Fantastica
De duizend pastorieën
Berlijnse muiir kern van
een theologisch debat
Meer rechtsbescherming
tegen de overheid
Wat
paffen
willen we
of proeven?
Brits bijbelgenootschap in
Spanje weer toegelaten
Vier kerken in Wales
overwegen vereniging
CONSTANT
NIEUW
Een kanttekening
OPKOMST EN NEERGANG VAN
POSTORDERBEDRIJVEN
SUNNY
Ds. J. C. Helders
overleden
Penning van Tilburg
voor prof. W. R. Heere
NDP protesteert
tegen toelating
van Ghanezen
Docenten sloegen
leerlingen
Geref. synode komt
2 mei bijeen
Een woord voor vandaag
„Verenigde Kerk in Wales"
Interim-rapport
uitgegeven
Wordt dokter
Klapwijk (Dorp)[
lector aan V.U.?b
AEG AUTOMATISCH
DONDERDAG 14 MAART 1963
HET GAAT met de postorderbedrijven in ons land niet goed. Beter gezegd,
het gaat slecht. Vorige week werd bekend gemaakt, dat Dekkers in
Dordrecht het postorderbedrijf zeer drastisch zal inkrimpen, omdat deze tak
van het bedrijf met zijn zeer zware verliezen de zaak naar de afgrond heeft
gesleurd. Dit jaar zullen er dan ook 240 personeelsleden worden ontslagen.
Maar de vorige week werd ook nog een ander echec bekend gemaakt. Stoom
spinnerij Twente heeft een dochteronderneming, verzendhuis „De Postduif".
Ook dit postorderbedrijf blijkt niet meer rendabel te zijn en het zal ook
worden opgeheven; dit betekent het ontslag van een aantal personeelsleden.
Een paar maanden geleden verscheen in de krant het bericht, dat het grote
Engelse concern Great Universal Stores 75% van de aandelen van hot post
orderbedrijf N.V. Wehkamp had overgenomen. Door deze binding met een
zeer groot Engels postorderbedrijf (men doet overigens ook nog andere zaken)
zijn de economische basis en de mogelijkheden van Wehkamps postorderbe
drijf enorm vergroot en heeft het de kans gekregen ook buiten de eigen
grenzen activiteiten te ontplooien. Deze machtige steun in de rug zal Wehkamp
vermoedelijk zeer welkom zijn, gezien althans de ipoeilijkheden waarmee de
andere postorderbedrijven hebben geworsteld.
Die moeilijkheden zijn anders beslist niet van de allerlaatste tijd. Wij her
inneren ons b.v. de liquidatie van het postorderbedrijf Noordeloos in het begin
van 1962. Maar ook voordien waren er al tekenen aan de wand die te denken
gaven.
Postorderbedrijven zijn geen nieuw verschijnsel bij de distributie. Ver voor
de oorlog bestonden zij reeds, vooral in landen waar de afstanden tussen
steden, dorpen en platteland zeer groot waren. De postorderbedrijven over
brugden nu die afstanden door het plaatsen van aanlokkelijke advertenties,
maar vooral door het sturen van smakelijk uitgevoerde, vaak zeer uitgebreide
catalogussen. Men kon thuis op zijn gemak een keuze doen, daarna een be
stelformulier invullen, waarna het bestelde keurig werd thuis bezorgd.
Na de tweede wereldoorlog begon het postorderbedrijf zijn grote opmars in
Nederland. Het overbruggen van geografische afstanden was in ons land niet
zó belangrijk. De grote zuigkracht was dan ook aan andere factoren toe tc
schrijven. Nog geruime tijd na de oorlog was er een enorm gebrek aan goede
ren en het waren de postorderbedrijven die erin slaagden op opvallende wijze
grote partijen goederen aan te bieden. Voor de consumenten betekende dit
bovendien, dat zij niets met winkelsluitingstijden te maken hadden, terwijl
anderen niet meer de schroom behoefden te overwinnen om een grote winkel
met veel personeel binnen te gaan.
Postorderbedrijven werkten ook nog met gemakkelijke betalingsvoorwaarden,
terwijl de vierde en belangrijkste factor was, dat de postorderbedrijven tegen
scherp concurrerende prijzen leverden, vaak lager dan die van de detailhan.
delszaken.
De postorderbedrijven konden scherp concurreren, doordat zij velen tot kopen
wisten te bewegen en daardoor grote bestellingen op gelijke produkten ont
vingen. En hier komen wij bij de kern van de zaak. Een postorderbedrijf kan
economisch werken, als het grote hoeveelheden tegelijk kan inkopen en
vervolgens verkopen, als het zijn voorraden snel kan afzetten en het dus
een grote omzetsnelheid bereikt.
Op deze wijze worden niet alleen alle soorten textiel en kleding verkocht,
maar ook alle mogelijke huishoudelijke artikelen. Een catalogus van het
gigantische Amerikaanse postorderbedrijf Sears, Roebuck and Co (dat overi
gens ook tal van winkelbedrijven bezit) is een enorm boekwerk, waarin bijna
alles ten verkoop wordt aangeboden wat maar te bedenken valt.
Wat zijn nu de krachten geweest, die voor de ommekeer hebben gezorgd?
Krachten die aan de mythe van de steeds verder groeiende postorderbedrij
ven een eind hebben gemaakt?
In de eerste, plaats zijn de marktverhoudingen radicaal gewijzigd. De naoor
logse Inhaalvraag Is verdwenen, doordat het aanbod van goederen steeds
groter is geworden, naar hoeveelheid, maar ook naar assortiment en kwaliteit.
En de fabrikanten, warenhuizen en detailzaken hebben beslist niet vergeten
om door advertenties maar ook op andere wijze onder de ogen van kopend
Nederland te brengen, dat zij voordelig konden leveren, desgewenst eveneens
tegen gunstige betalingsvoorwaarden. Een bijkomende factor is nog, dat het
aantal auto's zeer sterk Is toegenomen, waardoor steeds meer mensen uit
afgelegen plaatsen naar de grote winkels konden komen.
Niet alle postorderbedrijven hebben deze belangrijke verschuiving bijtijds
ingezien en getracht de bakens te verzetten. Dodelijk wordt het dan, als
daarnaast de goederen niet economisch genoeg worden ingekocht, als er niet
selectief gekocht wordt, als onvoldoende wordt nagegaan waaraan de af
nemers behoefte hebben, als te grote voorraden worden ingeslagen. Wij krij
gen dan het beeld dat door de felle concurrentie de vraag te klein is geworden
tegenover de ingekochte voorraad artikelen.
Een extra handicap is de laatste jaren nog geweest, dat het weer zeer on
gunstig voor de verkoop was.
Men bleef dus met voorraden zitten, die niet alleen verouderden of uit de
mode raakten, maar waarin ook veel geld was vastgelegd, dat er niet bijtijds
uitkwam. Dit leidde tot verliezen, die op een gegeven moment niet meer,
althans uiterst moeilijk te dragen waren en vandaar dat menig postorder
bedrijf noodgedwongen het bijltje erbij heeft neergelegd.
Duitse synode bijeen
Tot twee maal toe botsten deze
week de inzichten op de synode
van de Duitse Evangelische Kerk,
die op dit ogenblik in Bethel
bijeen is. Tijdens het debat dat
volgde op het overzioht van de
situatie in de Duitse Kerk door
praese Kurt Scharf bleken grote
verschillen van mening over de
Berlijnse muur. De bekende
Duitse voorzitter van de Bonds-j
dag, dr. Eugen Gerstenmaier,
tekende protest aan tegen een
uitspraak van de Berlijnse hoog
leraar prof. dr. Heinrich Vogel,
waarin deze zei dat „politiek ge
zien, de muur van twee kanten
is gebouwd". Op theologisch ge
bied werd een uitspraak aange
vallen van de theoloog uit Erlan
gen prof. dr. Walter Künneth dat
de ontwikkeling van de mario-
logie in de Rooms-Katholieke
Kerk maar kinderspel is verge
leken bij wat op het ogenblik
mogelijk schijnt te zijn in de
protestantse theologie.
Prof. Vogel, die het debat opende
waarschuwde voor een nationalisme in
zijn ergste vorm, dat zich op de Ber
lijnse muur richt. Deze theoloog die aan
beide zijden van deze muur werk
zaam is en naar zijn woorden dage
lijks door de muur moet, vroeg
de synodeleden de „boeteroep van de
COOP
ROZIJNENBROOD
LEKKERALST
FIJNSTE BANKET!
In de leeftijd van 85 jaar is te Am
sterdam overleden ds. J. C. Helders,
emeritus predikant der Nederlandse
Hervormde Kerk. De begrafenis zal van
daag. donderdag 14 maart om twee uur
te Ermelo plaats hebben.
Ds. Helders, te Rotterdam geboren,
studeerde aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht. In 1904 werd hij kandidaat te
Friesland. Nadat hij eerst enige tijd
werkzaam was geweest als broeder op
de stichting ,,Meer en Bosch" te Heem
stede. werd hij in 1905 hulpprediker te
Glanerbrug. Nadat aldaar een zelfstan
dige gemeente was gesticht, werd ds.
Helders in 1907 predikant van Glaner
brug. Hij diende voorts de gemeenten
van Vorden (1910), Velsen (1918) en
Groesbeek f1921).
In 1926 kreeg hij eervol ontslag met
bevoegdheid van emeritaat om voorgan
ger te worden van de Biltse kapel te
Bilthoven. Op 1 juli 1929 ging hij met
emeritaat. Vele publicaties zijn van ds.
Helders' hand verschenen. Onder meer
verscheidene bijbelse dagboeken.
Tiveede Kamer van harte akkoord
(Van onze parlementsredactie)
Van harte heeft de Tweede
Kamer gistermiddag ingestemd
met een regeling, die tot doel
heeft, de rechtsbescherming van
de burger te vergróten en die is
neergelegd in het wetsontwerp
Beroep Administratieve Beschik
kingen. De vijf sprekers, die over
het wetsontwerp het woord voer-
Voor „paffers" een vraag -
voor fijnproevers een weet!
louter lichte geurigheid 29ct.
WILLEM II SIGARENFABRIEKEN VALKENSWAARD
den, legden minister Beerman,
die het voorstel verdedigde, geen
strobreed in de weg. Het ontwerp
kon derhalve zonder hoofdelijke
stemming worden aanvaard.
De inhoud van het belangrijke w_
ontwerp komt in grote lijnen op het
volgende neer. Wanneer iemand zich
In zijn belang getroffen acht op grond
van bepaalde beschikkingen van de
rijksoverheid, kan hij tegen deze over
heidsbeschikking beroep aantekenen
bij de Kroon. Hij moet daartoe een
verzoek indienen bij de voorzitter van
de afdeling geschillen van bestuur van
de Raad van State. Hy dient daarbij
een griffierecht van 25 te betalen,
welk bedrag hem wordt teruggegeven,
wanneer zyn klacht gegrond wordt
verklaard.
De voorzitter van de afdeling geschil
len van bestuur onderzoekt het beroep
tegen de overheidsbeschikking. Hij wint
zo nodig bij de betrokken overheidsin
stanties inlichtingen in.
Acht hij het beroep gegrond en wei
gert het betrokken overheidsorgaan de
beschikking te herzien, dan kan hij des
gewenst de Kroon adviseren, de beschik
king te vernietigen en zo nodig schade
loosstelling toe te kennen. Hangende het
onderzoek kan een beschikking, waar
tegen beroep is aangetekend, op verzoek
van de klager geheel of gedeeltelijk wor
den geschorst.
Bedoeling van het wetsontwerp is
vooral, het de burger mogelijk te maken
op betrekkelijk eenvoudige wijze zijn
recht tegen de overheid te zoeken. Het
is niet mogelijk gebleken, de regeling
ook van toepassing te verklaren, ten
aanzien van beschikkingen van lagere
overheidsorganen, zoals provincie en ge
meenten.
Bij het wetsontwerp is een bijlage ge
voegd, waarop staat vermeld op welke
beschikkingen de wet niet van toepas
sing is. In verband met de verwachte
toeneming van het werk van de afdeling
geschillen van de Raad van State wordt
het aantal staatsraden uitgebreid van
zestien tot twintig
Te zijnen huize is aan prof. dr. W. R.
Heere. oud-hoogleraar in de sociografie
aan de r.k. economische hogeschool te
Tilburg, door loco-burgemeester N. H.
Pontzen de zilveren legpenning der ge
meente overhandigd. Dit op grond van
zijn bijzondere belangstelling en daad
werkelijke medewerking als adviseur bij
het oplossen van stedebouwkundige
vraagstukken.
Prof. Heere heeft ook enige tijd het
gemeentelijk bureau voor statistiek als
adviseur ter zijde gestaan en deel uit
gemaakt van de gemeentelijke onder
wijscommissie.
muur" te laten klinken. Klachten
aanklachten zijn niet het antwoord,
moet schuldbesef zijn. Dat alleen zal een
werkelijke verandering brengen, ook in
de politieke problematiek. Naar zijn
mening mag de kerk hier niet zwijgen.
Deze woorden werden scherp aange
vallen door dr. Gerstenmaier. Hij ver
klaarde met nadruk dat de muur werd
opgericht „om een groot stuk van Duits
land tot een gevangenis te maken." Er
was maar een mogelijkheid geweest om
de bouw van de muur te voorkomen,
namelijk de duizenden vluchtelingen uit
Oost-Duitsland terug te sturen. Dat
echter zou betekenen dat men het recht
en de rechten van de mens zou hebben
vertrapt.
Commissie
Toen nog twee leden van de synode,
prof. dr. Oskar Hammelsbeck uit Wup-
pertal en ouderling Georg Jung uit de
Palts zich aan de kant van prof. Vogel
stelden, nam dr. Gerstenmaier nogmaals
het woord en zei onder meer dat een
christen zich niet in een houding van
boetedoening en schuldbesef mocht ver
harden. Hij kon niet inzien wat een
discussie over de fouten van het ver
leden voor nut had voor de toekomst
Ouderling Jung had het antwoord van
Gerstenmaier op de uitspraak van prof.
Vogel als een al te lieflijke voorstelling
van kwade zaken en iet of wat farizeïsch
betiteld en gevraagd om een commissie
die een onderzoek zou kunnen instellen
naar de koers van de kerk in de afgelo
pen twaalf of vijftien jaar.
De emeritus-bisschop Martin Haug
sloot dit gedeelte van het debat met
enkele opmerkingen over de menselijke
kant' van de zaak. Hy stelde vast dat
een muur die gezinnen uiteenrukt en
verhindert dat mensen menswaardig met
elkaar kannen leven „tegen Gods wil" is.
Theologie
Bijzonder scherp was de opmerking
van prof. dr. Künneth, die had uitge
sproken dat de protestantse theologie
zich in een ernstige crisis bevindt. De
„existentiële uitleg" van de bijbel draagt
het gevaar in zich dat een filosofisch
principe „tot de zaak zelf wordt ver
klaard en boven de waarheid van het
evangelie wordt gezet."
Hij werd herhaaldelijk in zijn spreken
onderbroken door boze stemmen die het
in het geheel niet met hem eens waren,
vooral toen hij zei: „Wat tegenwoordig
zo hier en daar naar voren komt onder
het mom van theologie is bijzonder ge
vaarlijk omdat het veel subtieler en on
doorzichtiger is dan de theologische
ketterij waartegen de Bekennende Kirche
in de nazidagen te strijden had". Ook
was volgens hem de ontwikkeling van
de mariologie in de Rooms-Katholieke
Kerk slechts kinderspel vergeleken bij
wat nu mogelijk is in protestantse krin-
Vele theologen wierpen zich in het
debat. Prof. Künneths woorden vonden
gehoor en werden scherp afgewezen.
Prof. dr. Wilhelm Niesel. de moderator
van de Reformierte Bund toonde zich
ook bezorgd over de huidige ontwikke
ling. Prof. dr. -Ernest Wolf en prof. dr.
J. Beckmann spraken van „overdrijving
Wolf zei dat de kritiek zich tegen stro
mingen in de theologie richtte die al
weer op de terugmars zijn. Naar zijn
overtuiging was de protestantse theo
logie van Duitsland op de beste weg,
waarop ze opnieuw ontdekte vat de
reformatoren bedoelden met de recht-
vaardigmaking.
Het bestuur van de Nieuwe Democra
tische Partij heeft telegrafisch bij pre
mier Dè Quay geprotesteerd tegen de
toelating van Ghanese studentén in ons
land. Zij zijn geen politieke vluchtelin
gen, die asiel behoeven, aldus de N.D.P.
Verzocht wordt de gelden van de Ne
derlandse belastingbetalers ter beschik
king te stellen van Nederlandse studen-
Beroëpingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Stavoren: J. A. Scholten,
vicaris te Meppel; te Odoorn (vac. H.
van Lunzen): A. J. Roodzant, te Belling-
wolde.
Aangenomen naar Katwijk aan Zee
(7e pred.pl.): W. Vroegindewey, te Bar-
neveld.
Bedankt voor Papendrecht: W. Vroeg
indewey, te Barneveld.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Lewedorp: A. Borman,
kand. te 's-Gravenhage.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Hilversum-O. (vac. P.
op den Velde): C. den Hertog, te 's-Gra-
venhage-W.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Kortgene en Ouddorp:
A. Hofman, te Zeist.
ÜNIE VAN BAPTISTEN GEMEENTEN
Beroepen te Zwolle: S. J. Zijlstra, te
Eindhoven.
De politierechter te Arnhem heeft gis
teren de 38-jarige A. F. vanA. directeur
van het pedagogische instituut K. W. te
Arnhem en zijn broer, de 41-jarige do
cent aan dit instituut A. A. J. van A. ver
oordeeld tot een geldboete van ƒ500,—
ieder wegens mishandeling van een aan
tal jongens in de jaren 1959 en 1960. Zo
zou een jongen een hersenschudding heb
ben opgelopen en een andere gekneusde
ribben. Bloedneuzen zouden aan de orde
van de dag geweest zijn. Beide broers
ontkenden echter dat zij zich zo te bui
ten waren gegaan. Ouders bleken ook
weinig geloof te hebben gehecht aan uit
latingen van hun kinderen over het in
stituut. Ter zitting kwam nog ter spra
ke dat leerlingen tot diep in de nacht
strafwerk zouden hebben moeten ma
ken.
De officier van justitie, mr. J. van
IJsendoorn had tegen ieder van de ver
dachten een voorwaardelijke gevange
nisstraf van drie weken met een proef
tijd van drie jaar en een boete van 1000
gevorderd.
De generale synode van de Gerefor
meerde Kerken zal op 2 mei voor een
eerste zitting bijeenkomen. Deze datum
is dezer dagen vastgesteld door de ker-
keraad van de roepende gemeente van
Groningen-Zuid. Zo nodig zaïl de synode
ook nog op 3 mei vergaderen, maar dan
uiteengaan tot de tweede helft van au
gustus. De traditionele bidstond wordt
gehouden op 1 mei De synode zal in de
Stadsparkkerk vergaderen.
Nog vóór Goede Vrijdag is Pinksteren al in het zicht. Nog
voordat Jezus sterft om de zonden van de mensen ligt er al dc
boodschap van een andere Trooster. „Ik zal de Vader bidden
en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid
bij u te zijn, de Geest der waarheid", zo zegt Jezus kort voor
Zijn gang naar Golgotha tot Zijn discipelen. In deze woorden
klinkt reeds door het lied van de overwinning. Jezus zal heen
gaan. Hij zal ons met God verzoenen. Dat staat vast. God de
Vader zal het offer van Zijn Zoon accepteren. Maar Hij zal de
mensen niet als wezen achterlaten. De troost, die de discipelen
ontvingen in de onmiddellijke nabijheid van hun Heer, neemt
geen einde met Zijn heengaan. Er komt een andere Trooster.
Die zal blijven. Die Trooster is de Geest der waarheid. Hij
neemt als het ware de taak van Jezus over. De troost, die Hij
biedt, omdat Hij in de allerdiepste zin van het woord zelf
Trooster is, wordt geen mens ontnomen, die zich wil laten
troosten. En laat nu niemand zeggen: ik heb geen troost no
dig. Men kan het ver brengen met het pantseren van het hart.
Maar er komt een ogenblik, vroeg of laat, dat het pantser af
valt en dat de mens blijft staan, onbeschermd en ongetroost.
Jezus zendt die andere Trooster, Die de Geest der waarheid
is, Die u en mij wil leiden in het licht en in de waarheid en
in het leven.
Na ruim zes jaar
De Spaanse regering heeft een
bijbelgenootschap in Engeland, het
„Britse en Buitenlandse Bijbelge
nootschap", toegestaan weer bij
bels in Spanje uit te reiken en de
arbeid onder de protestanten te
hervatten. Goed ingelichte kringen
in de Spaanse hoofdstad zien hier
in aanwijzingen, dat het klimaat
voor de protestanten in Spanje toch
langzamerhand verbetert.
Tot 1956 was het Londense genotschap
in Spanje werkzaam, in dat jaar werd
er een verbod van kracht om nog lan
ger bijbels uit te reiken, de aanwezige
voorraad, waarvoor later wel schade
vergoeding werd betaald, werd in be
slag genomen. De primaat van Spanje
heeft nu aan de minister van buiten
landse zaken medegedeeld dat het
Spaanse episcopaat geen bezwaar meer
heeft tegen de hervatting van de arbeid
van het Londense genoodschap.
Toch is er nog een sterke- oppositie
tegen de nieuwe koers van de regering,
tot grotere vrijheid van de protestanten.
(Advertentie)
Snuif en wrijf
Uw verkoudheid van neus,
keel of borst weg met
De vier grootste vrije kerken in
Wales, te weten de baptisten, me
thodisten, congregationalisten en
presbyterianen, hebben een 31 pa
gina's tellend schema uitgegeven
handelend over het eventuele
mengaan van deze vier kerken. De
voorgestelde naam voor de dan
ontstane kerk zal zijn „De Ver
enigde Kerk in Wales".
GOUDEN HEREN ZEGEL
EN MONOGRAMRINGEN
Ltvtring van Jt productin der Constant fabitkm uitsluitend via dt erkende juweliert
Het rapport, dat vorige week is vrij
gegeven, is verdeeld in twee delen. Het
eerste bespreekt de vraag „waarom
eenheid?". Het tweede deel behandelt
meer de organisatorische kant van het
samengaan, en de leerstellingen.
Het gehele rapport ademt de sfeer
van een „interimrapport", alleen ge
publiceerd ter informatie aan de ker
ken, zodat die kennis kunnen nemen
van de stand van zaken na vier jaar
werken aan de eenheid.
Het voornaamste doel van de inhoud
van het rapport is het samengaan van
meer dan de vier genoemde kerkge
nootschappen te bevorderen. Hoewel
men niet kan verwachten, aldus het
rapport, dat de verschillende „takken"
van de kerk overeenstemming over al
le theologische vraagstukken.zullen be
reiken, en men vrij moet zijn in het
verschillen van meningen zal de „Ver
enigde Kerk van Wales" zichzelf be
schouwen als deel van de ene Heilige
katholieke en apostolische kerk, het li
chaam van Christus.
Organisatie
Men verwacht niet dat een algemene
organisatielijn uitgestippeld kan wor
den, maar het schema vermeldt wel
voorstellen tot het onderbrengen van de
verschillende kerken lil districten, ver
tegenwoordigd in de Synode van de
„Verenigde Kerk van Wales". Elk dis
trict afzonderlijk zal dan zaken als pre
dikantsvoorzieningen, kerkelijke bijdra
gen en afvaardiging naar de Synode
kunnen regelen. Het is klaarblijkelijk
niet de bedoeling dat de plaatselijke
kerken afgevaardigden sturen naar de
Raad.
De kerkgebouwen zullen over de te
vormen gemeenten worden verdeeld, en
elke gemeente zal het récht hebben
haar eigen predikant te beroepen.
Vooral de Jezuiet Eustaquio Guerreri
waarschuwde in een Spaans tijdschri"
voor de protestanten.
„Als de protestante minderheid
hij in tegenstelling tot de officiële cijfei
van de regering aanduidt met het ge-.
tal 15.000) inderdaad gelijk gesteld gaanF
worden, dan moet men van meet af aanpï
bedenken dat zo'n stap „het onschat-l^
bare goed van onze religieuze eenheid"^'
veel schade kan gaan berokkenen.
In politieke kringen In de Spaans»
hoofdstad meent men toch dat de rege-F
ring ondanks zulke tegenstand besloten
heeft de gelijkstelling van de protestan-L
ten door te voeren, al was het alleen[y
maar om de tegenstelling in dit opzichtf®
met andere Europese landen zo klein]1
mogelijk te maken.
(Van onze correspondente) K'
Blijkens een uit Arnhem afkomstig'L
bericht in Het Vrije Volk is de genees-fu
heer-directeur van de Johanna Stich-IL
ting, dokter A. Klapwijk, op het ogen-fS
blik nog waarnemend directeur vanlR
Het Dorp, een lectoraat aan de Vrije'0
Universiteit in de leer van de revalijf
datle aangeboden. Dokter Klapwijkp
blijkt het aanbod nog in beraad
hebben.
Hij heeft het voor zichzelf nog ni
uitgemaakt of hij moet accepteren
weigeren. Hij heeft zelf verklaard, da.
de onderhandelingen nog gaande zijnl
In de omgeving van de dokter neemt meiT
aan, dat hij naar Amsterdam zal gaanr
De leeropdracht die hier wordt bedoelq?1
zou voorlopig toch maar enkele uren peif'
week vergen van de bekende revalidatie!
arts, die een oud-student van de V U.
en later zich heeft gespecialiseerd aar.,
de Leidse universiteit.
Aan de laatste universiteit heeft men
vier jaar geleden de jonge Arnhemse^
arts, die juist in de veertig is, een hoogc
leraarschap aangeboden, maar in overf
leg met zijn hoogleraren heeft hij toeifi?
gekozen voor het directoraat van der.
Johanna Stichting, die onder zijn leiding
en onder die van de economische direcf
tcur J. W. van der Ben (samen hebbeif
zij de conceptie van Het Dorp op papieiai
gezet), de laatste jaren een grote faaraL:
heeft gekregen.
Als dokter Klapwijk het lectoraat i_.
Amsterdam aanvaard, zal hij de eerster
docent in de revalidatietecliniek aan cl(L
V.U. zijn. Dokter Klapwijk heeft niett
ogenblikkelijk de eervolle opdracht a
vaard vanwege zijn gebondenheid
zijn Arnhemse taken. Die zijn hem. heeft
hij gezegd, heel dierbaar. Buiten z"
werk op de Johanna Stichting en 1
zeer veel omvattende werk voor
Dorp (men zoekt op het ogenblik
juiste man voor de directeursstoel) heefC
dokter Klapwijk een eigen, kleine prakp
tijk in het Arnhemse Diaconessenhuis enJ(
is hij bovendien nog con-rector van dtec
Christelijke Academie voor Lichamelijk^
Opvoeding. L
(Advertentie)
SPIEGELGLADDE STALEN
ZOOI. VEDERLICHT
Stille, vriendelijke pastorie, ik breng U mijn
groet!" Zo luidt de eerste regel van een ver
rukkelijke, zij het ook ouderwetse roman, geti
teld „De Pastorie van Nöddelo", geschreven
door een onbekende Deense Nicolaas, oud acht
tien jaar, en door de Rotterdamse predikant-lite
rator Haspels in het begin van deze eeuw ver
taald. Verhalen over dorpspredikanten en hun
gezinnen waren destijds in de mode, zoals ze
dat trouwens in Amerika nog zijn, getuige de
ware stroom van domineeskinderen, die het le
ven van hun ouders schilderen; het Europese
genre is allengs in het vergeetboek geraakt. Mis
schien omdat onze auteurs wel wat erg omslach-
tig-rhetorisch waren: misschien omdat hun ver
tellingen te langdradig zijn. en er feitelijk zo bij
zonder weinig gebeurt Misschien ook omdat
geen mens na twee wereldoorlogen meer gelooft
in een pastorie als in een eiland van gelukza
ligheid, en men gelijktijdig meent de werkelijk
heid meer recht te doen door de perversiteiten
en ellenden van ontspoorde mensen te tekenen?
Het is overigens wel spijtig: deze afkering van
het gave en gezonde!
Ik prijs me ondertussen gelukkig dat ik die dui
zend liefelijke pastorieën nog heb megen leren ken
nen. Het waren er dan mogelijk welgeteld geen
duizend, en er waren ook wel min of meer onbe
woonbaar verklaarde woningen bij, maar de sfeer
van stille vriendelijkheid was er zeker in aanwe
zig, en die heeft een grote bekoring op me uitge
oefend.
Wat lagen ze daar heerlijk temidden van de Gro
ningse. de Friesche en de Drentse dorpen en vel
den. Toegegeven, we zagen hen op hun allerbest:
des zomers in de hondsdagen, als we fietstochten
maakten, of met voorwereldlijke voertuigen als
paardetrams of landauers de boer op gingen. Die
zelfde pastorieën waren heel wat minder idyllisch
als het spijkerhard vroor, en hun bewoners zich
's morgens min of meer uit hun bed moesten los
hakken om op te staan. Ze waren evenmin bestand
tegen wolkbreuken en stormen, die maakten dat
hele kamers onder water kwamen te staan. Van
al die ongemakken had je niet het flauwste benul,
.vanneer je er 's zomers te gast was, en gezellig
in de tuin zat op een uur dat de legioenen mug
gen te lui waren om hun jengelzang aan te hef
fen. In plaats van de gebreken zag je enkel maar
de deugden.
Eerste deugd: de studeerkamers met hun zware
rijen folianten in de boekenkasten, met het over
laden schrijfbureau, waaraan de pastor loei zijn
preken placht te schrijven en waarop allerlei an
dere herderlijke documenten rustten. Studeerkamers,
waar je als vanzelf je stem dempte vanwege de
hoge gedachten, die hier rond waarden. En stu
deerkamers. waarin die dominees zich altijd weer
geheimzinnig terugtrokken ter voorbereiding van
kerkdiensten en catechisaties van vergaderingen en
besprekingen.
Dan tweede deugd: de huiskamers vol enorme
meubelstukken. vol kaften en tafels en stoelen en
weet ik wat meer. Met vooral de nodige bescher
mende glasgordijnen, die je wel toestonden om het
leven in de dorpsstraat gade te slaan, maar du
geen enkele brutale blik van buiten naar binnerfA
toelieten Want in de pastorie waakt men over hejJ
dorp, maar men voelt er beslist niet voor dat heiL
dorp de pastoriebewoners óók op de vingers kijktJE
Al weet men dan ook heel best, dat er binnedG
die muren geen woordje gesproken, en geen zuchtjfV
geslaakt wordt, dat niet in de kortst mogelijke tijfv
tot aan de uiterste grenzen van de gemeenscha» n,
doordringt. Vl
En tenslotte derde deugd: de keuken. En in dijï!
keuken altijd een enorm fornuis, en daarop immo:
een evenredig grote pan soep. Want de pastorieën
zijn in het verleden de soepfonteinen van het platte tr
land geweest, en geen mens weet hoeveel domiJL
neeskinderen klompen en schoenen versleten hrb- E
ben bij het wegbrengen van geheimzinige trans] d
porten versterkende middelen naar zieken en inval a
liden, naar kraamvrouwen en bejaarden.
Ja, dat was de stille, liefelijke pastorie. Etf
thans glimlachen we erover en steken er een beet
je de draak mee. De soep komt nu van sociale
zaken en de levenswijsheid krijgen we uit he
kijkkastje. De oude pastorieën staan leeg en he ffj
predikantsgezin woont in 'n soortement bungalow
tje tussen anderen in. Maar ik bliif dankbaar dat v
die oer-pastorieën me hebben bekond: ze hebbel
me mee de weg gewezen naar dat wondere amhtï®
dat veel minder romantisch en tegelijk oneindig
veel wonderlijker is dan ik destijds ooit vermoed*—
de!
