Ds. van den BOSCH De Koran wees hen de weg naar Christus ziet kerkelijke seinen op onveilig staan Wonder boven wonder DEZE WEEK IN EEN WOEUGE WERELD ZONDAGSBLAD ZATERDAG 8 DECEMBER 1962 Niet statisch, maar dynamisch Erfgenaam Er is een wonderlijke uitdrukking in het begin van de brief aan de Hebreeën. Daar wordt van Christus ge sproken als de Erfgenaam van God. Moest God dan sterven? Krijgt Nietzsche dan toch gelijk als hij uit roept dat God dood is? Maar een erfgenaam wordt niet slechts aangewezen in verband met de dood van de erflater. Koningen heb ben in dagen van opstand hun erfgenaam aangewezen. En als Christus Erfgenaam van God wordt genoemd, dan is dat omdat er een opstand heeft plaats gevonden in het Rijk van God. Vijf maal zei de engel Lucifer, de Lichtdrager: ..Ik zal". Hij wilde opklimmen op de berg der heiligheid en daar wandelen, waar God alleen wandelt Wij durven over rijn daad nauwelijks te spreken of te schrijven. Het is moeilijk dogmatisch onder woorden te brengen. Maar we kunnen het wel dichten, of zeggen zoals Vondel het eens zei: Ja, "k wil in een karos van wolk, hoog en snel gevoerd door licht en lucht met bliksemstraal en donder verbrijzlen wat van boven of van onder zich tegen mij verzet al waar 't de Veldheer zelf. We weten welke veldheer Vondel bedoelde. God is de Veldheer en tegen Hem is de lichtdrager in opstand S'komen. De Lichtdrager kwam in opstand tegen het cht en werd de bron van duisternis. Dan wijst God Zijn Zoon aan. om de Drager van het Licht te zijn. Hij is het Licht van de wereld, dat red dend verschenen is in de duisternis. De Erfgenaam heeft de rechten van God. Christus heeft recht op deze wereld. En daarom recht op u en mij. Reformatie, schuimkop van renaissance In Ginneken, sedert 1942 het riante zuidelijke deel van Breda, wonen (op de twintig duizend inwoners) ongeveer drie en twintig honderd hervormden. Dat is, voor het rooms-katholieke Brabantse land, bepaald een heel groot aantal. Ze hebben hun centrum in de oude kerk aan de Ginnekenmarkt. In het „catechisatie-boek", door de pastor loci, ds. A. C. D. van den Bosch, geschreven, staat, met getekende plattegrondjes verlucht, de geschiedenis-in-het-kort. Een van onze medewerkers had dezer dagen een lang gesprek met de bekende hervormde predikant van Ginneken, ds. A. C. D. van den Bosch. Deze pastor zoekt in de Hervormde Kerk een eigen litur gische weg. In dit gesprek geeft hij de achtergronden weer van zijn visie, die een levende liturgie wil als antwoord op ver starring en rationalisme. Men leest, dat de kerk in 1625 tijdens de belegering door Spino- la, door een munitie-explosie werd weggevaagd en dat het in 1641 weer herstelde gebouw in 1648 (na de vrede van Munster) aan de hervormden werd gegeven. Na een lange periode van verval be gon men in 1928 met de algehele restauratie, die in 1940 gereed kwam. Bijgelovige lieden zullen het misschien merkwaardig vin- **it •«-•a-*#**}-*-#-*#*#*-!}-*#*#*#*#*#*#*#*#*#*-!}-*#* CHRISTELIJKE GEMEENTE IN MOHAMMEDAANS NIGERIA den, te vernemen, dat de ver nieuwde kerk op vrijdag 13 okto ber 1944 door bommen zwaar werd beschadigd. Op 3 oktober 1947 was de tweede réstauratie voltooid. In deze frisse, estetisch verant woord ingerichte kerk heeft ieder ding zijn bijzondere betekenis. De voorwerpen staan of hangen er niet zó maar. doch hebben litur gisch een eigen functie. Dat is geen wonder, want in de vijftien jaar. dat hij in Ginneken staat, heeft de liturg ds. Van den Bosch een vaste orde-van-dienst opgebouwd. Zo iets was hier mo gelijk: de gemeenteleden zijn er mee vertrouwd geraakt en zouden die schone zinvolle vormen en handelingen niet meer willen mis sen. Er zijn hier ook liturgische studiekringen ontstaan. Begaafd Het ls weinig bekend, dat ln de twaalfde eeuw na Christus aan de bovenloop van de Niger in Timboektoe een machtig rijk heeft bestaan met een bloeiende cul tuur en een universiteit, waarvan de moslimse geleerden ln contact stonden met collega's in vele lan den tot in Zuid-Europa toe. De ondergang van dit rijk van Tim boektoe, dat ten prooi viel aan wilde stammen uit de woestijn, heeft veel betekend voor de ver breiding van de Islam ln de ge bieden ten zuiden van de Sahara. Op hun vlucht bereikten de mos limse hoogleraren ook de Haus- sa's, die leefden in wat tegen woordig Noord-Nigeria heet. Deze gevluchte geleerden zijn het ge weest die begonnen deze grote toen nog heidense stam binnen te brengen in het huis van de Is lam. Sinds die dagen is er in dit deel van de wereld veel gebeurd. De ene dynastie volgde op de an dere,, maar in alle wisseling cjer tijden behield de islam niet al leen zijn greep op de bevolking, steeds verder drong zijn invloed door. De acht miljoen thans le- De secretaris van de Her vormde Raad voor de Zending, ds. P. J. Maekay brengt dezer dagen een bezoek aan Afrika, om contacten op te nemen met de daar werkende Nederlandse zendelingen en beter op de hoogte te zijn van de noden van het zendlngsveld. Hij schreef ons uit Nigeria een impressie van het godsdienstig leven der Haussa's, die voor de overgrote meerderheid mo hammedaans zijn. Maar mid den in dat gebied vond hij een christelijke gemeente die wel op zeer bijzondere wijze is ont- Ds. Van den Bosch, op 4 juni 1919 in Den Haag geboren als zoon van een voor Nederland on vergetelijk geworden vader, (ds. Joh. van den Bosch) was hulppre diker ln de residentie en diende, vóór Ginneken, de gemeente van de stijl Well en Ammerzoden. thodoxe islam een levende werke- evenals de moskeeën in lijkheid is, die zeker in de grote van dit land, van leem steden, de levens van zijn aan- de, met enkele smal.e en lage Reeds als student kwam hij hangers volkomen beheerst en deuren en weinig ramen waar- door prof. Van der Leeuw beïn- niets anders naast zich duldt. Er door het binnen halfdonker is. De vloed, onder de indruk van de ho is geen gemeenschap lussen deze banken zijn zonder leuning of les- ge waarde der liturgie. Wat deze moslims en christenen of heide- senaar, laag en geheel van mas- kenner en bevorderaar daarover nen. Ook al zijn ze Nigerianen, sieve steen. Ook het liturgische doceerde, moest wel aanslaan in .•orden in de moslimse centra centrum, de kansel, de lezenaar <je ziel van de artistiek begaaf de avondmaalstafel, de laat- de en gedreven Van den Bosch, anglikaanse gewoonte te- Later, bij ds. Creutzberg in de Haagse Duinoordkerk, trof het niet toegelaten. Als noorden komen dan him huizen en kerken bouwen bui- gen de ten de muren der oude steden. kruis e: vaardigd. Doelbewust Zaz/o Op nog geen i God te Haussa's wonen, de enigen miljoenenvolk, die Jezus zareth als Heer belijden. Op een vreemde manier men uit de stad voor het grote gemeente ontstaan. Het wekelijkse gebed. Als de moskee het begin van deze eeuw dat in geheel gevuld is zetten- ze zich Kano. 150 km meer naar het noor buiten in de -Schaduw van de wei- den een zekere Ibrahim, een ge- nige grote bomen. Maar dan ko- lijvige moslim, door studie van de overtuiging kwam, n Nazareth, _v w lopen afstand Zana ligt Woesasa, een dorp enige honderden christen. -5" „v"" s-s wonen de en.een in dit dat G°d Hem 8e">nd«> heel Afrikaanse vormgeving ge zocht. Het is voor de gemeente een vreugde om daar zondags binnen te gaan hem. hoe levendig en boeiend de kerkelijke handelingen worden, als je er allemaal aan meedoet. De waarde van een goede li turgie, wezenlijk anders dan Wien zij belijden hoogstens te appreciëren doch gezonden heeft. niet onmisbare versiering is - - niet onmisbare versiering hem in de loop der jaren steeds u" na- Geheel gevuld is 's zondags de duidelijker geworden. Hij door- ic Hp7p kerk. Zij die geen plaats vinden dacht en bouwde, en behoefde lO Ul_g.c Klnn u„, UIC Kil Ja licK V lijk katholiserend, acht hij het doorgaande gebed om open con tacten echter noodzakelijk. Dan blijven de grote schatten, die Ro me bezit, voor ons niet verbor- de Kerk, het keert altijd weer terug tot het romeinse cen tralisme. Typerend was de pauselijke uitspraak, dat over het gebruik van landstalen in de godsdienst oefeningen niet gediscussieerd kon worden. En kardinaal Bea, staatssecretaris voor de hereni ging, verklaarde, dat er slechts contact mogelijk is, als de pro testanten terugkeren. Van beneden af neden af en zo dóórdringend naar boven, tot ze het daar niet meer kunnen uithouden. Het ge sprek op het hoogste niveau heeft nü nog geen zin. Wel is de psychologische toenadering reeds Maar van een vereniging zal eerst sprake kunnen zijn. als Ro me echt katholiek wordt. Mis schien duurt het nog wel een paar honderd jaar.... We weten echter niet. wat de Heilige Geest doet; dat hebben we niet in de hand. In de Room se Kerk gebeuren op het ogen blik wonderlijke dingen. In elk ge val mogen we nu geen nieuwe dam opwerpen. Dat zou de men sen, die daar de oren naar ons uit horen, schrikachtig maken, zodat ze dan misschien niet meer zouden luisteren. Gods, huisgezin Gods, bruid des Heren en, aliereigenst, het Li chaam van de Heer genoemd. De leden vormen een compact geneei. men kan de reformatie-beelden- siorm noodzakelijk achten, om de misvormingen op te ruimen, en toen têfgeujKtertijd erkennen, dat veilheden ook zeer veel goeds ver- aciuenjK werd weggegooid en veel verkeers is behouden. De reforma tie neen, over net algemeen ge nomen, zich de kans tot werne- njke en grondige verbeteringen laten ontgaan. Men moet zich op spectacui belangrijk. Mysterie honderden. Als I opzetten in grote drom- koran tot de n. Tegen stad als Zaria, het educatie- universitaire centrum r>nrf« Hnu^a's ziin on enkele ve en ""ïverjnniire «mrui i vau ae Koran gescnrevi hSïdJrde!!™thï£ aUen over! NoortrN.ge^^^j.e^ t.enduUen- veel groter profeet tuigde, gelovige moslims. Wh komend uit Europa, iets wil zien van de greep van de islam op deze mensen moet op een vrijdag- ac middag een kijkje gaan nemen bij de grote moskee van een Noord-Nigeriaanse stad. Zoals het den. allen mannen die rijen in de brandende tend met ontschoeide vi wachten op het plein bij de dat Jezus wien op verschillende plaatsen m de koran geschreven wordt, een ais bij de het maar énkele Haussa's weten zlj( zich een met hun moslimse land genoten, maar als christenen den ken en leven ze toch anders. De moslims mogen dan wei met een harde intolerantie anders-gelovl- N iet-romaniserend Men zou allicht menen, dat dé ze bewogen liturg, die, naar eigen overtuiging, bij geen enke le hervormde modaliteit past, sterke verwantschap In Ginneken ging men zich af vragen, waarom het hier zo toe ging in de godsdienstoefeningen. Dit gaf aanleiding tot onderzoek in studiekringen en het kennisma ken 'met 'dé óóster's-örthóddx'e theo logie. Men ontdekte het mysterie van de kerk; in de bijbel volk lange weest dan algemeen in de islam j>en ^un s^^en Rooms-Katholieke Kerk bezit. Op Gebed at. wordt gedacht. Hij deelde rijn christenen gaven ln het dorp ontdekking mee a an anderen in langzamerhand ontstond er rond om Ibrahim een groep van men- die zonder dat Woesasa de moslims die nen een plaats om een moskee te bouwen om daar iedere vrij dag Alla te dienen naar de behoort in een orthodox moslim se gemeenschap liggen de mos kee, het paleis J~ het gerechtshof een moslimse stad zijn het reli gieuze. het bestuurlijke en het ju- smalle Kort voor twee uur wordt de paleisdeur geopend. De emir be- geeft zich tot het gebed. Hij is elkaar In omgeven door zijn lijfwacht bijbel hadden gezien, volgelingen schriften der koran. Deze christe- weten dat Gods genade pvr Jezus werden. Toen dit bekend werd greep de allen moslimse gemeenschap in Ibra- eveu uWi mu him en enkele van zijn volgelin- groot gevolg. Als hij door de gen werden gestenigd op vraag ontkende hij dit drukkelijk en omkleedde zijn af wijzing van romaniserende invloe den met duidelijke redenen. De prettige, vriendschappelijke contacten, die hij met vele gees telijken onderhoudt. brachten ridische centrum één geheel. Van- gereserveerde ingang uit deze eenheid komstig de mohammedaanse wet van de m het gehele leven geordend, reli- met luide gieus, politiek en maatschappe- roept vluchtten eB«.. pp e. p... Zarj*een E?geJïf*eDdf: de moskee de moeddzin. die ïm8 de gelovigen op- eerste opgaan over bozen en goeden. Zij hem tot de overtuiging, dat Ro- zoeken naar wegen om dit, beter me zéér schoon is, doch alleen 'dé dan In het verleden, "WÊÊÊÈÊKÉ de anderen j-u-mt- gegaan verschijnt op het dak Reiniging Reeds kort na twaalf uur i middag begeven de eerste gel vigen zich naar de moskee. Vo< zover ze niet thuis hun gezicht. heiligdom, binnen in het halfdonker zetten 1 zich op de grond. Ze verzinken i krans met de 99 kralen, één voor iedere naam van God. Steeds meerdere gelovigen ko- zich in deze streken ivestigd had. Door zijn bemid- ken. De tienduizenden staan op. heling werd hun door de emir in Binnen in de moskee, geknield m gebied aangewe.en leek d_. 'ergiftigd L. gevolgen bleven niet uit. na een jaar was 90 pet. van de groep slaapziekte gestorven. Ma a Wonder boven tvonder. Bij- lengte want het bels dagboek, door ds. J. Over- duln. Uitgave Zomer en Keu- ning N.V. Wageningen. steeds kort en bondig, maar wel naar inhoud. Het dagelijks gebruik kan juist in deze jachtige tijd een ogenblik van bezinning geven, vooral ook op, buigen in doodse stilte voor Aiia. wiens boodschap eens door de profeet werd gehoord de koran. Wie dit heeft meegemaakt weet. dat niet alleen in Arabië, bet Nabije Oosten en Noord-Afrlka Van dr. Miller hoorden ze de bij belse boodschap aangaande Jezi mui »p.n Npppreth en zij werden ove doorgegeven in tuigde christenen verschillende uitvoeringen. Wonder boven - wonder is een boekje dat in vele gezinnen i wondermooi gehalte. Een kerk ook in Noord-Nigeria de o preek op zichzelf i technische verzorging (handig formaat, gebonden in een fris rood bandje) verdiend waardering. Ginneken: ditmaal e Maria-verering-en-zo, irxijken. Daarin zit nog niet eens het ergste kwaad... Afgepaald De Roomse xieiit is juridisch af gepaald. in tegenstelling iot de «ussische orthoaoxie, waar de Jo- haiineiscn vioetenoe beweging de xvenc dynamiscn houot, is nome beïnvloed door de Petrimscne ïviaar deze geest is verworden toe de Laujns-juridische denkwij ze, kioppend mei die van het ra tionalisme, dat de dood voor de misch; bij de leen stemt het verlangen na?r openheid voor de Heilige Geest De protestantse kerken hebben, naar de mening van ds. Van den Bosch, met Rome het statische activisme gemeen. Men is hier vóór en daar tégen, maar laat in tussen de werkelijk belangrijke, dus vitale dingen schieten. Kruis dragen In navolging van de vechter Cal- vijn verdedigt men zijn récht, lie ver dan ónrecht te lijden. De kerk moet ech,ter wel getuigen. In navolging van de Heer, die zich als een lam ter slachting'liet voeren. De Kefk,die zich vérzót, wordt, uitgenóld... De reformatie is het religieuze bijverschijnsel, wil men: ..een schuimkop" van de renaissance, dus van de wieg af individualis tisch geaard. Daarom is de Kerk als gemeenschapsmiddel voor pro testanten niet meer mogelijk Van de middeleeuwse kerk heeft de reformatie ook de sacraments- huiver overgenomen. Calvijn zag het gevaar en trachtte een weke lijkse avondmaalsviering in te voeren. Dat kreeg hij echter in Genève niet gedaan. Zijn kerke- raad vond één keer per jaar vol doende. Met grote moeite bereik te men een compromis. Het wérd én blééf (nog heden ten dage in de Nederlandse kerken) één maal -in de drie maanden. Preek De preek is zeker een belang rijk onderdeel van de kerkdienst, maar dan ook niet meer dan een onderdeel. Een overschatting van de betekenis, het toekennen van een onevenredig grote plaats aan de preek ln het geheel, leidt tot rationalistische eenzijdigheid, waarbij dc stroom niet in bewe ging kan komen en de dynamiek stolt. Het sacrament, correspon dentie tussen hemel en aarde, wanneer onze handen in Gods handen liggen, moet niet léger worden geschat. En de muziek, door zang en instrument voortge bracht, maakt de eredienst vloei end en dynamisch, verkléart de liturgie. Heilig Avondmaal In Ginneken viert men éénmaal per maand het avondmaal. Op die dag is er ook 's avonds dienst. Tussen de tachtig en honderdveer tig gemeenteleden nemen er re gelmatig aan deel. Ds. Van den Bosch vindt de be naming: heilig avondmaal, als tè zeer wijzend op de commemora- tie, de herinnering een door sen timent belaste term. En het zitten om de tafel acht hij wel het sum mum van gezapigheid. Het avond maal is, meent hij, te veel ge worden een devotioneel hulpmid del van het geloof. De Ginnekense communicanten lopen naar de treden van het koor en blijven staan. Diakenen gaan met de vier bekers de rij langs. Het bijbellezen en zingen gedu rende de communicatie wijst ds. Van den Bosch als een devotione le toevoeging èf. De door sommi gen voorgestane „eierdopjes" vin den, als teken van een hygiënis- tische instelling, óók geen gena de bij de Ginnekense pastor. Vrouwenkoor Kerkkoorzang en orgelspel zijn, zoals begrijpelijk, wel zéér be langrijke factoren in deze ere dienst. Het koor leed lange tijd aan een nijpend tenoren- en bassen te kort. De mannelijke leden van de ze, in overgrote meerderheid tot een zelfde maatschappelijke klas se behorende gemeente, worden in de avonduren vaak door allerlei niet-kerkelijke werkzaamheden in beslag, .genomen. Men besloot daarom kort en goed, de herenmedewerking op te heffen en een vrouwenkoor te vormen. Dit studeert en zingt onder leiding van de cantor-orga nist J. Corstanje. De dienst begint gewoonlijk met een introïtus van Gelineau. Ds. Van den Bosch zingt zélf: „Heer, open onze lippen" en ,,De Heer zij met u". De paasvroegdienst vindt hij het allermooist. Rafionalisme De liturgische beweging groeit, óok in de Gereformeerde Kerken, met niet te weerhouden -kracht, meent hij. Het is dringende nood zaak. dat wij de waardevolle, ver loren gegane, dingen in de pro testantse kerken terugbrengen. Men wordt, naar de overtuiging van ds. Van den Bosch, doodziek van het gaandeweg steeds meer in geslopen rationalisme. Niet wei nigen keren de reformatorische kerken de rug toe of duiken, zo als veel intellectuelen, in de In dische religies onder. Daarom moeten we de oosters-orthodoxe beweging vertalen en zo onze kerken weer in aanraking bren gen met het mysterie. Dit kan door een levende, allen inschakelende liturgie, die is als een spoelende stroom, gedreven door de Geest. Laat in U gezond zich baden, wat gebogen gaat door smart. Tito maakt snoepreisje naar Sowjetunie Klimaat nu niet meer ongezond Belangen lopen parallel. ITTO maakt een snoepreisje naar de Sowjetunie. Een va kantie noemt men ln communis tische kringen zo'n bezoek, dat van begin tot eind in beslag zal worden genomen door politieke besprekingen. Van tijd tot tijd kan men dan lezen, dat Paul de Groot en Gomoelka en Ka- dar en al die andere filiaalhou ders van de Russische premier Chroesjtsjef, een vakantie van 1i In de S geweest, die niet van zo'n vakantie te rugkeerden. Dat was nog in dc tijd van Stalin. Toen was het klimaat In de vakantieoorden van de Sowjetunie blijkbaar nog niet goed voor Iedereen. Dlml- trof. leider van de Bulgaarse communisten, die zijn mond voorbij had gepraat toen hij pleitte voor een bond van de Balkanstaten Bulgarije. Joe goslavië en Albanië, was een van degenen, die tijdens zo'n va kantieverblijf stierven. Als Tlto zich ln die dagen naar Moskou zou hebben begeven, zou bij waarschijnlijk het lot van zijn Bulgaarse vriend hebben ge deeld. Veranderd Het feit. dat Tito nu met een gerust hart naar de Sowjetunie is gereisd, duidt er op zichzelf al op. dat er in al die jaren wel het een en ander is veranderd. Ja het laat ons ook zien, dat er zelfs de laatste jaren dingen ge beurd moeten zijn, die zulke ingrijpende wijzigingen in de be trekkingen tussen ..rivaliserende partijen" mogelijk hebben ge maakt Per slot van rekening heeft ook Chroesjtsjef. nadat hij na de dood van Stalin met succes een greep naar de macht had gedaan. Tito ..dood" ver klaard. De Russische premier trachtte buiten bet Joegoslavi sche staatshoofd om relaties met de communistische partij van Ti to te onderhouden. Op die wij ze probeerde hij zijn rivaal tc isoleren en uit te schakelen en vervolgens de macht in Joego slavië over te nemen of op z'n minst dit land opnieuw tot een gedweeë volgeling van Moskou te maken. Coëxistentie Het is Stalin niet gelakt en Chroesjtsjef is er ook niet in ge slaagd. Stalin weigerde voldon gen feiten te aanvaarden. Chroesjtsjef heeft dit aanvanke lijk ook gedaan, maar de ontwik kelingen in de wereld hebben henr blijkbaar genoodzaakt, van gedachten veranderen. volledig door het Kremlin wordt geaccepteerd. In zulke gevallen kan het haast niet anders, of er moet een gemeenschappelijke vijand zijn, die vandaag de ri valen van gisteren toe heeft gedreven. We zien dan. dat de ontmoe ting van Chroesjtsjef en Tlto sa menvalt met toenemende aan vallen op Tito door de leiders van communistisch China, die indirect ook op de Russische premier zijn gericht. De Chinese beschuldigingen zijn Identiek aan die. welke het Kremlin zelf eens heeft gebezigd in de campagne om Tito wegeng zijn afwijkende Ideeën aan te vallen. In wezen neemt Chroesjtsjef Tlto thans in bescherming tegen de Chinezen en zijn de roHen dus wel volko men omgedraaid.... nieuwe vormen van kolonialisme niet meer met geweid worden op gelegd. En daarin schuilt de wer kelijkheid van de these, dat oor log vermeden kan worden", al* elkaar dus Kardelj. Nu is dit laatste niet sedert kort het geval. De Russische premier is al vele jaren gele den van koers veranderd, toen hij een der belangrijkste ideeën van Tito tot de zijne maakte en de communistische wereld voor hield. dat de overwinning niet noodzakelijkerwijs door middel van geweld zou behoeven te wor den behaald, maar dat er een vreedzame wedijver mogelijk moest zijn tussen het communis tische en het „kapitalistische" blok. In een niet aan tijd gebon den periode van „vreedzame co- existentie" zou naar de mening van Chroesjtsjef het communis me als vanzelfsprekend de over hand krijgen. Aanvaard En nu is het dan eindelijk zo ver. dat niet alleen de denk beelden van de Joegoslavische communistische leider door de Sowjetunie zijn overgenomen, maar dat ook de figuur Tito weer China het 1 be- Vergelijking Het zou wat al te simplistisch zijn. de situatie waarin de Sow jetunie thans verkeert te verge lijken met de omstandigheden, waarin Joegoslavië zich In 1948 bevond, toen Stalin besloot het verzet van Tlto t« breken. De onafhankelijkheid van Joe goslavië werd toen rechtstreeks bedreigd. Lange tijd werd ge vreesd. dat Stalin zijn in de an dere satellietstaten gelegerde ro de troepen opdracht zou geven, het land binnen te vallen. Tito zocht contact met de westelijke mogendheden ter verkrijging van militaire, financiële en mo rele steun. Ook streefde hij naar de vorming van een derde macht, welk streven in de hand werd gewerkt door het aan de iopende hand onafhankelijk wor den van vroegere koloniale ge bieden in Azië en Afrika. Op deze wijze hééft Tito zich kun nen handhaven, door de nood gedreven de vreedzame coëxis- Chroesjtsjef en Tlto zagen elkaar deze week Vi eerst na zes jaar terug. In dit verband lang. te vermelden hoe de Joego slavische leiders denken over de Chinese agressie tegen India. Kardelj. de man die de ideolo gische strijd tegen de Sowjet unie heeft geleid, verklaarde in een vraaggesprek: „Wij maken ons zorgen over de gevolgen van het Chinees-Indische grensge schil. India is niet alleen een niet-gebonden land. Het is ook een van de kampioenen van de politiek van vrede en coëxisten tie in de wereld. Daarom moe! elke poging een dergelijk land iets door middel van geweld op te leggen, uiterst negatieve ge volgen hebben voor de zaak van de vrede en de sociale vooruit gang in de wereld. Wij zijn te gen oorlog, omdat wij van me ning zijn, dat het communisme niet door oorlogen kan worden verwezenlijkt. Bovendien kunnen in de huidige omstandigheden herstel van het kapitalisme of tentie-politiek ontwikkelend, waarmee zelfs Chroesjtsjef aan vankelijk geen raad wist. Nood en deugd Dat ook Chroesjtsjef na afloop van jaren van de nood een deugd heeft gemaakt, vindt niet zijn oorzaak in het feit, dat hij zich rechtstreeks door communistisch China bedreigd gevoelt. Zo ver is het nog lang niet. Er is ech ter tussen beide communistische machten een strijd aan de gang om de hegemonie binnen het communistische blok. een strijd die nog verscherpt wordt door de agressieve houding van com munistisch China tegenover de Aziatische landen. Chroesjtsjef heeft getracht, de invloed van Peking tegen te gaan, door zich tegen een oor log met kernwapens en het op lossen van geschillen door mid del van geweld te verklaren en zich alleen uit te spreken voor nationale bevrijdingsoorlogen. Dat was niet bedoeld als gerust stellende verklaring tegenover de westelijke mogendheden, maar als een poging om het ro de regiem in Peking zoveel mo gelijk aan banden te leggen. Albanië Op hun beurt hebben de Chi nezen alle mogelijke moeite ge daan, een voet aan de grond te krijgen in de Oosteuropese sa tellietstaten van de Sowjetunie en in gebieden, waar de Russen bezig waren, hun invloedssfeer uit te breiden. Dit was het ge val in Egypte. Irak. Algerije, op Cuba en andere landen. Binnen het Sowjetblok slaagden de Chi nezen er in, Albanië los te we ken. En al kan bepaald niet worden gezegd, dat zij de macht in dat kleine land aan de Aari- atische zee hebben overgenomen, het is toch wel zo. dat de on trouw van Albanië het Kremlin nog meer heeft verontrust dan hei verzet, dat Joegoslavië in 194? bood tegen pogingen van de Sowjetunie, dit land tot satelliet te maken. Chroesjtsjef is bang, dat de Chinese invloed nog verder zal doordringen in Oost-Europa, waardoor een verschuiving in de verhoudingen In liet gehele com munistische blok, maar ook tus sen dat blok en de rest van de wereld zou optreden, die van bijzonder groot belang zou zijn. Belangen Vandaar het grote belang dat men hecht aan de communisti sche partijcongressen in Bulga rije, Italië en Tsjchoslowakije. En vandaar ook het aanpappen met Tito. Als men de kaart be kijkt. ziet men. dat Albanië aan de landzijde volkomen door Joe goslavië (en Griekenland) wordt ingesloten. Met andere woorden. Joegoslavië vormt een barrière tussen het onder Chinese „in vloed" staande Albanië en de communistische landen van Oost-Europa. En als zodanig kan het Kremlin zeer belangrijke diensten bewijzen. Van zijn kant heeft Tlto er belang bij, een steuntje in de rug te hebben, nu Albanië (waarmee het steeds op gespannen voet heeft geleefd ge mene zaak maakt met rood Chi na, dat nu de voornaamste Ideo logische vijand van Joegoslavië is geworden. Deze (gemeenschappelijke) vijand drijft dc vroegere rivalen nu naar elkaar toe. Hun belan gen blijven hemelsbreed van el kaar verschillen. Maar op het ogenblik lopen zij parallel en is Tlto dus welkom in Moskou.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 14