u
n
Ontwikkelingsgang
photokina
ZONDAGSBLAD
I. 1»
Ook de resultaten van
meesterhand
DODENOFFER EN
EUMENIDEN
ZATERDAG 23 MAART 1963
KEULEN TREKPLEISTER VOOR
RE HELE WERELD
sieeds meer neiging naar klein en gemakkelijk
Automatisering zette zich verder door
In de trein, die door de regenachtige avond naar het
suiden reed, zat een levend en parmantig bewys van de
stelling, dat de fotografie heel diep heeft ingegrepen in het
dagel^kse leven van de moderne mens Een klein, blond,
naar schatting vierjarig meisje hield op dit late uur in die
treincoupé de slaap niet uit haar ogen met een prentenboek,
zoals kleine jongens en kleine meisjes, dat voor enkele jaren
deden, als zjj met hun ouders laat op reis waren. Vóór haar
stond een doos vol met kleurendia's en die nam zjj allemaal
met grote aandacht onder de loep door een tafelbekjjker
met batterjjverlichting.
Dit kleine voorval zou waar
schijnlijk nooit genoteerd zijn,
als wij niet juist op die avond
op weg waren geweest naar het
grootste evenement, dat de we
reld op het gebied der fotogra
fie kent: de Photokina in het
enorme Messe-complex van
Keulen.
Voor de achtste maal werd
daar in Keulen-Deutz langs de
Rijn zo'n Photokina gehouden
en meer dan ooit was deze ma
nifestatie (die nog tot en met
24 maart duurt) de trekpleister
voor iedereen, die als vak, of
als hobby de fotografie of de ci
nematografie heeft gekozen.
Gigantisch
Photokina, een gigantische ex
positie, waar de industrie de vaak
verbluffende vorderingen in een
duizelingwekkende veelheid heeft
getoond aan de duizenden van let
terlijk overal: aan die gebaarde
Indiër, die in zijn hagelwitte kle
dij en dito hoofddoek sterk de
aandacht trok; aan de Ameri
kaanse geïnteresseerden, die in
groepsverband en met hun kort
geknipte broshaar, hun naam
plaatjes op de revers en hun
zwart-wit en kleuren-camera's
schietgereed voor de buik, alles in
ogenschouw namen om te zien, op
welke wijze zij misschien een deel
van de Europese markt, die zij al
veel meer als een eenheid zien
dan wijzelf, kunnen gaan verove
ren mét hun produkten; aan de
tientallen Japanners, die wat op
de achtergrond, verlegen bijna,
maar ook met de camera's in de
aanslag, alle Europese nieuwighe
den aan een nauwgezet onderzoek
onderwierpen, en daarbij de ogen
goed de kost gaven, om na te
gaan. of er voor de Japanse in
dustrie nog Europese ideeën te
verwezenlijken (of, wat gelukkig
ook meer en meer gebeurt: te ver
beteren) zijn. Op de vele parkeer
plaatsen rondom zag men auto's
en bussen met nummerplaten uit
alle Europese landen en bij de
stands in de twaalf Messe-hallen
hoorde men een talenwirwar van
Duits, Nederlands, Engels, Frans,
Italiaans, Japans en nog een paar
handenvol meer. En in al die ta
len zullen de woorden automati
sering" en „kleiner formaat" op
deze Photokina meer dan tevoren
geklonken hebben. Immers de 619
standhouders, die niet minder
dan 76.000 vierkante meters ten
toonstellingsruimte smaakvol be
zet hielden, bleken, voorzover zij
tot de camera- of projector-produ
cerende industrie behoorden, ook
nu weer de nadruk te hebben ge
legd-op een verder voortschrij
dende vergemakkelijking van de
hobby voor de amateur.
Kleiner
Automatisering en steeds gemak
kelijker bediening, „zoom"-lenzen
en gestuurde belichting, dat zijn
de eigenschappen van de meeste
nieuwe smalfilmcamera's, zowel in
de duurdere als de wat goedkopere
sector.
Een simpele druk op de knop
en men heeft gegarandeerd een
puntgave kleurendia of zwart-wit-
foto, of een juist belichte smal-
filmscene. Die tenders was er
overigens al op de Photokina van
1960 (de laatste vóór deze), maar
nu was daar dan als meest opval
lende „nieuwigheid" bijgekomen,
dat vele camerabouwers het had
den gezocht in een kleiner, zuini
ger formaat, waardoor het opne
men van kleurendia's een nog
goedkopere affaire zal kunnen
gaan worden.
Het zgn. half-kleinbeeldformaat,
waardoor men op een rolletje van
36 opnamen 72 dia's kan zetten
b.v., is door vele fabrikanten aan
gegrepen voor het lanceren van
nieuwe modellen. Dat formaat van
12 bij 18 mm is zeker niet nieuw
en er zijn tal van experts, die
twijfelen, of men wel op de goede
weg is, met het pousseren van
nieuwe formaten. Half-kleinbeeld
gaat nog op een normale klein-
beeldfilm, maar een fabriek als
Kodak bijvoorbeeld bracht (nog
enkele weken voor de Photokina)
een kleine revolutie teweeg door
het lanceren van een volkomen
nieuwe serie camera's: de Insta-
matic, een handzaam „zak" toe
stel, dat er kwam in een eenvou
dige uitvoering van zo'n dertig
gulden tot een vrij dure. met vol
automatische belichtings-sturing
en een F: 2.8 lens, die niet ver
van de driehonderd gulden zal lig
gen, wat de prijs betreft.
Ingrijpend
Die Instamatic van Kodak
brengt wel de meest-ingrijpende
formaatwijziging van de laatste
jaren met zich. De camera kan
namelijk alleen maar worden ge
laden met een tot snelle paraat
heid in staat stellende zwartwit-
of kleurenfilm-cassette van Kodak,
die het afwijkende formaat van
26 bij 26 mm heeft voor twaalf
opnamen. Een groot concern als
Kodak zal deze drastische stap
zeker niet zonder een grondig
vooronderzoek hebben gedaan en
hier ongetwijfeld een mogelijkheid
in zien om op de grote massa
der gelegenheidskiekjesmakers te
mikken.
Grote speling
Dat doen onze Zuiderburen van
Gevaert ook. En wel op twee fron
ten. Deze grote Belgische indus
trie, die vooral op het gebied van
de massale kleurenfotografie een
groot deel van de Nederlandse
markt heeft veroverd, gaat nu op
twee fronten een stap verder.
Neen. hier geen drastische for
maatwijziging, maar wel een aan
zienlijke verbetering van het Ge-
vacolor-filmmateriaal, dat de toe
voeging „Mask" heeft gekregen,
als aanduiding van het feit, dat de
juiste kleuren als het ware via een
masker worden gefilterd. Boven
dien is in de Belgische laboratoria
de fijjnemulsié zo ontwikkeld, dat
het nu mogelijk is om twee
..stoppen'! over- en onder te be
lichten, d.w.z. de belichtingsspeel
ruimte is heel groot geworden en
garandeert zelfs met de eenvoudi
ge box nog een zeer redelijke
kleurweergave, voor de afdrukken
op papier, die men er van krijgt.
De tweede troef, die Gevaert op
tafel heeft gegooid in het spel, dat
de gunst van de massa als inzet
heeft, wordt een in moderne vorm
geving uitgevoerde vrij duur-uit-
ziende camera, de Gevalux, voor
twaalf opnamen 4 bij 4 cm, die
een kleine vijfentwintig gulden
moet kosten, eenvoudig te hante
ren is en kan worden uitgebreid
met een condensatorflitser, die de
helft van de prijs van de camera
vraagt. Ook hier dus een vrij
klein, maar niet extreem klein
formaat.
Aan de reeks beproefde model
len heeft Rollei nu ook een kléin-
formaat camera toegevoegd: de
Rollei 16, een vernuftig apparaat
je, automatisch en met een beeld
je van 12 x 17 mm. Ook bij andere
merken is al eerder aangetoond,
hoe verbazingwekkend de moge
lijkheden zijn om van een derge-
In punten
Op de Photokina in Keulen
toonden 619 standhouders (11
Nederlandse) alles, wat zich
maar denken laat op het ge
bied van fotografie en cine
matografie.
De automatisering op het ge
bied van fotografische en
cinematografische apparatuur
zette zich nog meer voort. Zo
kwam de Duitse Agfa met een
nieuwe versie van de „Optima"-
kleinbeeld, die enkele jaren
terug de eerste foto-camera
was, welke volledig zonder
tussenkomst van de bezitter
het juiste diafragma en dc
juiste belichtingstijd opzocht.
Deze (dure) Optima is nog
meer geperfectioneerd dan
haar voorgangers.
Bij de smalfilmcamera's was
die feilloze zelfwerkzaamheid
van de apparatuur al lang geen
zeldzaamheid meer. De „zoom
lenzen" (sommige ook al me
chanisch aangedreven), die het
mogelijk maken een rij-effect
bij de opnamen te verkrijgen,
blijken hand over hand toe te
Vrijwel alle grote fabrikanten
van films hebben hun emul
sies voor kleurenfilms sterk
weten te verbeteren. Resultaten:
nog betere kleurweergave, nog
grotere scherpte.
Er is een neiging om de
apparatuur steeds kleiner en
daarmee ook lichter te maken.
De „zak"-camera werd door
vele standhouders gepropa
geerd, doorgaans toestellen met
een elegante, moderne vorm,
die ook appelleren aan de
smaak van de dames, een
markt, die zeker nog niet hele
maal verkend is, want men ziet
altijd meer mannen fotogra
feren en filmen dan dames.
Hun „drempelvrees" zal zeker
ook worden opgeheven door
de volledige automatiek van
de nieuwe toestellen, waardoor
een plaatje maken niet meer
kan misgaan.
Groot was de belangstelling
voor de Amerikaanse Polaroid
camera, die (zoals wij al eer
der meldden) nu in 60 tot 90
seconden (via een chemische
ontwikkeling in de camera)
een kleurenfoto levert. Voor
lopig zal dit geen massapro-
dukt worden, omdat camera's
en films aan dc dure kant zijn.
Spiegelreflexcamera's (één
ogig en twee-ogig) blijken zich
in de populariteit der (gevor
derde) amateurs te mogen ver
heugen. Ze waren er bij tien
tallen op deze Photokina:
gevorderde amateurs en spiegel
reflexen.
De camera's worden kleiner en
nog gemakkelijker te bedienen.
De industrie mikt daarbij dui
delijk op de dames, die hun
toestel in de tas kunnen mee
nemen en geen technische
moeilijkheden behoeven te
overwinnen om toch een goed
plaatje te maken.
Het was al sedert de eer
ste (toen hog) Phokina van
1950 de gewoonte om de ve
le tienduizenden bezoekers,
die uit vrijwel alle landen
van de wereld naar deze
tentoonstellij g komen, ook
het beste te touch, wat door
meesterhand op liet nega
tief van de legio toestellen,
die geëxposeerd en gede
monstreerd worden, kan
worden getoverd. Ook op de
Photokina van deze week
ontbraken de foto-exposities
toiet. Er was een speciale af
deling ingericht, waar
prachtige voorbeelden van
fotografisch meesterschap
waren tentoongesteld. Er
was een serie van de beken
de Magnum-groep ever ,,De
menselijkheid van de mens",
waarmee het werk vah het
honderdjarige Rode Kruis
visueel werd geëerd, er wa
ren unieke prenten, die de
Amerikaanse ruimtevaar
ders Scott en Carpenter uit
hun capsules hadden ge
maakt en die voor het eerst
buiten de U.S.A. werden ten
toongesteld (met eeh on
vergetelijke kleurenfoto van
een zonsopkomst), we zagen
een prachtige serie van Sa
lomon ,,dc vader van de
candid shot", die zijn onder
werpen onverhoeds haderde
en zo ongedwongen en unie
ke opnamen kreeg, er was
een zeer humoristische afde
ling ,,Dc lachende camera"
en prehten van wereldbe
roemde fotografische kunste
naars, die met hun werk te
recht de grootste bewonde
ring oogstten van de geïn
teresseerde kijkers.
Kent u hem? Alfred HilchI\ock presenteert
lijk miniem negatiefje toch nog
scherpe vergrotingen te maken.
Niet zo vreemd
Dat er over het geheel genomen
een neiging bestaat om alles in
de richting van het kleinere te
dringen, is eigenlijk niet eens zo
vreemd. Het kleurgevoelig mate
riaal van de grote fabrieken is de
laatste jaren steeds verbeterd.
En natuurlijk zijn er nog altijd
hobbyisten, die beweren, dat al
leen 6x6 cm dia een gestoken
scherp beeld op het projectie
scherm kan werpen. Dat blijft een
feit.
Maar het staal al evenzeer
vast, dat het aan de lopende band
maken van dia's van deze groot
te een kostbare geschiedenis is.
Het normale kleinbeeldformaat
is al aanzienlijk goedkoper en het
halfklembeeld is nog voordeliger.
Men kan het de industrie moei
lijk verwijten, dat zij hoewel
natuurlijk steeds rekening hou
dend met de echte aan hun hob
by gekleefde amateurs toch
in de eerste plaats speelt op de
smaak van de massa. Dat moet
zij wel om een omzet te berei
ken en die groeiende massa van
camerabezitters en doodgewo
ne plaatsjesmakers wil het zo
gemakkelijk en zo goedkoop mo
gelijk en daarbij nog een behoor
lijk resultaat bereiken boven
dien.
Automatisering dus voor liet
gemak. Kleiner formaat tot heil
van dc beurs en ongetwijfeld
een grotere omzet, want fotogra
feren is nu eenmaal een liefheb
berij, die al heel gauw naar
meer smaakt.
Was het in 1960 nog de automa
tisering, die voorop stond in de
propagandalawme. die de Photo-
kina-bezoeker over zich heen
moest laten gaan. ditmaal werd
door de reclamemensen van de
fabrieken in hun folders gespeeld
op nog groter comfort: geen ge
sjouw meer met grote tassen vol
spullen, een camera in de bin-
nenzak en dat is alles wat men
nodig heeft. Een miniatuurflit
ser er bij en men is klaar. Het
streven van deze Photokina
scheen er bewust op gericht te
zijn. om dat aan de bezoeker
„diets" te maken. Druk op de
knop en het staat er goed op,
stop het ding in de jaszak en loop
verder naar het volgende on
derwerp.
Zoals gezegd: de nog steeds
voortgaande verbetering van het
filmmateriaal laat het minia
tuurformaat (en zeker voor kleu
rendia's) ruimschoots toe en daar-
bij komt. dat ook de objectieven
(zowel van camera's als van pro
jectors) zo geperfectioneerd zijn,
dat zo'n duimnagel-groot nega
tief toch nog de scherpste beel
den kan geven. Het 8 mm-smal-
film-formaat heeft daarvoor ken
nelijk model gestaan, hier wordt
immers met een snelheid van
1618 beelden per seconde een
zo klein beeldje voorbij het film-
venster gejaagd en scherp op
het projectiescherm gewonpen.
dat men hier welhaast van een
microscopische vergroting kan
spreken.
Te veel
Maar toch.... dat er nu al ze
ven verschillende formaten van
kleinbeeld naar beneden zijn.
geeft sommige insiders sterk te
denken. Dat de fabrikanten el
kaar opjagen om, bij wijze van
spreken, leder half jaar met
weer een nieuw snufje aan een
camera te komen, heeft diezelf
de experts de vraag doen stel
len: Kan dit zo nog heel veel
langer doorgaan zonder dat er
fabrieken de nek breken? En
kan een foto-detailhandelaar nu
bijvoorbeeld de 25.Q00 gulden in
zijn zaak investeren, die nodig
zouden zijn, om alle nouveautés
van deze Photokina in zijn zaak
aan dc klanten te kunnen pre-
senteren?
Al die nieuwe snufjes aan een
camera brengen de prijs zeker
niet omlaag, want de industrie is
niet meer in staat om de grote
series, die daarvoor noodzakelijk
zijn.i aan te maken. Men moet
op zijn hoede zijn, om hetzelfde
knopje, hetzelfde mogelijke, dat
de concurrent zou kunnen bren
gen, juist even eerder te hebben.
Onstuimig
Daartegenover staat, dat door
die onstuimige concurrentie, door
het in razend tempo elkaar de
loef afsteken van Duitse. Japan
se en Amerikaanse industrieën
vooral in de laatste jaren nu de
fotografie een reusachtige tech
nische ontwikkeling heeft door
gemaakt. doch men kan het wel
licht ook in een te grote ver
scheidenheid zoeken.
Dat is evenwel de zorg niet van
u en van ons. U fotografeert in
de vakantie, of vaker als een
echte liefhebberij en u bent er
alleen bij gebaat, als u die hob
by redelijk kunt uitleven. Rede
lijk qua prijs en wat de kwali
teit van apparatuur en filmma
teriaal betreft.
Die kwaliteit was er volop op
deze Photokina. Prachtige toe
stellen, met op smalfilmgebied
als er uit springende nieuwighe
den, de fraaie Zeis Ikon „Movi-
flex" 8 mm, vol-automatisch
(met een automatiek, die des
gewenst voor bijzondere opnamen
ook kan worden uitgeschakeld,
waarbij tegemoet wordt gekomen
aan de wensen van vele ama
teurs, die maar al te graag het
zichzelf een beetje moeilijker ma
ken dan alleen maar op dat
knopje te drukken), een camera,
waarvan de prijs niet ver van
de twee mille zal afliggen en dan
de Eumig C 6, evenals de Mo-
viflex met een „Zoomlens" uit
gerust, ook volautomatisch en de
ze camera blijft onder de 500.
Het is een bekende zaak, dat de
smalfilmerij ook steeds meer
liefhebbers gaat vinden en in de
goedkopere sector kan de begin
ner zeer veel van zijn gading
vinden, zo veel, dat er aan een
opsomming niet te beginnen valt.
Ook in de Japanse afdeling
(sterk vertegenwoordigd in een
wat achteraf gelegen standruimte)
viel veel te bewonderen op foto
grafisch en smalfilmgebied.
Wachtwoord
Automatiek, klein, kleiner,
kleinst. Zo ongeveer was ditmaal
het wachtwoord van de Photoki
na in Keulen. Om daarvan nog
één voorbeeld te noemen: de
flitsapparatuur en de flitslamp-
jes, die het fotograferen onder
alle omstandigheden mogelijk ma
ken en bij de ontwikkeling waar
van onze vaderlandse Philipsfa-
brieken zo'n overheersende rol
hebben gespeeld en nog spelen,
wordt ook steeds kleiner, steeds
compacter, zonder dat daarbij
sprake is van enig lichtverlies.
En nu wij het toch even over
lichtopbrengsten hebben. Na de
smalfilmprojectors, worden nu
ook meer en meer dia-projectors
uitgerust met laagvoltslampen,
die een grotere lichtopbrengst en
dus een betere projectie garande
ren en die het warm worden en
krom trekken van het dia tegen
gaan. De nieuw diaprojectors zijn
„koud". Ook dat is weer een
voordeel, dat de voortschrijding
der fotografische technieken be
wijst.
Behalve die neiging naar het
kleine en handzame in appara-
ZES KERKELIJKE MUSEA TONEN IN DEN HAAG HUN SCHATTEN
van het Christendom
verdient meer belangstelling
JN HET HEDEN ligt het ver
leden, zei Bilderdijk en hij
bedoelde o.a. dat de mens van
het nu de weerslag is van
voorbije generaties. Deze mens
zal eigen tijd en taak beter
verstaan en tot rijker ont
plooiing komen naarmate hij
zijn winst weet te doen met
hetgeen in vergleden jaren ge
beurde en tot stand werd ge
bracht. Dit geldt wel het
meest voor het domein van
de geest, waaruit denkbeelden
en kunstwerken ontstaan die
de tijden verduren.
De mens bouwt iets op, vaak
ten koste van offers, en hij be
moedigt zichzelf met de gedach
te dat zijn kinderen het resul
taat van zijn inspanningen zullen
uitbreiden of ten minste in stand
willen houden.
Zo behoort het ook te zijn met
het erfgoed, ten deel gevallen
aan een grotere gemeenschap.
Triest is veelal de werkelijkheid
in recent en ver verleden werd
dikwijls weinig piëteitvol, ja
zelfs beschamend zorgeloos om-
I gesprongen met uitingen van cul
tuur en kunst.
1 Veel verloren
IVele scheppingen, voortgeko
men uit diep religieus besef, gin-
Igen voor ons en het nageslacht
verloren. De reconstructie van
het verleden vertoont op menig
punt de hiaten van het onbe
kende of geeft een onvolledig
beeld. Oorzaken zijn er legio:
plundertochten, brandstichtin
gen en oorlog en zomaar dom
onbegrip voor onvervangbare
I
Deze „Visitatie" ontmoe
ting van Maria en Elisabeth
komt voor op de linkervleu
gel van een altaarstuk, om
streeks 1410 gemaakt door
een onbekende Middelrijnse
meester. Men lette op het
samensmelten van devotie en
realisme.
schoonheid. Voor al wat voor
gaande generaties diende om er
het leven mee in te richten of
er diepere zin aan te geven.
Eeuwenlang stond de kerk,
dus het geloof, voor de ganse
samenleving centraal. En de
beeldende kunst was als het
ware medium tussen God en ge
meente. De kunstenaar maakte
niet zijn persoonlijke ervarings
wereld en drijfveren visueel,
doch was „illustrator" van de
heilige boeken, die zijn tijdge
noten niet konden lezen, of gaf
gestalte aan het godsdienstig be
leven van zijn dagen, ook in
Ter gelegenheid van de Boeken- als het ware als een Nederlands
week „Europa en het boek" tekstboekje bij de oud-Griekse
komt liet Piraikon Theater uit tekst, die het Piraikon Theater
Athene de laatste twee delen van brengt.
Voi,0giC "?rriiZU\0p- Men dat Aischulos op 67-
voeren. Op -9 maart in de Am- jarige leeftijd in 458 vóór Chrls-
sterdamse Stadsschouwburg en tuS Zljn trilogie geschreven heeft
daarna op enkele andere plaatsen. om deJ Athenfrs Iraan te herinne-
SDeciaal voor deze eeleeenheid ren' ,hoe het 3116,1 vei"gaat, die te-
heSt df^mmisste^otieToh
lectieve Pronaffanda van hpt Ne- Klutaimnestra brengt met haar
derlandse B&k d/ veiling dfe ™™u"r.AiE's,ho! haar uit Tr0*
dr. P. C. Bout™ van beide delen 5S? Aga™e™»™
gat: „Doodenotfer" en „Eumeme- 5™. kal„Ie""' voorwendsel
den" en die in Boutens' verzamel-
de werken (uitgave Enschede/ ,gMdï, a,~
Boucher, zijn opgenomen in een
Aigisthos om-
Een .Anna te drieën" uit de
vijftiende eeuw. Van dit
Noordnederlandse snijwerk
werd de polychromie (alge.
meen gebruikelijke beschilde
ring) verwijderd. Het is af
komstig uit een kapel in
Leuken-Weert. Dit voorbeeld
van vakmanschap demon
streert in zijn beschadigde
toestand de noodzaak van
deskundige conservering.
voorwerpen die in het kerkelijk
ritueel werden gebruikt.
Wij. mensen van de twintig- I
ste eeuw, gevoelen, denken en I
handelen anders dan onze voor
ouders, in welke verandering I
de Reformatie verstrekkende in- I
vloed heeft gehad. Toch kunnen 1
wij, indien we althans het he-
den van het verleden uit willen I
verstaan, de erfenis van dat I
verleden niet voorbijgaan.
De speurders om wille van we- I
tenschap of pure schoonheidsbe-
leving, weten de weg wel. Bui
ten deze kleine kring echter is I
de kennis en de belangstelling
zeer gering. Van onze rooms»
katholieke landgenoten kent
waarschijnlijk de meerderheid I
niet de bisschoppelijke musea
en hun kostbaar bezit. Hoe moet I
het dan wel gesteld zijn met de
overigen?
Zorgelijk bestaan I
Naast het in vakkringen be- I
roemde Aartsbisschoppelijk Mu-
seum te Utrecht (de belangrijk
ste kerkelijke verzameling in I
geheel Europa), telt ons land
bisschoppelijke musea in Haar
lem, 's-Hertogenbosch, Breda I
en Maastricht. De Oud-Katholie- I
ke Kerk heeft haar eigen mu-
seum, eveneens in de Domstad.
Al deze bewaarplaatsen van I
kunstwerken en andere voor- I
werpen die een functie hehben
gehad in de geloofsgemeenschap, I
leiden een zorgelijk bestaan. I
Slechte behuizing, constant geld
gebrek. tekort aan deskundige I
krachten voor conservering van I
de schatten en de educatieve
taak van het museum, zijn de
I voornaamste knelpunten.
Iedere weldenkende Nederlan-
I der met belangstelling voor on-
ze beschavingsgeschiedenis I
l ongeacht of hij tot een kerk-
genootschap behoort dan wel bui-
tenkerkelijk is zal onderschrij-
I ven dat kerkelijke musea ertoe
zori aan wei om-
- zal onderschrij- I
ike musea ertoe
bijdragen, de ontwikkelingsgang
van het Christendom der Lage I
Landen te volgen. Ook indien de 1
interesse uitsluitend gericht is
op de ambachtelijke bedreven-
I heid en het artistiek vermogen,
waarvan deze musea prachtige
I voorbeelden tonen, is het geen
vraag of men zich moet beijve-
I ren voor instandhouding van het i
moeizaam verworvene. Iedere I
generatie is dit aan verleden en
toekomst verplicht.
Bedoeling
bui. herfruk hat lich, laten zien. £aT«amen me,
De nieuwe Instamatic van
Kodak, een toestel voor het
afwijkende formaat van 26 bij
26 mm.
tuur en accessoires, was er
niets klein aan deze Photoki
na, want wie na één dag wan
delen, kijken, stilstaan, be
wonderen, lopen, stilstaan, waaivw
slenteren de aanvechting kreeg diep "respect "moet 'hebben,
gebracht door haar zoon Orestes.
Deze wraak, gezworen bij het
graf van Agamemnoon is het the
ma van „Doodenoffer". Orestes
handelt niet uit eigen wraakzucht,
maar onder de goedkeuring van
Phoibos Apolloon. Hij handelt dus
op aanwijzing van een god. Toch
neemt dit niet weg. dat hij zijn
moeder heeft vermoord. Zal nu
een moedermoord ongewroken
blijven, vragen de Erinyen zich
af, de wraakgodinnen, door
Aischulos euphemistisch de Eume-
niden genoemd (de weiwillenden).
Pallas Athene moet in dit vraag
stuk haar vonnis vellen. Dit is het
onderwerp van de „Eumenie-
den". Orestes wordt do Pallas
Athene Vrijgesproken, maar ook
de Eumenieden worden door haar
geëerd en krijgen van de godin
een eigen altaar, want deze
wraakgodinnen komen op voor
wat recht en orde moet heten
onder goden en mensen. Zij zijn
als het ware de stem van het ver
ontruste en verontrustende gewe
ten.
P. C. Boutens is er in geslaagd
de fijnste nuanceringen in de
tekst van Aischulos in een prach
tig, metrisch Nederlands over te
zetten. Een werk. waarvoor men j
zijn schoenen zo ver moge
lijk van zich te schoppen, had
bovendien het gevoel, dat hij
een gelijke prestatie had ge
leverd als de befaamde
het
geen niet wegneemt, dat menig
een met Boutens' duistere taal
moeite zal hebben.
tekstboekje" dus wel minder ge
schikt. Op de planken zal Boutens
km-torht die door de «minrec het wel nooit doen- daarvoor
li? Ül.JZZ handiger v.rfter.
tie van president Kennedy
zo'n furore heeft gemaakt.
dig.
IHet probleem is, hoe een idea- I
le toestand is te verwezenlijken. 1
Dit vraagstuk, alsook de nood-
zaak van doeltreffende maatre- I
gelen, dringt zich op aan de be
zoekers van de boeiende en
leerzame tentoonstelling „Kunst
uit kerkelijke musea in Neder
land", die tot 29 april te be- I
I zichtigen is in het Haags Ge- I
meentemuseum.
Vele oude schatten komen bij-
I zonder mooi tot hun recht in I
deze moderne omgeving. Er zijn I
schilderijen, beeldhouwwerken,
handschriften en boeken, en I
voorbeelden van smeed- en I
weefkunst ten behoeve van de
eredienst. Uit het bezit van de I
zes musea is een selectie ge- I
maakt die meer dan driehon-
derd kunstwerken en andere
voorwerpen omvat.
Het heeft binnen dit kader
geen zin. aan het geëxposeerde
kunstkritische beschouwingen I
te koppelen en een opsomming
van kunstenaars en hun werk
kan voor niemand interessant
zijn. Het gaat hier om de op
zet. nl. meer bekendheid te ge-
ven aan hetgeen uit het gods- I
dienstige leven van eeuwen voor I
vernietiging werd behoed en,
zonder het in woorden uit tc I
drukken, te pleiten voor betere I
conserveringsmogelijkheden.
Hoeveel er (pas in de laatste I
honderd jaar) werd gepres- I
teerd door particulier ijveren
de geestelijken die bij hun
kerkelijke overheden vaak niet I
minder weerstanden onder
vonden dat bij civiele magis- t
traten daaromtrent geeft
drs. H. J. A. M. van Haa-
ren in de beschrijvende en goed I
geïllustreerde catalogus een
wetenswaardig overzicht.
TON HYDRA I
Ev. G.
