EN ZIEIK BEN MET
U AL DE DAGEN
MET ESSO BENT U BETER UIT!
.Verzet bij de werknemers
tegen zondagsarbeid
A PRACHTIG TANKSTATION
Eerste fase concilie
werd afgesloten
Paus gaf veel
steun aan
progressieven
Een woord
vandaag
Werkcomité broederlijk
in Holland bijeen
IVÖROL
Ds. J. F. Berkel:
Vmuw2mt,!
ZATERDAG 8 DECEMBER 1962
Niet alleen religieuze motieven
In het algemeen kan gesteld
worden, dat het werken in ploe
gendienst op zondag, noch bij de
kerkelijke noch bij de niet-kerke-
lijke werknemers in trek is. Over
de hele linie bestaat een grote
weerstand tegen het werken op
zondag. Uit de kring van de werk
nemersvakbeweging valt in de
toekomst dan ook een vrij groot
verzet te verwachten tegen alle
pogingen om te komen tot verrui
ming van de ploegenarbeid,
waarbij de zondag wordt inge
schakeld. Tengevolge van het
streven de werktijd op den duur
te verkorten tot 40 uur per week
is het echter niet uitgesloten, dat
steeds meer ondernemingen er
naar zullen gaan streven de da
ling van het aantal produktieve
uren op te vangen door het instel
len van ploegendiensten.
Het verzet onder de werknemers
over de hele linie tegen werken op
zondag blijkt bijzonder duidelijk
uit een rapport over: Werken op
1 zondag, dat dezer dagen is gepubli
ceerd onder auspiciën van de Com-
missie Opvoering Produktiviteit
van de Sociaal-Economische Raad.
Het onderzoek werd verricht door
I het Instituut voor Arbeidsvraag-
J stukken van de Economische Hoge-
school te Tilburg en het Sociolo
gisch Instituut der Ned. Hervorm-
de Kerk.
i Het rapport: Werken op zondag,
vormt een deelrapport van een
I reeds eerder gepubliceerde studie
over ploegenarbeid. Voor het on
derzoek werden 205 arbeiders, die
in ploegendienst werken, geselec
teerd.
Tijd kerkdienst
meer aanpassen
(Van onze soc.-econ. redactie)
Voor het uitvoeren van het plan werd
contact gezocht met een chemisch be
drijf, waar ploegenarbeid voorkomt zo
wel met als zonder zondagsarbeid. Door
de omvang van dit bedrijf en door de
vestiging in een middelgrote stad met
een confessioneel gemengde bevolking
leek de kans groot, dat de onderzoeks
groep zo gunstig mogelijk kon worden
samengesteld.
Hervormden
Onder de hervormde arbeiders bleek
de randkerkelijkheid echter zo ver
voortgeschreden, dat het niet mogelijk
was een voldoend aantal onderzocks-
personen te vinden, van wie enig be
wust geloofsbelljden kon worden ver
wacht.
Beperking van de groep tot hervorm
de lidmaten bleek daardoor onmogelijk.
Van de ruim 200 uitgezochte protestan
te adressen waren er slechts 24, s
man en vrouw belde lidmaat w
van de N.H. kerk. Aanvulling met her
vormde geboorte en doopleden, die als
meelevend aangemerkt konden worden,
was onvermijdelijk.
Ook werd contact gezocht met een
metaalbedrijf in dezelfde stad. waar
een volcontinudienst gevolgd werd.
Ook dit bedrijf stelde adressen be
schikbaar, waaruit echter slechts zeven
protestantse onderzoekspersonen konden
worden geselecteerd. De groep kwam
er tenslotte als volgt uit te zien: Pro
testant «merendeel Ned. Hervormd) 75,
gemengde huwelijken 29, buitenkerke
lijken 21 en r.k. 80.
Bij het onderzoek bleek iedereen wel
erg gesteld te zijn op de vrije zondag,
maar over het algemeen speelden de
confessionele argumenten niet de voor
naamste rol. Waar deze argumenten
naar voren kwamen, bestond soms de
zondag te kunnen verdedigen.
I Inlichtingen: uw reisbureau en het "^4.
OOSTENRIJKS TOERISTENVERKEERS BUREAU Vj
Rokin ie, Amsterdam. Telefoon: 62188.
Heel wat minder feestelijk dan
de opening werd vandaag de eerste
fase van het concilie afgesloten. De
paus, kennelijk nog zeer vermoeid,
kon de gehele bijeenkomst niet bij
wonen en kwam slechts tegen het
slot. Dit alles was geen gevolg van
teleurstelling. Integendeel, de pro
testantse waarnemers in Rome
hebben reeds als hun mening uit
gesproken, dat deze eerste fase
meer vrucht heeft opgeleverd dan
men aanvankelijk verwachtte.
Deze fase is een „inrijden" ge
weest, waarin men gezocht heeft
naar de meest bruikbare werk
methode. Met het rapport over
„kerk", een van de belangrijkste
rapporten, is men niet klaarge
komen.
Oorspronkelijk was de verwachting dat
de overgrote meerderheid van de bis
schoppen dit rapport de weg van hef
rapport Openbaring op zouden sturen,
namelijk het terugverwijzen naar eer
nieuw ingestelde commissie van de kar
dinalen Bea en Ottaviani. Dit is evenwel
niet gebeurd. Men is zelfs aan stemming
riet toegekomen. De bisschoppen
zocht het rapport thuis nog eens
studeren en dan schriftelijk hun
bij het secretariaat kenbaar te maken.
Overzicht
Paus Johannes, die de werkzaamhe
den slechts per gesloten televisiecircuit
in het Vaticaan heeft gevolgd, is enkele
keren als de hoogste scheidsrechter op
getreden in gerezen kwesties, waarbij hij
zich door de mening van de gebleken
meerderheid liet leiden. Zo heeft hij de
verdere bespreking van het rapport
Openbaring doen opschorten toer
stemming aan de reglementair hiervoor
vereiste meerderheid van tweederde
slechts een kleine marge bleek te man
keren, en voorts tot de vergadering var
het concilie tot volgend najaar besloten,
nadat een groot aantal deelnemers had
laten blijken dit wenselijk te vinden.
Ook voegde de paus zich naar het ad
vies van talrijke bisschoppen met zijn
besluit tot instelling van een speciale
commissie voor coördinatie van het werk
der conciliecommissies in de interim-pe-
Contacl
leto Cicognani. de Vfcticêartse staats
secretaris, die voorzitter is van het Se
cretariaat voor buitengewone zaken. Via
deze functionaris en zijn secretariaat
dat in het bijzonder zijn vertrouwen
bleek te genieten, heeft de paus het
concilie op tactische wijze in een rich
ting gestuwd welke gunstig schijnt voor
de stromingen naar een grotere aanpas
sing van de kerk aan de behoeften van
de moderne wereld. Het gaat hierbij spe
ciaal om de wens van velen, de geloofs
leer gemakkelijker toegankelijk te ma
alleen voor de gelovigen, maar
de mensen buiten de R.K.
Kerk. zonder iets van de wezenlijke be
ginselen te laten varen.
Door deze houding heeft de paus steun
gegeven, aldus oordeelt men in Rome.
aan mensen als kardinaal Alfrlnk, de
aartsbisschop van Utrecht, Llenart van
Rljssel, Frlngs van Keulen, Suenens van
Mechelen, Montini van Milaan, Leger
Montreal en Lercaro van Bologna,
die zich bijzonder hebben onderscheiden
door de wijze waarop zij van hun Ideeën
getuigden.
Oecumenisch
Bijzondere aandacht wordt ook ge
schonken aan het optreden van kardi
naal Bea. de voorzitter van het secreta
riaat voor de eenheid der christenen,
als pleitbezorger voor de ..afgescheiden
broeders en zusters", die daarbij een
groot aantal bisschoppen speciaal uit
het oosten, achter zich kreeg. Hierdoor
heeft, aldus meent men. de oecumeni
sche gedachte, een der voorname achter
gronden van het concilie, aanzienlijke
versterking gekregen.
Als een van de markante trekken van
het concilie tot nog toe wordt genoemd
de grote vrijheid waarmee de bisschop
pen hun meningen naar voren hebben
gebracht, in een mate zoals met name
van de zijde der nlet-rooms-katholieke
waarnemers aanvankelijk zeker niet was
verwacht. De paus heeft zelf die vrije
meningsuiting aangemoedigd en hij zou
zelfs de leden van de Romeinse curie
(het kerkelijk bestuur) gevraagd hebben
zich in hun toespraken te beperken om
de algemene vergadering vooral niet te
beïnvloeden. Nu en dan werden dan ook
ter vergadering meningen verkondigd die
sterk tegen de traditionele opvattingen
ingingen.
De grootste weerstanden tegen
werken op zondag bleken herleid
baar tot: het alleen zijn voor de
vrouw op de werkzondag, eer
venswijze, die afwijkt van het ge
drag van de meerderheid va
mensen in de eigen omgeving en
het feit, dat vele gebeurtenissen
die op zondag plaats hebben
naar een andere dag verschoven
kunnen worden.
De commissie geeft in haar rap
port in overweging de zondagsar
beid zoveel mogelijk te beperken
en eventueel tot wisselsystemen
binnen de bedrijven over te gaan.
Bij de vaststelling van het werk-
rooster zou de vrije tijd zoveel
gelijk moeten samenvallen met die
van de schoolkinderen.
Ook wordt gedacht aan het stimule
ren van gesprekken in groepsverband
tussen vrouwen van continuarbeiders
over de indeling van hun huishouden.
Voorts zou gesproken kunnen worden
over de besteding van de vrije dag in
de week. Het idee van een kerkgang
in de week klinkt vreemd, maai
overwogen kunnen worden.
Differentiatie zou er ook gebracht
moeten worden in de tijdstippen waar
op zondags de diensten beginnen, zodat
het op deze dag de zondagswerkers ge
makkelijker gemaakt wordt ook nog
naar de kerk te gaan.
De commissie vraagt zich af, of bij
het bepalen van het aanvangsuur van
de kerkdiensten wel voldoende rekening
wordt gehouden met de behoefte van de
industriële samenleving. De zondag
morgendienst van 10 uur of 10.30 uur is
afkomstig uit een agrarisch levenspa
troon. Spreiding van de aanvangsuren
over de verschillende wijkkerken
goed mogelijk zijn. In dit opzicht
ook van het bedrijf uit meer overleg
gepleegd moeten worden met allerlei
Instanties.
Andere invloeden
Overigens heeft het resultaat van het
onderzoek wel uitgewezen, dat de zon
dag niet alleen een kwestie is van kerk-
gaan, maar ook van het dragen van
andere kleding, de zondagse maaltijd,
het afleggen van familiebezoeken, het
vrij hebben, omdat iedereen vrij heeft
en in sommige gevallen het uitslapen.
De zondagsarbeid zal. zo concludeert
de commissie, zo veel mogelijk beperkt
moeten worden. De overheid zal zelfs
aan dit streven steun moeten verlenen,
indien dit althans economisch toelaat-
Aanbevolen wordt een afzonderlijk
rapport samen te stellen over de vraag
in hoeverre de zondagsarbeid de bin
ding aan de kerk ondermijnt. Vele ar
beiders hebben bij het onderzoek eer
groot aantal argumenten tegen de kerk
aangevoerd, die een duidelijke illustra
tie zijn van een aan de gang zijnd pro
ces van ontkerstening.
De begrafenisstoet zet zich in
beweging en een mens begint
zijn laatste tocht op aarde. Om
standers ontbloten het hoofd.
Geluiden verstommen. In de
drukte van het leven van alle
dag valt een stilte.
Stilte als teken van verdriet,
van rouw.
Verdriet om hem of haar, die
van ons is heengegaan.
Verdriet, in diepte niet te peilen.
Verdriet, zo hevig, dat het
schijnt alsof het ons alle houvast
heeft ontnomen.
Maar in dat grote leed komt
Jezus Christus tot ons met Zijn
troost. „Uw hart worde niet
ontroerd; gij gelooft in God,
gelooft ook in Mij. In het huis
Mijns Vaders zijn vele wonin
gen(Johannes 14 1 en 2).
In het huis Mijns Vaders zijn
vele woningen.
Dat is de vreugde, die het ver
driet overwint.
Het licht, dat over de duisternis
gaat heersen.
Voor hen, die geloven, is de laat
ste tocht op aarde een tocht naar
's mensen eeuwig huis.
Eeuwig huis waar geen tra
nen zijn, waar het verdriet is
verbannen en alleen vreugde is
en geluk, altijd.
Het huis Mijns Vaders.
Waar eens al Gods kinderen
samenkomen.
Advertentie.
Reumatiek TOGAL HELPT
Griep TOGAL HELPT
Migraine TOGAL HELPT
Menstruatiepijn TOGAL HELPT
Verkouden
Hoofdpijn
Spit
TOGAL HELPT
TOGAL HELPT
TOGAL HELPT
Bcroepingswerk
NED. HERV. KERK.
Bedankt voor Zevenhoven: P. D. de
Bruijn, te Opijnen.
CHRIST. GEREF. KERKEN.
Bedankt voor Oud-Beyerland. Vine
land (Ont. Can) (Free Ch. Ref. Church):
J. Brons, te Bunschoten.
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP.
Aangenomen de benoeming van pred.
algem. dienst tot zijn 65ste jaar: R. de
Zeeuw, te Utrecht.
GEREF. KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Tweetal te Kantens: J. W. Beekman,
Arum (Fr.) en D. Berghuis, te Groote-
gast.
Beroepen door de Can. Ref. Churches
van Barrhead en Neerlandia (Alberta,
Can): J. P Moerkoert te Alkmaar.
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt voor Pemis: J. Wolven, teUrk.
Ds. Mackaay te Perth
benoemd tot praeses
Presbyt. Church
Australië emigreerde,
gang van ,-J mei a.s. benoemd tot praeses
van dc Preshyterian Church aldaar.
Ds. Mackaay is onlangs met zijn ge
zin toegetreden tot de Presbyterian
Church maar behield de Nederlandse
nationaliteit. Hij nam zo juist een be
roep aan naar de gemeente van Subiako,
een buitenwijk van Perth.
(Van
kerkredactie)
(Advertentie)
Excellent witmakende tandpasta
Bond Vrije Evang. Gem.
geeft Huize Enkstein
nieuwe bestemming
De Bond van Vrije Evangelische Ge
meenten heeft twee jaar geleden het
landgoed Huize Enkstein te Voorst aan
gekocht en als buitencentrum ingericht.
bestuur had verwacht en enkele bijbel-
studieweekenden werden maar door wei
nigen bezocht.
Aangezien de exploitatie lonend moet
zijn heeft men nu besloten om het te
vens als bejaardencentrum in te rich
ten. Men heeft reeds twaalf personen
als inwoners opgenomen en zal door
het in gereedheid brengen van nog en
kele kamers, dit getal kunnen opvoe
ren tot twintig. De werkzaamheden die
noodzakelijk waren om het huis aan
zijn veranderde bestemming aan te pss-
sen. werden door enkele leden van deze
kerkgemeenschap belangeloos verricht.
In de afgelopen week heeft het
werkcomité van de Praagse
Vredesconferentie zijn jaarlijkse
december-vergadering in Hol
land gehouden. Het was de eer
ste keer dat een comité aan
deze zijde van het ijzeren gor
dijn bijeen kwam. Leden van
deze groep uit oost en west ver
zekerden ons gistermiddag, dat
dit een van de meest open en
broederlijke vergaderingen was
geweest die tot nu toe zijn ge
houden. Besloten werd om in
1964 weer een Christelijke we
reldvredesconferentie te beleg
gen. Evenals de vorige zal deze
ook weer in Praag worden ge
houden.
De Tsjechoslowaakse hoogleraar
theoloog prof. dr. J. L. Hromadka hield
een referaat waarin hij de leden van
het comité er op wees dat deze vredes-
arbeid een diepgaande theologische ba
sis moet hebben. Gistermiddag herhaal
de hij deze uitspraak nog eens voor een
aantal Nederlandse journalisten. Wij zi)n
van mening zei hij nog, dat de huidige
economische, culturele, politieke en so
ciale problemen waarmee de wereld ge
confronteerd wordt zo groot zijn dat
men ze alleen theologisch van het evan
gelie uit mag benaderen. Een tradi
tioneel geloof, en een oppervlakkige
theologie zijn in deze tijd te zwak.
Ook wees hij er op dat hij en de zij
nen achter het ijzeren gordijn zich diep
verbonden weten met vele vrienden in
het westen. Wij beseffen dat we beïn
vloed worden door onze omgeving, juist
daarom hebben we elkaar nodig om el
kaar te helpen. Wij zijn als christenen
verantwoordelijk voor de toekomst van
de mensheid. Alleen in een atmosfeer van
dialoog en bij een echte ontmoeting van
hart tot hart zullen wij de wereld kun
nen helpen.
Hij sprak zijn vreugde er over uit dat
de Praagse Vredesconferentie oorspron
kelijke antipathie heeft weten te over
winnen. Vooral velen in de Wereldraad
van Kerken stonden zeer sceptisdi
genover het nieuwe initiatief dat in 1'
leidde tot een eerste internationale v
gadering in Praag. Men vreesde dat
een nieuwe oecumene van kerken achter
het ijzeren gordijn gevormd werd. In de
loop der jaren is gebleken dat dit niet
zo is. Vele leidinggevende personen uit
deze beweging hebben nu ook zitting
de Wereldraad. Voor vele kerken v
achter het ijzeren gordijn is juist de
Praagse beweging een stap naar de We
reldraad toe geweest.
Op een persoonlijke vraag van
gaf hij nog als zijn mening te kennen
dat veel wantrouwen tussen kerkelijke
leiders van Oost en West is weggeno
men. Al aarzelen nog mensen in het
Westen, toch wordt er veel medewer
king ondervonden en vele internationale
organisaties zenden waarnemers of deel-
mers naar de conferentie.
De conferentie werd gisteren gesloten.
Vandaag begint een Nederlandse confe
rentie op ..Kerk en Wereld" die door
vele buitenlandse gasten zal worden bij
gewoond. Enkele Russisch-orthodoxe
priesters, onder andere de internationaal
bekende aartsbisschop Nikodim, zullen
een dienst in Rotterdam leiden. Andere
gasten zullen elders in het land in bij
zondere kerkdiensten voorgaan.
De beweging is zojuist overgegaan
tot de uitgave van een eigen nieuw
blad onder de titel ..Christian Peace
Conference", dat met ingang van dit
eerste nummer van november om de
maand zal verschijnen in het Engels,
Duits en Frans, terwijl een Russisch
kerkblad alle artikelen zal opnemen.
Tot hoofdredacteur werd gekozen de
Westduitser Heinrich Kloppenburg.
De conferentie heeft zich in Holland
bezig gehouden met de internationale
toestand. In het bijzonder is langdurig
gesproken over de Cuba-crisis. Men ziet
dat het kernpunt van de crises zich ver
plaatst heeft naar het Verre Oosten. In
zijn referaat heeft prof. dr. Hromadka
evenwel gesteld dat er ook voor Europa
geen rust te verwachten is als commu
nistisch China geïsoleerd blijft staan.
De hoop werd onder meer uitgesproken
dat de ontwapeningsconferentie in Genè-
tot definitieve resultaten zal leiden
_.i een algemene en totale ontwapening
onder internationale controle.
FN ZIE. Ik ben met u al de dagen tot de volein-
ding der wereld, Amen. (Matt. 28:20).
Deze dienst moet naar het uitdrukkelijk verlan
gen van prinses Wilhelmina een getuigenis zijn van
Gods leiding in ons leven en van de overwinning
door Jezus Christus de Heer.
Daarvan spreekt deze tekst, die ons op de grote
Leidsman wijst, die bij ons is en bij ons blijft.
De Here Jezus had tot zijn vrienden gezegd, dat
hij de Helge Geest n hen zou zenden, zodat zie
niet alleen door het leven hoefden gaan. Ze hadden
dat eerst niet kunnen begrijpen: hun Meester ging
de dood in, werd gehangen aan een kruis. Toen ze
de opstandingsboodschap hoorden, dat Hij tot het le
ven was weergekeerd, hebben ze er echt eerst aan
getwijfeld. Maar het bleek een feit, mogelijk door
God.
Daarmee veranderde heel de visie van Jezus'
vrienden. Hij was niet langer de Meester met Wie
ze als mens hadden omgegaan. Hij had aan het
kruis Gods offer voor een verloren wereld gebracht.
Hij was Gods boodschap, God komend tot de men
sen, waardoor nu mogelijk was, dat mensen Gods
kinderen zouden zijn.
Nu is Hij daar zelf: bij hen.
En Hij spreekt Zijn wachtwoord: Mij is gegeven
alle macht in hemel en op aarde. Zelf zou hij niet
lichamelijk bij hen blijven: Hij ging terug naar
Gods heerlijkheid, maar Zijn geest zou hen» gelei
den.
Nu krijgen ze ook een taak: de wereld ingaan.
Ieder moet dit horen. Ieder moet weten, dat een
mens niet alleen hoeft te zijn, niet verloren is tus
sen de mensen, niet verloren is ver van God. Gaat
het maar als blijde boodschap aan iedereen zeggen,
bevestig het door doop en onderwijzing. En dan
juicht het hun toe: Zie Ik ben met u al de dagen
tot de voleinding der wereld.
Dan als deze wereld ophoudt blijft Gods na
bijheid tot in eeuwigheid.
"DRINSES Wilhelmina heeft deze nabijheid van
Christus door Zijn Geest steeds gevoeld. Zij zag
geen toevalligheden in de lotgevallen van haar en
haar volk, maar leiding Gods. In een adventsbood
schap schreef zijLiefde is voor Christus de grond
slag van heel Zijn bestel en onze wereld is het
brandpunt van Zijn liefde, heden en morgen en al
tijd.
Onze wereld, die van God is afgegaan, die Jezus
heeft gekruisigd en waar Hij nog steeds wordt ver
loochend, deze wereld is het brandpunt van Gods
liefde, zoals de Prinses in haar Paasboodschap
schreef: Dat Christus iedere diepte van verloren
heid door Zijn liefde herschept tot de hoogte van
het kindschap van God.
Gods leiding is duidelijk te zien in het leven van
de Vader des Vaderlands, Willem van Oranje.
Hij heeft God zijn hart gegeven, toen hij door
God zelf gegrepen was en een taak op zich nam, die
hopeloos leek en toch in Gods kracht kon worden
volbracht. Het kostte hem alles, zelfs zijn eigen le
ven, maar hij gaf alles als een goed instrument in
Gods hand ten dienste van zijn volk, als ziende de
onzienlijke.
In de bezettingstijd is dit voor ons gaan opleven.
In de nood was geen hulp voorhanden dan van God.
De Prinses zegt van hem dat hij een man was met
een visie op heden en toekomst door God geïnspi
reerd en werktuig in Gods hand, wiens verborgen
omgang met God hem heeft toegerust voor zijn roe
ping en taak-. Willem van Oranje, zegt zij, streed
en gaf ïipv leven voor dev onafhankelijkheid en de
vrijheid van ons volk, voor de gewetensvrijheid .in
de verdraagzaamheid en voor. de rechtvaardigheid.
En zij voegt eraan toé: „Eerst was het mijn roe
ping en thans die van Juliana om toe te passen en
voort te zetten wat hij begon, toegepast op het le
ven en aan de polsslag van onze tijd, ons gedragen
wetend door dezelfde God als Willem van Oranje".
UIER hebt u het levensmotief van haar, die vijf-
tig jaar over ons volk als een Koningin heeft
geregeerd en die na haar aftreden als Prinses der
Nederlanden duidelijk en onomwonden haar geloof
heeft beleden en ons ook telkens heeft opgeroepen,
te komen tot het Licht, tot de levende Christus, die
ons leidt.
God heeft in Zijn leiding met haar twee personen
gebruikt, om haar bij haar taak te steunen. Met
eerbied noemen wij haar moeder, koningin Emma,
en haar man, prins Hendrik. Met haar eigen woor
den zegt zij van deze beide: „Men denke zich het
geloofsvertrouwen van haar in, om op zo jeugdige
leeftijd zij was toen net twintig jaar oud met
haar zoveel oudere man naar een onbekend land te
gaan om daar aan zijn zijde de moeder van zijn
volk te worden. Met haar innig geloof legde zij de
grondslag voor hetzelfde bij haar kind. Niet alleen
door wat zij het kind in haar prille jeugd leerde,
doch ook door de sfeer, waarin zij het liet opgroei
en, doch bovenal door de warme, dienehde liefde
tot de medemens, waarin zij het voorging.
Daarbij kwam later, toen zij regentes was, de
voortreffelijke voorbereiding, waarmee zij haar
dochter toerustte voor de vervulling van de taak,
die deze eenmaal wachtte. Welk een voorrecht, zulk
een moeder, zolang te hebben mogen behouden,
steeds tot haar te gaan en zoveel met haar te heb
ben kunnen bespreken".
En dan vervolgt de Prinses: „Wat mijn man be
treft zei de Koningin immers: „De goede mens, die
mijn vader was", en daarop deed zij volgen „dat
naast mij, vaders gezegende persoonlijkheid is ko
men te staan. Deze woorden zeiden eigenlijk alles.
In de loop van zijn leven is Christus geworden voor
hem de universele liefde. In Juliana's en mijn le
ven werden de rust en de vrede, die van hem uit
gingen en ik mag wel zeggen, zijn machtige over
tuiging, waarin hij naast ons stond, een kracht, zo
sterk en vast als een rots, dus een rots van ge
loof".
Tot zover het woord van de Prinses zelf.
Ik ben met u, zegt de Heer.
Het is vanzelfsprekend, dat wij mensen die leiding
Gods op alle concrete punten van het bonte men
senleven niet kunnen zien. Een timmerman, die een
balk bewerkt, weet niet, dat de bouwmeester deze
balk gebruiken gaat voor een gebouw ter ere Gods.
Misschien zucht hij bij zijn werk of vloekt erbij.
Hij ziet slechts de balk.
Als volk zien wij ook Gods leiding niet steeds.
Evenmin zien we deze altijd in ons persoonlijk le
ven. Als men de wereld beschouwt, waar het gonst
van arbeid, vermaak en zonde, zien we alles erg
aards. We zitten met duizend vragen: waarom al
dat oorlogsleed, waarom al die bedreigingen, waar
om natuurrampen, waarom beteugelt God het
kwaad niet?
Waarom ziekte, ellende, honger en dood?
En dan is er het leven met werk, dat zo heel
erg gewoon is, ook in het leven van een Koningin,
die ontvangt en bezoeken brengt en duizenden za
ken heeft, die haar aandacht vragen.
Leiding van God in het leven zien is een openba
ring Gods.
Dan ontdekt men dat men de talenten, die God
geeft, gebruiken moet voor de medemens en dat
men ook zo God dient. Een geloof zonder werken
dood, zegt Jacobus.
geven en het niet deed. Zij voelde: alles, wat het
geloof in Christus in de weg staat, moet opzij: ik
moet Christus volgen. Daarvoor moest alles wijken,
ook ingeroeste gewoonten en traditie zonder inhoud.
Dit is langzaam door veel worsteling heen, gerijpt
tot een sterk geloof. Zo kon zij in Engeland zelf
kracht hebben en kracht geven. En in het bezet Ne
derland is zij ons, door Gods gunst, een lichtend
voorbeeld en een sterke steun geweest. Het verzet
was zeker vastgelopen zonder deze Moeder des Va
derlands. Achteraf kan men slechts zeggen: Dit was
leiding Gods, genade.
Al haar gaven en krachten, haar vele talenten had
de Koningin gekregen om deze ten dienste te stel
len van anderen.
Zie, Ik ben met u, al de dagen tot de voleinding
der wereld.
Na haar aftreden als Koningin zag zij een nieuwe
taak zich door God op de schouders gelegd: Het
Evangelie van Christus iedereen bekend te maken,
niet in dienst van een bepaalde kerk of een bepaal
de groep. Zij zocht het geloof in Jezus Christus als
de band die universeel, over de ganse aarde de men
sen samenbindt. Rotsvast was haar overtuiging, dat
Christus de levensvorst is, dat dus Christus door
ieder" moet gekend worden, dat een verdoolde wereld
de rechte weg gewezen moet worden naar het va
derhart Gods.
Dit heeft zij ervaren, toen zij met vreugde ging
arbeiden aan die nieuwe taak, alle mensen tot
Christus te brengen.
Wat was ze blij, als zij jongeren zag zoeken naar
eenheid, als zij met anderen samen avondmaal kon
vieren.
Wat zou zij graag de verscheurdheid van Chris
tus' kerk ongedaan nebben gemaakt en de ene kud
de onder de Ene Herder reeds hier op aarde heb
ben gezien. Zo had de zending haar grote belang
stelling: De hele wereld moet immers van Christus
horen. Kerkelijke en onkerkelijke mensen moet het
heil geboodschapt: want er is heil, redding, behoud.
Eens wordt het „Zie Ik ben met u" volkomen, als
de Heer een mens die Hem gelooft tot Zich roept,
want dan roept Hij, die mens tot Zijn vqlle, eeuwi
ge gemeenschap.
Nu is het ook duidelijk, waarom deze bijzetting
geen droeve begrafenisplechtigheid kan zijn.
Het jubelt van leven: Jezus leeft en wij met Hem.
Ons overglanst naar een woord van de Prinses
de zon van Pasen.
Maar het is „opstanding".
Eraan vooraf ging dood, pijn, kwelling, benauwd
heid, angst.
Daarom is dit getuigenis van vreugde zo ontzag
lijk belangrijk voor allen die in nood zijn.
Als straks naar de wens van de Prinses een vers
van Psalm 72 wordt gezongen, is het uit de oude
Koningspsalm van Israël. Maar de koning David
zong in deze Psalm van de grootste aller Koningen,
wat in Jezus Christus, de Vredevorst, is vervuld.
Kerstfeest nadert.
Straks klinkt de boodschap: „U is een Heiland ge
boren".
Maar als de engel dit boodschapt zingt het en
gelenkoor: „Ere zij God".
W7IJ zijn dankbaar voor Gods leiding, die in het
leven van koningin en prinses Wilhelmina haar
en ons is gegeven en de lof en dank ervoor gaat
boven de aarde uit tot Hem, die haar leven heeft
geleid en die voor haar stierf en haar doet leven
bij Hem.
Nu roep ik u op, gij allen die hier in de Nieuwe
Kerk zijt, en heel Nederland en allen die deze dienst
volgen, om het getuigenis van prinses Wilhelmina
niet in de wind te slaan.
Ik roep u op, ook te buigen voor de Koning der
Koningen en Heer der Heren. Die in Zijn oneindige
liefde Zijn zoon gaf, om mensen in nood blij te ma
ken.
Laat los uzelf, los, waar ge ook op steunt, los uw
zonden en hoort van uw eigen hart de levensbood-
schap: Ik ben met u. God heeft zo groot geduld met
ons, laten wij hem niet laten nodigen.
Als ge hoort, Hij is er.
Dan is de dood de ingang tot het leven.
Dit is ook de troost die we nu nodig hebben.
Dit geldt bijzonder voor haar dochter en haar ge
zin. Ik herhaal de woorden van uw koninklijke moe
der: Wat een voorrecht, zulk een moeder gehad te
hebben.
En als het verlies diep gevoeld wordt, ruist de
troost ons toe: Christus blijft.
Zij is geborgen bij Haar Heer.
En Hij zegt tot ons: Zie, Ik ben met u al de dagen
tot de voleinding der wereld.
Amen.
Technici kunnen het bewijzen met formu
les, U ervaart het op de weg: Esso Extra
zorgt voor extra kracht, fellere acceleratie,
pingelvrij rijden. Dus... stop een tijger In
Uw tank: ESSO EXTRA!
in luxe bouwdoos
slechts
De meeste Esso-dealers kunnen u uit voorraad leveren
