üuhot
ZONDAGSBLAD
DE WERELD
25 JAAR
GELEDEN
p i'ssupfsuyz. g-i oV^Vv^r&x:
C
0
0
0
£rJ..
r L1
Voor P.M.-
&AAAAAAAAAAAAAA
ZATERDAG 23 MAART 196S
<loor
G. PUCH1NGER
„De wereld echter moet ervan overtuigd zijndat het Duitse volk in Oosten
rijk in deze dagen uren van de zaligste vreugde en ontroering beleeft. Het
ziet in de te hulp gekomen broeders, de redders uit de diepste nood."
ADOLF HITLER
Proclamatie op 21 maart 1938.
„Duitsland heeft noch de bedoeling noch de wil zich te mengen in de interne verhou
dingen van Oostenrijk, om Oostenrijkte annexeren of het in het Duitse rijk op te nemen."
ADOLF HITLER
Regeringsverklaring op 21 mei 1935.
Pvstbrn Ito» verschijnt
elke veertien dagen In
het eendagehlad.
- t voor Iedere geaccep-
teerde Inzending le er
etmur (e.v.p.) toto's,
tekeningen, gedichten,
verhalen, commentaren.
Ideeën ot wat Je neg
meer hebt naar de re-
daktle „Ralmie voor
van deze krant
Duitsland annexeert Oostenrijk
Men kan zich afvragen wat
schokkender was: dat in Duits
land gehele volksgroepen bui
ten de wet werden gesteld (Jo
den, socialisten, communisten,
liberalen, rooms-katholieken)
en dat hun voormannen in con
centratiekampen werden opge
sloten, gemarteld en gedood, óf
dat een natie binnen één week
van zelfstandige staat met
eigen staatshoofd, ministers en
gouvernement, werd gean
nexeerd door een aangrenzen
de grote mogendheid.
Het eerste geschiedde reeds
sinds 1933, het tweede vond in
1938 plaats.
Het is tragisch dat ln het al-
gemeen slecnts geestverwante
volksgroepen in het buitenland
begrepen wat er in Duiteland
sinds 1933 plaats vond. Zeker, er
vonden diverse protestvergade
ringen plaats in de wereldhoofd
steden, maar de leiders der di
verse regeringen onthielden zich
zorgvuldig van duidelijke uitspra
ken en effectieve maatregelen.
Wel zijn er buiten Duitsland
duidelijke woorden gesproken in
diverse landen, maar er waren
veel tegenstanders van commu
nisten, sociaal-democraten en
rooms-katholieken die zwegen,
omdat Hitier de communisten, de
sociaal-democraten en de rooms-
katholieken aanpakte! Daarbij,
er waren Duitse leiders van bui
ten de wet geplaatste volksgroe
pen, die poogden alsnog tot een
compromis te k(*nen met Hitier.
En het concordaat dat Pius XI en
staatssecretaris-kardinaal Pacel-
li via Von Papen in 1933 met
Hltler-Duitsland sloten werkte op
zijn minst verwarrend....
Velen in het buitenland, van
hoog tot laag, berustten in de
gang van zaken ln Duitsland on
der Hitter; men achtte zich daar
bij niet verantwoordelijk voor wat
er in Duitsland gebeurde: men
„hoopte er het beste van"!
En. zo men iets had willen
doen, wat had men künnen doen?
Wij, die de afloop van de Hit-
ler-gruwel aan den lijve onder
vonden hebben, kennen onze eigen
beperkingen in on?e verhouding
tot Rusland; ook wij, met al on
ze Amerikaanse hulptroepen ach
ter ons, zijn niet in staat „de
BerliJnse muur" af te breken.
Wij kunnen gemakkelijk de staf
breken over de staatslieden der
dertiger jaren, maar we doen
goed ons hun situatie ernstig in
te denken, en eigen onvermogen
voor ogen te stellen.
Ip 1933 had Duitsland zich uit
de'Volkenbond teruggetrokken;
de oude gezanten die nog onder
Hitier wilden dienen, waren on
grijpbare „tussenflguren" gewor
den, en met de eigenlijke macht
hebbers vnp Nozi-Duitsland was
een zakelijk contact bijzonder
moeilijk. De sinds de laatste we
reldoorlog verschenen mémoires
hebben ons dit achteraf nog eens
heel duidelijk gemaakt!
Bij alle gruwelberlchten die re»
doordrongen in het bui-
volgi
schnigg een nieuw akkoord, en een Duits land! De onafhankelijk-
vorderde directe ondertekening, heid van Oostenrijk berust op de
De bewuste paragrafen werden waarborg van het Duitse volk....
voor Von Schuschnigg gereed ge- Oostenrijk kan slechts een Duitse
legd, maar Von Schuschnigg hield weg volgen!"
stand, en ondanks woedende be- Hoe moest men deze woorden
dreigingen merkte hij op dat hij opvatten? Algemeen cultureel óf
niet gerechtigd was zonder over- politiek-nationaal?
leg met de Oostenrijkse Bondspre- Schuschnigg wilde geen ondui-
siaent Miklas en zijn minister enig delijkheid laten bestaan, en wens-
akkoord te ondertekenen. te thans nógmaals duidelijkheid
Na het beëindigen der bespre- te verschaffen,
kingen nodigde Hitier zijn gast
aan de maaltijd, maar Von Schu
schnigg weigerde, en ging terug
n ging
renen, waar hij zijn Bonds
president direct inlichtte over de ge woorden gesproken, maar hij
hrJ
Plebisciet
Seyss Inquart had niet alleen va-
verschrikkelijke plannen van Hit- had ook Von Schuschnigg aange-
ler: een resoluut einde te maken vallen. En wel op zijn sociale po-
aan de onafhankelijk van Oosten- litiek. Het was Seyss Inquart na
rijd melijk niet ontgaan dat Schusch
nigg. om sterk tegenover de in
het kabinet opgenomen Nazi-par
tij te staan, onderhandelde met
de s
w_ ging er naar uitzien dat Von
den. Wanneer ooit een staatsman Schuschnigg erin zou slagen ook
op een terugreis bezorgd is ge- hen in de coalitie op te nemen,
weest voor de toekomst van zijn Seyss Inquart wist wat dat bete
land en voor het lot van Europa, kende: samenwerking met de
dan Von Schuschnigg: HHler doodsvijanden van Hitler!
had het masker afgeworpen! Op woensdag 9 maart 1938 sprak
Schuschnigg te Innsbruck, en ver
ste poging nog 1
Na Berchtesgaden
Diep onder de indruk vertrok dé 'eocïétMemöcriVen'. en "het
Von Schuschnigg uit Berchtesga- ging er naar uitzien dat Von
Bondskanselier Von Schuschnigg,
de man, die Oostenrijk tot het
uiterste tegen de Nazi's ver
dedigde.
Ma?sa sbjP *ï£r &ss
d»«n|: te kouden (v»t volkomen riJk on,fh,„keliJk zou blijven JA
mislukt was!) thula gekomen gooi- dan NEEN
de bij, .nutte bereed met R«ds d( „0i,„d, Mnd,, !ou
Bondepre.ldenl r.lklee, bet roer dlt referendum pleete vinden. De
om: bij wilde theoe po.en het op Mart's waren verslagen: rl) wte.
Steende voet een. te werden met ten dat sll de meerSerheid nim-
de Oostenrijkse Ne.l's, onder voor- mer rouden behelen!
weerde del IJ et hen. de Oosten- De rest ts bekend: In Frankrijk
tijk» onafhankelijkheid souden was een ksbinetscrlsl., want
verdedigen tegen Hitler.
erger te voorkomen. Dit maakte
de voortgaande chantagc-politlek
van Hitier mogelijk.
Maar toch, diegenen die aan
vankelijk, zoals Churchill, ervan
verdacht werden enkel oorlogsop-
rulers te zijn, werden sindsdien
seTleus genomen als ernstige w,,.,,,-,,-
waarschuwers. De bezetting van ai,. Deze daad Wk* zear opportunis- lain op dat moment ten koste van
Oostenrijk deed een schok van «eren, om de uitnodiging van Hit- tisch, maar was het niet: Von alles vrede met de dictator»
ontroering door geheel Europa Ier •■n "on Schuschnigg per- Schuschnigg deed hiermee slechts (Eden was zojuist afgetreden'en
soonlilk over te hraneen uiterste poging een gesloten Mussolini had Hitier Oostenrijk In
maai front te vormen, voor handen gelaten, uit dank voor
- Mwurewkl los», Wdlll
Chautemps was afgetreden; ln
Engeland wilde Neville Chamber-
Saan: Oostenrijk werd sindsdien «oonlijk over te brengen. een uiten
e grote waarschuwing aan de v°n Schuschnigg, die in eigen nationaal HUI
gehele beschaafde wereld dat Hit- land onder grote spanningen het geval Hitlers troepen Oosjen* Hitler's steun in de Abessiinse en
Iers beloften niet to vertrouwen regeerde, onder geheime tegen- rijk zouden binnenstromen! Wie Spaanse oorlog,
waren, en dat niemand veilig was stand van de sociaal-democraten de kan6looaheid van alle andere Hitier zond zijn ultimatum om
voor zijn agressie. en onder openlijk verzet van de wegen kent, kan hem achteraf de- Von Schuschnigg te doen aftreden
Dat was één der voorlopige re- nationaal-sociallsten, ging op de ge wending allerminst kwalijk ne- Het pleit voor president Miklas
sultaten van de annexatie van uitnodiging in, omdat hij hoopte men, vooral niet, wanneer men be- da hij vele malen weigerde maar
Oostenrijk, een overrompeling die ?P dl®. manier althans een weg denkt, dat hij de volle consequen-
men wel eens gevreesd had, maar \e vinden om de Nazi's in Oos- ties trok toon de Oostenrijkse Na-
die men toch Dijna voor onmoge- tenrijk te bedwingen. Von Schusch- gi's niet bereid waren Von Schu-
lijk had gehouden. "<§8 verafschuwde het Duitse schnigg ln zijn laatste doelstelün-
Dat hot mogelijk was, was on- Nazidom, maar hoopte toch al- gen te steunen.
te dankc
der meer 1
>K«n aan het toe- thans met de Oostenrijkse Nazi's Op woensdag 16 februari for-
voor militaire druk moest hij wij-
ken. Bewaard zijn gebleven de
woorden die president Miklai
sprak: „Ik zal voor geweld wij.
ken, ik zal door geweld vallen,
maar ik zal niet datgene doen
Ijiten der grote mogendheden. Jot efin zekere wapenstilstand te meerde Von "Schuschnigg een wat gij van miY verlangt Dan
Eind februari 1938 icnm»n ai* as* •ii»» i—uiji- -~iJj ,J.
de president van
gelmatig i
tenland, v
sprak Benesj! komen. Als één zijner overwegin- nieuw kabinet, en nam daarin op schend ik de plichten van miin
Tsjechoslowa- êen vermeldt hij in zijn mémoi- de in Nederland zo misdadig be- ambt. welke ik onder ede on mii
„.„„ehte: Alles la r®5 „Ein Requiem in Rot-Weiss- kend geworden Dr. Seyss Inquart, heb genomen."
ikelljk van de staatslieden, Rot": „Eén ding stond vooraf destijds écn der leiders van de De Nazi's hadden Oostenriik in-
die de leiding der taken In haij- yast: T eei? overeenkomst met Oostenrijkse Nazi's. middels vrijwel van de buitenwe
den hebben de Oostenrijkse natlonaal-socia- Tevens kondigde Schuschnigg reld afgesneden.
Vrees voor een nieuwe oorlog Iteten bleef zinloos, wanneer de- een nationale amnestie af voor po-
oude gezanten die nog onaer voorkwam het ingrijpen der ze niet do instemming van Adolf litieke gevangenen: 700 gevange- \A/-- I
Hitler wilden dienen, waren on- staatslieden: het zou nog ander- Hitier verwierf" (pag. 29). Dit nen kwamen vrij, en 2500 proces- GGTIOOS wOStCfirijk
t,tc.«nfi.i,r.n' oewar- jaar duren eer deze staats- j® volkomen Juist, want de lei- sen werden stop gezet. De zwa-
lieden bereid waren, onder veel ders van deOostenrijkse Nazi's re gevangenen die Nazi waren. Europa, neutraal, vanwege
ongunstiger omstandigheden dan reisden geregeld op en neer om moesten direct naar Duitsland af- „hogere" belangen, Oostenrijk
in maart 1938, hun zwaard ln de ^lj de Duitsers hun Instructies reizen. Onder de vrijgelatenen be- weerloos, Duitsland met zijn leger
waagschaal te werpen, om het ge- te halen. hoorden ook alle gevangen sociaal- aan de Oostenrijkse grens, met
ding tussen Hitier en de beschaaf- ?n.de "acIlivan H februari 1938 democraten, die in februari 1934 een groot d«el van de Oostenrijk- I
de wereld op leven en dood uit te feisde Von Schuschnigg zeer in zich met de wapenen tegen Doll- ®e bevolking die het bewind van
----- het geheim met zijn staatsecre- fUsz hadden verzet. Schuschnigg en het verzet tegen
taris dr Schmidt naar Salzburg, De reactie van Duitsland was er de Nazi's moe was....
en vandaar naar Berchtesgaden, één als van een overwinnaar: het Op vrijdagavond 11 maart
om Hitier te ontmoeten. Hier scheen dat Schuschnigg voor Hit- kwart voor acht deelde Von
vond op 12 februari het eerste Ier gebogen had. Schuschnigg voor de radio mee I
v. j a.,a«iSioin« D t gesprek plaats van Hitler met een Hitier zelf bevorderde deze in- dat hij aftrad. Seyss Inquart volg- I
is wwrheid, ov"f^v," f P j n,u vertrouw- buitenlandse staatsman die op druk, toen hij op zondag 20 te- de hem op. Er zijn enkele uren
wat, ^genn5r0M.d«^aW%irl«r' I f tn ",ndenbur8- die daar- brutale wijze gechanteerd werd bruarl 1938 voor de rijksdag geweest dat geen Oostenrijker I
ërpJJLn n,ïiUland konden ti ion hlf 3a' door brute W0£»"de'1 door drej- sprak, en tegen het slot van zijn wist wie tot do Regering behoor- I
Sa hPHnh HMHat 't t f1 Duitsland aan gementon met nog brutere da- toespraak opmerkte: „Ten over- de en wie niet. Uit protest droeg 1
zich niet indenken dat de tjericft- Hitier uit te leveren, was sinds den. staan van het Duitse volk wil ik president Miklas zi1n amhtsha.
wiVkPiHk PWAARmgz<Midenziin8 w^prPUvSlanpS ambaB8adfur te BU zijn aankomst werd aan hier de Oostenrijkse bondskanse. voegdheden. conform de Oosten-
werkelijk WAAR zouden zijn. Wenen. Von Papen was sluw m Von Schuschnigg de aanwezigheid lier hartelijk danken voor het gro. rijkse gronawet, over aan de nieu-
Daarom bouwde men il te zeer z.jn plannen onbetrouwbaar in van diverse Dwtse generaals ge- te blVrlp en de grot. bewldwil. wé Bondskanselier SeïJs InqSirï
firiMU nuritfaS Riènw?n*Vdi« zulke f'^n PersoonllJke relatias- e" zwak meld. om hem te intimideren, als- ligheid, waarmee hij heeft mede- omdat hij onder deze omstandig! I
Hii „lnv^r»c„r!!5r„h!i S' zli ?aKr w'r"n„om 0ost'"rij', ««workt «in Int tot itend komen heden men pre,Went meer wilde I
Hij veinsde vriendschap jegens direct te bezetten. Het was ïnmid. van deze resultaten, welke zowel zijn.
Oostenrijk, en gevoelde die wel- dels een feit dat generaal Keitel jn het belang van belde landen Oostenrijks nieuwe Bondskanse- I
licht ook, maar hij was bereid en zijn collega's op dat moment zijn, ais in het belang van het lier Seyss Inquart verzocht aan I
voor iedere druk van Duitsland nog niet wisten waarvoor zij ont- Duitse volk, wóèr ook de leden Duitsland troepen te zenden, om
op zij te gaan, en gehoorzaamde boden waren. van de Duitse stam mogen wo. de orde te handhaven, omdat de i
tot het einde van de oorlog aan Hitler was in een vreselijk hu- nen." Oostenrijkse politie niet langer I
Hitler, dia hij als „mein Führer" meur, en zijn ontvangst, zo men Die zelfde zondag 20 februari in staat heette de opstootjes te
erkende. deze zou willen qualificeren, kan 1938 nam Eden ontslag! Europa bedwingen!
fl
A
Er zijn maar weinig men
sen, die hem een enkele keer
's nachts gezien hebben en
dan nog alleen als een schim,
een levende schaduw, in kle
ren gehuld. Meer een nacht
hond, die men alleen ziet als
een zwarte vlek in het licht
van een lantaarn tegen de ge
bouwen, schichtig sluipend
langs de voeten van de hui
zen. Hij heette Juhot, een
oude en eenzame zwerver. Hij
had het leven aanschouwd
in een aarden hol, half in
de grond gemaakt. Alleen het
licht had hij nooit gezien.
Het was meer een overgang
geweest van de donkere en
warme beslotenheid van het
moederlichaam naar een
schemerig, koud hol in een
eenzame streek van zand,
stenen en onkruid. Het enige
wat hij nog van zijn moeder
wist was, dat ze vaak met
hem speelde, zoals een moe-
derdler speelt met haar Jong,
dat ze hem dicht tegen zien
aandrukte en dat hij insliep
stad onder de schaduw van
een brug, in een uitholling
van de muur, onzichtbaar, ge
vangen in het duister van de
nis. Vrijwel het enige dat hem
Is overgebleven, dat van hem
ls. het stuk grond, dat hij
zijn lichaam rust vindt. Hij
kent elke oneffenheid, elke
spleet of scheur, die er is.
brailleschrift van zijn huis.
's Nachts dwaalt hij
door de straten en stegen in
de nabijheid van de brug.
Maar voor hem zijn huizen
en gebouwen alleen maar ge
camoufleerde schuilhoeken
van steen voor degenen, die
•kent--9"
HIJ had ha'ür nooit echt bij alleen maar
joea gezien. Alleen op «von- hun lippen, de
Mimende trillen en "hij" heeft geen
den, als de maan helder «tem In de nachtelijke .straat,
scheen, had hij haar handen
gezien, die oud en rimpelig
waren, maar voor hem de
schatten van een kunstenaar,
met ontzettend veel liefde en
feduld uit de beitel van de
eeldhouwer geboren. Zi;'
der had hij nooit gekent
hot was altijd alleen
der had hij nooit -
hot was altijd alleen met
haar geweest. Als hij
's nachts het geluid van een
de gefluisterde woorden in
donkere portieken, de haas
tige tred, die op een regen
achtige avond wegsterft in de
plassen. Ogen, die vreemd
oplichten ln het schijnsel van
een eenzame lantaarn of in
de flauwe weerkaatsing van
een verlicht raam.
De huizen en gebouwen zijn
valluiken van een onzichtbare
van een biddende torenvalk,
de snavel gekromd om toe
te sin hij hoort hun slepen
de s n over de huid van
zijn n wereld. Het cy
nisch luid van de aanra
king met de vloer van zijn
huis, een toenemende echo
als de krankzinnig makende,
eeuwig durende waterdruppel
op een kale schedel.
Op een avond, juist als hij
aan zijn nachtelijk dwalen
door de stad wil beginnen,
naderen van de glooiing die
aan de zijkant onaer de brug
loopt, flauwe lichtpunten. Een
zacht grommen komt nader
bij. Door de nevel heen. die
uit de rivier omhoog stijgt
en langs de kaden zijn weg
zoekt, ziet Juhot twee lich
ten. Een monster met ogen
als bliksemstralen en met een
hartslag als een aanzwellende
orkaan nadert vanuit het on
zichtbare. Langzaam dringt
de verschrikkelijke waarheid
tot hem door. in deze duis
ternis zal de executie plaats
vinden.
Juhot begint te klappertan.
deh van angst, zijn knieën
trillen en hij heeft geen
kracht meer ze te bedwin
gen. HIJ voelt een volstrekte
verlatenheid in zich opkomen,
alles wendt zich van hem af,
hij is alleen. Hij ls als door
het leven zelf verraden. Maar
hij zal sterven als de altijd
bange soldaat, die oog in oog
met de dood plotseling een
dierlijk instinct voelt ontwa-
's nachts het geluld van een vauuixen van een onzicntoare
koekoek hoorde, huilde zijn vijandschap jegens hem. De
moeder en hij had het be- ramen zwijgzame spionnen,
grepen.
Toen hij oua geworacn wh
en zijn moeder de laatste da
gen van haar leven telde ging
hij weg. Voor het laatst die
avond waren ze bij elkaar.
De weinige woorden, die ze
spraken, waren als geluiden
van dieren, die alleen al door
enkele gelijkluidende klanken
hun verlangens of gevoelens
duidelijk maken, soms alleen
maar een woordeloos gesprek
van in elkaar gevouwen han
den, een overgaan van ge
dachten via de huid.
Nu leeft Juhot in dé grote
waarachter hoofden lang
zaam meedrnaien met iede
re stap, die hij doet. Handen,
die zonder te beven, zijn
doodsbericht schrijven op hel-
wit papier zonder zwarte
rand. De huizen en gebouwen
met hun uitlaatkleppen; een
klein luikje, brievenbus en
deurknop. Deuren, die haas
tig open en dicht gaan, ver
dwijnende schaduwen, opge
slokt ln de maanloze nacht.
Juhot schuwt de men
sen, Hun monden zijn de
grijpgrage klauwen van roof
dieren, in hun ogen de blik
inland, van vervolging en moord
op Duitsers door de Nazi's, weer
klonk steeds weer de vraag:
wat
overdrijving,
wat leu-
Berchtesgaden,
12 februari 1938
Von Papen, eens de vertrouw-
berichten met een minachtend
„Es 1st nicht wahr!" afdeed.
Oostenrijk: de grote
waarschuwing
De annexatie van Oostenrijk in
maart 1938 door Hitler had in dit
verband grote betekenis! Ook nü
nog bleven er vragen over: men
staarde zich nog blind OP het mas
sale enthousiasme waarmee de
Duitse troepen en Hitler in We
nen ontvangen werden, maar
toch: men begón wakker te wor
den.
Tegen de nadrukkelijke beloften
van Hitler in bezette Duitsland
de totale Oostenrijkse staat. We-
nen, eens de hoofdstad van het
eeuwenoude, machtige Habsburg-
se rijk, dat na de eerste wereld-
oorlog de vermoeide hoofdstad
werd van een romp-Oostenrijk,
verdween van de lijst der Euro-
pese hoofdsteden, en werd opge-
nomen in het duistere Hitler-rijk.
Redeneringen baatten niet, de
oudere generatie en ook de jon
geren gingen begrijpen dat Hitier
-erkte ar
Men staat achteraf verbaasd alleen met het woord onbeschoft stond doelloos langs de weg, niet Zaterdagmorgen half zes pas- I
hoe Hitier ook zijn_ trouwste va- worden omschreven,wetend welke koers gevaren dien- «wrden^d^ eerste Duitse troepen 1
zallen met volstrekte willekeur Hi^Jer overstroomde zijn gast de te worden,
behandelde. Von Papen was. di- met verwijten, en sprak met nem
reet na de moord van de Nazi's op als ware Von Schuschnigg een on- Schuschnigg
Dollfusz, ln 1934 tot ambassa- willige en ongehoorzame vazal, bruari 1938 c,
deur benoemd, en werd in februa- Ernstig verweet Hitier aan Von se parlement
ri 1938 plots, zonder opgave van Schuschniji;'- -
bij Schirding, nabij Pa"isau"*'dë
In die omstandigheden trad Von grensposten. Het kan niet ontkend
i don'*"
igg dat Oostenrijk nog
redenen, ontslagen. In die situa- steeds lid was van de Volken-
tie werd hij, na een haastig af- bond. Toen Von Schuschnigg ant-
scheid van de Duitse ambassade woordde dat Oostenrijk geen anti-
te Wenen in februari 1938 door Duitse politiek voerde, schreeuw-
Hitler in audiëntie ontvangen. de Hitier hem toe: ,,Do gehele ge-
Von Papen stelde gedurende dit schiedenis van Oostenrijk ls een
gesprek aan Hitler voor. dat deze ononderbroken volksverraad"
Schuschnigg op donderdag 24 te- worden dat zij door duizenden
bruari 1938 op voor het Oostenrijk- werden toegejuicht. Maar er wa-
t. Met geen woord ren ook duizenden die thuis ble-
er zijn onderhoud met yen. omdat zij wisten dat hun on-
Hitler. 2ljn rede was echter één dergang gekomen was. De weduwe
positief geladen bevestiging van vaq Dollfusz met haar beide kin
zijn aloude politiek: de handha- deren vluchtte; oud-minister Fey
ving van een onafhankelijk 0«s- pleegde zelfmoord; enkele Joden
tenrljk. In zijn rede herinnerde zagen nog kans te vluchten
bij aan de laatste woorden van toen werden de grenzen gesloten:
sprak hij over zijn onderhoud met yen. omdat zij wisten dat hun on-
Zijn rede was echter één dergang gekomen was. De weduwe
de stervende, ln 1934 door de Na- wie op dat moment Jn Oostenrijk
nog eens met de Oostenrijkse Aan zelfbewustzijn ontbrak het zj"5 vermoorde, bondskanselier was kon kiezen tussen landverraad
Bondskanselier Von Schuschnigg Hitier niet. Over zich zelf merkte Dollfusz: „Ik heb nimmer lets an- of leven onder de tyrannic,
zou confereren. Hitier op: „Ik ben de zwaarste ders gewild dan de vrede." Hij De wereld was verbijsterd:
Per accoord van 11 juli 1938 had weg gegaan, die ooit een Duitser si00t zfjn rede af met de woor- Chamberlain besloot niet met
lljkheid van gaan moest, en ik heb in de Duit- den: ,jTot Jn - «-
Hitier de onafhankelijkheid van Saan moest, en ik heb in de Duit- cjen;
den dood: Rood-Wit- weekend te gaan, en de Franse
zerrljk; men ging begrijpen dat
Hitler een nieuw Germaans rijk
wilde bouwen, dat méér zou om-
Oostenrijk erkend, mits Oosten, se geschiedenis het grootste ge- R0od." kabinetsformateur Léon Blum
rijk geen uitgesproken anti-Duitse presteerd, waartoe ooit een Duit- De wereld wist thans dat Von zette haast achter de kabinets-
politiek zou voeren. Hitler van 8®r bestemd was.... Ik heb tot nog Schuschnigg zijn oude politiek formatie.
- -t-t- -11— Kaaait»* Von Schuschnigg werd gevan-
voor méér werkte dan alleen voor zijn kant zou zich niet meer men- toe alles bereikt, wat ik wilde, en handhaafde,
herstel van het oude Duitse keir gen in de binnenlandse aangelegen- ik ben daardoor misschien tot de Dit werd vpor de geschiedenis gen genomen: men kan
U~J1 Jat moment
heden van Oostenrijk. Von grootste Duitser In de geschiedenis zjjn ereteken, voor i
jmmiüiPBPBW- -Jen op de wijze waarop hij i
Hitler een nieuw Germaans rijk Schuschnigg hield zich stipt aan geworden. Ik pleeg niet veel te zijn noodlot. Zijn aanhangers wa- zich als Bondskanselier tegen de I
a i- dit accoord, en verbood de Nazi- spreken of aan te kondigen; an- ren bemoedigd, maar de Nazi's Nazi's heeft verzet, maar men
'ijvoorbeeld Mussolini, teleurgesteld. Belden maakten moet erkennen dat hl;
V, -V
Onze generatie weet beter dan
spreken of aan te kondigen; an- ren bemoedigd, maar de Nazi's Nazi's heeft verzet, maar men
vatten dan het Duitse keizerrijk propaganda in Oostenrijk, die de ders dan bijvoorbeeld Mussolini, teleurgesteld, Belden maakten moet erkennen dat hij zijn land
annexatie van Oostenrijk door Die heeft een heel andere stijl. zjch op om elkaar op de straten tot het uiterste verdedigd heeft.
ooit had bezeten aan land en vol
keren.
Na de bezetting van Oostenrijk
begón men zich in alle omliggen-
de staten van Duitsland af te
vragen: wat staat óns straks te
wachten, wanneer Hitier op deze
weg voortgaat, om onder het
mom van herstel van Duitsland,
andere regeringen te intimideren in Oostenrijk bleven roeren,
en te bedreigen?
Tegelijk kwam de angst oj
dus ae poging, gele"
betfaln en Halifax,
inden te stellen, om daardoor spoorslags naar Wenen terug te
vijfentwintig Jaren wit de
itle van Oostenrijk voor
zijn land
andere stijl, jjch op om e11""
Nazi-Duitsland beoogde. Voorlo- Maar naast mijn naam staan bestrijden.
pig kon Von Schuschnigg zich nog andere grote Duitse namen; Door het Intreden van de Nazi's voor vijf,
met behulp van de Volkenbond en wanneer ik vandaag de ogen sluit, in het kabinet mochten de haken- annexatie »w«
vooral door de effectieve steun van «s op alles gerekend. WIJ hebben kruistekenen publiek gedragen Oostenrijk zelf en voor Europa
Mussolini staande houden. Maar een Göring, een Hess. een Frlck. worden, en de „nozems" der der- betekent! heeft,
de spanningen tussen Duitsland en een Epp en talloos veel anderen tiser jaren in Wenen lieten niet Wie het niét weet kan het boek
Oostenrijk bleven bestaan, om- Ik geef U de maar één keer voor- «a iedere avond opstootjes te for- raadplegen dat Von Schusonhlgg
dat de aanhangers van Hitier zich komende gelegenheid, mijnheer ceren. in zijn lange gevangenschap
bleven roeren. Von Schuschnigg cui»u. J-
- JPBPVon Schuschnigg, ook Uw naam Seyss Inquart reisde naar Hitier. schreef, onder de typerende titel';
Hitier ging op de voorslag van in de rij grote Duitsers te doen confereerde met Himmler, en ont- „Ein Requiem in Rot-Welss-Rot"
on Papen in, en verzocht Von opnemen. Dat zou een verdienste- ving nieuwe instructies, Het bevat zijn politieke apolo-
maar één die hem en sljn
op, en Von Papen
paging, geleld door Cham- Papen plots zijn ambassadeurs- lijke daad zijn, en alles zou te
beylaln en Halifax, om Hitier te- taak weer op zich te nemen, en regelen zijn"
A| Hr
Hitler eiste van Von Schu- de vage woorden;
ving i.
Op zondag 6 maart sprak Seyss gle.
Inquart te Llpz, «n sprak daarbij land alle eer aandoet, en die
•ostenrijk is tuigenls aflegt
zijn moed:
Er uit gelicht
K. B. (Schle- I
dam): Wat de te-
kening betreft: Als I
je nog eens begint, I
doe het dan
met Oostindische i
inkt. Je hebt 't in I
je vingers. Over 1
de opname zei ori-
ze foto-expert: op- I
name niet slecht, I
hli - moet alleen
iets meer met een
foto zeggen. Ter I
opbeuring: ónze i
fotograaf schoot
ook zulke plaat- I
Jes toen hij lö J
was!
J. v. W. (Over- I
schle)Als je-
gedicht zo goed
geweest was als i
Je brief hadden I
we het echt mee-
genomen. Dat
was een fijn stuk- I
je proza. Een vol- I
komen „terzake-
kundige" hebben
we niet, maar I
ons, meestal luis-
te, gevoel zegt dat
vorm en inhoud I
niet „correct" I
zijn. Mensen vin
den wij geen die- I
ren. Volgende keer I
dan iets minder 1
emotioneel.
C. O. J. de G. I
(Utrecht) t Waren
de ideeën eigen- i
lijk nieuw? We
Soed getekend
)ch waren wc
blij dat je er hier
niet meer van had
T. B. (Rotter
dam): Ji| heb; i
oog voor details j
die ons niet aan
staan. Was het niel
handiger geweest I
meteen het cliché
op 12 cicero te
sturen?
H. de B. (Vlaar- I
dingen). Zeg hei
de volgende keer I
eens met andere I
lijn »»rdM.
een gedachte
ik ben
ben ik
een m2
linnen met lijnen
evenwicht in kleur
en roekeloze rust
onrusts ideaal
ontspringend - zie of hoor -
het ritme van de groei
in herhaling
je kende de laatste moge
lijkheid van het eerste
eerste
geen dalldroom van ernst
een overwogen eenvoud
ter herhaling
in herhaling
elk schilderij een muur
gewassen
onverbiddelijk
een halt
een einde
een fusillade van nu en
thans en daardoorheen een
requiem
vol spanning
in het opgloeien van een
He'
uerlicht landschap van
waaiermensei
en blokkendieren en
smaakloze geluldet.
ik ben ben ik
als snijbrander der scha
duwen
de schaduwbrander dei
stilt
de stalenstllte constructs
uan mondrlaan
A. P. VAN HOLTLAND
(Leiden:
ken en wanhopig vecht voor
zijn leven, dat reeds onder
weg is naar het absolute ein
de.
Daar komt het moneter.
Er zitten twee mensen ln. De
handen van de een omklem
men een rond ding, dat hij
langzaam laat draaien. De
ander, naast hem zittend,
moet een vrouw zijn.
Hun monden zijn dicht bij
elkaar, fluisterend beramen
ze plannen tegen hem. Soms
zlin hun lippen zo dicht bij
elkaar dat hij alleen de be
wegingen van hun mond kan
zien en de woorden samen
vloeien in hun keelholten. Ju
hot zal omkomen door een
vijand met onzichtbare wa
pens. Het angstzweet wordt
met schokken uit zijn poriën
geperst. Hij slaat als een ra
zende naar de twee lichten.
Zijn ogen worden verblind
door het priemend wit. Ver
geefs tracht hij zich in het
duister te verbergen. Lang
zaam. tergend langzaam
schuift de gloed over de ste
nen muren. Hij wankelt naar
voren als een vlieg gevangen
in het licht van de gloei
lamp. Zijn armen vallen als
gehypnotiseerd omlaag, zijn
voeten struikelen. In een on
deelbaar ogenblik ziet Juhot
zichzelf weorsplegeld in de
voorruit, waarin de twee ge-
ziohten plotseling vertrokken
worden in een grijns van
angst en verbazing. Dan is
er niets meer dan stilte. Een
koplamp richt zich nog als
een schijnwerper op de
«ilaats waar Juhot gewoon-
ijk sliep. Vuile lompen, een
half gevulde fles, een korst
brood, een stilleven een
symbool van een voorbijge-
taan leven. Juhot ls dood.
'en golf spoelt over de ka
de en neemt de laatste herin
neringen mee. Dan sluit het
water zich. De rimpelingen
vorden groter.
JAN VAN DOORN
(DEN HAAG)
Gedicht
getracht heb Ik ulf woor
den
ffen stil huls te konstrue-
ren
vrijblijvend langs de kant
lijn van een witte kust
maar
terwijl de lettergrepen
ifbrokkelden onder mijn
vingers
werden mijn voetstappen
plooien in het zand van
dese taal
door de adem van de wind
angzaam gladgetrokken
m werd mij toegewezen
leze bouwval
nbewoonbaar
'it pedicHt
HARRY V6N DEN
BOUWHUYSEN R'dam
