocht, de meest onmogelij
ke antennes zijn geplaatst, de bougies zijn ont
stoord en in het gunstigste geval is het kijkgeld
betaald.
Recht
Daarom hebben wij recht op ónze programma's.
Kartoen
Mimsterije-lief-
Reclame betekent nu eenmaal onvrijheid, daar
helpt geen ministertje-lief aan. Bij de ene vorm
van reclame is die onvrijheid alleen minder evi
dent dan bij de andere. De onvrijheid is het
grootst wanneer reclame een noodzakelijke fac
tor wordt voor iets dat buiten de reclame staat.
Zonder stationsreclame zouden detreinen toch
wel rijden; de Spoorwegen zijn niet afhankelijk
van de fabrikanten. In het krantenbedrijf liggen
de kaarten al heel anders: daar is men aange
wezen op de advertenties, want met de abonne
mentsgelden alleen komt men er niet. Voorstan
ders van commerciële televisie zullen nu onmid
dellijk aanvoeren dat er zonder reclame toch wel
televisie zou zijn er immers al is maar
dat het juist om de betere programma's gaat,
die de zuilen niet kunnen bekostigen.
Henk
Alvorens zij dat doen, moeten zij wel beden
ken dat zij zich dan in het gezelschap van Henk
van der Meyden bevinden. Nederland's showpa-
ginaredacteur, die met vrucht enige lessen in de
magogie gevolgd schijnt te hebben. In De Tele
graaf (waarin anders?» toonde hij op de dag
waarop de tv-nota de ijskast inging, op een extra
schreeuwerige „Show-pagina" „hoe ook u bena
deeld wordt door de regering". Gelukkig was het
Henk van der Meyden die het ons toonde, zodat
op deze „vertoning" niet serieus hoeft te wor
den ingegaan. Maar alle anderen die zich, ondanks
zijn gezelschap, tot voorstander van reclamete
levisie proclameren, om wille van de betere
programma's, -willen misschien wel bedenken
dat het een ten koste gaat van het ander. Betere
programma's, culturele programma's vooral,
want daar brengen de zuilen toch maar niets
van terecht jammert De Telegraaf en dié
weet wat cultuur is goed, maar niet zonder
de machtige stem van de commercie. Willen de
kijkers cultuur op hun scherm? Uitstekend. Ze
zullen er zich een indigestie aan eten, alleen na
tuurlijk niet aan de cultuur-puur, nee. overgoten
met een lekker commercieel sausje. Zonder dat
sausje geen culturele brij.
Niet houdbaar
Nu goed, zeggen de voorstanders, wat dan nog?
We nemen de reclame op de koop toe: het cul
turele doel heiligt de commerciële middelen. Als
die middelen noodzakelijk waren, zouden we ons
gewonnen geven tenslotte verzetten we ons ook
niet tegen reclame in de kranten. Maar de wer
kelijkheid is anders. Het in de Nota aangevoerde
motief dat de totstandkoming van een tweede
programma afhankelijk zou zijn, van commer-
- ciële steun, bleek niet houdbaar. Juist daarom
gooide de regering het over de boeg van de
vrije meningsuiting. M?ar als fabrikant Jansen
om daar nog even op terug te komen ons
tot vervelens toe vertelt dat zijn sokken zo prima
Speciaal
Wij eisen goede programma's en geen bedor
ven televisie-avonden.
Waanden we ons eerst koningen met „dat ven
ster op de wereld" dan zijn wij nu televisiemar
telaren geworden.
Alleen hij die kijkt om zich te ergeren en
gelukkig zijn dat er heel wat vindt er nog iets
De knop domweg omdraaien gaat niet. „Mis
schien mis je dan net wat je niet missen mocht".
Doe het toestel de deur uit! Hoe moet het dan
met het t.v. tafeltje? De t.v. bril? Het t.v. be
zoek en de t.v. van de buren?
Er is geen weg terug. We zitten in het schuitje
en zullen mee varen. De enige mogelijkheid op
de betere programma's is de bakens te verzet
ten. Er moet ruimte komen voor het alternatief.
ROLF HOEKSTRA
Jkvr. Wttewaal van Stoetwegen mag dan al in
de Kamer verklaren dat het maken van reclame
geen oneerbare zaak is in een land dat dank zij
het koopmanschap van, zijn inwoners groot is
geworden we vragen ons toch wel af, waar-
en vervangen door allerlei eufemismen, zoals
„speciaal programma", „speciale boodschap",
„speciaal kwartiertje". Het is alles „speciaal"
wat daar de klok slaat reclame wordt er, naar
de terminologie te oordelen, niet gemaakt. Ge
neert men zich toch een beetje voor de verbor
gen verleider, die ons suggereert dat we met een
bromfiets gelukkiger zullen zijn? Het valt wel
mee met die invloed van de reclame, zeggen de
voorstanders. Zo gemakkelijk laat men zich niet
verleiden. „Men", misschien niet, maar wel de
„coming men", de kinderen, van wie bijv. in En
geland 64-^-72 pet. naar de commerciële televisie
kijkt, tegen 3845 pet, van de volwassenen. En
waarom plaatst het Iniatiefcomité Stichting Ra
dio en Televisie Nederland aan de vooravond van
het parlementaire debat een levensgrote adver
tentie in de kranten, als die invloed toch maar ge
ring is? Het is een misschien wat conservatieve
vraag en staatssecretaris mr. Scholten. die zich
een voorstander van progressiviteit heeft getoond,
zal voor het schrijven van dit artikel dan ook wel
geen subsidie verlenen. Gelukkig is hij een voor
stander van de vrijheid van meningsuiting, zodat
we ongestoord kunnen joelen als de commerciële
televisie er tóch komt.
LEO KLEYN
Peukjes in de mosterd
ROTTERDAM. „Ja, er zijn verschil
lende oorzaken van onze maatregel de zaak
van 12 tot 2 uur voor scholieren te sluiten",
verklaart de heer Besijn, chef in één der
drie lunchrooms van „De Turk" in de
Maasstad. „In de eerste plaats het walge
lijke gedrag van een bepaald soort jongeren.
Voorbeelden? Omdat we geen klontjes bij de
koffie serveren, staan er op de tafeltjes
suikershakers.
Verschillende keren hebben we mee
gemaakt, dat na het wegtrekken van
een luidruchtige roep jongens, de kof
fiekopjes boordevol suiker werden gevon
den. Een andere keer ontdekten we een ge-
spetterende boog maggi op een van de muur
schilderingen. Zelfs hebben we een keer
meegemaakt dat een klant ons een mos
terdpotje kwam brengen waar twee sigaret
tenpeukjes in waren gedoofd. Dergelijke
excessen schreeuwen om maatregelen. En
we hebben inderdaad van alles reeds ge
probeerd om deze tergende baldadigheid te
gen te gaan."
Sorteren
„We zijn begonnen met iemand bij de deur
te zetten. Deze had dan de taak de binnen
komende scholieren te sorteren. Een hels werk
dat ik zelf ook een, paar keer gedaan heb.
Onuitvoerbaar. Toen hebben we geprobeerd
een- gedeelte van "de zaak de ijsafdeling
Geen toegang
voor scholieren
tussen 12 en 14 uur
Plakken
Gedwongen
voor scholieren
Gedupeerde scholieren, die we in de omgeving van
„De Turk" ontmoetten, geven hun mening:
Jan Strijder (17 jaar)we -trekken altijd naar de Karei Doorman
straat. 's Winters naar „de Turk" én 's zomers naar de ijsbar aan
de overkant van de straat. Je ontmoet dan je vrienden die op een
andere school zitten of jongens die al op een kantoor werken. Ja,
altijd tussen de middag. Na schooltijd (4 uur) is hier niets meer te
beleven.
Marja Koelewijn (16 jaar)Tussen de middag gaan we altijd hier naar
toe. 's Winters kan je natuurlijk niet buiten blijven .staan en daarom
gingen we altijd bij „De Turk"naa r binnen. Als het druk was, kon je wel
eens „gratis meerijden", want elke dag een kopje koffie loopt aardig op.
Loes Faber (16 jaar). Jammer dat we van 12 tot 2 niet meer naar bin
nen mogen. Ik vond het er altijd heel gezellig. Bovendien komen er
verschillende bekende mensen. Ik heb eens een keertje naast Cornelis
Bastiaan Vaandrager gezeten.
Karei van de Poel (16 jaar)nu naar( binnen te glippen is een hele
sport. Net een film van 18 jaar. Ik ben nog al groot voor mijn leef
tijd dat is natuurlijk een, voordeel.
Joost van den Berg (17 jaar) ik ben het er helemaal niet mee eens.
Goed, ik weet dat er sommige lui zijn die wel eens minder correct
handelen, maar om iedereen dan maar over één kam te scheren
nee! Ik vind het een nogal belachelijke maatregel als u het me vraagt.
Gelukkig zijn er nog andere tentjes waar we in Rotterdam een kop koffie
—kunnen—halen.--
speciaal voor de jongeren te reserveren'. Dit
ging ook niet. Kortom we hebben van alles
geprobeerd, maar tijdens de lunchpauze (van
aantal lege coca-cola flesjes van een tafeltje
haalden en die voor zich neer zetten. Dit is
op een linke manier de boel beduvelen. Be
denkelijker wordt het echter, wanneer er ie
mand binnen komt, die een volledige lunch
wil gebruiken. Hij ziet dat er geen plaats is
en hij gaat weg. Je begrijpt.' dat dit niet kan.
We zijn geen gesubsidieerde jongeren-instuif.
Nee, elke stoel moet per dag een bepaald be
drag opbrengen".
mag
dat?
,ii lijm
Gesprek mei- een politie-
funktionaris
POLITIE-FUNKTION ARISJu. de maat-
regel, zoals de directie van De Turk" sinds
kort heeft getroffen is volkomen legaal. Ie
dereen is thuis baas en mag aan personen,
die hij niet binnen wil hebben, de toegang
ontzeggen. Natuurlijk is een dergelijke stap
niet sympatiek te noemen, maar de achter
gronden wetende en de goede wil van de di
rectie kennende, kan ik er toch welinko-
POLITIE-FUNKTIONARISJa, wanneer
zen directie het plotseling in zijn hoofd
krijgt om alleen mensen in smoking in hun
zaak toe te laten dan is het hun goed recht
lieden in andere kleding te weren. (Er zijn
verschillende zaken in Rotterdam waar je
niet naar binnen mag, wanneer je niet voor
zien bent van een stropdas!!)
We hebben ook wel eens het kwalijke ge
val gehad, dat een groep Ambonezen met
een aantal Nederlandse jongens in een
danszaal had gevochten. De daarop volgen
de iveek werd aan de Ambonese jongens de
toegang' tot de zaal ontzegd. Natuurlijk is
een dergelijke maatregel altijd onsympa-
tiek en kan nooit een goede reklame zijn
voor de zaak. Maar ja, bepaalde moeilijk
heden kunnen soms niet anders worden op
gelost.
CEES VAN DOP
„Nu moet je goed begrijpen, dat we het he
lemaal niet erg vinden als iemand weinig ge
bruikt. Wat we wel vervelend vinden is ech
ter, wanneer iemand op het drukst van de dag
een kopje koffie komt halen aan het buffet en
hij blijft een uur of twee uur hangen. Het lijkt
me dat. je toch zelf wel aan kan voelen, dat
dit niet kan. Ik zou me. geloof ik. niet zo
„happy" voelen, als ik in een volledig bezet
te zaak een uur bleef zitten staren naar een
leeg flesje cola."
Ik zit reeds jarenlang in dit vak (Indonesië,
Frankrijk, Florida....) maar een mentaliteit
als hier heerst, heb ik nog nooit meegemaakt.
Nogmaals gezegd. Ik heb helemaal geen he
kel aan de jeugd en de generaliserende maat
regel die we weloverwogen hebben moeten
treffen, betreuren we allemaal heel erg, maar
we zijn er toe gedwongen.
Wij niet alleen, want verschillende lunch
rooms van warenhuizen en andere zelfstandige
zaken hebben dezelfde stap moeten doen. Ook
hebben we berichten ontvangen uit andere ste
den waar sommige zaken zelfs de gehele dag
voor scholieren gesloten zijn. (Amsterdam:
VERBODEN TOEGANG VOOR JONGEREN
ONDER DE 20 JAAR.)
Ik weet niet of onze „onsympatieke" maat
regel tijdelijk is. We hopen natuurlijk van
wel maar ik zelf heb weinig vertrouwen in
een opheffing van de beschikking. tussen
twaalf en twee is er te weinig toezicht voor
sommige jongetjes en meisjes.
CEES VAN DOP
beëindigd i9 in het
iekènd verschenen met een
1 pagina's: 702. Nog niet
voor b(jna vier maanden
2. Spoorkaartjes zullen per
3. Begin volgend jaar zal ei
koplamp aangebracht moeten
4.
De Telegraaf dat ochtendblad
weet-u-wel kan zijn lezers alles wijs
maken, want die geloven dat alle9 kan.
Zo doet een ingezonden-slukken-schrijf-
ster het voorstel voortaan, op dezelfde
wijze als dit voor de th.c. geschiedt, een
regelmatig onderzoek in te stellen naar
dc t.v.b. (toerekeningsvatbaarheid). Wij
hopen, dat haar voorstel wordt aangeno
men. Misschien dat zy dan onvermin
derd toerekeningsvatbaar wordt geacht
voor iets dat zy niet gedaan heeft.
deelnemers aan twistwedstryden. Geble
ken is namelijk, dat deze verzekerings-
maatschappij het uit te keren bedrag
vrywel altijd na een twistwedstryd aan
de deelnemers moet betalen, omdat deze
op welke wyze dan ook niet meer in
hun normale doen zyn.
Waren ze dat vóór de wedstrijd dan
In de „Haagse Post" stond een inter
view met Surinaamse studenten. Hoewel
zy gasten zyn, kon er geen goed woord
voor Nederland af.
We weten het nu wel. Wy zyn een
klein hroek-op-walerland. Maar ga dan
terug, of haal je zwemdiploma. Dat is
hard nodig in ons landje, wanneer men
opmerkingen maakt die kant noch wal
raken.
Volgens
betaling van kijkgelden
Of bedoelde hy de pr
spreekt namelijk som:
lijk
Korthals laat de
