Voor bouw Trèveszaal kreeg architect Marot zijn „duysent rijcxdaalders" KOLEN CARON In Vredejaar 1697 in gebruik genomen Automobilist wordt eigen pompbediende NIEUWE LEÏDSCHE COURANT MAANDAG 3 DECEMBER 1962 Een mooi overzicht van de Trèveszaal, zoals die werd gebouwd door de bekende architect Daniël Marot. Agenda voor Leiden en Den Haag Maandag; Den Haag, Kon. Schouwburg, 8.15 uur: Toneelgroep „Theater" met „Oorlog en Vrede". Diligentia, 8.15 uur: West-Nederlands Symphonie Orkest o.l.v. Sam Swaap; so liste: Toon Onderdenwijngaard, piano. Koffiekamer Stadsgehoorzaal. 35 uur: Receptie t.g.v. 50-jarig bestaan woning bouwvereniging „De Eendracht". D e n Haag, Dililgentia, 8 uur: Zuid- Afrikaans Koor „Die Kamerkoor van die Universiteit van Rhodes". Donderdag Zoölogisch laboratorium, 3 uur: Ope ning nieuw gedeelte door minister mr. J. M. L. T. Cals. Lakenhal, 8 uur: Concert „Sempre Crescendo". Den Haag, Diligentia, 8 uur: Orkest vereniging „Euterpe". Vrijdag Academie, 4.15 uur: Oratie mej. prof. dr. D. Siertsema, buitengewoon hoogle raar in de Afrikaanse taalkunde. Filmzaal academie, 12.20 uur: LAK- pauzefilm. Den Haag, Kon. Schouwburg. 8.15 uur: Haagsche Comedie met „Schweijk -lin de tweede wereldoorlog". Diligentia, 8 uur: Norman Shetler, piano. Films CASINO (2.30. 7 en 9.15 uur): Tarzan en zijn vijanden (14 jaar); donderdag: Saint Louis Blues (alle leeftijden» LIDO (2.30, 7 en 9.15 uur): Ursus (14 j.) LUXOR (2.30, 7 en 9.15 uur): Ontsnap ping onder spervuur (14 jaar). REX (2 en 7.30 uur): The Alamo (14 j.) STUDIO (2.30, 7 en 9.15 uur): The con nection (18 jaar). TRIANON (2.30, 7 en 9.15 uur): Meisjes langs de weg (18 jaar). Apotheken Geopend voor spoedeisende gevallen apotheek Van Driesum, Mare 110, tel. 20406. Apotheek R. van Breest Smallen- burg te Leiderdorp is geopend Tentoonstellingen Rijksmuseum voor Volkenkunde, „Vreemde volken", kindertekeningen (tot 2 maart). Lakenhal, geselecteerde schilderijen voor Wedgwoodprijs 1963 (tot 19 decem ber). De Lakenhal: jubileumtentoonstelling Leidse amateurfotografen (tot 9 decem ber). Lakenhal, „Leiden in prent en teke ning" (tot en met 10 december) Jeugdbibliotheek, leeszalen en biblio theek Reuvens, Plantage 6: maandag, en dinsdag van 4 tot 5.30 uur. woens dag en zaterdag van 12 tot 430 uur en vrijdag (speciaal voor de grotere jeugd' van 6.30 tot 8.30 uur 's avonds Leeszaal en bibliotheek Reuvens, Bree- straat 27, maandag en woensdag van 1 tot 5.30 en van 7 tot 9 uur; dinsdag van 1 tot 5.30 uur; vrijdag van 10 tot 5.30 en van 7 tot 9 uur; zaterdag van 10—5.30 uur Bijkantoor chr. school Obrechtstraat volw dinsdag en donderdag van 6.30—9 uur n.m. zaterdag 2—5 uur; jeugd: elke woensdag 2—5 uur. Woonark Mink Hier volgt de laatste ver antwoording van penningmees ter K. van Dijk voor de nieu we woonboot van de heer Mink: Mej. C. A. K., Leiden, 5; H. J. A. B., Leiden, f 5; J. B. W., Alphen a. d. Rijn, 10; N. v. d. P., Katwijk aan Zee, f2,50; J. K., Rijnsburg, 10; dokter D. H., Oegstgeest, f20; P. W. H., Leiden, f 2,50; per kas: M. f 2,50, motorschip Har- di f5. Dames L. en S.. Den Haag, f20. In totaal is binnen gekomen f 995. De tewaterlating is bepaald op 15 december om 2 uur aan de Roomburgerweg. Iedere be langstellende is welkom. Zoekt U een goed ANKER HORLOGE voor f 30.- en f 40.- Of het allerbeste van 200- en f 300.- v. d. WATER Haarlemmerstr 207 heeft het Grote keuze m alle prijzen en merken Een van de door Anthónie Bege- maker gebeeldhouwde schoor stenen. Het doek is van Van der Schuer en geeft een symbolische voorstelling van Vrede, Vrijheid en Overvloed. Boven de schoor steen de spreuk Je Maintiendrai. T~\E regering heeftontvangen in de Trèveszaal". Dan volgen namen van de Sjah van Perzië, de Koningin van Engeland, van Winston Churchill en andere hoge gasten. Terug gaande in de historie kunnen in verband met deze zaal de namen van de stadhouders en bekende personen uit de tijd van de republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in band worden gebracht, zoals Johan van Oldenbarnevelt en Johan de Wit. Bij de ingebruikneming, in 1697, van de zaal, zoals wij die kennen, kwam hij direct in het middelpunt der belangstelling te staan, omdat er de voor besprekingen van de Vrede van Rijswijk werden gehouden. Voordat de zaal zijn huidige gedaante kreeg, werden hier o.a. ook de besprekingen gevoerd, die leidden tot het twaalfjarig bestand op 9 april 1609. Dat de ingebruikneming van de huidige zaal samenviel met de vrede van Rijswijk is duidelijk te zien aan een opschrift boven het brede erkerraam: Vrede jaar 1697. De bouwmeester, die de uiteinde lijke vorm voor dit bekende gedeelte van het grote Binnenhof-complex be paalde is de architect Daniël Marot, een naam, die bij vele mooie histori sche gebouwen in Den Haag wordt aangetroffen. Hij was architect van Franse afkomst, die in Holland veel werk heeft gedaan, o.a. voor de stad houderlijke families en vele particu lieren. Hij had zich doen kennen als een vooraanstaand kunstenaar. In het eerste stadhouderloze tijdperk sloten de Staten hem dan ook te vra gen het aanzien van hun behuizing te verhogen. Later blijkt, dat naar een besluit van 28 november 16Ü8 Marot niet alleen de plannen voor de verbouwing van de Treveszaal heeft gemaakt, doch dat hij ook het toezien: op het werk heeft gehad. In hel betreffende besluit staat namen lijk: „Is naer voorgaende deliberatie goedgevonden ende versteen, dal Marot, architect voor zijne moeijte, die hij in de ordonneren van de earners van hare Hoog Mogende ende het maken van teyekeningenaanbeste den van verscheyde werken, opsicht over het gansche werk, ende verders daeromtrent heeft gehad, sal worden toegeleyt de somme van duysent rijcx daalders" Lodewijk XIV-stijl De plannen, die Marot maakte, had den vooral betrekking op de verbou wing en vergroting van de bestaande vergaderzaal op het beschikbare deelte van de Hofplaats De gehele zaal is ccn goede represen tant van de Lodewijk XIV-stijl in de noordelijke Nederlanden. Volgens prof. Ozinga betekent deze architectuur een geëigende overzetting van de Franse interieurtrant uit de jaren van het ont staan van de statieruimten te Versail les. waarbij de zware omramingen ge makkelijk hun levendige en kleurige vullingen de baas blijven. Zowel in haar geheel als door tal van details is de zaal een zeer kenmerkend werk van Marot, dat gelukkig in de loop der jaren weinig is veranderd. De naam van de zaal is afkomstig van een ka mer, waarin werd onderhandeld over het twaalf-jarig bestand. Deze voor de regering nog steeds representatieve zaal is wat afmetingen betreft niet erg men bij het ministerie van Ver keer en Waterstaat de trap opgaat, komt men eerst in de zogenaamde Sta tenzaal. de zaai waar de Staten van Holland plachten te vergaderen. Op zichzelf is dit een mooie zaal met op doek uitgevoerde plafondschilderingen met goudkleurig weefsel beklede wanden. In deze zaal bevinden zich de ryk besneden zware toegangsdeuren tot de Trèveszaal, die aan de zijde van dt Hofvijver zyn gelegen; aan de buitenzij de te herkennen aan de uitgebouwde Bij het binnentreden door de middel ste deur in de langzijde. valt eerst de erker op, waardoor men een mooi uit zicht heeft op de Hofvijver en de sta tige bomenrij aan de Lange Vijverberg. Bekijkt men 't interieur aandachtig, dan ontdekt men overeenkomsten met ande re bekende gebouwen, waaraan archi tect Marot eveneens heeft gewerkt. Levensgroot De wanden worden geleed door hou ten, gegroefde Ionische pilasters, waar van de schacht is belegd met twee door druivenranken en schelpmotiever verlevendigde banden, terwijl de kapite len uit de voluten terugrollende bloem slingers bezitten. Ditzelfde kan men ook terugvinden in de eetzaal van het paleis Het Loo en de grote zaal van het kas teel te Zeist. Bij het hoofdgestel wordt de kroonlijst gedragen door goedge vormde consoles, die weer aan de ka pel van Het Loo herinneren. Tussen de pilasters in de achterwand bevinden zich de levensgrote portretten var eerste vier stadhouders, geschilderd door J. H. Brandon. Alleen voor Wil lem III is een schoorsteenstuk inge- Deze portretten zijn gevat in gesneden lijsten, terwijl die in de achterwand bo vendien evenals de deurnissen worden omgeven door zwaardere torusvormige omlijstingen. Decoratief Beneden op de achtergrond van de decoratief opgevatte portretten van Wil lem I, Maurits en Frederik Hendrik, zijn resp. een ruitergevecht, de slag bij Nieuwpoort en het beleg van Den Bosch afgebeeld. De zaal heeft een ovaal-vormige koe pel boven het middengedeelte. Deze koe pel werd beschilderd door Theodoor van der Schuer en stelt voor de „Eendracht"' met het devies: ..Concordia res parvae crescunt" (door eendracht worden klei- zaken groot). Dit devies is omringd door de Zeven Provinciën met haar wapens. Het plafond rust op een koof versierd met panelen in bruin camaïeu ,-ordt gesteund door twaalf op de kroonlijst staande caryatiden welke door Johan Blommendaal in hout zijn gesto ken. De in de hoeken der koof in grisaille geschilderde vrouwenfiguren geven een allegorische voorstelling van de acht hoofddeugden. Aan de noordzijde: de „Voorzichtig heid" (vrouwenfiguur met spiegel en slang) en de „Standvastigheid", (vrou wenfiguur met honden en zweep i Aan de oostzijde: de „Trouw", (vrou wenfiguur met sleutels en hond) en de „Rechtvaardigheid", vrouwenfiguur met weegschaal en zwaard) Aan de zuidzijde de „Reinheid", (vrouwenfi guur met duif) en de „Matigheid", (vrouwenfiguur met toom en kelk). Aan de westzijde ten slotte de „Waak zaamheid", (vrouwenfiguur met lamp en haan) en de „Kracht", vrouwenfi guur met knots en leeuwenhuis). Boven de uitbouw aan de zijde van dt Hofvijver bevindt zich een langwerpig symbolisch tafereel, dat de republiek voorstelt zittende op een troon. Aan de linkerzijde van de republiek staan Her cules en Mars en aan de rechterzijde wordt de republiek hulde gebracht door ier toen bekende werelddelen. (Van het bestaan van Australië wist men toen nog niets). Het grote tafereel op de te genover liggende wand stelt de afge vaardigden der Zeven Provinciën vooi Romeins kostuum, die op het mei pijlbundel versierde altaar der re publiek zweren de godsdienst en de vrij heid te zullen beschermen. Godsdienst vrijheid worden hier voorgesteld al? rouwenfiguren. Rekening voor stoelen Aan de beide smalle wanden van deze zaal zijn een schoorsteen gebouwd mei beeldhouwwerk van Anthonie Begema- ker. Boven een van deze schoorstenen bevindt zich een doek van de schilder Van der Schuer. dat een symbolische 'oorstelling geeft van Vrede, Vrijheid in Overvloed. Naast al dit werk heeft architect Marot zich ook bezig gehou met het maken van ontwerpen vooi het meubilair en de stoffering, zoals blijkt uit een rekening van 17 januari 1728. Toen werd namelijk besloten de door Marot ingediende rekening gens het maken van eenige teykeningen een preesiderende stoel, en nog 24 andere ordinaris stoelen" te Niet alleen de verbouwing var Trèveszaal is een opdracht van de Sta- ten-Generaal aan Marot geweest. Zijn werkzaamheid voor deze Hoog Mogen- den strekte zich voorts uit tot het ont werpen en leiden van. vuurwerken, verden afgestoken ter gelegenheid belangrijke gebeurtenissen. Ook deze vuurwerken werden gekenmerkt door de stijl van Marot, zoals vele zijn tekeningen nog laten zien. or het afsteken van deze vuur werden In de Hofvijver hoge palen opgesteld. Vanachter de ramen van de ralen in de gebouwen aan het Binnenhof, konden Hunne Hoog Mogenden het knal- lichtfestijn volgen. Waartoe het werk i een bekende architect al niet leiden Prinsle Pullover In Bergen op Zoom zelf benzine tanken (Van onze verkeersredacteur) |yEDERLAND heeft zijn eerste zelfbedienings-benzinestation. Het staat - in Bergen op Zoom en de initiatiefnemer is de vierde benzinemaat schappij in ons land. de Britse B.P. Duidelijk is, dat men op een bepaalde categorie gebruikers gokt, voornamelijk de mensen met een smalle beurs, die in elk opzicht hun auto willen vertroetelen. Aan de andere kant ligt al evenzeer voor de hand dat het experiment het personeelstekort ten grondslag heeft, zoals zich dat in welhaast ontstellende vorm aan de ben zinepompen openbaart, in bijzonder gedurende de weekeinden. Alleen in Zweden, waar men reeds enige jaren met een dergelijk systeem werkt, heeft men ervaring met zelfbediening in de benzineverkoop opgedaan. Geconstateerd is dal een bepaalde tegorie automobilisten de wagen liefst zelf verzorgt. Dit betreft ni leen het schoonhouden van kleine reparaties, maar strekt zich ook uit tot het gehele onderhoud. Niet voor niets worden op het ogenblik op verschillende plaatsen in ons land (doe- het-zelf-garages) geopend, waar auto mobilisten tegen een kleine vergoeding kunnen sleutelen. Alleen voor het tan ken van benzine blijft de automobilist aangewezen op de hulp van de pomp bediende. Met dit experiment probeert B. P. te weten te komen of deze auto mobilist bij het tanken er inderdaad voorkeur aan geeft zelf de pomp te be dienen. Dan wordt hem als ver dere service gelegenheid geboden zijn banden zelf op spanning te brengen, zijn ruit te zemen en eventueel de olie in de motor zelf te verversen of op peil brengen. Vuile handen Het verkooppunt bestaat uit een kiosk, drie pompeiianden en een vluchtheuvel. In de kiosk bevindt zich de bediende. die van achter zyn instrumententableau de gang van zaken by het tanken in de hand houdt. Dit geschiedt via een mi crofoon, die door middel van een in gebouwde luidspreker met de pomp eilanden verbonden Is. De klant vult zelf zijn tank. Op het instrumentenbord kan de bediende zien hoeveel liter is strekt. Na het tanken rekent men af in de kiosk. De enkeling, die wil proberen zonder betalen weg te lijden, kan er in ieder geval op rekenen dat zijn auto nummer wordt opgenomen Krijgt de zelf bediener vuile handen, oi wil hij het oliepeil in de motor meten, aan kan hij van een op elk der pomp eiianden aangebrachte servettenstation gebruik maken. Na het verkrijgen van een bouwver gunning zullen zo spoedig mogelijk twee luifels en twee wasplaten worden ge bouwd, opdat de zelfbediener droog staat en ook zijn auto kan wassen, op een snelle wijze en tegen een geringe ver goeding. In de toekomst zullen mogelijk banden, accu's en accessoires worden verkocht. De plafondschildering van Theo van der Schuer. Het stelt de Eendracht voor met het devies „Concordia res parvae crescunt". Bazaar Molenwijk: f 6.625 De bazaar van de Hervormde wykge- meente Molenwijk, die donderdag, vrij dag en zaterdag in het gebouw „Predi ker" werd gehouden, heeft f 6.625 op gebracht. Zoals gemeld, wordt de op brengst gestort in het fonds, waaruit straks de verbouwing van „Prediker" tot modern wijkgemeentecentrum moet den gefinancierd. De reis voor twee personen naar Duits- Jand, in de komende zomer te maken, is gewonnen door mevrouw Bras, Zoeter- woudsesingel 54 Opening zoölogisch lab uitgesteld In verband met het overlijden van prinses Wilhelmina is de officiële ope ning van de nieuwe vleugel van he' zoölogisch laboratoriumt die op 8 decem ber door minister Cals zou worden ver richt, tot nader order uitgesteld. Theorie en Praktijk De vergadering van Theorie en Prak tijk (Bollenstreek) die morgenavond zou worden gehouden, gaat in verband met het overlijden van het bestuurslid W. N. Segers niet door. GEMEENTE LEIDEN Officiële publikatie De burgemeester van Leiden brenel ter openbare kennis, dat met ingang van 5 december tot en met 4 januari 1963 ter gemeentesecretarie, afdeling Open bare Werken (Stadhuis, kamer 111» voor een ieder in ontwerp ter inzage zal' liggen een plan tot herziening (aanvul ling) van het partiële uitbreidingsplar „Leiden-Cronesteinsepolder 1961", me: betrekking tot grond, gelegen bij de Lam mebrug, vast te stellen met intrekking van het te dien aanzien geledende uit breidingsplan. alsmede een wijziging (aanvulling van de bij het partiële uit breidingsplan „Leiden-Cronesteinsepol- der 1961" behorende bebouwingsvoor schriften. Leiden. 3 december 1962. De burgemeester, F. H. van Kinschot Flatgebouwen studenten Vrijdag 14 december om half v)er hoopt dr. E. H. Reerink, president-cura tor der Leidse universiteit, aan de Klik- spaanweg, drie flatgebouwen voor 12; :tudenten te openen. Ongeluk op de Oude Singel Gistermiddag kwart over vijf, werd op de Oude Singel een 51-jarige timmermai uit de Brederodestraat aangetroffen, die zyn fiets bleek te zijn gevallen. Hoe- men aanvankelijk dacht, dat zijn rondingen niet van ernstige aard wa- bleek in het Academisch ziekenhuis, dat de man een schedelbasisfractuur en verwonding aan de longen had op gelopen. Later is h(j naar de Ursula- kliniek in Wassenaar vervoerd. De toe stand van de man is ernstig. Voormalig verzet herdenkt Prinses De Nationale federatieve raad van het voormalig verzet in Nederland zal Prin ses Wilhelmina, als de moeder van hei verzet herdenken op een landelijke bij eenkomst op 7 december (20 uur) in het Tropeninstituut in Amsterdam. Alle lo den. oud-politieke gevangenen en allo niet georganiseerde oud-verzetslieden worden voor deze herdenkingsbijeen komst opgeroepen. Op deze bijeenkomst zal het woord worden gevoerd door burgemeester mr G. van Hall van Amsterdam, opper-rabi'n J. Soetendorp. ds. C. N. Graafstal en do landelijke voorzitter van de N.F.R., kol J. J. F. Borghouts. Muzikale medewer king wordt verleend door Rosa Spier en Willem Andriessen De beeldhouwer Joop Hekman heeft het ontwerp gereed voor de bronzen ad miraal Helfrich-penning, die binnenkort il worden geslagen. De netto opbrengst van de penning, die in de handel verkrijgbaar zal zijn, zal ten goede komen aan het Fonds van het comité „In memoriam admiraal Hel- frich". dat is bestemd voor een gedenk teken en voor het bevorderen van de zeilvaardigheid bij Marine en Koopvaar dij. Advertentie GOED EN VERZORGD HAAGWEG 15 TEL. 20105—20521 Oecumenische zondag in Leiden De komende zondag wordt de „oecu menische zondag" genoemd. In de mor gendiensten van de volgende kerken zijn leden van andere kerken bijzonder wel kom: Hervormde Gemeente. Marekerk, 10.30 uur; Geref. Kerk, Zuiderkerk 10.30 uur; Doopsgezinde Gemeente, kerk Pie terskerkstraat 10.30 uur; Evangelisch Lu therse Gemeente, kerk Hooglandse Kerk- gracht 10.15, uur Remonstr. Gemeente, kerk Hooglandse Kerkgracht 10.30 uur en Oud-Katholieke Kerk, kerk Zoeter- woudsesingel 9.45 uur. Om half acht 's avonds wordt in de Hooglandse kerk een bijeenkomst gehou den. waarin dr. K. Dronkert. Geref. pre dikant en ds. J. Th. Mackenzie. Remon strants predikant, hopen te spreken. De onderwerpen zyn: „De weg van de oecu mene en de weg van Advent". ■vineit ha.aStvan- z elf de we? naar LEIDEN Breestr. 152-154 HERENMODE KATWIJK Voorstr. 4 Inzameling in Leiden voor r Algerije Half december zal in Leiden i zamelingsactie worden gehouden ten bate van het noodlijdende Algerije. Nodig zijn: kleding, schoeisel, naaigerei enz. De actie heeft plaats in het raam van de oecumenische hulp aan Kerken en vluch telingen. De Oecumenische Raad heeft zich erachter gesteld. i G B Snow 1 artsex.: dc heren i J Drewes te Leider i Haag en A J Wel-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 3