Uw probleem is het onze
Nijlwater overspoelt
tempels van
Christenen in Potschajew
vragen om hulp
Prof. Tiilila breekt met
de Finse Lutherse Kerk
Schuld van zendingsscholen
in Israël niet bewezen
Een woord voor vandaag
Concilie wil nu ruimte
scheppen voor volkstaal
Positie van consument in
Kamer ter sprake
DONDERDAG 6 DECEMBER 1962
ANDERZIJDS
HET AFRIKAANSE MISVERSTAND
In het Zendingsblad der Ne
derlandse Hervormde Kerk is on
der de titel ,JIet Afrikaanse
misverstand'' een interview met
ds. J. A. Odjidja van Ghana op
genomen.
De geïnterviewde is behalve
predikant, professor, schrijver en
journalist. Een van de stellingen
van deze Afrikaanse nationalist,
een man gedrenkt in de Europe
se cultuur, die zich inspant de
voornaamste bijdragen van die
twee culturen te verenigen, is:
„De christianisering van Afrika
is het resultaat van een misver
stand". Ds. Odjidja vervolgt:
rEN DE eerste kolonisten en de
eerste blanke zendelingen bij
ons kwamen, leefden wij in vrees.
Ja, wij waren bang voor die enor
me natuur, die ons ondoordring
baar en onbegrijpelijk omringde. Zo
goed en zo kwaad als het kon zoch
ten we ons te beschermen met be
hulp van ingewikkelde riten en
oude taboe's.
Plotseling kwamen we in contact
met de Europeanen. Vanaf het begin
waren wij stomverbaasd over hen.
Waagden zij het niet onze meest eer
biedwaardige gewoonten te over
treden, onze heilige taboe's door het
slijk te sleuren? Die mensen leken
ons vrij van alle angst.
Ds. Odjidja beschrijft de ver
bazing, de ongelovigheid en de
bewondering van de Afrikanen
na hun ontmoeting met de blan
ken, die hun bevrijd leken van
alle angst.
Weldra meenden zij het geheim
van hun vreemde gedragslijn te heb
ben ontdekt. Die blanken hadden
een God. een grote God, die veel
sterker is dan alle Afrikaanse go
den. Zij wijdden Hem hun eredien
sten, zij spraken tot Hem, zij zon
gen liederen. En die God gaf hun
alle
macht, wetenschap, vrede.
IAM ALS zij vrij te zijn t
angst, om ook toegang te heb
ben tot die wetenschap en die macht
te verwerven, hebben wij ons be
keerd tot de godsdienst van de
Europeanen.
Ja. wij hebben onze goden ver
loochend. Vrijwillig en vrolijk zijn
wij christenen geworden.
Maar de grote massa van bekeer
lingen begrijpt niet en neemt niet
aan de werkelijke boodschap van het
christendom. Zij bidden en zingen
liederen, zoals men magische prak
tijken uitvoert Zij worden gedoopt,
nemen deel aan het Heilig Avond
maal, alsof het een heidens ritueel
Weldra, gingen we inzien dat,
hoewel we zeer nauwgezet alle riten
van de christelijke godsdienst na
kwamen, we er niet in slaagden de
gelijken te worden van de christelijk
blanken.
Wij zijn er niet in geslaagd ons te
bevrijden van de angst Wij bleven
hun onderworpen. Wij wisten niet
hoe hun vliegtuigen te construeren
en te besturen. Maar langzamer
hand, vooral gedurende het begin
van de tweede wereldoorlog, hebben
we leren zien dat ook de Europea-
angst kennen. Ook zij kunnen
hulpeloos
overwonnen worden
zijn.
Ondanks hun godsdienst. Toen zijn
wij in opstand gekomen. En gedu
rende hun militaire en politieke
overheersing hebben velen van ons
hun christendom willen verwerpen.
Het werkelijke Evangelie heeft
■■(■jH jodsd
i magische godsdienst
,ir.
predikt maar de gehele
ring van het hart van ae mens.
De christianisering van ons con
tinent is te vaak het resultaat van
een misverstand geweest. Des te
beter dat die fout eindelijk ontdekt
is. Nu kan ondubbelzinnig begonnen
worden met de evangelisering van
Afrika.
Onhoudbare
toestand
De orthodoxe christenen in het
westen van de Oekraine hebben
door een naar het Westen gesmok
keld schrijven de aandacht op hun
hachelijke positie gevestigd. Deze
noodkreet, die door tallozen onder-
Advertentie
Nu nog maar een
scheut of 'n steek.
Maar straks weet IJ zich tfeen raad
van de slopende
Ithenmatische Pijnen.
Doe de beroemde Kruschen kuur. de kleine
dagelijkse dosis, om 't bloed weer zuiver te
maken. Duizenden gingen U voor en nog
heel velen zullen Uw voorbeeld volgen. Een
heerlijke ervaring, reeds na een betrekkelijk
kortstondig gebruik, als vanzelf die pijnen
te voelen wegvallen. Dat gebeurt naarm
het bloed gezuiverd wordt van de pljnv
wekkende onzuiverheden, die zich zijn gï
ophopen in spieren en gewrichten. Kruschei
Lljke stimulans voor de bloed-
tekend is, vestigt de aandacht op
het feit dat het klooster van Pot
schajew, in West-Oekraine, door
allerlei maatregelen van de plaat
selijke regeringsautoriteiten ge
dwongen wordt te sluiten. Het
klooster van Potschajew geldt al
eeuwen als hèt godsdienstig tref
punt en wordt door vele pelgrims
bezocht.
In het schrijven wordt gezegd dat er
geen bepaalde besluiten van regerings
wege worden genoemd, maar dat men
langs allerlei wegen en door bepaalde
discriminerende bepalingen tegen de
monniken en de gelovigen hen het leven
onmogelijk maakt.
„Wij, christenen en monniken uit
Potschajew, hebben ons tot verschillen
de staatslieden gewend, maar zonder
resultaat. Ze treden al de kerkelijke
rechten met de voeten en maken ons
belachelijk. Ze laten bijvoorbeeld de
monniken eerst hun passen inleveren,
en vragen hen dan bij een voorkomen
de gelegenheid zich te legitimeren. Als
zij dat dan niet kunnen, worden ze ge
arresteerd op grond van het feit dat
ze de „pas-verordening" hebben over
treden. Op deze manier werden reeds
zeven monniken veroordeeld, een werd
er in de gevangenis tot dodens toe ge
marteld, omdat hij weigerde zijn ge
loof te verloochenen."
„Bezoekers uit andere steden, die als
pelgrim naar het klooster komen, wor
den in de meeste gevallen zonder op
gaaf van reden niet toegelaten".
„Zij, die zich op de een of andere
manier toch een toegang tot het kloos
ter weten te verschaffen, hebben de
grootste moeite er vandaan te komen.
In de meeste gevallen moeten ze al het
geld en hun bezittingen Inleveren,
en sommigen worden zelfs voor het ge
recht gesleept. Anderen brengt men
naar een dicht woud (bij Brodsk of
Smysihsk), die dan daar vrijgelaten
worden met het uitdrukkelijk verbod
ooit zich nog In Potschajew te verto
nen, dit op straffe van een gevangenis
straf van minstens vijf jaar.
Deze en soortgelijke maatregelen
brengt de grootste verwarring onder de
gelovigen te weeg» Allen protesteren,
maar de autoriteiten leggen al de pro
testen naast zich neer, om op die ma
nier te bewerkstelligen dat het klooster
opgeheven wordt."
In het schrijven volgt dan verder nog
een opsomming van de jongste maatre
gelen van de Sovjetregering tegen de nog
In het klooster aanwezige monniken, die
ondanks heftige protesten toch stuk voor
stuk overweldigd of weggevoerd worden.
Het slot van het schrijven luidt:
„Deze onmenselijke behandeling
van de christenen noodzaakt ons aan
u de bede te richten, om via de
Wereldraad van Kerken of de Ver-
nigde Naties, maatregelen te nemen
om de monniken van Potschajew in
staat te stellen hun taak, tot troost
het Russisch orthodoxe volk, naar
behoren te vervullen".
Prof. H. Berkhof naar
V.S. voor aantal
gastcolleges
Prof. dr. H. Berkhof, hoogleraar aan
de theologische faculteit van de Univer
siteit van Leiden, zal op 10 december
de Verenigde Staten vertrekken
op uitnodiging, van het Lancaster
Theological Seminary een aantal gast
colleges te geven in verband met het
400-jarig bestaan van de Heidelbergse
catechismus.
Professor Berkhof zal daarna ook een
aantal colleges geven aan enkele andere
theologische seminaries in de Verenig
de Staten o.a. in Minneapolis. New
Brunswick, St. Louis en Holland (Michi
gan). Op 28 januari van het volgend
jaar keert professor Berkhof weer in
het land terug.
Lustrum, jurist en V.U.
De juridische faculteitsvereniging aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam,
(Qui bene distinguit bene docet) zal 12.
13 en 14 december haar 14e lustrum
vieren. De jubilerende vereniging telde
bij haar oprichting in 1892 drie hoogle
raren en negen studenten. Thans, bij
de viering van het 14e lustrum zijn er
twee emeriti hoogleraren, twaalf hoog
leraren, drie lectoren, negen leden van
de wetenschappelijke staf en 284 stu-
Het programma van de lustrumvie
ring omvat o,m. op donderdag 13 de
cember in het American Hotel te Am
sterdam een tweetal referaten met als
thema „Medezeggenschap en verant
woordelijkheid in de onderneming".
Sprekers zijn prof. mr. N. E. H. van
Esveld en de heer M. Ruppert.
Op vrijdag, de officiële dag, zullen
zeneens in American Hotel mr. P.
Jacob en prof. dr. L. van der Horst
lezingen houden over „De verhouding
tussen strafrechter en psychiater".
Bij Assoean is men op het ogenblik
bezig met de bouw van een tweede
stuwdam. Deze dient om bevloeiin
gen te verbeteren en de produktie
op te voeren. De consequenties hier
van zijn dat in de kom van het
kunstmatige meer dat zo ontstaat
de tempels en graven van Nubië on
der water komen te staan, een rijk
archeologisch terrein wordt over
spoeld en nog niet ontgonnen vind
plaatsen zullen voorgoed onbereik
baar worden.
Zo i, «S' olSïïfeïi
pels uit de Hellenistische en Ko- ontvoering Van het Joodse jongetje Jos-
meinse tijd thans gedurende negen sele Schumacher. Dit was gebeurd door
maanden van het jaar onder water.
Tussen eind juli en oktober ligt het
droog, maar als de nieuwe dam
gereed is zal het voorgoed onder het
water van de Nijl verdwijnen.
De Unesco zond experts naar Nubië
om te zien wat er gedaan kan wor
den voor het behoud van de kunst
schatten. De deskundigen uit vele
landen, waaronder Nederland, kwa
men tot het besluit dat de enige
manier om de monumenten te be
houden is een dam eromheen te
bouwen. De Unesco voert een
pange hiervoor het geld bijeen te
krijgen.
Inmiddels vordert het werk aan de
dam snel. Bovenstaande foto toont
een van de tempels al bijna geheel
onder water. De Egyptische regering
heeft haar goedkeuring gehecht aan
een plan van de Italiaanse hoogleraar
Gazzola, dat voorziet in het hydrau
lisch opvijzelen van de tempels naar
een veilige plaats op de rotsen, gele
gen langs de oostelijke oever van de
N ijl.
De uitvoering van' dit, ongetwijfeld
stoutmoedige plan, zal naar chat
ting een bedrag van 300 miljoen
vergen. Het is te hopen dat mev
voordat het water voorgoed de tem
pels overspoelt, deze historische tem
pels zal kunnen redden.
Het bericht dat de bekende Finse
lutherse hoogleraar, prof. dr. Osmo
Tiilila, zich aan de kerk onttrok
ken heeft in verband met vrijzin
nige tendenzen, heeft in Finland
geweldig veel stof doen opwaaien.
Het debat in de pers gaat hoofd
zakelijk over de vraag of de theo
loog nog kan blijven doceren aan
de theologische faculteit van de
universiteit van Helsinki. Het is
voor het eerst in de geschiedenis
van de Finse kerk dat een hoog
leraar in de theologie zich van de
kerk afgescheiden heeft.
Prof. Tiilila heeft reeds jarenlang ge
waarschuwd tegen vrijzinnige opvat
tingen in de Lutherse Kerk van Finland.
i op een rede die hij gehou
den had in een opwekkingssamenkomst
in de Messuhalli. de grootste zaal van
de stad Helsinki. De volgende dag kwa
men de kerkelijke bladen uit mot zeer
kritische verslagen. Zowel het landelijke
blad .Kotimaa". als het plaatselijke
kerkblad „Kirko ja Kaupunki -Kerk en
ftad) hadden scherpe kritiek op het re
feraat van Tiilila. Deze had namelijk
teer kritisch gesproken over de xnoder-
Dr. Werblowsky over „kinderroof':
zijn grootvader om hem een orthodoxe
opvoeding te geven. De rechtszaak die
naar aanleiding hiervan volgde bracht
een paar interessante dingen aan het
licht. Onder meer hoorde men daar dat
er waarschijnlijk nog meer ontvoerings-
gevallen zouden zijn. Het werd gedu
rende de rechtszaak echter duidelijk dat
de gegevens van de getuigen bijna uit
sluitend „van horen zeggen" waren. Dr.
R. Y. Z. Werblowsky, professor san de
Hebreeuwse universiteit te Jeruzalem,
veroordeelt in een interview in een
Israëlisch blad scherp de zijns inziens
opruiende artikelen in de pers J~
.ontvoeringsge vallen'
Namens het „Inter-Faith Committee"
heeft dr. Werblowsky alle bekendgewor-
den gevallen van kinderontvoering, door
zendingsinstellingen, onderzocht, en hi;'
verklaart aan de hand van die onder
zoekingen dat er door hem geen enkele
aanwijzing is gevonden dat de geruch
ten op waarheid berusten. „Dit is ty
pisch een voorbeeld van onzin die door
de kranten serieus is genomen en sterk
aangedikt is gepubliceerd", verklaarde
dr. Werblowsky.
„We moeten onderscheid maken tus
sen verschillende problemen." Het eer
ste is het zenden van Joodse kinderen
naar niet Joodse scholen.
Alleen het woord zendingsschool
misleidend. Bijna alle scholen zijn
bonden aan een of andere kerk. De mees
te van hen zijn rooms katholiek. De
delingen die de moeilijkheden ve:
zaakt hebben behoren tot vage
religieuze secten. die geen eigen school
tot hun beschikking hebben. De ongeluk
kige nieuwsbrenging hierover heeft bij
velen het vermoeden doen ontstaan dat
de officiële scholen de oorzaak warer
van de moeilijkheden", aldus dr Wer
blowsky. ..In alle gevallen die ik heb on
derzocht heb ik geen enkel voorbeeld
kunnen vinden dat de ouders onder druk
werden gezet door de rooms katholie
ken hun kinderen naar deze scholen te
zenden", vervolgde dr. Wirblowsky.
Wel vond dr. Werblowsky aanwijzin
gen dat Joden zélf de ouders onder druk
zetten hun kinderen niet naar deze scho
len te laten gaan er werd hen zelfs
gedreigd met ontslag.
Dr. Werblowsky eindigt zijn opmerkin
gen met het uiten van een beschuldiging
aan de Israëlische pers die het voorstel
van de room-katholieke bisschop van Is
raël, de zendingsactiviteiten van de ver
schillende kerken meer openbaarheid
te geven om zodoende valse geruchten de
kop in te drukken, wel hadden gepubli
ceerd maar verder geen enkel gevolg
aan het voorstel hadden gegeven. Een
eensluidend voorstel aan de Israëlische
regering heeft tot nu toe ook nog geen
resultaat gehad.
Uit dit alles blijkt dat de vele vage
beschuldigingen die worden geuit in ver-
D, deken v.n de IhenlodUche f.cnl- <-« "ntv^nnaijaker, mei be-
^P'^rkU.rdAd.":<,e,NX'l°"k«l.h'^ Dr W.rl
den ie om prof. Tlilili te ontslaan, om-1 olowsky pleitte in het artikel uitdrukte-
dat zijn benoeming aan de universiteit lijk voor een onderzoek door
los staat van zijn kerkelijke binding. lfforl
ne vormen van apostolaat en kerkewerk,
die er op gericht zijn de moderne mens
te bereiken en te begrijpen zonder in
de eerste plaats aan te dringen op per
soonlijke bekering.
Gevaar
„Kotimaa" citeerde later de hoogle
raar. die zijn misnoegen over het kri
tisch en subjectief verslag van de bij
eenkomst had uitgesproken: „Ik heb
tijdens mijn rede in de Messuhalli niet
gezegd dat het grootste gevaar voor de
kerk het feit is dat niet bekeerde men
sen worden geactiveerd om Gods wil te
doen. Ik heb dit alleen als een voorbeeld
gebruikt van de valse weg waarop de
kerk zich op het ogenblik bevindt. Ik
wilde er juist de nadruk op leggen dat
het grootste gevaar voor de kerk is dat
zij vergeet de boodschap van het eeuwi
ge leven te proclameren en dat deze
boodschap terzijde wordt geschoven voor
minder belangrijke zaken. Ik onderschat
al die andere activiteiten van de kerk
in het geheel niet, zoals bijvoorbeeld
de pogingen om door maatschappelijk
werk de mens in zijn huidige moeilijk
heden te helpen. Zij zijn belangrijk.
Maar in weerwil daarvan moeten we be
denken dat onze Heiland nie* :-~J-
reld is gekomen om alleen
te scheppen
houdingen."
de intermenselijke
Bij winterse kou...
töch een mooie gave huid
Het licht schijnt in de duisternis. Licht door het Woord van
God, de Almachtige, Schepper van hemel en van aarde.
God echter geeft niet alleen het licht, Hij zendt ook een mens
en deze kwam zo staat er in de eerste verzen van Johannes 1
als getuige om van het licht te getuigen, opdat allen door
hem geloven zouden". Deze mensJohannes, is een wegbe
reider, de man, die de verwachting in het hart van de mensen
legt. „Let op, niet ik, maar Hij, Die na mij komt". Verwachting
het licht is aanstaande.
En dan volgt het meest onbegrijpelijke uit de geschiedenis van
de mensheid, het meest tragische tevens. Als het er is, wordt
het licht niet aanvaard. en de wereld heeft Hem niet ge
kend Hij kwam tot de zijnen en de zijnen hebben Hem niet
aangenomen".
Het licht verworpen, de duisternis vastgehouden.
Het licht wel gezien, maar zich er van afgewend.
Het beeld van de mens alle eeuwen door.
Leven in een verwachting en niet kunnen of willen geloven
dat de volheid der tijden al is gekomen.
Duisternis of licht?
Wat willen we, wat doen we?
We moeten beslissen, nu!
Wordt het God?
Gistermorgen is het concilie
nog weer eens teruggekeerd, naar
het rapport over de liturgie, het
eerste rapport dat in behandeling
genomen werd en na bespreking
met een groot aantal amende
menten werd teruggezonden naar
de desbetreffende commissie.
Daarbij kwam nu opnieuw een
voorstel aan de orde om toch
ruimte te laten voor de volkstaal
in de liturgie ook al houdt dit geen
afschaffing van het Latijn in.
Alle voorstellen vin gistermorgen be
troffen de plaats van het Latijn in de
Rooms-Katholieke Kerk. Zij werden in
geleid door de bisschop van Gent, Van
Calewaert. Hij verklaarde als lid van
de commissie voor de liturgie dat deze
tot de conclusie is gekomen dat de bis
schoppen noch afschaffing van het La
tijn wensten, noch handhaving zonder
meer. Daarom was dan ook een tus
senweg gekozen. In het algemeen zal
het Latijn gehandhaafd worden, maar
de bisschoppen krijgen uitgebreide vol
machten om de volkstaal in te voeren,
met name bij de Schriftlezingen, gezan
gen en gebeden.
Er is ook naar gestreefd bisschoppen
het recht te geven de liturgie aan te
passen aan de gewoonten in het land,
vooral waar het bediening van de sa
cramenten, liturgische plechtigheden en
andere handelingen betreft. Van de acht
ingediende voorstellen die voor het over
grote deel hierop betrekking hebben,
zijn er vier reeds aangenomen met
overweldigende meerderheid van stem-
De Kerk
Ook de discussies over het rapport
„Kerk" werden voortgezet. Opvallend
was gisteren dat de Italiaanse bisschop
pen kennelijk een zwaai hadden ge
maakt en een verrassende toenadering
betoonden tot het reeds eerder uiteenge
zette standpunt van de meerderheid,
Dit zou kunnen wijzen op beweging in
de zogenaamde conservatieve, beter Is
misschien traditionalistische, groepering
onder de bisschoppen.
De rede van kardinaal Montini een
in de jongere Italiaanse kardinalen
trok in het bijzonder de aandacht. Hij
plaatste zich namelijk geheel achter de
opmerkingen die dc Belgische kardinaal
Suenens dinsdag had gemaakt. Volgens
Montini moet het rapport „Kerk" zo ge
wijzigd worden, dat een kort stuk zich
bezig houdt met dogmatische bezinning,
maar een lang gedeelte met het pasto
rale aspect. Hij vroeg daarbij bovendien
Christus duidelijk de plaats van Hoofd
de kerk te geven, zonder wie zij tot
niets in staat is.
Meer geld voor warenonderzoek
(Van one parlementsredactie)
JJET ligt in de bedoeling het per
centage van de subsidie, die
de overheid in het begrotingsjaar
1963 aan het vergelijkend waren
onderzoek zal toekennen, te ver
hogen van 50 tot 70 procent. Dit
deelde staatssecretaris Gijzeis
gistermiddag in de Tweede Ka
mer mee bij de behandeling van
de begroting van economische za
ken. De bewindsman behandelde
de positie van de consument in
het economisch bestel, zulks naar
aanleiding van opmerkingen die
de heer H. van Eijsden (a.r.) daar
dinsdagavond over had gemaakt.
De subsidie voor de vergelijkende
warenonderzoeken is voorlopig tot
een maximum van 100.000 bestemd
voor het Consumenten Contact Or
gaan (totaal bedrag 125.000). Het
voornemen is een beroep op het res
terende bedrag te doen als zich ande
re activiteiten in het belang van de
consumenten zouden voordoen.
De staatssecretaris ging ook nog in op
de bezwaren, die vanuit de Kamer tegen
de reclame in het algemeen waren ge
maakt. Hij achtte de reclame in ons eco
nomisch bestel onmisbaar. Vooral de
produktie van massa-artikelen, die van
groot belang is voor de economische
vooruitgang (prijsverlagende werking),
>u in de huidige omvang zonder recla-
ie ondenkbaar zijn.
MISSTAND
Dit betekent uiteraard niet, aldus de
staatssecretaris, dat er op het terrein
de reclame geen enkele misstand
zijn. Over het nemen van wettelijke
maatregelen tegen misleidende aanprij
zing is overleg geopend met belangheb
benden bij de reclame (o.a. de consu
mentenorganisaties), zulks met het doel
na te gaan of ook in ons land behoefte
bestaat aan een optreden van overheids
wege. dan wel de bevordering van be
paalde activiteiten van de belanghebben
den zelf. Hoewel men -algemeen
deel bleek, dat op dit gebied in ons land
nog geen onrustbarende situatie bestaat,
meende men toch wel dat op een of an
dere manier aandacht aan de reclame
zou moeten worden besteed om te kun
nen komen tot dé formulering van ge
dragsregels op dit stuk. De staatssecre
taris vertrouwde, dat dit overleg
sultaat zal opleveren, dat aan de
van de consument tegemoet komt. In dit
stadium van de besprekingen leek het
hem echter voorbarig de richting
geven waarin de gedachten zich bewe
gen.
De Kamer is in de behandeling
begroting van economische zaken blijven
steken. De komende dagen zal ~m fjgb
Primaatschap
Montini drong tevens aan op een rui-
ere omschrijving van het primaat
schap van de paus, steunend op de
grondslagen van het vorige Vaticaanse
concilie, dat de onfeilbaarheid van de
paus tot dogma verhief. Hij wilde even
wel dat de collegialiteit van het episco
paat en de eigenlijke taak van de bis
schop het uitgangspunt, worden
voorstel dat het rapport (afkomstig van
de commissie van Ottaviani) moet wor
den herzien door overleg tussen de theo
logische commissie van Ottaviani en het
secretariaat voor eenheid van Bea.
Reroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Zwartebroek-Terschuur:
B. M. Meyndert te Waarder.
Aangenomen naar Bedum: Jac. deq
Hartogh te Wommels.
Bedankt voor 's Grevelduin-Capelle:
W. van Tuyl te Rljssen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen naar 's Gravenhage-
Moerwijk (vac. R. de Vries): A. B. C.
Hofland te Sarnia, Ontario, Canada,
voorheen te Haarlem.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te Clifton, N®w Jersey, V.S.:
H. Rijksen te Gouda; te Meliskerke en
Giessendam: A. Hofman te Zeist.
BENOEMINGEN
Dr. J. A. Sparenberg: benoemd tot
hoogleraar in de faculteit der wiskunde
en natuurwetenschappen aan de Rijks
universiteit te Groningen om onder
wijs te geven in de technische meehani-
Vraag: Toen ik
streeks de eeuwwisseling, werd -
noemde. Deze zou door August Noll
(Baden-Schwarzwald) zijn vervaardigd
in zeven jaar. Door één mechaniek wer
den dagen, maanden, jaren, uren,
nuten en seconden getoond, alsmec
Paas-, Pinkster- en Kerstfeesten op
ta, schijngestalten
middel tegen? Wij hebben het al
s met een natte spons geprobeerd,
ar dat helpt niet.
Antwoord: Of de schade voor de dood
de duif vergoed moet worden, hangt enige wat u er tegen doen kan, is gere-
Goede Vrijdag draaide
waaruit twaalf apostelen kwamen, die
het hoofd rechts draaiden j
zijn dier. De eigenaar
verantwoordelijk voor zijn duif, de
deurtje open eigenaar van de poes
I geringswege ingestelde commissie.
Meester, behalve
kant opkeek (Judas). De vier jaarge
tijden werden op tijd zichtbaar in de ge
stalten van een kind, jongeling, man en
grijsaard. Er waren nog wel meer bij
zondere dingen, welke op datum ver
schenen. maar ook met de hand op een
willekeurig tijdstip konden worden ver
toond. Bestaat deze klok nog en zo ja.
Antwoord: Wii hebben lang moeten
zoeken, maar wij kunnen U thani
woorden. Deze klok bevindt zich i
uurwerkmuseum te Fürtwangen
Schwarzwald.
Vraag: Wij hebben een kater (één
jaar oud), die wormen kwijt raakt.
Die wormen zijn wit, ongeveer twee
centimeter lang. Of ze uit zijn lichaam
komen, weten we niet. Kunnen wij daar
tegen wat doen? Is het besmettelijk?
Ligt het misschien aan het eten? Hij
krijgt catty en rauw vlees.
zijn poes. Be
vindt de duif zich in uw tuin, dan bent
het algemeen niet verantwoorde-
geld veel luchten, waarbij u toch best
twee ramen tegen elkaar kunt openzet-
de duif ten, zodat het goed door kan trekken.
Verder moet u het eens proberen met
een brandende kaars, die u neerzet op
tafeltje dicht bij de plaats
Brieven, die niet voorzien zijn
en adres, kunnen niet
beantwoord worden. Geheimhou
ding verzekerd. Vragen, die niet
onderling met elkaar verband
houden, moeten in afzonderlijke
brieven worden gesteld.
die een andere lijk, tenzij te bewijzen valt, dat u niet doen verbranden. Ook zijn er flesjes
de nodige maatregelen heeft genomen
dige
duif alsnog te beschermen of
redden. Bevond de duif zich in een hok spons
op het erf van uw buurman, dan moet een ander
u betalen. Ook als uw kat zich op het eens met
erf van uw buurman bevond. Er zijn heeft ook nog spuitbussen,
echter zo veel tussenmogelijkheden en J-:*
de omstandigheden kunnen zó uiteenlo
pen, dat het enige houvast de eerder vóór het
genoemde stelregel is. Uw vraag
gerookt wordt De vlam zal dan de rook kunnen worden. De kool zal wel
iets langer goed blijven dan de andij
vie. Inmaken is nog het beste.
de handel, waaruit een sponsje steekt.
De vloeistof in de fles verdampt via de
de lucht of geeft er
aan. U moet dit maar
drogist bespreken. Hij
bed gaan goed schoon I
o maken en zo nodig overdag ook een:
gesteld voordat de hondsdolheid het Vooral de koude as brengt een onaange-
het vasthouden van katten op vele plaatsen
in noodzakelijk maakte, maar als men in
het algemeen een kat los laat lopen,
laadt men allerlei risico's op zich. En
doordringende geur in huis.
Vraag: Ik heb een groentetuintje.
wt# aarin verschillende soorten kool en
duif loslaat, moet de gevolgen andijvie staan. Hoe kan ik deze het
beste bewaren als het gaat. vriezen? Ik
kan dan namelijk niet direct alles op
eten. Kan ik ze bewaren in mijn schuur
tje of onder de vloer van mijn huis?
Vraag: Onlangs hebben wij een nieuw
huis betrokken met een betonnen vloer,
waarop een wollen vloerbedekking ligt.
AntwoordIn elke dierenhandel kunt ^elte als t
u wormcapsules kopen. Deze kunnen ge-
makkelijk worden iJ:"J l"l°
Antwoord: Het bewaren vt
andijvie is vrij moeilijk als
halve sigaret ge- ge tijd wilt goedhoudi
.vogediend
doeltreffende uitwerking, huisje gekomen met
Vermeld de leeftijd van het dier en mm
houd u aan het voorschrift.
Vraag: Kan ik ervoor verantwoorde
lijk gesteld worden, dat mijn kat een
dure duif van mijn buurmai. doodt? Bij
voorbeeld als de duif was losgelaten of
il op de vloer,
geverfd plafond, J
een kleed, JBQ
hadden we er nooit last van. Je zette de
ramen maar open en dan ging het best. of dc vloer
Maar nu helpt het zelfs niet als je alle-swvu—
ze lan- wel bij
Het belang- wordt i
rijkste is. dat u de groente droog op- voordeel zijn.
slaat, zodat ze niet kan rotten. Dit is
voor de kool niet zo moeilijk. U kunt
daar deze op de grond of op rekken bewa-
geregeld draaien en controleren
Vraag: Dikwijls horen wij het woord i
appetijtelijk gebruiken. Is dit beschaafd I
Nederlands of is het een basterdwoord? I
Gelet op het zinsverband zou het zo-
iets betekenen als profijtelijk.
leid
tus, dat eetlust betekent. Het Frans'kent j
een gelijkwaardig bijwoord appetisant j
met de betekenis: uitlokkend, smake
lijk. prikkelend enz. Het is dus een
basterdwoord, al is het eeuwen in ge-
bruik. Profijtelijk is een basterdwoord
met de betekenis: voordelig. Het komt
oorspronkelijk van het Latijnse werk-
woord proficere. voordelig zijn. Het is I
dus verwant met het woord proficiat dat
Hulp van lezers: Onze hartelijke dank
aan alle lezers, die ons geholpen heb
ben bij de beantwoording van de vraag
over de muziek bij het hoorspel Post
Palm Beach. Deze was van de Finse
componist Johan Julius (Jean) Sibeliu»
uit het stuk Finlandia.
