Nooit genoeg voor Nederland
WAS DEVIES VAN KONINGIN WILHELMINA
Wij gedenken met grote eerbied
WOENSDAG 28 NOVEMBER 1%2
Na een regering van ruim 41 jaar
©verleed Koning Willem III op 23 no
vember 1890.
Door dit sterven was de Nederlandse
kroon overgegaan op Prinses Wilhelml-
na. Maar de Prinses was toen nog maar
tien Jaar. Volgens de Grondwet zou zij
eerst over acht jaar tot de regering
kunnen worden geroepen. Tot dat tijd
stip zou Koningin Emma als Regentes
van het Koninkrijk optreden.
Hoe Koningin Emma zich van deze
gewichtige taak gekweten heeft bewijst
wel het merkwaardig oordeel van een
buitenlander: ..Deze Vrouw heeft bin
nen acht jaren de partijen meer tot
verdraagzaamheid gevoerd dan drie
koningen in tachtig jaar."
Had Koningin Emma reeds aanstonds
bij haar komst in Nederland het hart
van ons volk veroverd, het regentesse-
tijdperk heeft die liefde niet weinig
versterkt.
Regering aanvaard
Toen Koningin Wilhelmina op 31
augustus 1898 de 18-jarige leeftijd had
bereikt, was het ogenblik gekomen de
regering te aanvaarden.
„Mijn innig geliefde Moeder zo
richtte de jonge Vorstin zich in haar
eerste proclamatie tot haar volk aan
wie ik onuitsprekelijk veel verschuldigd
ben. gaf mij het voorbeeld van een
edele en verheven opvatting der plich
ten, die nu op mij rusten, Ik stel mij
tot levensdoel dat voorbeeld na te vol
gen, te regeren zoals van een Vorstin
uit het Huis van Oranje wordt ver
wacht."
De inhuldiging had plaats op dinsdag
6 september in de Nieuwe kerk te Am
sterdam. Toen hield zij haar eerste
toespraak tot de Sta ten-Genera al. Haar
klare, heldere, klankrijke stem ruiste
als muziek door het grote gebouw en
toen zij kwam aan de zin: „De woorden
van mijn beminde Vader maak ik tot
de mijne: Oranje kan nooit, ja nooit
genoeg voor Nederland doen!" werden
aller harten ontroerd
Daarna rees de Koningin op; zij
strekte met een plechtig gebaar de
rechterhand omhoog om de eed van
trouw af te leggen:
„Ik zweer aan het Nederlandse Volk.
dat ik de grondwet steeds zal onder
houden en handhaven. Ik zweer dat ik
de onafhankelijkheid en het grondge
bied des Rijks met al mijn vennogen
zal verdedigen en bewaren; dat ik de
algemene en bijzondere vpjheid en de
rechten van al mijn onderdanen zal
beschermen en tot instsn^hpudipg en
bevordering van de algemene, en bij-
zóndere welvaart alle middelen zal aan
vaarden, welke de wetten te mijner
beschikking stellen, zoals een goed Ko
ning schuldig is te doen! Zo waarlijk
helpe mij God Almachtig."
De eerste jaren
Hoe klein en nietig de jonge Vorstin
zich toen voelde, heeft zij 40 jaar later
zelf verteld: ..Ik was diep doordrongen
van het tekortschieten van menselijke
wijsheid en van menselijk willen en
kunnen en overtuigd, dat in dit tekort
niet anders dan door God zelf kon
worden voorzien."
Kort na de inhuldiging br?k de oor
log uit tussen Engeland en de Boeren-
Republieken Transvaal en Oranje-Vrij
staat. Over de slappe houding der libe
rale regering zij durfde de beide
Republieken niet uit te nodigen tot de
Vredesconferentie, die toen juist op het
Huis ten Bosch in de resident.e gehou
den werd is heel wat te doen ge
weest. Dat wekte bij de meerderheid
van ons volk grote ontstemming, die
echter omsloeg in onstuimige geest
drift. toen de jonge Koningin bevel gaf
aan de commandant van de kruiser
„Gelderland" om President Kruger
naar Europa over te brengen.
Toen het kabinet-Pierson na de fel
le verkiezingsstrijd van 1901 door het
kabinet-Kuyper vervangen was. brak
voor ons land een zeer bewogen tijd
Datzelfde jaar was ook voor onze
Koningin van bijzonder gewicht. Want
op 7 februari trad zij in het huwelijk
met Z.H. Hertog Hendrik van Mecklen
burg Schwerin,
Enige jaren later (in 1902) werd de
Koningin ernstig ziek. De blijde ver
wachting waarvan sprake was, maakte
plaats voor de bangste vrees. Groot
was dan ook de blijdschap, toen 't drei
gende levensgevaar geweken was.
Het jaar 1909 bracht voor vorstenhuis
en vaderland grote vreugde. Op 30 april
werd het huwelijk van Koningin en
Prins gezegend met de geboor
EEN beknopte levensschets van H.M. Koningin Wilhelmina - aan wier doodsbaar heel het
Nederlandse volk in grote rouw en diepe droefheid voorbij treedt - mag in dit rouwnummer
niet ontbreken. Maar 't kan niet anders zijn dan een vogelvlucht over dit leven vol trouw en
toewijding.
Naar haar eigen wens leefde zij na haar abdicatie op 4 september 1948 als „Prinses Wil
helmina" stil en teruggetrokken op Het Loo; slechts bij hoge uitzondering trad zij af en toe
nog eens naar voren en mochten wij door de radio haar stem horën, meestal in een krachtig
getuigenis van en een heenwijzing naar de Heiland der wereld.
Nu de rouwklokken luiden over Nederland zien we Prinses Wilhelmina vooral weer als
Koningin, als de trouwe Landsmoeder, die een halve eeuw lang werkte voor en waakte over het
Nederlandse volksgezin. Zo willen wij haar dan ook in deze beknopte levensschets zien.
met de woorden: ..Verenigd houden wij
stand en verenigd zullen wij de over
winning behalen!"
Haar onvermoeide arbeid, haar mee
leven met het lijden van haar volk,
haar vertrouwen in de overwinning,
maakten haar voor de Nederlanders in
bezet gebied tot symbool der bevrijding.
Aan haar woorden hield men zich op,
met haar verlangde men naar de dag,
dat zij weer „thuis" zou zijn.
Liefde voor de jeugd,
dal bleef sleeds een ton
prinses Wilhelmina's
kenmerkende eigen-
Weer „thuis"
Onafhankelijkheid
Met grote opgewektheid vierde ons
volk in 1913 zijn honderdjarige onaf
hankelijkheid. In een proclamatie zeide
de Koningin o m.: „Het is mijn innige
wens, dat onder Gods zegen vrede, vrij
heid en voorspoed mogen bewaard blij
ven. De eendracht van alle Nederlan
ders zonder onderscheid van rang of
staat of van godsdienstige gezindheid
zij ook in de toekomst de hechte grond
slag der nationale onafhankelijkheid.
Met het Nederlandse Volk hoop ik sa
men te werken tot geluk van het Va
derland."
Voor alles wat de bloei en de wel
vaart van ons volk betrof had Koningin
Wilhelmina steeds de grootste belang-
Op 28 mei 1903 opende zij de nieuwe
Beurs te Amsterdam, bij welke gele
genheid zij herinnerde aan de onver
schrokken moed van Jan Pietersz Coen.
In 1904 was zij in Den Helder tegen
woordig bij de viering van het 50-jarig
bestaan van het Kon. Instituut 'voor de
Marine: in 1906 te Leeuwarden bij de
onthulling van een standbeeld voor
Graaf Willem Lodewljk van Nassau.
Ook begaf ze zich meermalen naar Rot
terdam om bijzondere plechtigheden
door haar tegenwoordigheid luister bij
té zetten; o.m. heeft zij de eerste steen
gelegd van het raadhuis aan de Cöol-
We doen maar een greep 't kan
slechts een „vogelvlucht" zijn want
't is onmogelijk om ook maar enigszins
volledig te zijn in 't schetsen van de
plaat©, die deze Oranjevorstln in 't
openbaar leven innam.
steeds een der eersten, die van haar
warm meeleven blijk gaf. Wij herinne
ren alleen maar aan de watersnood van
1916; aan haar bezoek van januari 1920
aan Overijssel, dat door overstroming
geteisterd werd; in 1926 begaf zij zich
naar Arnmeriodèn e«- Rossem, welke
plaatsen door gelijke ramp getroffen
werden. Nog in februari 1953 bij de
grote watersnoodramp toonde zij groot
en diep medeleven. Ook Leiden zag-de
Koningin verschijnen, toen in februari
1929 zijn historisch Stadhuis door 't
vuur was verwoest. En hoe vaak heeft
zij niet van haar innige deelneming be
wijs gegeven, als de vissersbevolking
van Scheveningen of van Katwijk treur
de over echtgenoten of zoons, die op
zee gebleven waren.
Eerste wereldoorlog
In 1913 was te Den Haag het Vre
despaleis geopend en een jaar later
brak de eerste wereldoorlog uit. In die
voor ons land zo zorgvolle en gevaar
lijke jaren betoonde Koningin Wilhel
mina zich een echte Landsmoeder.
Persoonlijk wenste zij zich op de
hoogte te stellen van de toestanden.
Op haar initiatief werd het Kon. Na
tionaal Steun-Comité opgericht, waar
aan zij een gift van 120.000 schonk.
Zij zond auto's met kleding, dekens en
levensmiddelen naar de grens om in
de nood der Belgische vluchtelingen te
voorzien. Ministers, burgemeesters en
hooggeplaatste ambtenaren hebben la
ter meermalen op even bescheiden als
warme wijze getuigd van het grote
voorbeeld, dat de Koningin in die ban
ge dagen gaf.
En steeds weer kwam uit, dat deze
Vorstin tevens Christinne was. Wie
denkt niet met ontroering terug aan
haar Kerstgroet van 1914, toen zij
haar zwaar getroffen volk voorhield:
„Het Kindeke Jezus heeft te allen tijde
veel vertrouwen gevraagd. Het vraagt
dit nog steeds. Aan ons de fiere moed
Het dit te schenken."
Zouden wij ooit vergeten het fiere ge
tuigenis. in 1912 door haar afgelegd
voor het standbeeld van admiraal, Gas-
pard de Coligny te Parijs. „Aan de
voet van dit monument verenigd, hef
fen wij onze harten op tot God, en zoe
ken vóór alle dingen de verheerlijking
van Zijn Naam. Het is mijn levendige
wens, dat een ieder, die Christus als
zijn Zaligmaker kent in dat geloof mo
ge worden gesterkt, en dat wij allen
steeds meer waarachtige getuigen des
Heeren mogen zijn."
Op 30 april 1953, dc verjaardag van
haar dochter, trad prinses Wilhel
mina nog eens in de openbaarheid.
In hel Paleis op de Dam icilsle zij
110 dapperheidsonderscheidingen pit.
aan, landgenoten die zich door moe
dig gedrag in de meidagen van
1940, in hel verzei, dan wel in In
donesië of Korea hadden onder-
Deza foto laa
blik i
1 de 1
ridder
i ll. I
En op 13 maart 1945 kwam zij
„thuis", met tranen en jubel begroet
door een ontredderd, uitgeplunderd
volk! „Na bijna vijf jaren gescheiden
te zijn geweest, reiken wij elkander
voor 't eerst de hand, zien wij elkan
der van aangezicht tot aangezicht in
diepe bewogenheid over al hetgeen over
u en door uw leven is heengegaan. Gij
kunt u moeilijk de ontroering voorstel
len, die zich bij deze hereniging met u
van mij meester maakt. Mijn reis door
Zceuws-Vlaanderen en door Walche
ren zal steeds behoren tot de grootste
belevenis van mijn leven." Zo sprak
zij tol de Zeeuwen.
De jaren 1945—1943 zijn voor Konin
gin Wilhelmina bijzonder zwaar ge
weest. „We zijn weer baas in eigen
huis" zeide zij na de regering te heb
ben aanvaard. Maar de moeilijkheden
met het vroegere Nederlands-Indië
waren vele en ook de binnenlandse po
litieke toestand gaf veel zorg.
Tijdens haar ballingschap had de
grijze Vorstin haar krachten geen ogen
blik gespaard: rusteloos stond zij op
de bres om de belangen van haar volk
te bepleiten. Toen zij in het vaderland
terug was, was zij aan 't einde van
haar krachten en moest in oktober 1947
volstrekt rust nemen. Op I december
van genoemd jaar nam zij haar taak
weer op zich, maar de oude kracht was
voor immer geweken. Zij wilde toen
reeds van de troon afstand doen, maar
op aandringen van haar dochter wacht
te zij daarmee tot september 1948. toen
zij haar gouden regeringsjubileum
mocht herdenken
Haar laatste redevoering ais Konin
gin, uitgesproken op het balkon van het
koninklijk palcis op de Dam te Am
sterdam, maakte op de velé duizenden
die haar hoorden, een onvergetelijke
Indruk. Zij sprak toen: „Ik dank u al
len voor het vertrouwen, dat gij mij
vijftig jaren lang gegeven hebt. Ik dank
11 voor dc toegenegenheid cn de warm
te, waarmee gij mij steeds hebt om
ringd, Met vertrouwen zie ik uw toe
komst tegemoet onder dc zorgende lei
ding van mijn innig geliefd kind. God
zij met u en de Koningin. Ik acht mij
gelukkig met u allen te kunnen uitroe
pen: Leve onze Koningin!"
ÜP DEZE DAG van nationale rouw gedenken wij met grote dankbaarheid kwartieren net. zo nauwkeurig werden
wat Koningin Wilhelmina tijdens haar langdurige regering voor hekeken als het kanon op het voordek."
Nederland is geweest. Er zijn vele hoogtepunten in dit merkwaardige leven.
In dit artikel willen wij nog eens speciaal herinneren aan de jaren van
haar ballingschap, toen zij te Londen (vaak onder direct levensgevaar)
dag en nacht werkte aan plannen voor de bevrijding van Nederland. En zich'
ook aan haar reis naar Amerika, waar zij door President Roosevelt werd
ontvangen met al het eerbewijs verbonden aan het bezoek van een rege- de
rend staatshoofd. Het tijdperk 13 mei 194013 maart 1945 blijft een groots Koninginnedag. En"
hoofdstuk in de levensgeschiedenis van Koningin Wilhelmina.
Op 6
Rede tot het Congres
igustus begaf de Koningin
Capitool om de beide
het Congres toe te spreken.
We teefden in die sombere jaren op
vooral op 1j
omstreeks
"\NZE KONINGIN móést haar land proclamatie 1
•adcrland kunnen blijven werken. Zo- geloofsmoed nodig
als Willem van Oranje eens naar de spreken. Hoe bang
Dillenburg trok om van daar uit het
getuigen van de prachtige samenkomst
in de grote Albert Hall te Londen
op 31 augustus 1942. Daar werden vele
7 december 1941, toen klinkende redevoeringen gehouden,
aan Japan de oorlog maar 't meest ontroerde een toespraak
,„qc en van een matroos der koopvaardij, die
kunnen de jarige Vorstin aldus toesprak: „Ma-
de toestand in jesteit. ik weet eigenlijk niet hoe ik u
'aderland en in heel Europa. Hitier feliciteren moet. Maar ik weet, dat u
•erzet in"dc Nederlanden te leiden, zo stond op 't toppunt van zijn macht; de koopvaardij een warm hart toedraagt
trok Koningin Wilhelmina met hetzelfde zijn legers en luchtmacht hadden alle «»■-»—
doel naar Engeland. Die reis is wel de tegenstand gebroken. En de bliksem-
zwaarste tocht geweest, die onze lands- snelle Japanse aanval op Pearl Harbor
koninklijke familie loop
gevangen te nemen.
De oude hofprediker ds. W. L. Wei
ter stierf 30 juli 1940 op 90-jarige leef
tijd. Maar vóór hij heenging zong hij
nog als met stervende lippen: In ,9„ brach| radio 0ranje
Ween, t was peen „lucht, die U deed ee?
Vliegtocht naar Canada
daarom zeg ik het maar net zoals
ik het tegen mijn eigen moeder
zeggen: Hartelijk gefeliciteerd en nog
Voor de vele gelukwensen die de
nog Koningin op haar verjaardag mocht
ontvangen, dankte zij in een toespraak,
die door Radio Oranje werd uitgezon
den. 't Slot van deze toespraak luidde
oorlogstijd. Ik herinher
hen. die op 29 augustus van dat jaar
de grote wapenschouw in Den Haag
meemaakten, beseften, dat reeds ander
half jaar later diezelfde troepen inge
zet zouden worden tegen een wrede
overweldiger?
Donkere wolken pakten zich samen
aan de politieke hemel en 1 september
1939, drie weken na de geboorte van
dc tweede Prinselijke baby. brak de
tweede wereldbrand uit. 10 mei 1940 ge
volgd door de inval der Hitlerbenden
in Nederland.
Op 13 mei zag de Koningin zich ge
noodzaakt met de regering naar Enge
land uit te wijken, waar het Prinselijk
gezin reeds was aangekomen. Wat er
toen in haar moet zijn omgegaan, is
door niemand te peilen. Het is zeker
het donkerste uur in haar moeilijk le
ven geweest!
Was het merendeel van het volk
door haar vertrek verbijsterd, het le
ger was als lamgeslagen. Soldaten,
die zich vier dagen lang geen rust
hadden gegund, gooiden de wapens
neer: als de Koningin weg was. voor
wie zouden zij dan nog vechten?
Wal onze Koningin in de vijf jaren
van ballingschap voor land en volk is
geweest, laat zich niet beschrijven.
Wij denken aan haar radiotoespraken
voor de B.B.C., haar volk aansporende
tot het uiterste vol te houden, Zij ver
tegenwoordigde het bezette vaderland
in de vrije wereld en bestuurde het Ko
ninkrijk over zee,
Zij aarzelde niet naar Amerika te
vliegen, om er de zaak van haar ver-
drukt land bij President en Congres
te bepleiten. „Verzet, verzet, verzet,
Trouw en toewijding
In stille rust bracht zij haar laatste
jaren door op Het Loo, het vorstelijk
paleis, waar zij altijd zo graag heeft
vertoefd. Nog eenmaal trad zij duide
lijk in het licht der openbaarheid door
haar indrukwekkende autöbiografie
„Eenzaam, maar niet alleen."
Zij was een gelukkige Moeder en rijk
was ze als Grootmoeder van haar vier
kleinkinderen. En ons volk bleef haar
dankbaar vereren als de trouwe Lands
moeder. die vijftig jaar lang al haar
krachten gaf in dienst van het vader-
Als wij dit rijkgezegend en zichzelf
opofferend leven overzien, dan denken
we aan het woord van Henry van Dijke,
van 1913-' 17 Amerikaans gezant in ons
land: „Zij was uitnemend voor haar
taak berekend, toegewijd aan haar
plicht en zeer scherpzinnig, een der
bekwaamste en verstandigste gekroon
de hoofden van Europa en in alle op
zichten een goede regeerster van het
zeer democratische Nederland."
En dr. H. Colijn tekende haar inder
tijd even schoon als waar in deze woor
den: „Wie haar heeft kunnen waarne
men hi haar arbeid cn zorg voor het
Nederlandse volk, wordt diep ontroerd
over zoveel trouw en toewijding. Haar
ganse leven is de bezegeling geweest
van de woorden, bij de kroning door
haar gebezigd: „Nooit kan Oranje ge
noeg doen voor Nederland."
Wie twijfelt cr thans nog
het voor ons land van de grootste bete
kenis is geweest, dat een vrije
Koningin Wilhelmina voor onze
landsbelangen in Engeland en
Amerika pleiten en werken kon?
Wie met aandacht kennis nam
van wat over het verblijf onzer
Vorstin te Londen in de jaren
1940'45 gemeld werd, kan niet
anders dan oprechte en diepe be
wondering hebben voor haar, die
vooral in de moeilijke jaren van
haar ballingschap toonde een ech
te Landsmoeder te zijn.
Eerste proclamatie
Reeds de eerste avond, dat' zij
in Buckingham Palace vertoefde
na een gevaarlijke en sensa
tionele tocht met de Engelse tor
pedojager „Hereward", die haar
over de Noordzee bracht vaar
digde zij een proclamatie uit,
waarin zij van haar volk voor on
bepaalde tijd afscheid nam. „Dis-
pereert niet. Doet allen wat u mo
gelijk is in 's lands welbegrepen
belang. Wij doen het onze. Leve
het Vaderland!" aldus besloot
zij de merkwaardigste proclama
tie. die ooit door haar tot haar
volk werd gericht.
Diezelfde avond wendde zij zich
ook met een boodschap tot de ge
hele wereld om uiteen te zetten
waarom zij Nederland had verla
ten.
„Voor Nederland wil ik tot de we
reld spreken: niet over de gerechtig
heid en rechtvaardigheid van zijn
zaak, die bij eerlijke mensen geen
verdediging nodig heeft, noch over
de onzegbare verschrikking of over
de schandelijke methoden, welke
'zijn dapper leger en zijn onschuldige
bevolking verdragen moeten, maar
van de waarden, van de idealen,
van de christelijke cultuur, welke
Nederland aan de zijde der geal- tijd een kerkdienst.
„Ik dank ook allen, die mij dit
blijk niet hebben kunnen laten toeko
men omdat zij verhinderd worden
sing. Medegedeeld werd, dat Koningin door de dwingeland. Al zijn wij door
afstand gescheiden, des te
weet ik mij met u verbon-
wïj op" vin"dat"bëtkht. Nog'iTOoit-hid ue aanhankelijkheid van u afin
de Koningin van een vliegtuig gebruik .zal ee« onmisbare en belangrijke
dat gemaakt, en nu opeens zo'n grote tocht steun zijn vóór de bezielende en ver-
-Aiï uit die antw O ordelijke taak, die op mijn
ichouders zal komen te rusten
I oor velen was hel moeilijk te spre
ken van prinses Wilhelmina. /ij
zette een halve eeuw als Koningin
huur stempel op de Nederlandse
constitutionele monarchie en toon
de zich in de ware sin een Lands-
op die grote dag, de dag van onze
herrijzenis, de dag die ik niet
zonder opzien tot God zal aan
vaarden. De Heere zij met ons
en zegene tot het einde der dagen
ons fiere vaderland."
Ontroerende terugkeer
Als wij onze Koningin zo hoor
den spreken, twijfelden wij er geen
ogenblik aan dat zij in Nederland
zou terugkeren. En met hoeveel
verlangen zagen wij die dag tege
moet. In die dagen van angstig en
hoopvol afwachten werd verteld,
dat Scheven ingse vissers stiekum
een paar sloepen in gereedheid
hadden gebracht om hun Koningin
af te halen. Zij was immers in
Engeland, en op een goede dag
zou natuurlijk een oorlogsschip
voor de kust verschijnen om de
geliefde Landsmoeder weer bij
haar volk te brengen. Ja. zó zou
't gaan net als in 1813 en
daarom zorgden die stoere Scheve-
ningers er voor, dat de sloepen al
klaar waren.
CTiMaurii74 is c'eterugkeer van Konin
gin Wilhelmina m Nederland niet ge
weest. Dat de Koningin naar die dag
reikhalzend uitzag daar waren we
alien van overtuigd. In de Brabantse
Zeeuwse plaatsen, die reeds bevrijd
Ten. stond fin df» aannAiilolytn We...„li
portret schreef, tonen ons de bezielen
de stuwkracht gedurende de lange tijd,
dat zij de scepter voerde over de lage
Eén met haar volk
De verhouding tussen Koningin Wil
helmina en het Nederlandse volk kan
getekend worden in één zin: één in blij
de en droeve dagen.
Dat bleek in 1918. toen mr, P. J.
Troelstra meende, dat het ogenblik ge
komen was aan de regerende Vorstin
een scheldbrief te geven. Op het Ma
lieveld had een indrukwekkende huldi
ging plaats door de Haagse burgerij.
En enige dagen later verscheen de
Vorstin in een samenkomst, belegd
door de Chr. sociale erganisaties. Diep
ontroerd sprak zij toen: „Wij zijn vei
lig geweest in Gods hand".
- Ja, één in droeve dagen. Heel ons
volk treurde mee, toen in 1934 onze
Koningin eerst haar Moeder (20 maart)
en kort daarna (3 juli) haar Gemaal
zich door de dood zag ontvallen.
Maar ook één in blijde dagen. Wie
denkt niet aan de zonnige september
dagen van 1936, toen Prinses Juliana
zich verloofde met Prins Bernhard?
Aan 7 januari 1937. toen het vorstelijk
huwelijk werd voltrokken? En vooral
ook aan 31 januari 1938, toen Prinses
Beatrix het levenslicht aanschouwde?
In ballingschap
Onder grote en warme belangstelling
vierde Koningin Wilhelmina haar 40-
jarig regeringsjubileum. Hoe velen van
waren, stond op de aangeplakte bevrij-
dingsproclamatie te lezen:
„Ik hoop spoedig op Nederlandse bo-
dem terug te keren om met mijn ver-
antwoordelijke raadgevers de leiding
van s lands zaken weer op mij te ne
men. Dat Gods zegen op u allen ruste."
Het was begin maart 1945, dat de
onmgin de wens te kennen gaf een be
de grote wateren had ij0** ,e brengen aan dat deel van Ne-
smeekte om haar te blij- derland, dat reeds bevrijd was. We kun
de vele ge- aai?' .da* aJle.n..die
Stil om haar heen
Op IJ maart 1945 zette HM. koningin Wilhelmina, na een ballingschap van
bijna vijl jaren, urer voet op vaderlandse bodem. In het Zeeuws-Vlaamse
grensdorp Eedc-Aardenburg had deze historische gebeurtenis plaats. De
mensen konden niet spreken van ontroering, toen sy in die dame in het
bruine mantelkostuum hun koningin Wilhelmina herkenden.
j™.- --de predi- -
lieerden tegen de aanval der barba- kant de Here dankte, dat Hij Hare Ma- Koningin de
ren helpt verdedigen. Trouw Hij- £s',!itJfeili8 over Jjf
v'^nrZii' «TT** van ha HÏ'S w» bewaren temiddenI - J
tan Uranje, Nederland en van die varen, die haar omringden. dit Plan hoorden, het sterk hebben af-
ganse, onmetelijke delen van de we- Nu vinden wij dat heel gewoon, maar geraden. Want het was nog erg ge-
reld, die voor datgene strijden, wat in 1942 was er grote moed toe' nodig vaarlijk in Zeeland en Brabant. De
oneindig veel waardevoller is dan pm zo iets in een openbare samen- Duitsers gingen nog geregeld door met
het leven: Je Maintiendrai Ik zal ko/nst ie durven doen. Als de Duitser bet door geallieerden bezet gebied 00-
handhaven!" 1 boorde en zijn spionnen waren heel dei', kanonvuur te nemen en bovendien
c.-i vaak in kerkgebouwen aanwezig dan vielen er telkens V 1-projectielen, die
jTII Om naar neen was arrestatie niet denkbeeldig. al beel wat slachtoffers hadden ge-
Heerlijke dagen heeft de Koningin "laakt.
Toen de Koningin op 31 augustus 1940 toen doorleefd in Lloyd House te Stock- Het ls bekend: Koningin Wilhelmina
in Londen haar zestigste verjaardag bridge, het buitenverblijf van Prinses had een sterke, onbuigzame wil. Wan-
vierde, was 't heel stil om haar heen. Juliana. Maar het doel van haar reis neer z,i z'ch eenmaal iets voorgeno-
Want Prinses Juliana was een maand strekte veel verder dan een aangenaam men bad, was er heel wat nodig om
vroeger met haar kinderen reeds naar familiebezoek. De grote bondgenoot haar van dat voornemen af te bren-
Canada vertrokken. Dat vertrek is voor Amerika moest nog eens worden herin- §en- °°k de legerleiding der geallieer-
onze Vorstin een groot offer geweest, nerd aan het lijden en de verdrukking den opperde bezwaren. Maar met het-
Maar de toekomst van ons Vorstenhuis van het Nederlandse volk. En opnieuw j e resultaat: de Koningin wilde naar
maakte dit offer noodzakelijk en daar- moest de volle steun van dit machtige Nederland. Toen werd besloten dat het
om werd 't ook gewillig gebracht. In de volk worden ingeroepen. Wie kon dit bezoek in het diepste geheim zou
veelbewogen jaren, die toen volgden, beter doen dan onze Koningin? plaats hebben: de Duitsers mochten er
is Prins Bernhard onze Koningin tot Het is de onvergankelijke eer van vaTn te voren niets van merken,
grote steun geweest. Rusteloos was hij President Roosevelt, dat hij aan de be- In ®en Dakota werd de Koningin
in de weer om mee te helpen onze doeling van onze Koningin zijn volle naar het vliegveld bij Brussel gevlo-
strijdkrachten op te bouwen; hij stond medewerking heeft verleend. Hij ging 8?n- Ten huize van de Belgische Konin-
zijn Schoonmoeder met raad en daad er altijd trots op, dat hij was van Hol- gm-Moeder werd de nacht doorge-
ter zijde en zorgde voor het onmisbare landse afkomst, cn hij heeft onze Vor- bracht. Generaal Eisenhower had een
contact met de geallieerde legerleiding. stin een ontvangst bereid, die elk Hol- zware Amerikaanse legerauto beschik-
lands hart goed deed. Aan het Union b?ar Sesteld, geheel gepantserd en van
Rustin pn vnl vertrnnwen §lat]?n "erd Koningin Wilhelmina door u*0*'} Pr°°«" 5Iaa voorzien. En in de.
9 en v0' VerTrOUwen de President hartelijk begroet en met u w volgende morgen de
In vertrouwen on God Die el 'l «r°°lste eerbetoon leidde hij haar tocht naal' Nederland begonnen.
'dtenndDi',eanewn Jt" d't"^ "**1 r'È""'"'hadden onvergete. ne^foV h°et 'zeeuwa.vfaïms'e 'grent
dienen, Die weet, dat onze zaak lijke ontmoetingen plaats tussen onze dorp Eede-Aardenburg. De Koningin
rechtvaardig en ons geweten rein is, vorstin en verschillende groepen Neder- stapte uit de auto en langzaam wan-
aanvaarden wij met machtige bond- landers. Zij bezocht ook een Hollands delend overschreed zij ue met een
genoten de strijd. Wij zullen deze o°rlogsschip. Mevrouw Roosevelt was streep aangegeven grenslijn, Wat zal
strijd winnen en ons Koninkrijk, be- J"™» «•«•"woord» schreet er «r toen in haar zijn omgegaan
proefd maar gelouterd en aestacild „Als je deze Koningin met haar °P l3 mei 1940 had zij het vaderland
teaeliikecl krerhti J.e dit ,mense" "cl' bc«riJP Pas de eenheid verlaten cn nu, op 13 maart 1645 keer-
legeiijK, zat Krachtig en meer dan tussen vorst en volk. Er schoot me de zij er terug.
een brok in de keel. toen ik dié Vrouw De mensen konden niet spreken van
met^dat vnendeiijke geIaat officieren onto^ring, toen zij in die dame ge-
ooit één onder onze vrije vlag
een van agressie verloste wereld in
onaantastbare fierheid staan."
Zo sprak Koningin Wilhelmina in haar
manschappen zag begroeten. En de kleed
rondgang over het schip was waarlijk
een inspectie, waarbij de matrozen-
bruin mantelkostuum
Voor vervolg zie pag. 6
