HOT SHOPPES
HET ROTSOORD
rEen mens moet eten-n
horeca-creatie van man, die met een „root beer stand" begon
wereldprimeur bij onderwijs
aan slechthorenden
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1963
Marriott als student al zakelijk
C_J
Conrad Hilton, de man, die zich eigenaar
kan noemen van een keten van hotels over de
hele wereld, is door zijn recente vestigingen
in Nederland, verreweg de bekendste hotel-
magnaat van de Verenigde Staten geworden.
Maar het verhaal van zijn succes staat niet
alleen. Er zijn in de Verenigde Staten nog
meer voorheelden van mensen, die in de ho-
reca-business tot grote en opvallende succes
sen gekomen zijn. J. Willard Marriott Sr. is
één van die mannen. Hij is de president van
Hot Shoppes Incorpo
rated, een concern,
dat zich in vele van de
Verenigde Staten be
zighoudt met het voe
den van hongerige
mensen tegen een re
delijke prijs in een
nogal luxueuze of exo
tische omgeving.
Het verhaal van J.
Willard Marriotts ge
slaagde weg naar de
top, begint weliswaar
niet hij de geschiede
nis van de krantenjon
gen, die het in de
moeilijkste omstan
digheden toch rooide,
maar het'lijkt er wel
veel op.
J. Willard Marriott,
da president'direc-
teur van Hot Shop
ges langs de Potomac-rivier in
Washington bouwen. Een luxueus
motel met 370 kamers. Daarna
volgden nog vestigingen in vijf.
lp zes andere plaatsen, en naast die
groots-opgezette motels, verrezen
P ook nog de restaurant-variëteiten:
de „Mighty Mo" drive-ins, de ca-
fetaria's, en de grote restaurants,
,v i maar ook snackbars langs de gro-
te toegangswegen naar New York
m en in Florida.
Marriotts was en Is een man,
die niet bang is om iets aan te
pakken. Wat hij en zijn vrouw
Alice in 1927 begonnen is nu een
machtig concern met zo'n 125 in
vesteringen, met een eigen room-
ijsfabriek, met een eigen drukke
rij, met eigen proefkeukens en
een grote veeboerderij in Fau
quier Couty, Virginia, waar het
vlees voor de „Hot Shoppes"
groeit aan de koeien en schapen,
die daar grazen.
En de omzet van nu? Meer dan
zestig miljoen dollar en dat wordt
bij elkaar gebracht door miljoenen
etende Amerikanen, die vlot en
vriendelijk worden bediend door
de 8600 mensen, die nu het perso
neel van het Marriott-concern vor-
De jonge Marriott dan. bewees
al heel vroeg over een goed ont-
wikkeld zakeninstinct te beschik
ken i
hij
tien jaar oud, toen hij voor de
eerste keer de boerderij van zijn
I vader in de staat Utah verliet om
I een trein met schapen naar San
Francisco ite begeleiden. De d>ie-
I ren moesten dn de havenstad in
Califtornië worden verkocht en
II Marriott bleek toen al zoveel
handelsgeest te hebben, dat hij
met een zoet winstje naar de
„ranch" terugkeerde. En toen hij
j ging studeren aan de Universiteit
f van Utah, hoefde hij zich over
I een studietoelaige van. vaders
kant weinig zorgen te maken.
rnt in die dagen ging Manyott
de textiel.' Hij verkocht warme
winterkleren aan .lumberjacks"
in de houthakkerskampen van de
westelijke staten en op een ogen
blik had hij 45 medestudenten
aan het werk, die voor hem met
lekker warme, lange onderbroe
ken de houthakkerskampen van
zeven staten afreisden. In één
seizoen verdiende hij op deze ma
nier drieduizend dollar.
J. Willard Marriott was dus
een veelbelovend zakenman, toen
hij nog maar' nauwelijks afge
studeerd was. En passant was hij
ook gedurende twee jaar zende
ling voor de Mormonen in de
staat New England en hij volgde
daarbij het voorbeeld van vele
bewoners van Utah, een voor
beeld, dat ook heden ten dage
nog wondt gevolgd en dat zelfs
de „missionaries" van de Heili
gen der Laatste Dagen naar de
Nederlandse huisdeuren brengt.
In zaken
In 1927 echter, kreeg Mar
riotts broodwinning definitief
gestalte. Met vijfhonderd dol
lar op zak trok hij naar de
hoofdstad Washington en in de
14th Street verscheen voor het
eerst boven een pijpenla het
uithangbord, dat nu bekend is
in de U.S.A.: „The Hot Shoppe".
J. Willard Marriott was nu de
finitief in zaken. Voor hem
Het witte nijlpaard
Het witte nijlpaard, door G.
van Veldhuizen. Uitgave N.V.
Gebr. Zomer en Keuning, Wa-
geningen.
Ds. G. v
de lezers
onbekende
blijk in
Veldhuizen, die voor
n onze bladen geen
geeft van zijn lief-
'olkswijk" eens te
en vlot geschreven
roman, die hij „Het witte nijl
paard" heeft genoemd. In deze ro
man voert hij verschillende per
sonen ten tonele, die allen, bewust
of onbewust, een rol spelen in een
volkswijk van een grote, overigens
fictieve stad. De belevenissen van
deze mensen en hun wijduiteenlo-
pende reacties daarop projekteert
de schrijver tegen de ontroerende
geschiedenis van de vlucht van Jo
zef en Maria met het Kind Jezus
naar Egypte. Dat verhaal heeft
voor de één in zijn persoonlijke
situatie een heel andere beteke
nis, dan voor de ander, maar ten
slotte leidt het voor ieder toch
naar hetzelfde punt. namelijk tot
de overtuiging, dat de vlucht door
gaat. Het witte nijlpaard wordt in
het verhaal genoemd de taxichauf
feur Piet Wulders, een wat onbe
houwen man, maar een, die Gods
stem gehoord heeft. Hij betekent
veel voor Bram van Vollenhove,
een vicaris, die over veel dingen
nog met zich zelf in het reine
moet komen. De tekening van de
in „Het witte nijlpaard" voorko
mende figuren is van dien aard.
dat velen er mensen uit hun eigen
omgeving en misschien wel zich
zelf in zullen herkennen. Dat is
onzes inziens de grootste verdiens
te van het boek. De verhaaltrant
van ds. Van Veldhuizen is, zoals
men wel weet, prettig en onder
houdend. Zijn boek, dat méér wil
bieden dan alleen maar een boei
end verhaal over mensen uit de
volkswijk, zal dan ook stellig veel
Waardering ontmoeten.
stond één ding muurvast: de
mensen moesten altijd eten en
ze zouden bij hem terugko
men, als dat voedsel goed toe
bereid was en niet al te duur.
„The Hot Shoppe" specialiseer
de zich in „root beer", een frisse
dronk, die zelfs in de verste ver
te niets met bier uitstaande had,
maar die werd (en nog wordt)
gemaakt van siroop van wortels
van een Mexicaanse plant, over
goten met spuitwater. Dat „noot
beer" is in de States nog altijd
bijzonder populair en in de zomer
van 1927 vroeg Marriott (met
een uitgebalanceerd gevoel voor
reclame) voor deze frisdrank ex
tra aandacht van de bewoners
van het deel van Washington,
waar zijn eerste „Hot Shoppe"
stond. Hij deelde bonnen uit voor
gratis „root beer" en dat deed de
verkoop van deze verfrissing der
mate stijgen, dat hij al spoedig
een tweede „root beer stand" kon
openen aan de 9th Street North-
Getrouwd
J. Willard Marriott en zijn
rnige zoon, die ook directeur van
iet concern is. zoeken liet niet
lechts in het leveren van goed
dkoop mogelijk voedsel,
iok in
sfeer.
Hotel, dal
voor vijf miljoen dollar in Phila
delphia werd gehonwd, heeft niet
alleen een eigen zwembad, maar
ook een restaurant, dat geheel
ingericht is in Polynesische stijl
en dat de naam „Kona Kai"
kreeg.
Aan het
volle zomer, keerde Marriott te
rug naar Utah om daar te trou
wen imt Alice Sheets, het meis
je. dat al in zijn schooljaren in
zijn dromen de eerste plaats had
ingenomen, nog vóór zijn definitie
ve plannen om een keten van goe
de en goedkope restaurants in de
Verenigde Staten te creëren. In
een T Ford gingen J. Willard en
Alice naar hun twee „Hot Shop
pes" in Washington D.C.
Daar deden de jonggehuwden
een teleurstellende ontdekking.
Naarmate het konder werd, dron
ken de Washingtonians minder
van liun ijskoud „root beer" cn
dank zij Alice Marriott werd toen
de vondst gedaan, die het Mar-
riottconcern later groot zou ma
ken.
Alice stelde voor de verkoop ter
hand te gaan nemen van „Hot
Tamales", een pikant vleesgerecht
van Mexicaanse origine, van soep
en andere koudweermenu's. De
zaak bloeide opnieuw en binnen
het jaar was Marriott zover, dat
hij één van zijn idealen kon ver
wezenlijken: een restaurant, waar
de klanten in hun auto's konden
binnenrijden en een vlotte, snelle
bediening ontvingen. Het werd het
eerste „drive in"-restaurant van
de hoofdstad Washington.
Veel belangstelling
uit buitenland
Uit het buitenland komen
ze kijken, professoren uit
Zuid-Afrika en Amerika,
onderwgs-inspecteurs uit
Duitsland en België. Leer
lingen uit het
hele land zitten
er in de banken
en directeur W.
Bosman zegt:
„wat wij hier
aan techniek
hebben, is
uniek".
Het Rotsoord, de
christelijke school
voor slechthoren
den in Utrecht,
heeft internatio
nale naam en be
langstelling. Dank
zij nieuwe Neder
landse vindingen
staat zij vooraan
op het gebied van
onderwijs aan in
het gehoor ge
handicapte kin
deren en behoort
zij tot de modern
ste scholen ter
wereld.
Met een ingenieus, door Phi
lips ontwikkeld, systeem heeft
Het Rotsoord een belangrijke
stap vooruit gedaan ,en moge
lijkheden gecreëerd, die er
vroeger niet waren: gloednieu
we en kostbare (3300 gulden
per lokaal) apparatuur hebben
het onderwijs verregaand ge
perfectioneerd.
Trillingen
Bij dit nieuwe systeem wordt
gebruik gemaakt van magneti
sche trillingen. De onderwijzer
spreekt door de microfoon, de
leerlingen vangen met hun hoor-
De nieuwe vinding van Phi
lips: de ringleiding gemonteerd
in de halsband, zodat de kinde
ren ook als zij voor het bord
moeten komen in hun mag
netisch veld blijven. Door mid
del van de microfoon op de
borst kunnen ze zich verstaan
baar maken. Ook de onderwij
zeres draagt zo'n microfoon.
apparaatjes de trillingen, die
magnetische trillingen J
omgezet, op.
Dat is op zichzelf niet zó
nieuw. Het principe van magne-
Zelfs tijdens de crisisjaren ging
het met „The Hot Shoppes" ex
celsior. De lage prijzen konden
worden gehandhaafd en Marriott
leverde ondanks dat prima kwali
teit.
In 1933 waren er zes „Hot Shop
pes" in bedrijf en de totale om
zet bereikte in dat jaar een mil
joen dollar.
Paleizen
Ware eetpaleizen hadden in die
vijf jaren reeds de plaats ingeno
men van dat eerste onooglijke win
keltje aan de 14th Street. En op
nieuw bewees Marriott een man
van zijn tijd te zijn, die oog had
voor de mogelijkheden, die als het
ware voor het grijpen lagen. Hij
ontdekte, dat mensen, die op het
punt stonden een vliegreis te be
ginnen op het naburige vliegveld,
eerst bij hem voedsel kwamen in
slaan. Hij pakte ook dit groot aan
en begon maaltijden té leveren
aan diverse luchtvaartmaatschap
pijen.
Het „Hot Shoppes"-concern ver
sterkt op dit ogenblik de inwendi
ge mens van luchtreizigers op
tien belangrijke vliegvelden in de
Verenigde Staten. Nog een an
dere tak van voedselvoorziening
vroeg en kreeg Marriotts aan
dacht. Hij begon met het „uitzen
den" van lunches en diners naar
grote bedrijven en regeringskanto
ren en ook dat bleek al spoedig
„big business" te zijn.
Hotels
J. Willard Mafriotts sprong in
het hotelwezen was nog maar een
kwestie van tijd. In 1957 liet hij
voor vijf miljoen dollar het Mar
riott Motor Hotel bij de Twin Brid-
In de slagerijen t an het „Hot Amerika zeer populair is en die
Shoppes"-concern, die hun vlees 00j. dc snackbars en cafetaria's
krijgen van de eigen veeboerderij ;W„r/nm/ em Ueeds heken.
welwillender
Virginia, wordt vrijwel
tinu het gehakt gedraaid voor de j dere klank
„Hamburgers", een eterij, die in onthaal begint te krijgen.
tische trillingen wordt in de
school al geruime tijd tegepast
en er is veel mee geëxperimen
teerd. Maar in de loop van de
jaren is dit systeem aanzienlijk
verbeterd, in nauwe samenwer
king met drs. J. J. Groen,
audioloog aan de Utrechtse uni
versiteitskliniek (en adviseur
van het schoolbestuur) en Phi-
Er waren namelijk bezwa
ren. Door een ringleiding langs
het plafond werd een horizon
taal magnetisch veld tot stand
gebracht, waardoor de leer
lingen de leraar en elkaar wel
goed konden verstaan, maar
het nadeel was dat de trillin
gen die dwars door muren
gaan ook in andere loka
len werden opgevangen. Een
complete spraakverwarring
was er het gevolg van.
Door dat horizontale magne
tische veld was het de leraar
zelfs mogelijk met kinderen
op de speelplaats te spreken.
Een ander nadeel van dit sys
teem was dat de onderwijzer
aan zijn stoel achter de mi
crofoon was gekluisterd.
Nieuwe vinding
Die problemen zijn nu opge
lost. Philips vond een nieuw sys
teem u.t, een vinding waarop zij
noga' trots is. In plaats van een
horizontaal magnetisch veld
werd een verticaal veld gecre-
eerd door middel van een ring
leiding die onder elk van de
stoelen van de kinderen werd
geplaatst.
I Iedere leerling heeft nu dus
zijn eigen magnetisch veld. Zon-
Ider anderen te storen kan de
onderwijzer gemakkelijk met de
I kinderen spreken.
Bovendien kan liij
zich vrij door het
lokaal bewegen:
de vasle microfoon
is vervangen door
een microfoon die
hü op de borst
meedraagt en die
door een lang snoer
is verbonden met
Moet een kind
voor het bord ko
men waardoor
het dus zijn mag
netische veld zou
verlaten dan
krijgt het evenals
de onderwijzer een
borstmicrofoon, in
de halsband waar
van de ringleiding
is aangebracht.
Het neemt dus al
lopend zijn
magnetisch
met zich.
Voor de leerlin-
hoefijzervormige
tafel zitten, is het
systeem zeer een
voudig: ze hoeven
slechts een knopje
om te draaien om te kunnen
spreken en zich verstaanbaar le
maken voor leraar en klas
genoten.
„De toepassing van deze nieu
we vinding is een groot succes",
zegt directeur Bosman. Er wor
den aanzienlijk betere resulta
ten mee geboekt dan met vroe
ger gebruikte methoden. Uit het
hele land krijgen wc brieven
binnen van ouders, die hun kin-
n-ige tafel krijgen de kinderen les. Dat
de ringleidingen, die de magnetische velden doen
kunnen ze elkaar en de onderwijzers duidelijk vers
Veel aandacht wordt
Rotsoord besteed aan
dividiteel contact lusse
kracht en leerling. Fot
juffrouw T. A. Th.
Wal in een „onderonsj
Op het ogenblik hebben we
geveer 130 kinderen, waarvan
een belangrijk gedeelte is onder
gebracht in Utrechtse pleegge
zinnen. De school omvat een
kleuter-, een lagere- en een ulo
afdeling, die worden geleid door
zeven leraren en leraressen plus
twee logopedisten, een gym
nastiekleraar en een handwerk-
onrierwijzeres. Dan zijn aan de
school een keel-, neus- en oor
arts, een psycholoog en een
audioloog verbonden. Die zijn
er om te bepalen of de kinderen
geschikt zijn tot de school te
v/orden toegelaten en voor de
tussentijdse controle.
Méér scholen
De heer Bosman is niet ten
onrechte trots op zijn school,
cic al zoveel blijken van belang
stel'. ng ook van ver over
de grenzen heeft ondervonden
en nog steeds ondervindt.
„Maar", zegt hij. „bij het pu
blick merk ik nog wel eens veel
onbegrip op. Dat komt omdat
het. een b.l.o.-school is".
„Teveel wordt er nog gedacht
aan een school voor debielen.
Dat is natuurlijk onzin. Het ver
schil met andere scholen ls al
leen de manier, waarop les
wordt gegeven, de apparatuur".
Ef n
ns van directeur Bos-
er protestantse scho
len voor slechthorenden. Naast
18 neutrale en r.k.-scholen
staan er nog maar drie pro
testantse: in Leiden. Voorburg
en Utrecht. Meer scholen en
dan gespreid over het hele
land zijn hard nodig. Voor
