Pionier van het piëtisme
ESTELIJK
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
mm
August Hermann Francke gaf het geloof handen
ZIJN EEN
PROBLEEM: ook voor cle predikant
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 23 MAART 1963
«ja»
Voor U gelezen
Omgang met de Bijbel, door
da. W. van 't Spijker, en Ver
kenningen In Romeinen, door dr.
W. H. Velema. Uitgave Van
Keulen N.V. Den Haag.
Twee zeer geslaagde uitgaven
van het ,.Ds. H. Janssenfonds".
iDe allesbeheersende betekenis
van de Bijbel voor de gelovige
en voor de kerk wordt uitnemend
belicht. Belangrijk'is de strekking
dat persoonlijk kontakt met Gods
Woord noodzakelijk is. Een prach
tig hulpmiddel daarbij zijn ge
schriften als deze toelichting op
Romeinen, een bundeling van
door de auteur gebonden radio-le
zingen. Dat deze beide uitgaven
de persoonlijke schriftlezing mo
gen dienen. Hoewel ze vooral
voor jongeren zijn bedoeld, zijn
ze tevens zeer nuttig voor oude
ren.
combineerde „christelijk" en „sociaal"
m
(Van onze kerkredactie)
Gisteren was het driehonderd jaar geleden dat August Hermann Francke
werd geboren. Kennelijk heeft niemand er in Nederland aan gedacht en zijn
geboortedag is ongemerkt voorbij gegaan. Alleen in Duitsland, in Halle, waar
hij zijn vele Inrichtingen en weeshuizen heeft gesticht zijn vier dagen lang
lezingen gehouden, waarin deze piëtist, grondlegger van het christelijk-maat
schappelijk werk werd herdacht. Maar buiten Halle heeft men Francke ver
geten. Misschien omdat hij een piëtist was en dat woord in onze kerkelijke
kringen in onze eeuw zo'n nare bijsmaak heeft gekregen?
AUGUST HERMANN FRANCKE
Francke behoorde tot die man
nen van de zeventiende eeuw, die
begrepen dat het „recht-gelovig"
zijn (met nadruk dan op „recht")
niet voldoende is. Hij wilde de na
druk laten vallen op het „gelovig"
zijn. Hij was dankbaar voor de
hervorming van de kerk, maar
voelde diep in zijn hart dat her
vorming zonder herleving geen nut
heeft.
Reeds op 24-jarige leeftijd kwam
hij tot de overtuiging dat een ge
loof in de leer. hoe dogmatisch en
bijbels overigens, niet voldoende
was. Hij kende het gebed reeds
als tienjarige jongen; hij had god
geleerdheid gestudeerd (zij het
niet al te enthousiast); hij kon de
bijbel lezen in de grondtalen en
had zich in het bijzonder aan het
Hebreeuws gewijd; hij had op de
kansel gestaan.
Maar toen hij zich voorbereid
de op een preek over Johannes
20:31 „deze dingen zijn ge
schreven. opdat gij gelooft dat Je
zus is de Christus, de zoon van
God, en opdat gij. gelovende, het
Zieso, ik heb zondag weer
eens de jeugddienst in eigen
gemeente mogen doen en ik
heb me weer eens lekker „ge
nomen" gevoeld. Misschien, dat
ook de gemeente zich „geno
men" heeft geacht.
Jeugddienst! Dan moet je ook
een Jeugdpreek leveren. Dan
moet je je gemeente ook aan
spreken in de taal van de jeugd.
Dan moet Je je gemeente niet
aanspreken met „gemeente van
Christus", maar met „jónge ge
meente van Christus".
Om bij dit laatste te beginnen:
J« zegt „jonge gemeente van
De Jeugddienst Is een probleem. Dat geeft een hervorm
de predikant in het bijgaande artikel ronduit weer. Maar
niet slechts een apostolair of kerkrechtelijk probleem,
maar ook een persoonlijk probleem voor de predikant.
Want als de predikant vanaf de kansel zijn jeugddienstge
meente bekijkt en zijn ogen glijden over de grijze kuiven,
de kalende schedels en de peper en zout-kleurige wrongen
en de (vaak weinige) jonge gezichten, dan zakt hem de
moed wel eens wat in de schoenen. Dan komt hij na de
dienst thuis en klimt in de schrijfmachine om zijn zo heel
menselijke persoonlijke indrukken op papier te zetten.
Zo zou hij nooit schrijven als hij een artikel moest schrij-
s ven over de „Waarde van de jeugddienst". Maar waar-
li om zou een predikant niet eens zo mogen schrijven? Al was
het maar om eens zijn hart te luchten en fris te zijn om
5 zich voor te bereiden voor de volgende jeugddienst.
men, maar ze gaven toe: het ver- te, en in plaats van u gaan ze
schil met een gewone dienst was jij-en en jou-en!
va« de jeugddienst maar op dit
Christus", maar moet die jonge scheepje en het vangt meer wind'
gemeente zich dan niet „genomen"
voelen? Immers, dat méén j<
Is me dat even een idee! Nooit
meer een jeugdpreek te maken!
Alleen maar het décor een pietske
voor m'n niet-aanwerig-zijnde
jeugd, maar een deel van m'n
overigens getrouwe gehoor ont
brak. Ze rullen nooit ontbreken,
maar nu waren ze er niet. Als
ze nu bij een andere collega ter
kerke geweest zijn, dan is het
mij best. Als ze tenslotte maar
gaan! Maar van sommigen ben
ik daar nog niet zo zeker van.
Het zou best mogelijk geweest
kunnen zijn, dat ze maar bij de
radio gebleven zijn. Dan hoop ik
voor ze. dat de Ikor-dienst nu niet
net juist een „jeugddienst" is ge
weest
Ik heb er maar wat luchtig over
geschreven. Helemaal wéér was
het ook niet, want ik ken m'n
gemeente. Ik wist, dat ik zeker
80 pet. ouderen in de jeugddienst
zou hebben. En als ik in een ge
meente kom. die ik nog niet ken,
dan reken ik daar in een jeugd
dienst ook maar op die 80 pet.
Verkoop de „oude" kerkdienst veranderen. En klaar is Kees, ik boven 35 laar Dat is meestal
maar onder het ..nieuwe" etiket heHn-l klaar He nr.oiri T.aten DOYen a Jaar' ,_ra m?e
maak een preek voor dê leeftijd
Tja, daar stond Ik dus zondag- 35.50 jaar. alles heel gewoon! Be-
morgen voor m'n Jeugd die er gm ik met „jonge gemeente" en
maar onder het „nieuwe" etiket bedoel klaar is de preek! Laten
niet, want je weet, dat er mis- ..jeugddienst". De omzet is er ze me maar uitnodigen, desnoods
schieei hooguit twintig procent tot Jróter door!
die „jonge" gemeente behoort, de
reet is boven de veertig, vijftig,
,j« zestig jaar. - --- - - - r-
t t j grotendeels niet was. Mét m n zeg ik in plaats van u en uw.
Je voelt je „genomen omdat jeugdpreek! Moeten de ouderen jij en jouWi dan is het Jeugdpreek
Je gevraagd bent om voor de zich nu ook „genomen" voelen? voor tot 35 jaar. Als ik een ge-
.Jonge gemeente te preken en Een preek voor de Jeugd speciaal! Wone dienst heb en ik kijk van
zie het is voor het grootste En die gehouden voor de ouderen, de kansel de kerk in. dan heb ik
deel de „oude gemeente. Zater- ja gedeeltelijk de héél ouderen! m-n gehoor maar even te taxe-
dags denk je Rachel voor je te Wat moet je daar nu mee? ren. Ligt de gemiddelde leeftijd
hoger dan 50, dan verschuif ik
Mixture het Óécor iets naar de andere
fvsiAiuiv kant. Ik zeg in plaats van „ge
meente" „mijne toehoorders"
hebben en zie des zondagsmor
gens was het Leal
Niet, dat ik. evenals Jacob,
met die Lea ontevreden zou zijn.
Stel je voor, dat de ouderen zou-
tota,d"etoJói!ï,'nw'iin<doen!Wj; Pl*"* bro,d,r, ,n ,us.
den ontbreken dan had ik daar maakt er doodgewoon een mixture terg zeg ik „geliefden"
een handjevol Jongeren voor me Van. Eén lepel jong, één lepel m n
gehad, dan was die jeugddienst, oud, neen. dat is niet eerlijk.
qua opkomst een échec geweest, want er zit 20 pet Jong en 80 ?3 ^aar j1*1- dan *a, lK, wat ou'
Nu ja. het wis, wat de leeftijd pct oud dus 1 lepel Jong en 4 le- d*rw«ta doen- *e® in plaats van
aangaat, een échec, maar de oude- --■» wereld ..waereld en ik sehruik
Consta
teert m'n leeftijdsknobbel, dat
m'n gemiddeld gehoor boven de
Jaar ligt, dan ga ik wat ou-
wets doen. Ik zeg in plaats van
naamvalsvorm en misschien schiet
ren hebben dit keurig opgevangen. n0g smaakt? Nu ja. dat viel nog
Doch die Jongeren moeten zich mee. want na de dienst werd ik
ook wel „genomen" gevoelen. Ze door een jongere opgebeld. Ik fiSS
dichten toch een dienst te hebben dacht dat hij kritiek had op die wit
met jongeren, maar als ze maar 4 lepels oud. Maar niks hoor, het —"v,
even ronduit.,, zien ze. dat ze menuhem beet bevallen en „fifSS
nen. Het wordt net zo iets als
eigenlijk een uitzondering zijn.
Meer mensen
Toen ik laatst in een andere ge
meente een jeugddienst had, waar
rog wel wat meer jeugd aanwe
zig was dan in mijn eigen ge
meente, maar toch ook het meren
deel der kerkgangers uit ouderen
bestond, heb ik daarover een
paar vragen gesteld. Ze hielden
dat wilde hij me vertellen. Of er 5?*^i,;iL0Pv^ohnftnad0ïh^rf
ook een pak van m'n hart viel! u J]
Ik hoop. dat die knaap aan de an- het ,ne* zo ®°*d °P 125 yolt,Z?
dere kant van de telefoon van die moet.de preek .ookzijn: afge
val niets gehoord heeft, het
zo raar geklonken hebben!
Zelfde preek
Ik heb eens een ouderling ho
ren mopperen (het was gelukkig
niet tegen mij): die dominee» hou-
stemd op je gehoor!
Jammer
Een ding vind ik jammer: er
zijn altijd nog mensen, die zo'n
jeugddienst au sérieux nemen!
Die boven de 35 zijnde blij
ven weg. Ze blijven serieus, ze
wel goed gegokt, soms nóg te
laag! Maar neem het de mensen
eens kwalijk, dat ze jong willen
blijven. Er zijn slechtere metho
den voor!
Wat ik
niet eens zo veel bijzonders! Mis
schien alleen maar dit, dat de
jeugddienst een probléém is. Dat
wist u al trouwens. Misschien
wist u niet, dat het ook een pro
bleem voor de predikanten is.
Niet afschaffen
De Jeugddiensten dan maar af
schaffen? Waarom? Omdat er
geen jeugd komt, die er komen
moest, maar omdat deze diensten
meestal toch beter bezet zijn dan
de gewone diensten? Ik zie het
nut van afschaffen niet in. De
kerkvoogden waarschijnlijk ook
niet, als de collecte voor de Jeugd-
dlenstkas tenminste niet te veel
zog voor de kiel der kerkvoogdij
wegzuigt.
Neen. laat de jeugddiensten
maar blijven!
En de mensen vinden het wel
makkelijk een gestencild blaadje
met de liturgie te krijgen. Ze be
hoeven dan tenminste de hele bi
bliotheek niet mee te nemen: bij
beltje, kerkboekje, bundel nieuwe
daar nota bene elke veertien da- den 's morgens een gewone preek zeggen: daar behoor ik niet bij!
gen een jeugddienst Cs avonds), en 's avonds houden ze diezelfde Die hebben nog steeds niet door,
Weet u waarom? Omdat er dan preek ergens anders als jeugd- dat zo'n jeugddienst eenvoudig
méér mensen naar de keric kwa- preek. Ze zeggen: Jonge gemeen- „nep" is. Zo stond ik dus zondag
leven hebt in zijn naam", kwam
hij plotseling tot de ontdekking
Toch ging de grote Invloed van
Francke op de geschiedenis van
dat hij het levend geloof waarover de kerk niet uit van de katheder,
hij wilde spreken, niet zelf bezat noch van de kansel. HIJ was dog-
Zelf schreef hij later: „Op een malleus, noch exegeet. Hij wilde
zondag wilde ik mijn preekbeurt het geloof handen geven. En dat
weer afzeggen, want ik voelde bleek bovenal uit wat hij ging
diep. hoe benauwd het was geen doen voor de armen.
G°d te Jhebben aan Wie het hart Wekelijks kwamen zij aan de
zich kon vastklemmen.... In deze deur van j.jjn pastorie voor enige
He 8Cod^n7al i om aker iJl/ifcPniet ondersteuning. Zijn hart ging
de God en Zaligmaker. Die ik met warm doppen voor deze mensen,
kende, om redding uit deze ellen- 0 «kere dag handelde hij hun
dige toestand. Toen verhoorde mij nle, by-de dcur a(, maar
de Here Ik ontving m mijn hart nodigde hen uit om binnen te ko-
de verzekering der genade Gods me„om hen te ondervragen naar
in Christus Jezus: ,k kon Hem hu„ kennis van dE bljba! en „a,r
niet alleen God, ik kon Hem ook hun gai00i. Dit „examen" was zo
v.d.teleurstellend dat hij hen weke-
mijn Vader noemen."
Spener
Enkele jaren later kwam hij
lijks ging onderwijzen. De ouders
gaf hij schoolgeld voor de kinde
ren. maar al spoedig kwam hij
tot de ontdekking dat ze het geld
in aanraking met Ph. J. Spe- voor zich zelf "gebruikten. ~Er
ner, die 'wel genoemd kan wor- moest iets gebeuren,
den de grondlegger ven het pi- mj dacht aan ecn
etisme. Deze man leefde - -
de herleving van de kerk. Voor
zichzelf had hij de volgende
punten opgeschreven: De ver.
voor gegooi voor de armsten, maar
had er geen geld voor. De ge
goeden in zijn gemeente voel
den helemaal niets voor het feit
ucil rictuiiiuut ri.rw uvwi j
meuwmg van de kerk zou ko- dat hij zoveel aandacht besteed-
men de aan die bedelaars. En omdat
1. door de prediking van het hij toch iets wilde doen om tot
Woord Gods in zijn volheid, rij- zijn doel te komen hing hij in
kelljk en aenvoudlg, aangevuld tj een „1Iec,ebu,
met Besprekingen in vrome hui-u j.„j
selijke samenkomsten. op met er bouen het doe! en er
2. door het algemeen priester- °nder de teksten 1 Johannes 3
schap der gelovigen.
17 en 2 Corinthe
3. door de nadruk op het feit dat iemand er 8 gulden in stopte
geloot zonder liefae en zonder zei hij: „Daar moet iets dege-
werken niet zalig maakt.
4. door een ware verhouding tot
de afgedwaalden, waarbij men
hen niet verkettert, maar
dend tot andere
tracht te brengen.
5. door hervorming van de theo
logische studie.
6. door stichtelijk te prediken,
waarbij niet mag worden ver
geten dat het christendom niets
anders is dan een innerlijke ver
nieuwing van de mensen.
lijks van gesticht worden. Dat
is waarlijk een kapitaal." Hij
kocht voor drie gulden boeken
gedachten en 9af een arme student op
dracht om dagelijks de kinderen
twee uur onderwijs te geven.
Het begon allemaal moeizaam.
De kinderen namen de boeken
mee en verkochten ze. Maar
Francke zette door. En weldra
school dat de gegoede burgers
Spener drong bij Francke aan kwamen vragen of hij ook geen
leven manier wist om tegen betaling
ge- hun kinderen onderwijs te laten
geven. Een verzoek van een ade-
op een bijbels en in het
werkzaam christendom. Het
volg was, dat, toen er een univer-
1* -
siteit gesticht werd in Halle waar lijke dame om de opleiding van
men uit deze gedachten zou gaan haar zoon te verzorgen leidde tot
doceren. Francke benoemd werd de stichting van het „Paedago-
tot hoogleraar in het Hebreeuws.
Tevens zou hij de gemeente van
Halle dienen.
gium", een instituut met een
leerplan voor de zonen van ge
goede huize. Weldra telde dat In-
psalmberijming. Wat een gemak.
Leve de jeugddienst!
En vindt u nu deze Jeugddienst-
vlag. die deze kerkelijke lading
verre van dekt zo verschrikkelijk
erg? Ik niet, hoor! Er zijn wel
kerkelijka vlaggetjes, die een wat
minder onschuldige lading moe
ten dekken!
Kom ga met ons «n doe als wij...
ga mee naar de jeugddienst!
In februari ging een nieuwe protestantse stem de ether in. Vanuit
Addis Abeba begonnen de uitzendingen van het nieuwe christelijke
radiostation ,JDe stem van het evangelie". Hoge gasten waren ge
komen om de eerste uitzending bij te wonen. Keizer Haile Selassie
van Ethiopië verzorgde de officiële opening van het nieuwe radio,
station. Deze week ontvingen we per (wat late) luchtpost de eerste
foto van de opening. De voorzitter van de Lutherse Wereldfederatie
(en tevens voorzitter van het Centraal Comité van de Wereldraad
van Kerken), dr. Franklin Clark Fry, begroette de keizer van
Ethiopië voor het nieuwe gebouw. Links op de foto slaan twee
ministers van het kabinet van deze oude Afrikaanse staat.
stituut 72 leerlingen en 24 onder
wijzers.
Weeshuis
Maar nog was Francke niet
tevreden. Telkens weer botste
hij tegen een nieuwe nood op en
moest hij een nieuwe oplossing
zoeken. De weeskinderen verga
ten thuis of in hun weesinrichting
al te gauw weer wat zij op school
leerden, Francke ging hen onder
brengen in positief christelijke
gezinnen. Hij liep reeds met de
{edachte rond om zelf maar een
ind in huis te nemen, toen
iemand met vier weeskinderen
bil hem kwam, vier zusjes. Of
hij maar een keus wilde maken.
De keus was zo moeilijk dat hij
ze alle vier nam. Spoedig waren
het er negen. Al gauw bleek dat
er geen geschikte gezinnen ge
noeg waren om onderdak ta bie
den en zo kwam de gedachte van
een weeshuis op. Daarom kocht
hij voor 800 gulaen een huis. Spoe
dig was er een tweede nodig en
Francke besloot een groot ge
bouw te stichten.
Het glnr allemaal niet vanself.
Dan was er weer geen geld, dan
reen kalk, dan geen stenen.
8oma werd hij moedeloos. Maar
op een dag bracht een van de
werklieden nem een oud geldstuk
dat in de grond gevonden was.
Op de rand stond: „Jehovs, de
Stichter, bekrone het gesticht
met zijn kroon", Dat was voor
Francke een woord uit de hemel-
Het groeide allemaal als van
zelf. Nimmer was er geld, aU
tijd was er genoeg. Toen eens
iemand hem kwam vertellen dat
de kas weer eens leeg was zei
hij: „Dat is een teken, dat God
helpen wil. In mijn kinderjaren
kreeg ik altijd een paar nieuwe
schoenen, als de oude versleten
waren. Zou de hemelse Vader
minder doen?"
Het pietisme Is veel onheiligs
verweten. Het is ook inderdaad
niet vrij gebleven van vreemde
smetten. Vroomheid was soms een
uitnodiging tot schijnheiligheid.
Maar Francke en de zijnen heb
ben de kerk geleerd dat het ge
loof handen moet hebben, om an
deren de helpende hand te kunnen
reiken. Francke heeft laten zien
dat het geloof zichbaar moet wor
den, dat het niet slechts „ja zeg
gen" is tegen bijbelse waarheden,
maar ook „ja doen" voor Gods
aangezicht
Aarde
Het pietisme is verweten dat
het zich afzonderde uit de wereld,
dat het genoegen nam met eigen
ele\
_e aarde vergat
was niet wat Francke en de zij-
geloofsbeleving, dat het voor de
nemel de aarde vergat. Maar dat
Groei
Het gebouw kwam er. Toen
Francke op 63-Jarigs leeftijd stierf
telde het weeshuls 134 kinderen.
Bovendien kregen daar dagelijks
200 arme kinderen en 255 be
hoeftige studenten een warme
maaltijd. Zijn verschillende scho
len telden 2Ö00 leerlingen die gro
tendeels om niet door 178 onder
wijzers werden onderwezen. Er
was een christelijke boekwinkel,
een uitgeverij voor schoolboeken
en christelijke boeken met. een
eigen drukkerij: er was een apo
theek die weldra zo beroemd was
dat mensen van heinde en ver de
medicijnen kwamen halen. Aan
het weeshuis was een bijbeldruk-
kerij verbonden en er waren zen
delingen uitgezonden.
nen voor ogen stond. Zijn hart
was in de hemel, maar zijn voeten
stonden op aarde.
En jaren geleden moest een
(niet christelijke) krant erken-
nen: „Ook in de verbinding
van overgevoelige vroomheid
met practische zin, zakelijk
doorzicht en koopmansplente-
righeld is Francke met zijn op
goed geluk drijvende stichtin
gen het prototype geworden van
een reeks fortuinlijke beheer
ders van menslievende onder
nemingen, waarvan ook ons va
derland voorbeelden telt." Wij
zouden het wat anders zeggen.
In plaats van „op goed geluk"
zouden wij zeggen „op Gods
geluk". Francke leerde dat
christelijke bewogenheid tevens
sociale bewogenheid is. Zijn le
ven was het verbindingsteken
tussen christelijk en sociaal.
Het zit De Gaulle niet mee - Door stakers overrom
peld - Geschil met Algerije - Eenzame stem in Navo-
raad
HET fit generaal De Gaulle
niet mee. Zijn land wordt ge-
troffen door stakingen, waarvan
I de kraebt hem heeft overrom
peld. Er fijn nieuwe moeilijkhe
den met Algerije ontstaan als
gevolg van een Franse onder
grondse kemproef ln de Sahara.
En tijdens de vergadering van
de Permanente Navoraad te Pa
rijs beeft Frankrijk niet kunnen
voorkomen, dat de EEG-part-
ners (met Inbegrip van de Duit
sers) een demonstratie van eens
gezindheid gaven wat betreft de
noodsaak, de Atlantische een
heid te bestendigen door het ver
sterken van de banden tussen
Europa en de Verenigde Staten.
Machteloos
Toen d# stakingen In de Fran
se mijnen nog niet waren be
gonnen, meende de Franse pre
sident de macht van de vakbon
den te kunnen breken. Hij ver
bood de stakingsacties en stel
de strenge straffen in het voor
uitzicht. wanneer de mijnwer
kers zich niet aan zijn bevel
zouden storen. Blijkbaar leefde
De Gaulle nog in de veronder
stelling. dat de-elfde mensen,
die hem vorig jaar nog aan een
klinkende stembuszege hielpen,
ook nu wel naar hem zouden
luisteren.
In deze verwachting werd hij
echter beschaamd. En toen de
mijnwerkers het bevel van de
Franse president naset sloh neer
legden, stond deze machteloos.
De stakers daarentegen werden
zich elke dag meer van hun
macht bewust.
Complicotiat
Nu is het voor de mijnen in
het Noorden van Frankrijk een
moeilijke zaak- Het loonconflict
is ten slotte de belangrijkste
aanleiding tot de stakingsactie
geweest. Dit speelt zich echter
af tegen de achtergrond van het
ware probleem: de onzekerheid
over de toekomst van de mij
nen. De jonge mensen in de
mijnstreken trekken weg naar
elders en de ontvolking van de-
ze gebieden heeft reeds een eco
nomische achteruitgang tot ge
volg gehad. Daar komt nog bij.
dat men Noordafrikanen heeft
moeten aantrekken om de mij
nen in bedrijf te kunnen hou
den. In Parijs heeft men nog
niets gedaan aan deze ongunsti
ge ontwikkeling, die ln de hand
gewerkt wordt door de verwach
ting, dat onrendabele mijnen
zullen worden gesloten.
Vargtlijk
De Gaulle bevindt zich dus in
een moeilijke positie, nu hij zich
blijkt te hebben vergist in de
kracht en de hardnekkigheid van
de stakingsacties. Het ziet er
thans niet naar uit. dat hij het
op een werkelijke krachtmeting
zei laten aankomen. De vraag
is voorts, of hij de belangen
van de Franse economie op net
spel wil zetten door te traenten,
het uithoudingsvermogen van de
stakers op de proef te stellen.
Ziet hij van dit laatste redmid
del af. dan blijft alleen de mo
gelijkheid van een vergelijk over.
Meer dan eens heeft de Fran
se president in de afgelopen ja
ren bewezen, op een vroeger in
genomen standpunt te kunnen
terugkomen, wanneer dat niet
houdbaar blijkt te zijn. En tot-
duaver heeft zijn prestige niet
onder dergelijke politieke reu
zenzwaaien geleden.
Kernproef
Wat minder dramatisch is het
meningsverschil met Algerije
over de proef met een kernwa
pen in de Sahara, die els een
integrerend deel van Algerije
wordt beschouwd, ook door
Frankrijk. Een Jeer geleden
werd dit overigens vastgelegd in
het akkoord van Evian les Balns.
Dit verdrag heeft Frankrijk het
recht gegeven, nog vijf laar de
militaire bases in de Sahara te
gebruiken. Er staat geen bepa
ling ln, waarin wordt gezegd,
dat het beproeven van kernwa
pens voortaan een verboden zaak
zou zijn.
Formeel heeft Frankrijk dus
het recht, zijn kernwapens ln
de Sahara te beproeven, zonder
dat de Algerijnse regering zich
er over hoeft te beklagen, dat
deze proefneming een aanslag op
de soevereiniteit van Algerije Is.
Bovendien hebben we hier te
maken met een ondergrondse
kernproef, waarvan bekend ls,
dat zij geen radioactieve afval
verspreidt.
Gesprek
We hebben hier wat Algerije
betreft vooral met een prestige
kwestie te maken. De soep wordt
ook daar gelukkig niet zo heet
gegeten, als ze wordt opgediend.
Want na de aanvankelijk nogal
felle protesten tegen de voorge
nomen Franse kernproef volgde
woensdag een tamelijk gematig
de reactie. De Algerijnse rege
ring besloot geen kernproeven
meer op haar grondgebied te
zullen toestaan, zo werd ge
meld. Zij zou daartoe met
Frankrijk In contact treden
voor het openen van besprekin
gen over herziening van de mi
litaire bepalingen van de ak
koorden van Evian, die onver
enigbaar zouden zijn met de on
afhankelijkheid van Algerije.
Naar verluidt heeft Frankrijk
nleta tegen het houden van der
gelijke besprekingen. En bet
ziet er dan ook naar uit, dat
belde partijen tot een vergelijk
kunnen komen. Hetgeen niet be
tekent, dat Frankrijk de serie
proefnemingen, die maandag be
gonnen Is, niet eerst zal afma
ken.
Noodzaak
De Algerijnen moeten zich wel
tegen de Franse proefnemingen
op hun grondgebied keren, wil
len zij zich niet compromitte
ren in de ogen van dc Afri-
kaanse en Aziatische landen.
Aan de andere kant moeten zij
rekening houden met het feit,
dat zij nog steeds in grote mate
van Frankrijk afhankelijk zijn
en dat voorlopig nog wel willen
blijven ook. Daar staat tegen
over, dat de Gaulle de bezwa
ren van de Algerijnen niet zo
maar naast zich neer kan leg
gen, omdat zij waarlijk niet al
leen staan in hun verzet gegen
de kernproeven.
De Franse president moet ln
Wordt het Polynesische
eiland Mangareva in de Stille
Oceaan het nieuwe Franse
proefterrein.
bet eigenbelang van Frankrijk
ook rekening houden met de ge
zindheid van de andere rondom
de Sahara gegroepeerde landen,
waarvan een groot gedeelte nog
nauwe banden met Parlja onder
houdt. En daarom ls het te ho
pen, dat generaal de Gaulle
naar een oplossing zoekt, die
zij het wellicht niet op korte
termijn ook de Algerijnen
kan bevredigen.
Afwijzing
De vergadering van de Navo
raad moet de Gaulle ook wel
heel wat te zeggen hebben. Dc
uitspraak met betrekking tot
versterking van de banden tui-
sen Europa en de Verenigde Sta-
ten die slechts door ae Fran
sen van de hand wordt gewezen
kwam neer op een eenstem
mige afwijzing van het streven
van de Franse president, ver
wijdering in het westelijke bond
genootschap te veroorzaken. De
houding van West-Duitaland
moet voor de generaal wel zeer
teleurstellend zijn geweest. Dat
kon ook baast niet anders, nu
Adenauer door zijn partijgeno
ten tot de orde is geroepen en
het met de politieke escapades
van de oude kanselier wel ge-
daan lijkt te zijn.
Het ls op het ogenblik eigen
lijk al niet zo belangrijk meer,
op welk tijdstip de Westduitse
Bondsdag overgaat tot ratifica
tie van het Frans-Duitse ver
drag. De betekenis van dit tus
sen de Gaulle en Adenauer ge
sloten akkoord ls thans weer tot
normale proporties terugge
bracht.
Bindmiddol
Overigens moeten we de waar
de van de eensgezindheid op de
Navo-conferentie van deze week
niet overschatten. De gelederen
zijn opnieuw gesloten en Frank
rijk heeft dit niet kunnen ver
hinderen. De multinationale
kernmacht, waarover men het in
grote trekken eens is geworden,
hangt echter nog voor een be
langrijk deel ln de lucht. Wil er
van een werkelijke samenwer-
king sprake kunnen zijn, dan
moet er van tevoren overeen,
stemming bestaan over de poli
tieke en militaire strategie van
de Navo, over de verhouding
kernwapens conventionele be-
wapening, over de beslissingsbe
voegdheid binnen de Navo en
over de taak, die aan elk der
ledenstaten toekomt.
Zolang men het daar (met of
zonder Frankrijk) niet over
eens geworden is, kan de mul
tinationale kernmacht zoals
zij nu nog maar op papier exi
steert slechts als een tijdelijk
(hoewel op zichzelf belangrijk)
politiek en militair bindmiddel
worden beschouwd.
Improviiotio
Deze multinationale kern
macht draagt alle kemmerken
ven een improvisatie, die niet de
basis mag zijn van de westelij
ke verdediging. Met name het
(volgens insiders door West-
Duitsland geïnspireerde) denk
beeld, voorlopig te volstaan met
het uitrusten van koopvaardij
schepen met Polarisraketten,
maakt een zwakke indruk. Het
zou dan ook volkomen begrijpe
lijk zijn als de Europese lan
den bij nader inzien toch de
voorkeur zouden geven met Po
larisraketten uitgeruste onder
zeeër», die veel minder kwets
baar zijn.
Hoe dan ook, do gezindheid
van de Navopartners (met uit
zondering van Frankrijk dan) is
hartverwarmend als men ze
projecteert tegen de achtergrond
van de door generaal de Gaulle
Een klein deel van de vele
duizenden protesterende Franse
stakers.
veroorzaakte disharmonie. De
gelederen zijn gesloten. Moge dit
voor de Franse president, die
het nu ook zonder de steun van
Adenauer moet doen, aanleiding
zijn om zijn houding met be-
trekking tot de samenwerking
binnen het westelijke bondge
nootschap te herzien.
Prins Nicolas Obolenski, verzetsheld, officier in het Legion
d'Honneur, rosette de la Resistance, is in de Russische kerk te Parijs
op 62-jarige leeftijd tot orthodox priester gewijd. Zijn besluit om
priester te worden nam hij na het bericht, dal zijn vrouw prinses
Vera Obolenski, op 4 augustus 1944 door de nazi's was neergeschoten.
Hij moest echter in het onderhoud van zijn oude moeder voorzien,
die 2 jaar geleden gestorven is, zodat hij nu pas zijn belofte kon
nakomen.
