Jlieutuc g eütórfje (tfouranl
Crisis in betrekkingen
Amerika-Engeland
Commentaar
Bonn heeft weer
een kabinet
FILM
VS helpen niet meer
met Skybolt-raketten
Toestand rond Seria
blijft nog verward
K.L.M. zal nog verder
moeten inkrimpen
(""O
Onze schrijvers willen
ook in welvaart delen
WOENSDAG 12 DECEMBER 1962
KANTOREN: Steenstraat 37.
TELEFOON: alle afdelingen 31441.
KLACHTENDIENST: bezorging 18—19 u.
ADVERTENTIES: 0.20 per millimeter.
Familieberichten 0,18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting).
POSTREKENING: 58936.
Drieënveertigste jaargang no. 12656
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
„StantpasHcfi is gbebltofa
myn her! ia tcgbeaspoei"
ouderwets
Zie pagina 5
Nieuws in
één oogopslag
In de betrekkingen tus
sen Amerika en Engeland
driegt een ernstige crisis te
zijn ontstaan als gevolg
van het feit, dat de Ame
rikanen teruggekomen zijn
op hun toezegging, de Brit
ten Skyboltraketten te le
veren. waarmede Engeland
in tijd van oorlog zijn
kernwapens zou moeten
lanceren. Als de Britten
deze raketten niet krijgen,
zullen zij uitgeschakelt zijn
als (derde) onafhankelijke
kernmacht.
In Broenei is de opstand
aan het inzakken. Zware
gevechten zijn er totdusver
niet geweest. De gijjzelaars.
die zich in Seria toch nog
in handen van (ongeveer
50) opstandelingen zouden
bevinden zijn inmiddels be
vrijd.
De Westduitse bondsre
publiek heeft weer een ka
binet. Zeven ministers uit
het oude kabinet keren
niet terug, van de zeven
nieuw-aangetrokkenen kan
gezegd worden dat zij de
gemiddelde leeftijd van de
bewindslieden sterk heb
ben verlaagd. Aan defensie
wordt Strauss opgevolgd
door dr. Kai-Uwe von Has-
l de
zitters van de CDU. De
enige ontevreden partij is
de CSU.
In Argentinië is het ge
zag van president Quido
weer eens aangevallen nu
door de commandant van
de luchtmacht, generaal
Alsina, die de wijk heeft
genomen naar Cordoba.
Volgens de eerste berich
ten blijft de luchtmacht
trouw aan de regering. Op
volger van Alsina is briga
de-generaal Armanini-
Minister-president De
Quay heeft gisteren in de
Eerste Kamer het eigene
vart dit kabinet getypeerd.
Het is vooral gericht ge»
weest op de ontplooiing
van de vrije krachten in
de maatschappij en op de
verruiming van de per
soonlijke verantwoordelijk
heid. Het heeft zich ook
geconcentreerd op de ver
sterking van de maat
schappelijke solidariteit.
Tsarapkin heeft in Ge-
nève te verstaan gegeven
dat er voorshands geen
hoop bestaat op een ver
drag tot stopzetting van de
kernproeven Hij weigerde
namelijk uitbreiding te ge
ven aan het Russische
voorstel voor een controle
op naleving van het ver
drag door middel van drie
„kasten". De V.S. zijn niet
bereid tot een ongecontro
leerde stopzetting.
stralende overwinnaar
(Van een onzer redacteuren)
l^R dreigt een ernstige crisis in de betrekkingen tussen de twee grootste
westelijke mogendheden: de Verenigde Staten en Engeland. De sfeer
was in de afgelopen weken reeds vertroebeld door de redevoering van
Dean Acheson, de vroegere (democratische) minister van buitenlandse
zaken van de Verenigde Staten. Deze had zich naar de mening van dc
Britten nogal denigrerend uitgelaten over de ondergeschikte rol, die Enge
land op het ogenblik nog in de internationale politiek speelt. Toen kwam
de mededeling, dat de Amerikanen om technische en financiële redenen
moesten afzien van de ontwikkeling van de Skybolt, een raket met
reikwijdte van 1600 km.
Geen „stadhouder" voor Strauss
(Van onze correspondent in Bonn)
De veertigdaagse regeringscrisis
in de Westduitse bondsrepubliek is
ten einde. Zeven ministers uit het
oude kabinet keren niet meer terug.
Zeven nieuwe ministers komen.
En ook wanneer er aanzienlijke twij
fel is gebleven ten aanzien van de sta
biliteit van deze nieuwe regering, kan
men toch wel zeggen, dat er iets is ver
anderd wanneer van de twintig ministers
rond een derde wordt vervangen. En
hoewel er drie nieuwe ministers ouder
zijn dan hun voorgangers is door ver
jonging op andere posten toch veel vers
bloed in bet kabinet, gekomen en de
doorsneeleeftijd sterik verlaagd.
In de nieuwe regering, de vijfde sinds
de oprichting van de Bondsrepubliek in
1949 hebben nu o.m. zitting:
Kanselier dr. Konrad Adenauer (tot
de herfst van 1963; CDU), vice-kanse-
lier en minister van economische zaken
prof. Ludwig Erhard (CDU); buitenland
se zaken dr. Gerhard Schroder (CDU);
binnenlandse zaken dr. Hermaan Hol-
cherl (CSU); arbeid en sociale zaken
Theodor Blank (CDU); defensie dr. Kai-
Uwe von Hassel (tot dusverre premier
van de deelstaat Sleeswij k-Holstein
(CDU): verkeer ir. Hans-Christoph See-
bohm (voor de vijfde maal, CDU); zonder
portefeuille dr. Heinrich Krone (CDU).
In het kabinet hebben dus elf CDU-
ers, vijf liberalen en vier CSU-ers zitting.
De belangrijkste wijziging is onge
twijfeld aan de portefeuille van defen
sie, die de Beierse C.S.U. had willen be
houden na het gedwongen aftreden van
Franz-Joseph Strauss. De C.S.U. had
voor Strauss op de ministerstoel een
soort „stadhouder" willen neerzetten, die
hem kon vrijhouden voor een latere te
rugkeer van Strauss.
Dr. Kai-Uwe von Hassel, de benja
min onder de deelstaatpremiers, die een
zeer geslaagde carrière in het noorden
des lands heeft gemaakt en wie het be
sluit naar Bonn te gaan zeker niet ge
makkelijk Is gevallen (het kostte dr.
Adenauer veel moeite hem te overre
den), is zeker geen „stadhouder" voor
Strauss. Von Hassel blijft minister van
defensie tot de volgende algemene ver
kiezingen van 1965.
De liberalen hebben niet vastgehou
den aan hun ministers van financiën en
justitie, dr. Starke en dr. Stammberger,
die voor de C.D.U.-C.S.U. niet langer
houdbaar waren. Dit pleit waarschijn
lijk voor de liberalen als bewijs van
hun verbeterde coalitie-gezindheid. Of
er echter met dr. Ewald Bucher
(tegenstander van de politieke samen
werking met de christen-democraten)
als minister van justitie veel beter op
geworden, blijft een vraag. Van een
wijziging der financiële politiek onder
de liberaal dr. Dahlgrün is ook geen
sprake. Starkes blijft grondslag van de
financiële (spaar-) politiek der regering.
De Beierse C.S.U. is er het bekaaidst
afgekomen. De enige belangrijke porte
feuille is die van binnenlandse zaken.
Haar fractieleider Dollinger is geen mi
nister van financiën geworden, doch
moest zich tevreden stellen met het
schatkistministerie. De C.S.U. is onte
vreden. Men verwacht van haar in Bonn
nog allerlei nieuwe moeilijkheden.
Tien gewonden bij
trambotsing R'dam
Gisteravond zijn twee trams in Rot
terdam bij de Parksluizen met elkaar
frontale botsing gekomen. De gevol-
1 van de botsing waren ernstig: de
voorbalkons van beide wagens werden
volledig ingedrukt, waarbij de bestuur
ders vrij ernstig gewond raakten. In
totaal liepen tien mensen by deze bot
sing min of meer ernstige verwondin
gen op. Er waren drie wagens van de
DE SHELL heeft vandaag bekend gemaakt, dat de rebellen uit het
politiebureau te Seria (Noord-Borneo) verdreven zijn. De twintig
gijzelaars, die ondanks de optimistische berichten van gisteren, toch
nog gevangen bleken te zijn, zijn nu toch bevrijd. Ze zijn allen
ongedeerd.
De toestand van de gewonde Nederlander dr. J. R. Brondijk is nog ernstig.
In het geheel zouden er ongeveer vierhonderd Europeanen bevrijd zijn. die
van de opstandelingen opdracht hadden gekregen hun huizen niet te vi
laten.
T\E herovering wordt gemeld van Koeala Belait dicht bij Seria. waar de
opstandelingen de Europeanen onder huisarrest hadden gesteld. Acht
tien Australische zendelingen zijn met hun gezinnen van Lawas per vlieg
tuig overgebracht naar het eilandje Laboean voor de kust. De stad Toetong
50 km bezuiden Broenei is gezu, terd.
De stad Broenei is betrekkelijk rustig, doch de gevangenis 24 km buiten
de stad is door opstandelingen bezet. In Miri is de spanning wat afgenomen.
TAE premier van Malaysia, Toenkoe Abdoel Rachman, heeft in het parle-
ment verklaard dat machten van buiten af de opstandelingen var
wapens en geld hebben voorzien. Zij werden opgeleid te Malinau in Indone
sisch Borneo, 240 km ten zuidoosten van Broenei. De ambassadeur te Ma
nilla had hem gemeld, dat de president en vice-president van de Philip-
pijnen niets van de opstand hadden geweten, (doch hoge Maleise officieren
hadden het vermoeden geuit dat Manilla op de een of andere manier
rol speelde bij de opstand).
De Indonesische minister van voorlichting, Roeslan Abdoelgani, heeft de
Indonesische pers aangespoord de onafhankelijkheidsstrijd in Broenei te
steunen. De Indonesische ambassadeur te Manilla, Pamoentjak heeft aan de
Philippijnse vice-president medegedeeld, dat het voor Indonesië een logische
stap is, de onafhankelijkheidsstrijd in Broenei te steunen.
In Engeland neemt men echter
aan, dat het voornamelijk politieke
motieven geweest zijn, die er de
Amerikaanse regering toe gebracht
hebben, af te zien van de vervaardi
ging van de Skybolt. omdat de kern
macht van Engeland voor de naaste
toekomst uitsluitend op het bezit
van de Skybolt-raketten is gi
seerd. Zonder de Skybolt zou Enge
land ophouden, een onafhankelijke
kernmacht te zijn.
Dit is de achtergrond, waartegen de
strijd tussen de Amerikaanse en Britse
defensie-deskundigen zich afspeelt.
McNamara. de Amerikaanse minister van
defensie, is speciaal naar Engeland ge
reisd om over dit netelige probleem te
spreken. En McNamara is niet naar Lon
den gegaan om de Britse bezwaren te
vernemen, maar om te trachten, de Brit
ten te overtuigen van de noodzakelijk
heid, het Skyboltprojeot stop te zetten
Mocht dit hem niet gelukken, dan zal
wat hem beterft toch een eind aan het
project worden gemaakt, tenzij presi-
dent Kennedy anders zou beslissen. In
tussen heeft McNamara al contact met
Kennedy opgenomen.
Ingewikkeld wapen
Bij aankomst in Engeland verklaarde
McNamara gisteren, dat de Skybolt een
duur en uitermate ingewikkeld wapen
is. Alle vijf lanceerproeven. die tot dus
ver ondernomen werden, zijn mislukt.
De Amerikanen hebben al bijna twee
miljard gulden aan het projectiel ten
koste gelegd zonder dat er vooruitzicht
bestaat op een eindelijk succesvolle ont
wikkeling. Bovendien zijn de produktie-
kosten zo snel gestegen, dat de Verenig,
de Staten zich ernstig beraden, of zij
wel met de ontwikkeling van de raket
zullen voortgaan.
Voor vervolg zie pagina 7
President Nyerere van Tanganyika (links) sohijnt er plezier in te heb
ben met de president van Kenya, Kenyatta, op de foto te mogen. De
staatslieden ontmoetten elkaar voor een conferentie in het huis van
president Nyerere.
Te groot voor Nederland
TN verband met de nog steeds niet afnemende miljoenenverliezen is de
K.L.M. begonnen met een nieuw groots inwendig onderzoek, waarbij
honderden diensthoofden en afdelingschefs zijn betrokken. Aan de hand
van het eindrapport in januari zal de directie onderzoeken, welke koers
moet worden ingeslagen. Nu al echter is er alle reden aan te nemen, dat
men verder zal moeten inkrimpen.
De directie is namelijk tot de slot-
m gekomen, dat de verliezen niet bin-
;n drie jaar tot staan zullen zijn ge
bracht, maar bij de huidige organisatie
n lengte van jaren zullen voort-
Behalve naar Europese samenwer
king in de Air Union gaan de gedach
ten uit naar inkrimping van het lij-
nennet en -volgens geruchten van het
personeel.
De stoot is uitgegaan van de directie,
et van commissarissen Aanleiding is
het ook dit jaar verwachte verlies. Be
droeg het verlies vorig jaar f 77 mil
joen, in de eerste 9 maanden van 1962
beliep het al f 50 miljoen of slechts
f 2 min minder dan een jaar tevoren,
ondanks het meevallertje van de re
patriëring uit Nieuw-Guinea en het troe
penvervoer. De directie heeft geleerd
dat zij ten aanzien van de toekomst te
optimistisch is geweest en dat eerst
grondige veranderingen nodig zijn. wil
men de verliezen tot staan brengen.
Steeds meer komt men tot overtui
ging dat de KLM eigenlijk voor Ne
derland te groot is geworden.
TT/IJ WETEN het nu dus weer: na wij
de macht van God hebben overge
nomen, moeten wij bij onszelf de verant
woordelijkheid en de wijsheid zoeken, die
wij eens een Godheid hebben afgesmeekt.
Niet de eerste de beste heeft ons daarop
attent gemaakt. Het was John Steinbeck,
de bpfaamde Amerikaanse schrijver, die
dit brokje filosofie ten beste gaf, toen hem
deze week in Stockholm de Nobelprijs
voor literatuur werd uitgereikt. „Wij heb
ben," zo zei Steinbeck, „veel van de macht
geüsurpeerd, die wij eens aan God toe
schreven. Wij hebben het leven en de dood
van de gehele wereld en van alle levende
wezens in handen genomen. Het gevaar en
de glorie van de keuze berusten nu ein
delijk bij de mens. De vuurproef van zijn
volkomenheid is nabij," aldus deze Ame
rikaanse schrijver.
In wezen zijn al deze „wijsheden" zo oud
als de wereld. Steinbeck is met zijn op
merkingen beslist niet actueel. Maar het
is goed te weten, dat de huiveringwekken
de arrogantie van de mens, die in de rede
van Steinbeck openbaar wordt, niet het mo
nopolie is van de communistische atheïst,
maar dat in de kern van de zaak elk mens.
die zichzelf als een God opwerpt, tot dit
soort uitspraken komt. Het voordeel is
misschien, dat Steinbeck strikt eerlijk is.
Wie deze dingen leest, verwondert zich in
hoge mate over het ontstellende gebrek
aan zelfkennis. Het leven en de dood in
eigen hand? Geen sterveling weet, of hij
morgen nog leeft. En waarop Stein-
boek ongetwijfeld ook zal hebben ge
doeld de vernietigende kracht van de
kernbom dan? Of de mens die zal ge
bruiken het ligt in zijn hand. Maar dat
betekent toch niet, dat God daarmee niets
te maken heeft? Onze menselijke macht is
zelfs op dit punt begrensd. En dan is er
nog niets gezegd over onze verantwoor
delijkheid ten opzichte van elkaar, ten op
zichte van God, ook in deze tijd van atoom
bommen.
„De mens is onze enige hoop geworden,"
zegt Steinbeck „Ook ons grootste gevaar."
Dat laatste is juist, het eerste Goddank
niet. Als de mens onze enige hoop was,
als wij alleen maar afhankelijk waren van
onszelf, van de aan niets en aan niemand
gebonden autonome mens, zou er geen
greintje hoop overblijven. Onze enige hoop
ligt gelukkig elders, zij is van een andere
orde.
Steinbeck zal daar ongetwijfeld weet van
hebben. Maar hij accepteert niet, dat de
mens slechts toekomst heeft, als hij vol
ledig afziet van zichzelf. En als aan het
slot van zijn rede deze Amerikaan de pro
loog van het Johannes-evangelie met een
gruwelijke profanatie als volgt weergeeft:
„Aan het einde is het woord, en het woord
is mens, en het woord is met de mensen."
Dan geeft hij blijk van een zeer bewuste
verwerping van al hetgeen God in en met
deze wereld heeft gedaan en nog doet.
Hier is sprake van een dichtgooien van
alle vensters naar boven. Hie* is slechts
de bede op haar plaats: „Verlos, God, ons
mensen, van onze waan."
Hr. Ms. onderzeeboot Zwaardvis
- gisteren op de rijkswerf te Den Hel
der officieel buiten dienst gesteld. De
Zwaardvis, de laatste van de onderzee
boten die heeft deelgenomen aan de
tweede wereldoorlog en die nog in dienst
was, heeft vele gevaarlijke tochten on
dernomen. Op 6 december 1943 werd het
schip in tegenwoordigheid van Prins
Bemhard in Engeland in dienst gesteld.
Gisteren verloor dc bestuurder
van een grote Amerikaanse
wagen, komende uit Utrecht, bij
het Euromotel aan de rand van
Amsterdam de macht over het
stuur, toen een andere perso
nenwagen, welke hij aan het
passeren was, onverwacht naar
links uitweek en hem dwong op
de verhoogde middenberm aan
te sturen. De Amerikaanse wa
gen kwam op de andere weg
helft in botsing met een bestel
busje uit Amsterdam. Het busje,
dat gekraakt tegen een lan
taarnpaal bleef liggen, werd
geramd door een derde perso
nenwagen. Resultaat: twee ge
wonden eti een grote ravage
Meer dan twee jaar
voor zedendelict
Tegen de verdachte die zich voor
de rechtbank in Utrecht moest verant
woorden voor zijn aandeel in een zeden-
delicht, de 23-jarige F. V. uit Utrecht,
heeft de officier van justitie twee en een
half jaar m.a. en voorwaardelijk ter be
schikking stelling van de regering geëist.
De zaak werd met gesloten deuren be
handeld.
Uit protest niet
naar hoeken week
Vijfenzestig Nederlandse schrijvers
hebben in een manifest aan Staats
secretaris Scholten laten weten, dat
naar hun mening te weinig subsidie
wordt verstrekt aan de Nederlandse
letterkundigen. De Raad voor de
Kunst heeft voor de letterkunde een
subsidiebedrag van ruim f 200.000
voorgesteld, maar hiervan is tot nu
toe ongeveer f 60.000 beschikbaar ge
steld, terwijl de totale subsidiepost
voor de kunsten van '60 tot '63 is geste
gen van twaalf tot twintig miljoen
gulden.
Literaire tijdschriften worden zo zuinig
gesubsidieerd, dat er slechts minimale
honoraria kunnen worden uitgekeerd
Bovendien is de Nederlandse schrijver
door de beperkte omvang van ons taal
gebied vrijwel niet in staat van zijn pen
te leven, zodat hij gedwongen is het
schrijven als vrijetijdsbesteding te be
oefenen
Uit protest kondigen de adressanten
aan, dat z(j geen zitting zullen nemen in
commissies en jury's, die prijzen en reis
beurzen verdelen. Ook heeft men in de
zin toegekende prijzen te weigeren. Bo
vendien zullen zij komend jaar niet deel
nemen aan manifestaties van de Boeken
week. zoals Boekenmarkten. Boekenbal
en Boekenweeklezingen.
De bedoeling van manifest en protest
is erop te wijzen ,dat de letterkundige
niet deelt in de gestegen welvaart, het
geen voor beoefenaars van andere kun
sten wel het geval is.
Het manifest is o.a. ondertekend door
A. H. Gomperts, Ed Hoornik, Gerrit Kou-
wenaar, Alfred Kossmann, Harry Mu-
lisch,, Sybren Polet, Bert Schierbeek.
Adriaan van der Veen, Bert Voeten,
Marga Minco, J. C. Bloem, R. Blijstra,
A. den Doolaart, Hella Haasse, W. F.
Hermans, J. Klant, Lucebert, Cees Noote-
boom, Gab. Smit en Simon Vestdijk.
Rapportei
Tke kern van de depressie, die
*-* in Westeuropa beheerst, lag
gen bij het Skagerrak. Nadat het kou
front ervan met tamelijk veel regen ons
land was gepasseerd volgden opklaringen
en nam de wind belangrijk in kracht af.
Een vore van lagedruk waarin enkela
randstoringen voorkwamen strekte zich
vanmorgen van het depressiecentrum
naar de Engelse oostkust en verder naar
het Engelse Kanaal uit. In deze vore
kwam weinig wind voor. Aan de achter-
zijde ervan waaien over Schotland ech
ter krachtige en ten noorden van Schot
land zelfs stormachtige noordelijke win
den, die koude lucht aanvoeren, waarin
hagel en natte sneeuwbuien voorkomen,
de noordelijke stroming breidt zich lang
zaam naar het zuiden uit en het is te
verwachten dat hij in de komende 24 uur
geleidelijk ook ons land zal overspoelen.
De wind zal daarbij toenemen uit Eindh16
noordwestelijke richtingen en er zullen Zd.-Liirr
op de meeste plaatsen enkele buien val- Hcisink
len. De temperaturen zullen morgen over. |*?cWv
dag lager zijn dan vandaag. Kopcnh
De Bilt verwacht tot donderdagavond; Londen
Wisselende bewolking met nu en dan Bruseel
buien, sommige met hagel of natto Luxemt
sneeuw. Matige tot krachtige, aan de BorSeai
kust tot hard toenemende westelijke tot
noordwestelijke wind. Lagere tempera
turen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
Zon en maan: donderdag 13 december;
eon op: 8.39, onder 16.28, maan op: 18.49.
onder 10.24.
Dinsdag 18 december, laatste kwartier.
70
Tendens dalend
HET WEER CN EUROPA
hedenmorgen zeven uur
Ten-
per.
Station
Weers-
gestcldh.
11
li
3 E
!?-•
d
Sü
En
li
D. Hol
Ypenburg
Eeldc
De Bilt
Nico
Berlijn
Frankfort
MUnchen
Zürich
Genève
Wenen
Innsbruck
Belgrado
Athene
AJaccio
gh. bew.
windstil :0 -2
