KANKER
ernstige uitdaging aan de wetenschap
ZATERDAG 6 APRIL 1963
'>Vv
-èi v^:"
„P t w'J )^C
'4 S .M" i' 4i
Overwinning komt; vraag
is alleen wanneer!
TT ET is niet de vraag óf kanker over
wonnen wordt, maar wanneer
Dat zeggen de medici en de geleerden
in de laboratoria, die hardnekkig strijd
leveren tegen de ziekte, die ieder jaar
weer méér levens eist. De ziekte, die zó
gevreesd is dat de naam dikwijls niet
dan huivering wordt uitgesproken.
Kanker is een ernstige uitdaging
geworden aan de wetenschap.
Geen middel wordt onbeproefd ge
laten om haar te bestrijden. En
niet zonder succes. Waren nog
geen halve eeuw geleden vrijwel
alle kankerlijders onverbiddelijk
ten dode gedoemd, verbeteringen
van onderzoektechnieken en be
handelingsmethoden hebben er toe
bijgedragen dat vele patiënten
thans blijvend genezen kunnen
worden.
De statistieken tonen dat aan:
een van de drie kankerlijders kan
nu worden gered. Een van de
drie, dat wil dus zeggen dat de
wetenschap tegenover meer dan
60 pet van de gevallen nog steeds
machteloos staat. Want het volle
dige antwoord op de elementaire
vraag: „waarom en op welke wij
ze ontstaat en groeit een kanker
gezwel?" ligt nog steeds in het
duister, hoewel verschillende on
derzoekers wel enig licht op enke
le facetten van dit vraagstuk heb
ben geworpen.
Mes en stralen
Het mes en de stralen, dat zijn
de wapens waarmee men de ziek
te tot nu toe vrijwel alleen te lijf
is gegaan. En in de loop der ja
ren zijn vele technische verbete
ringen ontwikkeld. Zo zijn de ra
diologen erin geslaagd de stralen
zodanig te doseren en te richten,
dat de schade aan gezond weefsel
3tot hqt uiterste wordt beperkt.
Maar gunstige uitwerking heb
ben deze strijdmiddelen alleen als
de tumor nog plaatselijk is en de
kankercellen zich niet te veel in
het lichaam hebben uitgezaaid. Is
dit wél het geval, dan staat de
medicus voor een vrijwel onoplos
baar probleem.
De wetenschap weet bovendien:
men is zo goed als aan het eind
van de mogelijkheden van opere
ren en bestralen. Er zullen ande
re therapieën moeten worden ge-
den reeds enkele jaren bij de be
handeling van kankerpatiënten toe
gepast. Maar .geen van die mide-
len is tot nu toe een radicaal wa
pen gebleken.
Koortsachtig wordt nog steeds
gezocht naar hét middel dat de
kanker in de kiem aanvalt, dat de
ware oorzaak van de ziekte te
lijf gaat. Maar om dat te vinden
zal men eerst die oorzaak moeten
kennen. En om die oorzaak te ortt-
dekken zal een beter inzicht nodig
zijn in het fundamentele levens
proces van de cel.
Daarvan weet men nog te wei
nig, hoewel op dit gebied al jaren
lang intensief onderzoek wordt
verricht en al verscheidene opzien
barende ontdekkingen zijn gedaan.
Niet voor niets wordt de periode
van de laatste- jaren de llijd van
de biologische revolutie genoemd.
De afgelopen vier jaar warden dé
Nobelprijzen voor geneeskunde
dan ook uitgereikt aan geleerden,
die juist op dit gebied belangrijk
onderzoek verrichten.
Vele geheimen van het elemen
taire levensproces zullen echter
nog moeten worden ontsluierd. En
een rationele benadering van de
oplossing van de vele vraagstuk
ken zal zeker veel tijd vragen.
Maar, zeggen de geleerden, het is
heel goed mogelijk, dat een of an
dere onderzoeker die oplossing on
verwacht en geheel bij toeval
vindt. In de wetenschap zijn in
het verleden al vele malen op de
ze manier belangrijke ontdekkin
gen gedaan.
Vervuiling
Is over de oorzaak dan weinig
bekend, van de omstandigheden
waaronder kanker kan voprkomen
Dr. Meinsma geeft twee advie-
zal
Zo
bijv.
De weduwe en
haar piloot
De weduwe en haar piloot,
door C. C. Winter. Uitgave
N.V. De Arbeiderspers, Amster-
Over dit boek. of liever over
de vertaling ervan, is reeds veel
te doen geweest. De vertaler, die
vermeld staat als T. de Ley is
de dichter Marja. of zoals zijn
eigen naam luidt Theo Mooij. Hij
heeft zich veroorloofd een der fi
guren in het boek te transforme
ren in een criticus aan wie hij
een hekel heeft cn de Arbeiders
pers. die het bijtijds ontdekte,
heeft toen die ongunstige figuur
de naam Theodor Schön gegeven
plus het beroep, dat de dichter
Marja vroeger uitoefende. Boven
dien heeft hij een stuk zo ver
taald, dat er een soort Sinterklaas
rijm ontstaat, wat de argeloze le
zer echter nauwelijks opmerkt.
We laten deze ..grapjes" verder
terzijde en bepalen ons tot deze
roman, die overigens al genoeg
vraagtekens oproept. Het is de ge
schiedenis van een misdadiger,
moordenaar en bankrover, die in
Zürich een nog jonge vrouw ont
moet en haar na de teleurstelling
van haar eerste huwelijk, een rus
tig huiselijk geluk schijnt te wil
len schenken. De trouwdag is al
bepaald, wanneer zijn dubbel be
staan ontdekt wordt. Het geheel
geeft de indruk van een ware ge
schiedenis in geromantiseerde
vorm verschenen. Er zijn werke
lijk goede gedeelten en dan op
eens zakt het geheel af tot een
soort stuiversroman. Het geheel
beeld aangetoond dat vervuiling
van het externe milieu van de
mens als gevolg van het voort
schrijden der techniek een belang
rijke invloed heeft op het ontstaan
van kanker.
Men hoeft daarbij alleen maar
te denken aan de uitlaatgassen
van auto's en de verbrandingsgas
sen van de industrie die het sterk
kankerverwekkende produkt ben-
zopyreen kunnen bevatten. Het
geeft te denken dat de atmosfeer
van een grote stad eenzelfde zo
niet grotere concentratie van dit
produkt kan bevatten dan sigaret
tenrook.
Met statistieken is deze invloed
aangetoond. Een rapport van de
Division of Air Polution van de
Amerikaanse Public Health Ser
vice (juni 1962) blijkt namelijk
dat het mortaliteitseijfer van
longkanker (dat vergeleken met
1900 tot het 30-voudige is geste
gen) in de steden aanzienlijk ho
ger ligt dan op het platteland.
Onderzoekingen wezen ook uit
dat in stedelijke gebieden in 1000
kubieke meter lucht 0,1 tot 61 mi-
cogram benzopyreen voorkomt,
in landelijke gebieden slechts 0,01
tot 1.9 microgram. Andere cijfers:
in de steden wordt door de inwo
ners 150 microgram benzopyreen
per jaar ingeademd terwijl zij.,
die in bosrijke streken wonen
slechts 0.1 microgram van deze
gevaarlijke stof naar binnen krij
gen. Hoe groot deze hoeveelheden
streefd naar een vroegere diagno
se en er zal alle aandacht moe
ten worden besteed aan de pre
ventieve mogelijkheden.
Wat dit laatste betreft: nog dit
najaar zal de stichting landelijke
organisatie voor de kankerbestrij
ding onder leiding van dr. Meins
ma een actie starten, die speciaal
op de jeugd zal zijn gericht. Men
hoopt op deze manier het sterfte
cijfer door longkanker te kun
nen drukken, althans: mits mede
werking wordt verkregen bij het
uitvoeren van de actie.
Het is namelijk verbazingwek
kend, zegt dr. Meinsma (die sinds
1 januari directeur van het bu
reau voorlichting van de landelij
ke organisatie is), dat zoveel
kritiek wordt geoefend op het
verband dat de wetenschap legt
tussen roken en longkanker. Kri
tiek, die in de meeste gevallen
komt van mensen die niet of
minder deskundig zijn. Laat men
zich eens voorstellen wat er was
gebeurd als men in het verleden
evenveel kritiek had gehad op
maatregelen ter bestrijding van
bijvoorbeeld cholera- en pestepi
demieën.
irdt het ontstaan t
_sschoven op de luc
verontreiniging alleen. Maar hoe
kan men dan verklaren dat m
een land als Finland waar weinig
industrie is, een hoog percentage
longkanker-patiënten wordt aan
getroffen?
Kansen
De statistieken spreken toch dui
delijke taal: vrouwen worden zes
maal minder door longkanker aan
getast dan mannen. Resultaten van
een onderzoek in Amerika: van
de 600 longkankerpatiënten was 1
procent niet-roker. En het Ame
rikaanse kankergenootschap zegt:
een jongeman die begint te roken
loopt daarmee een kans van 1 op
50 longkanker te krijgen; een
sterke roker heeft zelfs een kans
van 1 op 15; een niet-roker daar
entegen slechts een kans van 1 op
170...
Dat ook de rook gewoonten
een belangrijke rol spelen be
wees een vergelijkend onderzoek
in Amerika en Engeland. Hoewel
het sigarettenverbruik in Enge
land aanzienlijk lager is (2500
per man per jaar) dan in Ame
rika (3195 per man per jaar)
sterven er in Engeland tweemaal
zoveel mensen aan longkanker. Dit
vreemde verschijnsel wordt gewe
ten aan het feit dat men in Ame
rika de sigaret al weggooit na
deze slechts voor tweederde te heb
ben opgerookt. Engelsen hebben
de gewoonte hun (dure) sigaret
eerst te doven als deze zo goed
als opgerookt is....
Ook i
van het sterftecijfer door long
kanker aantonen: stierven er in
1950 1100 mensen aan long
kanker in 1961 was dit aantal
bijna verdrievoudigd nl. 2949.
Schrikbarend
Naast de vervuiling van het ex
terne millieu van de r
ook de verontreiniging
terne miljeu in bepaalde opzich
ten schrikbarende vormen aan
schrijft dr. P. Emmelot van het
Nederlands Kanker Instituut in
een verhandeling
Hij wijst hierbij op bepaalde
genees-, voedings-, genot- en ver
fraaiingsmiddelen en industrie-
produkten, die kankerverwekken
de stoffen kunnen bevatten.
Volgens Amerikaanse onderzoe
kers bijvoorbeeld ontstond bij een
aantal mannen borstklierkanker
nadat zij een bepaald haargroei
middel hadden gebruikt. Wat de
voeding betreft: experimenteel is
gebleken, schrijft dr. Emmelot,
dat een tekort aan eiwitten en vi
tamine B 2 het ontstaan van le
verkanker sterk bevordert.
Ook de bewerking van voe
dingsmiddelen kan van invloed
zijn op het ontstaan van kanker.
Een bepaald Amerikaans merk
dubbelgebrande koffie bleek bij
zonder een duidelijk aanwijsbare
hoeveelheid benzopyreen te be
vatten. Een duidelijke correlatie
tussen het nuttigen van gerookte
vis en het vóórkomen van kanker
van de spijsverteringsorganen
werd bij de bevolking van een
bepaalde landstreek in Turkije ge
vonden.
Zo hebben eveneens bepaalde
kleurstoffen hun schadelijkheid
bewezen. Voor de oorlog werd
aan boter en margarine een
kleurstof toegevoegd (botergeel),
dat later bij de rat, onder be
paalde voorwaarden, levertumor
bleek te veroorzaken.
Ook conserveringsmiddelen,
toegevoegd aan het voedsel kun
nen carcmogene vermogens heb
ben. Een voorbeeld hiervan is een
stof die werd ontwikkeld om te
dienen als bestrijdingsmiddel van
insekten op fruit (acetylamino-
fluoreen). In 1941 is gebleken dat
deze verbinding een sterk carcino
geen voor de lever is.
Overigens draagt aan de vele
dubieuze ..verbeteringen" van ons
voedsel, aldus dr. Emmelot, niet
alleen de producent schuld. De
verantwoordelijk. De laatste im
mers blijkt altijd een gevoelsma
tige voorkeur te hebben voor be
paalde kleurnuances van zijn
voedsel. De producent speculeert
op deze voorkeur en werkt erop
in zijn reclame.
In dit verband schrijft dr. Em
melot voorts: hier te lande, en
elders, wordt er gelukkig in hoge
mate door de overheid tegen ge
waakt dat zich schadelijke situa
ties kunnen ontwikkelen. Niette
min kunnen de wettelijke voor
schriften niet in ieder opzicht pre
ventief werken, maar wél onge
wenste toevoegingen of bewerkin
gen tegengaan.
Vele vormen
Kanker is niet één ziekte. Kan
ker uit zich in vele vormen. Er
zijn er die vrijwel ongeneeslijk
zijn. er zijn er ook, die zich veel
minder ernstig doen voorkomen.
Huidkanker bijvoorbeeld kan in
vrijwel 90 procent van de geval
len worden genezen, terwijl aan
kanker van het spijsverteringska
naal veel minder is te doen, al
zijn de therapieën in vergelijking
met een halve eeuw geleden, be
langrijk verbeterd.
En nog steeds worden stappen
vooruit gedaan. Dank zij het in
tensieve onderzoek. Onderzoek,
dat vele factoren aan het- licht
bracht welke het ontstaan van
kanker bevorderen.
Zo is bijvoorbeeld bekend dat
bepaalde virussen, althans bij
dieren, een rol spelen in het kan-
kerproces. Vele geleerden zoeken
in deze richting naar de oplos
sing van het probleem.
Aangetoond is ook dat stralen
(röntgenstralen, radiumstralcn cn
stralen van kunstmatige radio
isotopen) kanker kunnen verwek
ken. Uit de praktijk is in Enge
land gebleken dat veel rheuma-
lijders, die met röntgenstralen
worden behandeld. leukaemie
kregen. Ook komt deze bloedziek
te bij radiologen, die geregeld
met bestralingsapparatuur moe
ten werken, meer voor dan bij
andere artsen.
Vreemd moge het daarom klin
ken dat juist deze stralen als mid
del worden gebruikt om de kan
kercellen te vernietigen. Dank zij
de voorzorgen, die nu mogelijk
zijn, is het risico dat ook het ge
zonde weefsel door de stralen
wordt aangetast echter bijzonder
gering.
Een andere theorie noemt sto
ring in de functie van het zenuw
stelsel een van de kankeroorzaken.
Op dit gebied worden vooral in
Rusland onderzoekingen verricht.
Een van de conclusies uit deze
onderzoekingen is dat het dien-
cephalon. een klein gedeelte van
de hersenbasis, dat talrijke ver
schijnselen van ons vegetatieve
leven beheerst, een grote rol zou
spelen in het verschijnen van
kanker.
Men meent deze theorie beves
tigd te zien in het feit dat bepaal
de geesteszieken en vooral de
rt tot de weinige Contourdeelm
eerde rAfscheid" z
vergrauwende tendt
.ending verrassende elem
ien als het symbolische afscheid i
de hedendaagse kunst.
Voorspelt nieuw geluid een nieuwe lente
omkadert veel magere kunst
DELFT TOONT NU OOK TAPIJTEN
„Hef Prinsenhof" in Delft herbergt weer enige honderden
werken die de „Contour onzer beeldende kunst" moeten aan
geven. Het is voornamelijk de omtreklijn van de abstracte
kunst. Wat zich daar binnen bevindt, reikt op enkele uit
zonderingen na niet veel verder dan het peil van repeteren
de middelmatigheid en kan, ook al door het geringe, aantal ex
posanten (slechts 45), onmogelijk een totaalbeeld geven van
de stand van zaken in de niet-figuratieve sector. Nieuw op
deze twaalfde Contour is een inzending wandtapijten; waar
schijnlijk voor menigeen de aantrekkelijkste bijdrage aan de
tentoonstelling.
De weef-en borduurkunst vindt ongrijpbare titel te destilleren
een interessante vertegenwoordi- zonder dat het resultaat een be
ging in het werk van Anni Apol, wuste expressie inhoudt.
overtuigender in weldoordach-
]e-van Gorp, ifclga' Ottenheym en"
Frans Smeet. Naar ons gevoel VS™ «nJJL
spant van dit zestal Smeets de
kroon met zijn „Muzikale figu
ren"; door boeiende vormgeving
en zeer levendige kleurtoepas-
sing.
Wim Hussem. Na een periode
van het verstilde en mystieke
Zen-Boeddhistische teken, blijkt
hij zich thans bezig te houden
met meer europese abstracties.
Deze doeken van 1963 trekken
Bij de veertien abstracte schil- qua ruimtewerking en kleur
ders is de oogst over het alge- levendiging de aandacht; of zij
meen aan de magere kant. De echter ook innerlijke verdieping
Hagenaar Kees van Bohemen behelzen, willen wij voorlopig in
toont zeven verfexplosies, waar- het midden laten,
voor nogal zwevende titels zijn
bedacht als o.a. „Nacht over Ja
pan", „Verdwaalde planeet" en
„Vulkaan" om de beschouwer te
suggereren dat hier sprake is
van een werkelijkheidsverbeel-
ding. Zwaar gekunsteld
aard. want uit iedere 1
rig uitgestorte massa is
Epigonisme
Er is onder de geëxposeerde
schilderijen veel epigonistisch en
- gemaniëreerd werk, bijv. van
•illekeu- Roelof Frankot. en Jaap Wage-
maker. De Rotterdamse graficus
Wout van Heusden komt al schil
derend een bezigheid van de
laatste tijd niet veel verder
dan een prolongatie van zijn es-
tetische vlekkentechniek. Een
spel met oppervlakkige schoon
heid bedrijft ook, en als vanouds,
Christiaan de Moor, die esthe
tisch adviseur van de P.T.T. is
(hij ontwierp o.a. het recente an-
ti-hongerzegel met de drie aren).
Bescheiden zijn de grafische
Maar al die theorieën, al die technieken gerepresenteerd.
schizofrenen slechts bij uitzon
dering kanker krijgen. Bij hen
dit gedeelte 1
slechts tot e
ontwikkeld.
de hersenen
Theorieën
Vloeibare lucht fti
graden onder het i
wordt gebruikt om
voor het onderzoek te const
veren, (foto rechtsonder)
■fsels
an het
niddelen op hun waarde te
testen. Hier de verblijven van
Je muizen, die een uitstekende
conclusies zijn slechts
stellingen. De geleerden
men kan nooit generaliseren. Men
kan slechts zover gaan te zeggen
dat genoemde factoren (en er
zijn er nog veel meer) slechts
een gunstige conditie scheppen
voor de ontwikkeling van het kan
kerproces.
De wezenlijke oorzaak ligt nog
in het duister, al wordt wel meer
en meer aangenomen dat het ge
heim van kanker moet worden ge
zocht in een reeks complexe ver
anderingen, die zich afspelen in
de kern van de cel.
Daarom ook zijn velen van me
ning dat, wil men het probleem
oplossen, eerst een beter inzicht
moet worden verkregen in het
fundamentele levensproces van de
Zoals gezegd komen er ieder
jaar nieuwe (chemische) genees
middelen uit de onderzoekingsla
boratoria. Thans zijn ze echter nog
niet meer dan voorlopers van een
misschien eenmaal volledig gene
zend middel. Toegegeven moet
worden dat er in bepaalde geval
len resultaten worden geboekt.
Men is er bijvoorbeeld in ge
slaagd met chemotherapie kinde
ren met leukamie, die anders na
enkele weken zouden zijn overle
den. tot zeven jaar in leven te
houden.
De ziekte kanker uit zich ech-
r omvang als kwalitatief.
Vaardijfheid demonstreert de in
Den Haag geboren Roger Chail-
I loux in diens surrealistische ver
beeldingen; het vlak van dc ets-
I platen is echter nogal eens min-
I der harmonieus benut. De pen
en penseeltekeningen alsook de
I houtsneden van Geertruid Char-
pentier hebben enige allure die.
zij het met vergrovende accen
ten, winst- en moedgevende re- I
latie heeft met het verleden.
Versobering is merkbaar in de
recente kleurenlitho's van de
Rotterdammer Elenbaas. Aat I
Verhoog valt op door macabere I
naar obsceniteit zwemende on
derwerpen. die hij evenwel met I
ambachtelijke bedrevenheid I
heeft uitgewerkt. I
De keramische afdeling omvat'
een aantal interessante stukken. I
Met uitzondering van Mieke van I
de Burgt, die zich in het aarde
werk in sterke mate grafisch
uitleeft, gaat het de overige in- I
zenders louter om vorm te geven
aan het materiaal. Verdienste
lijke elementen tonen Sonja I
Landweer, Johan van Loon, Su- I
zanne Taub, Jan van der Vaart,
Marijke van Vlaardingen en An- i
driek Westenenk.
Schrootaffaire
Van het beeldhouwersfront valt I
weinig nieuws te melden. Knut
selen met logge stukken staal en
ijzer hoort op de ambachtschool
thuis. Het geëxposeerde is me-
rendeels een „schrootaffaire", I
waarbij we geen emotie hebben I
Wij komen nog even terug op i
de groep schilders voor wat be- I
treft de drie figuratieven, t.w.
Kees Verwey, Paul Citroen en
Harm Berserik. De laatste I
blijft zich herhalen in een onbe- I
holpen weergave van de reali
teit. Men raakt er op uitgekeken.
Berseriks vijf doeken vertonen
een kinderlijke zwakte. Paul Ci
troen heeft vier koppen citroen-
geel en trefzeker op het linnen I
gehecht. Dat de geportretteerden 1
ingenomen zijn met hun fysio
nomie in verf. wagen we voor- I
zichtig te betwijfelen. Kees Ver- I
wey, „konstbroeder" van wijlen
zijn stadgenoot H. F. Boot. wor-
telt als enige exposant op de I
meest eervolle wijze in de tra-
ditie. Zijn geaquarelleerde
bloemstillevens verlevendigen de I
verwachting, dat er ook in de I
beeldende kunst na een grauwe
„winter" een zuiverende ,,len- i
te" kan volgen.
„Contour 1963" biedt tot 13
mei gelegenheid, naar dit „voor
jaar" te verlangen.
TON HYDRA I
ter i
i dat i
dat i
and
i het boek i
zijn blijkt wel als
een roker die elke dag
sigaretten rookt per jaar
gram benzopyreen inhaleert.
Roken en luchtverontreiniging,
het zijn de twee grote factoren,
die een rol spelen bij het ont
staan van longkanker. Over deze
vorm van kanker, die de laatste
tijd steeds meer voorkomt, heeft
dr. L. Meinsma, directeur van de
Centrale Kankerregistratie in Am
sterdam, onlangs een proefschrift
geschreven. Zijn studie, waarmee
hij een beeld w geven van de
overlevingskansen van kankerpa
tiënten, steunde op de gegevens
van een kleine 15.000 patiënten.
31 procent-
Uit de conclusies blijkt dat na
vijf jaar 25 procent van de man
nelijke en 37 procent van de
vrouwelijke patiënten nog in le
ven was. Dat wil zeggen dat ge
middeld 31 procent van de pa
tiënten vijf jaar na de behande
ling nog leefde, of wel: een op de
drie kankerpatiënten. De betere
kansen van vrouwen wijt dr.
Meinsma aan het verband dat er
tussen roken en longkanker be
staat én aan de slechte prognose
van longkanker.
gemeen geneesmiddel waarschijn
lijk wel niet zal worden gevon
den. Voor de toekomst belooft dc
chemische behandeling evenwel
veel. Een moeilijkheid is dat men
veel chemisohe middelen, die
kankercellen radicaal vernieti
gen, niet kan gebruiken omdat ze
ook voor het gezonde weefsel
vergiften zijn.
Om dit bezwaar te ondervan
gen zijn proeven genomen met
bepaalde stoffen, die een gre
finiteit hebben voor kankercel
len. Door het geneesmiddel aan
deze stof te binden wordt dit
rechtstreeks n,a,
Een kankercel, in dit geval
i tumor in de borstklier
i een muis. Op de foto ziet
n de cel 60.000 maal ver
leid. zodat aan ander weefsel
geen schade wordt aangericht.
Maar veel verder dan het expe
rimentele stadium
mee nog niet.
Preventie
Is de aanwezigheid van kan
ker aan te tonen voordat deze al
in een zodanig stadium is dat de
ziekte zich duidelijk bekend
maakt? Ja, zeggen de geleerden,
in principe wél. Maar in de prak
tijk komt men voor de moeilijk
heden te staan van een zeer om
vangrijke methode, die een op- ""L
sporingsonderzoek op grote schaal laa™ dat
in de weg staan.
kankervorm die bij vroegtijdige
behandeling de beste resultaten
geeft.
In verscheidene vrouwenklinie-
Kf: ken. heeft men dank zij dit on
derzoek vele vrouwen tijdig kun
nen redden. In Amerika stelt men
al enige tijd bij bepaalde bevol-
gsgroepen een onderzoek in:
werd al het vrouwelijke leger-
personeel onderzocht, waarbij op
de ruim 6000 vrouwen in enkele
tientallen gevallen baarmoeder-
kanker werd ontdekt.
Ook bij routine-onderzoeken, zo
als op t.b.c„ wordt herhaaldelijk
kanker ontdekt, meestal longkan
ker.
Dank zij hygiënische maatrege
len is men er voorts in geslaagd
bijna alle beroepskankers te on
derdrukken, die vroeger vaak op
traden bv. bij arbeiders in anili-
nefabrieken en de uraniumgroe-
Een Duitse arts heeft eens ver
aantal
kankers zou kunnen terugbren-
Tóch worden op het gebied
gen.
cytologisch onderzoek al gunstige kingen verband houden (galste-
resultaten geboekt. Vooral bij nen, maagzweren, darmpoliepen,
baarmoeder-kanker. een ziekte moedervlekken). Ontdekt is na-
waaraan vijf van de 1000 wille- melijk dat bij deze afwijkingen in
keurige vrouwen lijden. Dit is de sommige gevallen een neiging tot
gezwelvorming is waar te nemen
Duidelijk is wel gebleken dat
hoe eerder men de kankerdiagno
se kan vaststellen, hoe gunstiger
de kansen op genezing zijn.
Strijd gaat voort
De strijd tegen kanker gaat
voort. Overal ter wereld wordt
met grote vasthoudendheid ge
vochten om de gevreesde ziekte
haar geheimen te ontfutselen. Ne
derland heeft daarin een belang
rijk deel. In het Antoni van Leeu
wenhoekhuls aan de Amsterdam
se Sarphatistraat wordt deze
strijd nu bijna een halve eeuw ge
leverd.
Naast de kliniek (70 bedden) be
schikt men er over een laborato
rium dat met de modernste appa
ratuur is uitgerust. Bij de behan
deling wordt o.m. gebruik gemaakt
van een machtige en kostbare co-
balt-bom, die uniek is in Europa.
Het apparaat wordt bediend aan
de hand van een gesloten televisie
circuit waardoor de doktoren, die
de apparatuur dagelijks moeten
bedienen, zelf buiten de werkings
sfeer van de gevaarlijke stralen
blijven.
Voor het wetenschappelijk on
derzoek staat in het Antoni van
Leeuwenhoekhuis o.m. de elektro
nenmicroscoop ter beschikking
van de onderzoekers, die bij hun
vorsen nauw met elkaar samen
werken en contacten onderhouden
met geleerden elders in de we
reld.
Gezamenlijk wordt gewerkt In
de strijd tegen de ziekte, die al
leen in Nederland al meer dan
20.000 levens per jaar eist. Het
is een strijd met wisselend succes:
er worden resultaten geboekt
maar evenzeer zijn er de teleur
stellingen.
Maar men vecht door,
want men is er van over
tuigd dat op zekere dag het
doel zal worden bereikt. Het
is immers niet meer de
vraag óf de kanker zal wor
den overwonnen, maar wan
neer En dat kan over
25 jaar zijn, maar evengoed
volgende week
