worden is helemaal
geen kunst
ZONDAGSBLAD
Nieuwe leidse Courant:
1 Cornelis Doyer meent het serieus
1
ZATERDAG 1 DECEMBER 1962
Als hij in een Rolls Royce
zou willen rijden en er, zo
maar voor de aardigheid, ook
nog een Bentley of een Lincoln
op na zou willen houden, zou
hij dat best kunnen doen. 't
Was echt geen show van hem,
toen hij een paar maanden ge
leden de koopman in een zeker
soort kastjes Johannes
Bron een ton bood voor
een aardstraal. Want morgen
flitst er bij C o r n e 1 i s
Doyer (Wladimirlaan 6A te
Bussum) weer een nieuw idee
door zijn brein en de basis voor
het volgende miljoen guldens
of dollars is gelegd.
Toch neemt hij genoegen met
een Citroën DS 19, plus ,,die
goeie ouwe Mercedes 180 Die
sel" van 1954, die hij 7 jaar
geleden kocht voor slechts
6750 omdat ze al 50.000 km
gelopen had.
„In dat ding heb ik nou schik",
zegt hij wat kwajongensachtig.
,,'k Reed er 350.000 km mee, liet
er toen een ruilmotor in zetten,
heb er al weer 250.000 km mee
gedraaid en kan hem nóg kwijt
voor 5 mille. In die 7 jaar heb ik
er 7 maal 2Vz mille brandstof in
verstookt, maar ik heb er ook 7
maal 2Vz mille aan afschrijving
op I
gehouden.'
Hij zwaait zijn armen wijd uit
elkaar boven de tafel waaraan
we zijn gezeten, kijkt ons door
zijn goudgerande bril aan alsof
hij dat allemaal de gewoonste
zaak van de wereld vindt, maar
kan ons intussen niet van de
vraag weerhouden, waarom hij
dan toch van die Duitse wagen
overstapte op een Franse.
Antwoord klaar
Het antwoord heeft hij meteen
klaar, zoals hij in het vervolg
van het gesprek op elke andere
vraag meteen het antwoord klaar
zal hebben. Niet een nietszeggend
antwoord, maar een argument
dat steek houdt, met namen en
toenamen, met plaats en tijd zo
ge wilt, opdat ge het kunt na
pluizen en controleren. Hij noemt
man en paard, komt met keihar
de feiten, geeft er zelfs adressen
en telefoonnummers bij, voor 't
geval we ook maar even mochten
twijfelen. En hij trekt er zich
geen snars van aan, of hem dat
ln zijn zaken wel eens schade zou
kunnen doen.
„Kijken onder
de drempel,
waar de
wetenschap
begint"
drijf. De grond
vliegt door de lucht en kom
>r$l enkele tientallen mete i
irder op de bodem neer. Ee
uitkomst in gevallen, dat me
net een gewone transporteur d
stortplaats niet kan bereiken.
dat hij, na 3 a 4 maanden concen
tratiekamp in For bach, bij Saar-
brücken, weer vrij kwam en on
derdook.
Door de linies
Eind 1944 echter, toen de geal
lieerde luchtaanvallen steeds hevi
ger werden - - alle vrouwen, kinde
ren en bejaarde mannen in Zwei-
brücken e.o. waren al geëvacueerd
werd de positie van Doyer wel
heel moeilijk. Hij waagde dus een
poging om, door de Duitse linies
■heen, bij de Amerikanen te ko
men, hetgeen hem, ondanks de
dikke sneeuwlaag die er. lag, ge-
lukte. Maar de Amerikanen zagen dl2 was voor patentenng in tal
hem aan voor een spion en zo van landen, verklaarde hij zich
werd hij, mèt vele Duitse krijgs- bereid, eventueel een en ander te
gevangenen, in de buurt van Mar- financieren. Het patent kon op
seille opgesloten. Daarna werd hij niijn naam komen, mits ik hem
weer op vrije voeten gesteld, ver- later 2% van m'n omzet wilde al-
volgens in Parijs nog even gevan- «aan. Ik ging hiermee akkoord
gen gezet en ten slotte in Amers- de overeenkomst werd schriftelijk
foort, alwaar de toenmalige bnr- vastgelegd en nu toog ik naar de
gemeester Boddens Hosang voor smid Efferink in Huizen om to n
zijn definitieve vrijlating zorgde, transporteur samen te bouwen.
Daar Doyer zijn jongensjaren Waartoe Oosthoek me 700 voor
voor het grootste deel niet in Am-
sterdam maar in Bussum had ge
vervangen van onderdelen uiterst
eenvoudig is. Dat alles is ook ge
patenteerd, terwijl ik op die band-
transporteurs nog twee aparte
patenten heb: a) een automati
sche besturing, zodat de band
nooit scheef kan lopen en telkens
bijstellen met de hand onnodig is;
b) een speciale draagrol onder de
Voorts houd ik me de laatste
tijd nog bezig met een derde
werktuig, de zgn. werpgraver,
een graafmachine, die per uur
125 m3 grond uitgraaft en weg
werkt. Voor de produktie van dit
werktuig heb ik eigenlijk de ves
tiging in Assen gesticht.
Machines
te Rotterdam!
vuld. Zo'n vulling kost een paar
gulden. Maar dat hoeft helemaal
niet. Ik vul dat apparaatje zelf
,,Rtjk? O,'ik ,Uk bett? X
Onwillekeurig dwalen onze ge
dachten thans even af naar Me-
thusalem, doch als Doyer erop
laat volgen, dat hij negen of tien
vrienden dat kunstje van goed-
richting hebben opgegooid. „Ik
was al rijk toen ik gewaar werd
dat ik iets had wat maar weinig
mensen hebben. Ik zit boordevol
met ideeën, waarvan ik er nu een
veertig uitgewerkt in de kast heb koop zelf-vullen ook al leerde
liggen. Maar m'n ongeluk is dat laat zien hoe simpel het
Ik fabrikant ben geworden en
daardoor zó in beslag genomen
word, dat er haast geen tyd meer
over blijft, om m'n fantasie aan
de slag te houden. Dat wil zeg
gen, iets dat er al is, eens aan
dachtig bekijken, vervolgens even
nadenken en dan opeens tot de
ontdekking komen, dat dat „iets"
of het nu een auto is of een
sigarenaansteker veel beter
kan worden gemaakt, zodat het
duurzamer of doelmatiger, kort-
aarde wordt.
De zaak uit
Die Mercedes-Diesel nou bij
voorbeeld, waarover ik het zo-
had, die is goed. En toch
gint hij
fascineren.
„Als je het erg eenvoudig wilt
doen", gaat hij verder, „boor je
eerst dwars door de aansteker
heen, zodat er in de beide zijvlak
ken een gaatje ontstaat. Dan
neem je een kampeer-butaflesje,
je haalt de brander eraf, steekt
het fijne buisje van de sproeier
in één van die gaatjes en laat
wat van het vloeibare gas in het
reservoirtje lopen. Door het ande
re gaatje verdampt aanvankelijk
snel een gedeelte, maar die ver
damping eist zoveel warmte, dat
weldra de vloeistof in het reser
voirtje bevriest. In dit stadium
steek je een boutje door beide
gaatjes en draai je er aan weers
kanten een moertje op. Voor
langzamerhand te
noee Dat heb ik^fabrfek lafen hermetische afsluiting iaat je die
wetfn en 'k heb er bfj gezegd da" noe voorafgaan door
dat ik het ze voor 15.000
aantonen. Eerst haalde mer
schouders op, toen gaf men t<
daarna bood men 7500, n
hiermee was voor mij de zaak "iiJu.it
uit. Zo ben ik altijd geweest en zo onderkant
zal ik ook blijven. Afspraak is af
spraak. Vandaar dat ik vroeger
nogal eens van baas veranderd
ben Daarover straks
Kijk, hier heb ik nou een siga
renaansteker, een beste, een Ron-
son, die met gas moet worden ge-
moertjes dan nog voorafgaan door
een ringetje van rubber. Dat is
Zelf heb ik het nog wat mooier
gedaan, door een gaatje te boren
het afsluitschroefje dat aan de
de aansteker zit.
Die methode is iets lastiger, maar
het kin even goed. Alsjeblieft!"
Hij drukt op z'n apparaatje,
waardoor er een onberispelijk
steekvlammet je ontstaat, biedt
ons vuur voor een verse sigaar en
vraagt meteen aandacht voor een
andere vlam: de vlam van een
automatische snijbrander. „Met
zo'n ding", zegt hij, „kan je be
paalde figuren in een ijzeren
plaat branden, maar als die plaat
niet dikker is dan 3 a 4 mm lukt
het niet. Dan gaat zo'n plaat van
de hitte trekken, dan komt er
„floep" in de plaat, zoals wij dat
noemen, en worden de figuren on
zuiver. Nu zag ik eens een smid
daarmee tobben en toen dacht ik
bij mezelf: Als je die plaat nu
eens op een bak met water legt.
Ik adviseerde hem aldus en eerst
zag hij er niets in, totdat hij het
ten slotte toch probeerde. En het
ging prachtig. Er ontstond geen
„floep", ja zelfs geen heftige
stoomontwikkeling, daar de hitte
van de plaat te plaatselijk blijft."
„Nee, ook daarop heb ik geen
patent gevraagd. Waarom zou
ik? In de eerste plaats heeft dat
alleen zin als je er controle op
kunt uitoefenen en ik heb m'n
handen immers vol met die fa
briek voor werptransporteurs.
'k Houd trouwens wel van een
beetje concurrentie. Dat prikkelt
op
Jeugd
f000000000000
00000000000000000000000
Alles draait om Pintas
naatschappij Holland, Am
sterdam.
In dit boek voor de jeugd speelt
een hond een belangrijke rol. Het
dier is ernstig verwaarloosd en
leeft een uitzichtloos bestaan aan
een korte ketting onder een woon
wagen. Een 12-jarige scholier,
levend in het tijdperk van brom
fietsen en scooters, trekt zich het
lot van de hond zo hevig aan. dat
hij niet rust voordat het gekwel
de dier z'n eigendom is. Maar
eerst gebeuren er heel wat span
nende dingen en zelfs de politie
moet er nog aan te pas komen.
Als Frans de hond eindelijk be
zit, ja, dan blijken de problemen
nóg de wereld niet uit te zijn.
De schrijfster illustreerde het
verhaal met een aantal aardige
tekeningen.
Dan horen
zijn jeugd.
Cornells Doyer werd 17 april
1920 geboren in Amsterdam, waar
zijn vader directeur was van de
Ned.-Indische Handel Mij. Deze
kocht wat te veel goedkope Duit
se marken en ook nog een beetje
..Russen", met het gevolg, dat in
1930 de zaak op de fles ging.
Voor Cornelis, die nog twee
broers en twee zusters had, bleef
er. niettegenstaande zijn „Köpf-
chen", weinig anders over dan
een ambachtsschoolopleiding. En
omdat dat zo vlot ging, mocht
hij daarna toch nog naar de
E.T.S., de Electro Technische
School, die het midden hield tus
sen een ambachtsschool en een
middelbaar technische school of,
om het met Cals te zeggen, tus
sen een lagere en hogere school.
Tegenwoordig mag Doyer zich
zelfs register-ingenieur noemen,
daar hij later nog het nodige aan
zelfstudie deed en volgens de
desbetreffende bepalingen een
eigen bedrijf ten minste drie jaar
had geleid.
Zover was het echter nog niet,
toen hij. met net het E.T.S.-diplo
ma in zijn zak, naar dienst moest.
Al gauw brak de Tweede Wereld
oorlog uit, de jonge Doyer werd
er 10 mei 1940 ook door meege
sleurd. doch kort na onze capitu
latie liep hij weer als ..vrij" man
op het Rembrandtsplein te Am
sterdam. Daar hij wel voelde dat
we een rare vrijheid tegemoet
gingen, kocht hij een oistool. om
zich bij een mogelijke vlucht
naar Engeland te kunnen bevei
ligen. Die wapentransactie werd
opgemerkt door een kelner, die
hem „verloende". zodat Cornelis
veroordeeld werd tot 3lè jaar
tuchthuisstraf, waarvan hij het
eerste jaar uitzat in Münster en
de rest in Zweibrücken.
Of „uitzitten" was het juiste
woord niet. Als tekenaar-con
structeur werd' hij in Zweibrüc
ken aan het werk gezet bij de
firma Lanz, een fabriek in land
bouwmachines, wat hem slechts
matig bekoorde. Beter beviel hem
de kennismaking met Annemarie
Hauser. een meisje uit een an'i-
nazi-gezin aldaar, dat hem tot
veel steui; is geweest. Vooral na-
woond en journalistieke aspiraties
had, bood hij de heer Paree al- Proefmodel
daar. hoofdredacteur van Stad en lucimvuvi
Lande een uitgave van het Al- T nroefmodel klaar wat.
gemeen Handelsblad, zijn diensten een appaPaat van slechts twee
npr Vfifa fat^ meter lengte kwamen de heren
I j g tijd later d Hollandsche Beton in Hui-
werd hij daar correspondent en kiiken Ze waren niet te-
'"ÏP '£je^,C,ïUSi. SS leurgesteld.'doeh me» maakte toch
„Trouw tot 1950. In dit jaar Howaren daar volgens een oc-
tSSIémichSide .tegelijk
„fabriek voor interne transport- werktuig reeds ergens in de we-
materialen waar buiswagen- reld moest bestaan en ik dus nooit
vervaardigd werden voor de een patent zou krijgen. Ik weiger-
spoorwegen voor tuinders etc., de te kloven, en verzocht de
een bedrijfsleider. En omdat Doy- bouwfirma8 de kort te voren vast-
^de^onstructeursbloed nog gelegde overeenkomst weer onge-
altijd in hem was, solliciteerde hij daan te maken voor het zesvoudige
en hij werd aangenomen. Daar v dl<r«f500, dus voor 3000. Men
trouwde hu tevens met^Apnemane ste^dfe hiermee dn; en ik mocht de
IrSt?'er',dl€ h,1J' ?°?,s„hli j13" drie mille in termijnen betalen -
tijdens de oorlog beloofd had, al want had nog steeds geen poen
op 1 april 1946 uit Duitsland had en 1% jaar later kreeg ik
opgehaald „Ik ben eigenlijk twee tóoh bericht, dat m'n idee wel de-
keer met haar getrouwd zegt gelijk een uitvinding was. Zó stond
Doyer. want die buitenlandse pa- ^us een heei stuk sterker. Ik
pieren bleken hier niet geldig.... kon nu elders wel een paar cen-
Bij Buiscar bleef ik niet langer ten krij.gen om in een hele reeks
dan een half jaar Ze hielden zich van janden die uitvinding te laten
daar namelijk niet aan hun woord beschermen en ging in het voor-
en zo n woord vind ik altijd nog jaar van 1953 met m'n proefmodel
belangrijker dan de centen. op bet Jaarbeurrterrein demon-
Van Apeldoorn ging ik naar Van streren. Dat trok zoveel belang-
Onlangs in Hilversum, een han- stelling, dat m'n buren-standhou-
delsfirma in soortgelijke artikelen ders vaak niets te doen hadden,
ais ik in Apeldoorn had helpen Zelfs Prins Bernhard kwam bij
maken. Door mijn toedoen begon me kijken.
men nu ook bij Van Onlangs te Qp die Voorjaarsbeurs verkocht
fabriceren. Ik maakte de tekenin- 23 van die werptransporteurs
gen, bracht voorts diverse verbe- tegen 3000 per stuk, waarbij ik
teringen aan bestaande typen wa- steeds bedong, dat er 100 voor
gent jes aan. maar toen de zaak mt moest woiden betaald. leder-
lekker begon te draaien ging men een ging daarop in, zodat ik met
knoeien met materialen. In 1952 een kapitaaltje van ƒ23.000 aan
nam ik op grond daarvan m'n het werk kon. En wel met één
ontslag en men staakte toen al knechtje, in een piepklein fietsen-
gauw de produktie. schuurtje van de smid Slothaak in
de Landstraat te Bussum. En ik
V^rksvino schakelde ook Van Onlangs in, die
UdAing iicentie voor me ging bouwen.
Tot lichtelijke verbazing van In dat schuurtje had ik heel wat
mijn moeder m'n vader was bekijks, o.a van buitenlandse toe
voor de oorlog al overleden risten, die dachten met een repa-
zei ik op zekere dag. dat ik zelf ratieafdeling van smid Slothaak te
een fabriekje wilde opzetten. De doen hebben. Wat nu ook weer
stoot hiertoe gaf een kolenboer. nie* z? ï1 wonder was, daar ik het
die ik vaak had zien worstelen fne stuk gereedschap na het an-
met het vullen van zakken. Ik deze ,van hem leende,
bedacht een zodanig apparaatje, *n dagen tijds had ik de
dat de zak tijdens het volschep- tweede machine al gereed en ook
pen bleef openstaan. Nadat me JN Jran§S m6n *Z-S
gebleken was dat het goed was, best Het «luuwte met lang. of ik
liet ik er een partij maken bij ™oest m de Zandstraat tot uitbrei-
een smid a 15 per stnk en ik dlI>f overgaan. Ik nam 4 mensen
deed ze voor ƒ42 ran de hand. meër in dienst en daaraé zag ik
me genoodzaakt, elk jaar naar een
't Duurde niet lang of ze wer- groter pand te verhuizen, tenein-
den nagemaakt. Voor het vragen d® aan d« bestellingen van de
van octrooi erop leenden ze zich Hoogovens te LJmuiden, de Delta
minder goed en ik had ook géén Chemie te Vlaardingen, Stork te
geld. Maar dat was niet zó erg. Hengelo, de D.R.U. te Ulft, de
want ik maakte een ander model Agrarische Unie met haar vesti-
van betere constructie en voorts g-ngen in 120 plaatsen, (kunst
een derde model dat nóg prakti- mest) enz. enz. te kunnen vol-
scher was. maar dat ik in petto doen. Met zo'n erptransporteur
hield. Op die manier bleef ik de was het immers tevens mogelijk,
concurrentie een slag voor. Dit te kunstmest bijvoorbeeld achterin
meer. daar ik die verbeterde èn een diepe loods te deponeren. He-
vereenvoudigde modellen met ,aas begon men bij Van Onlangs
winst kon leveren tegen een be- opnieuw te knoeien, men weiger-
drag, dat voor die andere „fabri- d* inzage van de boeken, er
kanten" de kostprijs was. Hon- volgde een procesje en dat bele-
Nu staat de grootste graafma
chine ter wereld in Dusseldorp,
het zgn. Schaufelrad. Een enorm
apparaat. Een fabriek op wielen.
De capaciteit van die machine be
draagt 600 m3 grond per uur.
Maar ik heb op papier al model
II van mijn werpgraver staan,
die veel en veel kleiner van om
vang is dan die Duitse graafma
chine en dezelfde capaciteit van
Een u erplransporteur, zoals Doyei
1 die vervaardigt en zoi
dienst doen in 68 landen.
600 m3 heeft. Ja ik heb zelfs mo
del III reeds op papier: capaciteit
3.000 m3 per uur! ze zullen echter
wel op papier b 1 ij v e n staan,
om de eenvoudige reden, dat er
geen afnemers voor zijn.
Met mijn model III (dat ik even
goed kan bouwen als model I van
125 m3) zou je de hele IJtunnel
in 24 uur kunnen graven. Op
voorwaarde, en nu komt het, dat
er elk uur 200 spoorwagons uit
gegraven grond zouden kunnen
worden weggevoerd en die tun
nel in 24 uur geheel zou kunnen
worden gestut...
Voor model I, waarvan de eer
ste proefmachine al in Assen
staat en die 12.500 kost, heb ik
wèl klanten, o.a. Delta Chemie.
Ze bestaat uit een graafkop van
1,2 meter diameter èn een trans
portmachine en ze was al lèng
in produktie geweest, als ik maar
meer tijd had gehad om me erin
te verdiepen. De reeds in pro
duktie zijnde transporteurs en
werptransporteurs nemen je bij
na al geheel in beslag.
Desondanks speelt er nu weer
een idee op het terrein der elek
tromotoren door m'n hoofd.
Maar wat zal ik? Voor die bran
che ben ik totaal niet ingericht.
En heb ik eigenlijk niet genoeg
aan m'n fabrieken in Naarden
en Assen en m'n exportkantoor te
Schiedam, vanwaar de naam
Doyer en Hauser al over de hele
wereld gaat. Die
vrouw voegde ik aan de mijne toe,
omdat ik meende dat zoiets voor
een firma wel goed klonk. Ook
een uitvinding!
Onder de drempel
Voorts zitten m'n gedachten nog
al eens bij een nieuwe zwaarte
krachttheorie, die ik heb voorge
legd aan enkele hoogleraren en
aan de Studentenvereniging „Ce
res" te Wageningen. Er wordt op
gestudeerd en de studenten von
den m'n denkbeelden dermate in
teressant, dat ze er een scriptie
van gaan maken. In dit verband
geloof ik. dat men veel te weinig
kijkt onder de drempel waar de
wetenschap begint...
Éérder heb ik, gelijk al opge
merkt, vele kleinere uitvindingen
gedaan, die nog rustig bij me in
een kast liggen. Om er nog één
van te noemen: de mogelijkheid
om lucifers automatisch uit een
doosje te laten springen, zó, dat
ze ontbranden en na dienst te heb
ben gedaan, worden afgestoten.
Maar ach, ik ben een halve week
in Assen en verder zwerf ik tus
sen Naarden, Bussum en Schie
dam voor zover ik tenminste
niet door Europa reis. Wat dat
een rompslomp met zich mee
brengt is nog veel meer dan men
zou kunnen vermoeden. Met een
Canadese firma sloot ik een licen
tie-overeenkomst voor het aldaar
bouwen van mijn werptranspor
teurs. En met de Ver. Staten ben
ik voor een dergelijke overeen
komst in onderhandeling. Dat moet
zo maar tussen neus en lippen
door gebeuren. Toch leverde die
Canadese licentie me in eerste in
stantie 60.000 op, plus natuurlijk
de steeds terugkerende revenuen
van de omzet in Canada. Maar
m'n tijd! M'n tijd! Kinderen op
wie ik straks zou kunnen leunen,
hèb ik helaas niet. En ik ben
ook nog zo precies, als het om de
de kwaliteit van m'n pro
ducten gaat. Ik wil geen prul
len, maar machines die 10 tot
20 jaar meegaan.
Tegelijk moet ik dan soms weer
denken aan die rnimtevaartproble-
men. Ik zon het liefst een groot
technisch laboratorium willen heb
ben, waarin lk kan experimente
ren daar lk vóór alles uitvinder
ben. Maar ik hèb een fabriek...
Wat doe je d'r an....??"
de Sherman-iank die zich naar de overwinning vochi I
I
derden van die dingen heb ik kende het einde
verhandeld. ming.
Intussen had ik m'n gedach- In Naarden
ten al weer over iets anders la
ten gaan. Ik had nl. bij de we- M<tf a.
het land herhaal- JUVrMn
1 die onderne-
Met dat al kocht ik op het ln-
istrieterrein van Naarden 1000
i2 grond, waar ik een gebouwtje
neerzette van 250 m2. I11 1960
was dat ook al weer te klein
en kon ik, onder zeer gunstige
voorwaarden, op het mooiste punt
van Assen, aan de Havenkade,
11.000 m2 grond kopen,
1 fabriek van 1250 m2 liet bou-
1. Daar werkt thans 30 man,
t alleen aan werptransporteurs
„gewone" band-
deropbouw
delijk van die grondtransporteurs
in werking gezien, je weet wel
van die brede schu/nlopende ban
den, waarop je beneden scheppen
zand of klei gooit, die dan lang
zaam omhoog worden gevoerd in
een vrachtauto. Een transporteur
echter, die die gror.d over een
bepaalde afstand door de lucht
in een te dempen put gooit of
over een dijk heen werpt, tje- vltwlv
stond nog niet. Zo n ding heb ik üa^pórteurVdïc ïk eveneens
uitgevonden. al|e gr0tc bedrijven lever. Een
Ik wendde mc met m n idee groot deel van al die machines
twee transportbanden bo- gaat de grens over, zodat ze op
ven elkaar, die de grond ertus- het ogenblik al in 68 landen in be-
sen met kracht wegknijpen tot drijf zijn. In Japan, waar ik die
Srote onderneming, in casu de w erptransporteur niet paten-
Hollandsche Beton Mij. m Den teerde, ging men hem nabouwen.
Haag, waar diverse ingenieurs Hoewel ik het merkwaardig vind,
verklaarden dat het waanzin was dat de Japanse minister van Bos-
W8t ik had uitgedacht Een van beheer er toch dertig tegelijk bij
de uitvoerders evenwel, D. Oost- mjj kwam kopen,
hoek in Rotterdam, keek verder.
En ook één der directeuren van Dat ik ook ben overgegaan tot
de Hollandsche Beton stond niet de produktie van „gewone" band-
zo afwijzend tegenover m'n denk- transporteurs komt omdat het
beeld. Hij stelde me dan ook geen gewone zijn. Het frame be-
voor, eens zo'n werptransport- staat uit zgn. „units" (eenheden)
band te maken om de praktijk van 3 meter lengte, wat het
aan de theorie te toetsen. En als voordeel heeft dat men een ma
alles klopte moest er patent op chine van 12 meter gemakkelijk
komen. kan verlengen tot 15 of 18 meter,
Daar je hiervoor om te begin- enz. Bovendien zijn alle onder-
Ze was een -34 tons middel
zware Sherman M-4 leger-
tank en ze heette Barbara.
De jongens die de beman
ning vormden, hadden haar
die naam gegeven toen ze
hen na haar vuurdoop in het
Kanaal voorproefje van de
komende invasie weer vei
lig aan wal had gebracht.
Elf Sherman-tanks waren bij
die oefening verloren gegaan
en drieëntwintig man waren
daarbij verdronken. Maar
dat „ding" van hen had het
gehaald en toen ze vaste
grond onder de rupsbanden
voelden besloten ze het 'een
naam te geven. Uit dank
baarheid, omdat zij nog leef
den.
Ja, een naam. Big Basterd,
had een van hen gesuggereerd.
Big Basterd, omdat die naam
precies weergaf wat ze bedoel
de te 2ijn noch tank noch
boot en toch beide. Maar een
ander had gezegd: Barbara.
En dat was het! Allemaal wa
ren ze het er roerend mee eens.
Barbara en opeens waren
ze in gedachten weer terug in
die andere wereld waar ze van
daan waren gekomen, vanwaar
ze naar Engeland waren over
gestoken, die andere wereld,
waar ze elkander voor het eerst
hadden ontmoet en die zo ver
weg had geschenen tot die
naam Barbara werd genoemd
Dit woord bracht hen weer te
rug naar de dagen, waarin 7.e
hun opleiding waren
Die dagen waarin
vooral des avonds t
de week-einden niet
had geleken als tha
hadden ze de bus na
genomen om een
gaan pikken bij Lou,
met die grote, dikke meid, die
door iedereen Barbara werd
genoemd, gekheid hadden ge
maaktBarbara, natuurlijk.
Barbara.
En vijf Amerikanen gingen
met de Sherman-tank Barbara
genaamd de oorlog in. In de de steden,
vroege morgen van de zesde ju
ni 1944, kort nadat de grijze
schemering van het eerste och
tendgloren had moeten wijken
voor het morgenlicht, reden zij
het strand van Normandië op.
De opdracht, die ze hadden was
gelijk aan die van alle andere
onderdelen van de geallieerde
legers: vecht tot de vijand is
Elf maanden later hadden ze
die opdracht uitgevoerd en kon
den de wapens in tank Barbara
op veilig worden gesteld en het
vuren gestaakt. Ze stonden toen
in het centrum van Maagden
burg aan de Elbe. Ze waren
dwars door Frankrijk, België en
Nederland gereden, ze hadden
zware gevechten moeten ieve-
ren en ze hadden verliezen gele
den. Het was een lange weg
geweest sinds ze de haven van
Portland hadden verlaten, en
een verschrikkelijke weg. En de
commandant van het tankbatai-
jon. waarbij Barbara was inge
deeld, schreef later: mocht
■ereld eens het werkelijke
verhaal
Ding
begonnen.
en tijdens
zo dichtbij
ans. Toen
aar de stad
biertje te
Het verhaal is geschreven. De
Amerikaan Wayne Robinson, die
als lid van een tankbemanning
in de tweede wereldoorlog vocht,
heeft de feiten in een boek bij
eengebracht. Barbara heet dat
boek en het is. door R.A.D. Ane-
maet in het Nederlands vertaald,
uitgegeven door Hollandia N.V.,
Baarn.
Barbara het verhaal van
een ..ding" van staal en van
mannen, die harder moesten zijn
dan dat staal. Het verhaal van
mannen met wie de dood bijna
een jaar lang het spel van kat
en muis speelde en die leerden
vreugde te bleven aan de sim
pelste gebeurtenissen van elke
dag. En mannen, die verknocht
waren aan hun tank, dat mach
tige, manhaftige en militante,
grommende, angstaanjagende
monster, waaraan ze hun leven
hadden toevertrouwd.
Ze waren er mee langs de we
gen gegaan, door de dorpen en
j- _i.j -- hadden er mee
bressen in de fronten van dc
vijand geslagen en het had hun
bescherming geboden.
Met Barbara hadden ze hun
triomftocht door de bevrijde ge
bieden gemaakt en waren ze toe
gejuicht door een dankbare be
volking.
Einde
Maar in Maagdenburg aan de
Elbe kwam het einde. Het ba
taljon werd gedemobiliseerd. Het
zou niet langer voortbestaan be
halve dan in de annalen en in de
herinnering van hen die er bij
hadden gediend en in leven wa-
ren gebleven.
Maar nog eenmaal zouden de I
tanks van het bataljon aan zijn
commandant voorbijtrekken. Als I
afscheidsgroet. En bij die tanks I
was Barbara
„Zij kwam langzaam door de I
straat van de slad aan de ri
vier aanrijden, bestuurd door een
vreemde. Haar luiken stonden
wijd open alsof zij de enige be
manning. die zij had gekend te-
rug verwachtte. Het kostte haar 1
moeite om de rest bij te houden,
want ze was moe en versleten.
Ondanks dat bewoog ze zich met
de haar eigen ontembare trots,
vastberaden, zelfs al zou deze
weg het einde voor haar betekv-
Ongeacht hetgeen haar aan I
"an die weg wachtte, 1
rwaarts gaan als de
haar soort, met alle
energie, die nog in I
het einde
laatste
kracht
Ze
de
haar laten kijken en hen op
merkingen laten maken bij de
ontdekking van de twee kleine
schroeven die nog steeds uit haar
achterste staken. De nieuwsgie
rigen mochten naar haar pant
ser vol deuken kijken, naar haar
gescheurde zandzakken, naar het
vuil en de modder, die aan haar
kleefden, en naar het kleine ron
de gat dat daar zo keurig in de
linkerkant van haar koepel was
geboord. Ze mochten zich ook 1
over 'haar verbazen als ze haar I
naam zouden lezen in dat korte 1
ogenblik dat ze voorbij zou trek
ken om voor goed vergeten te I
worden de tank die Barbara I
heette. Zij bleef rollen".