Ds. Norman Vincent Peale een groeiende gemeenschap LÉVEN. ziet geen heil in fusie DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD ZONDAGSBLAD ZATERDAG 20 OKTOBER 1962 Bidden Ml II KWH: „Ho« kunnen wij bidden voor het rooms-katholieke concilie?", zo ongeveer vroeg een lezer van het bap tistenweekblad De Christen, „wij kunnen toch alleen maar bidden voor mensen die werkelijk buigen voor het evangelie en het Woord van God?" En hij is niet de enige in on* land. Ook ons bereikten brieven naar aanleiding van de oproep van de Oecu menische Raad om voor het rooms-katholieke conci lie te bidden. „Hoe kunnen we bidden dat daar de Heilige Geest werkt?", zei iemand onlangs tegen ons. De moeilijkheid is dat sommige mensen denken dat we alleen maar kunnen bidden voor mensen die het met ons eens zijn. De bijbel daarentegen roept steeds weer op tot gebed ook voor andersdenkenden. Deze oproep van gebed voor het rooms-katholiek con cilie is op zichzelf niets bijzonders. Reeds in 1869 riepen de twee christ. gereformeerde predikanten van 's Hertogenbosch in het blad „De Bazuin" op om begin december een biduur voor het concilie te houden. Dat was dus voor het vorige Vaticaanse concilie. De oproep luidde „om Koning Jezus te smeeken. dat Hij het concilie belette iets te doen tot schade Zijner Kerk; te smeeken tevens, dat Hij den Heiligen Geest, den Geest der Waarheid over het concilie uitstort, opdat de daar vergaderde voorgangers het volk mogen voorgaan in den terug keer tot het zuivere Woord van God en den God des Woord." En deze predikanten volgden in de voetsporen van een man als de bekende predikant uit de afschei ding, ds. Budding van Goes. Toen de gereformeerde kansel vacant kwam. begon de gemeente van ds. Budding te bidden dat een godzalig man op die kan sel zou komen. Toen de hervormde gemeente va cant kwam, begon de gemeente van Budding te bid den dat een gelovig predikant op die kansel zou ko men. Hij zelf heeft het altijd gezien als een verho ring van dat gebed toen de later zo bekende ds. Gunning daar beroepen werd. En toen er een nieu we pastoor benoemd moest worden begon de ge meente van Budding opnieuw te bidden. En weer werd naar het gevoelen van ds. Budding zijn gebed op wonderbaarlijke wijze verhoord. Hij had echt geestelijk contact met de nieuwe pastoor. Als dus de Oecumenische Raad oproept tot gebed voor het concilie doet zij niet iets nieuws en onge hoords. (Door Tymen Knecht) Ilia Orlov is baptisten-predikant in Moskou. Maar h(j is meer. H(j is een van de weinige Russische predikanten die na de oorlog voor hun opleiding naar het buitenland mochten. De Russische baptisten hebben geen opleidingsinstituut voor hun predikanten. Het baptisten seminarium te Moskou, na de revolutie opgericht, werd in 1929 door de overheid gesloten, om nooit meer heropend te worden. De predi kanten, die meestal het predikambt als nevenberoep uitoefenen, vor men zichzelf onder leiding van oudere collega's. Men kan zich inden ken dat zulks btf gebrek aan hulpmiddelen, vooral b(j gebrek aan boeken, niet zo makkelijk gaat. Daarom is Ilia Orlov, die in het bui tenland is geschoold en die vlot Engels spreekt, een belangrijk man. Een soort buitenlands vertegen woordiger van zijn kerk op een toenemend aantal buitenlandse conferenties van de Wereldraad van Kerken (commissie voor in ternationale zaken) van de Praag se vredesconferentie en van ande re contakt-organisaties. Pastor Or lov is een druk bezet man, vele zijn z'n plichten. Drie dagen in de week fungeert hij als tandarts; de rest van zijn tijd wijdt hij aan zijn kerkelijk ambt. Pastor Orlov is niet als zijn collega's, niet als andere Russen die van alles en nog wat vragen over die wereld aan de andere kant van het gor dijn, die zij zo graag zouden ken nen. maar waarvan zij zo droef weinig weten. Hij kent die wereld; Hij sprak al met veel van zijn vertegenwoordigers, dus hoeft hij niet te vragen; hij wacht zelfs nauwelijks vragen af. Hij weet, of meent te weten hoe men in het Westen denkt, hij ziet mij als een exponent van be paalde opinies over zijn land en kerk, dus weet hij ook wat hij aan me kwijt moet. Hij spreekt voort durend, zenuwachtig en zelfbe wust tegelijk. Schrijft u maar op: „Wij hebben op 't ogenblik 540.000 gedoopte leden in Sowjetunie. Ge- doopten; kinderen onder 18 horen daar dus niet bij". De kerk is IS HET PROTESTANTISME NOG TE REDDEN? „Is het protestantisme nog te redden?" vraagt de bekende Amerikaanse predikant van New York, Norman Vincent Peale in het blad Reader's Digest en hij antwoordt; „Niet door concilies en synodes, niet door hiërarchieën, maar door wakker geworden, geïnspi reerde, toegewijde individuele christenen, die weten wat zij geloven en zich niet schamen om voor hun geloof uit te ko men. Dit is de opdracht van zowel predikanten als lidmaten. Wij' predikanten moeten meer van de lidmaten verlangen, we moeten de aandacht van de individuele gelovigen opnieuw bepalen, niet bij utopische ab stracties, maar weer bij de prediking en het onderwijs van het door de bijbel geopenbaar de Woord van God." Ds. Peale is het allesbehalve eens met een heleboel oplossin gen die door de kerk worden gepredikt. In ieder geval vindt hij geen heil in de bewering dat het versplinterde protestantis me tot eenheid moet komen om te kunnen „concurreren" met de machtige Rooms Ka tholieke Kerk: „Wat hindert het dat er verschillende kerken zijn", vraagt hij, „zolang ze nog een bepaalde overtuiging bezitten? Van af het begin was het protestantisme gebaseerd Mensen worden te gemakkelijk lid van de kerk maten aanspraken over hun le venshouding. Er was zorg voor het leven van de individuele gelovige, maar „de aandacht van de kerk wendde zich af van het individu om zich te richten op een abstractie als sociale gerechtigheid." Bijbel op het recht er een afwijkende mening op na te mogen hou den.... Als kerken samensmelten moeten ze altijd compromissen sluiten en hun traditionele in zichten laten verwateren. Het is dan onvermijdelijk dat zij op andere punten ook hun kracht verliezen. Fusies van kerken leiden er ook toe dat het ge zag in steeds minder en min der handen komt, een situatie die uiteindelijk de individuele vrijheid kan inperken." Te gemakkelijk Een tweede moeilijkheid ziet ds. Peale in het feit dat men tegenwoordig veel te gemakke lijk lid kan worden van een kerk: „Negentien eeuwen ge leden was de prijs maar al te vaak marteling, lijden en dood. Dit donkere vooruitzicht voor kwam dat zich ook de zwakke lingen, ontmoedigden, aarze lenden aansloten.... In duizen den protestantse kerken behoef je tegenwoordig alleen maar een formulier in te vullen. Het lidmaatschap is kosteloos en het is menselijk om te denken dat alles wat kosteloos is maar weinig waarde heeft. Natuurlijk moeten we de mensen opwek ken om naar onze kerkdiens ten te komen en het evange lie te horen. Maar als ze lid willen worden van onze kerk moeten we hen zeggen: Wat gelooft u? Wilt u werkelijk uw leven aan God wijden? Hem uw tijd geven, uw geld, uzelf? Dit onderzoek moet eerbiedig zijn én indringend, en als zij niet aan de norm voldoen, moe ten we van hen eisen dat zij zullen denken en bidden, stude ren en strijden tot zij inder daad aan de eisen voldoen. Bo vendien moet het voorrecht om lid te mogen zijn van de kerk afhankelijk zijn van ons chris telijk gedrag." Peale heeft ook iets te zeg gen over de theologische op leiding van de predikanten. „We zijn afgeweken van fun damentele leerstellingen van het protestantisme en zijn daar door innerlijk verzwakt. Het is gewoonte geworden om het belang van de preek te verklei nen ten gunste van een pries terlijk ritueel.... Dit is zeker een drastische afwijking van de oorspronkelijke hervor ming.... Het is tegenwoordig ook gewoon geworden om in twijfel te trekken of de bijbel wel werkelijk de openbaring is van het authentieke Woord van God. Hij wordt misbruikt als een liturgisch element, in plaats van als de klinkende uitspraak: „Zo spreekt de He- re". Kenmerkend voor het protestantisme is het centraal stellen van de preek en de Hei lige Schrift. Nemen we die hoeksteen weg, dan zakt het gehele gebouw in elkaar." snel gegroeid. Vóór de revolutie, in 1912, telde ze 100.000 leden; in 1947 had ze er 350.000. De bevol king van de Sowjetunie cent; de baptistengemeenschap groeide in dezelfde tijd met 540 pet. Het is geen wonder dat Honderden jaren vervolging Voor de revolutie hadden de niet-orthodoxen het altijd zwaar te verduren gehad. Driehonderd jaar lang, tot het overigens twijfelach tige tolerantie-edikt van 1905, was de vervolging van anders-gelovi gen een onlosmakelijk bestanddeel van de Russische godsdienstpo- litiek. Wurgend gelijkvormigheids- streven-onder-staatscontrole, minu tieuze staatsvoorschriften voor de erkende orthodoxe dienst, af keer van het westen en de gods dienstige vormen die als westers werden beschouwd. domhouden van het volk „waar men niet leert, zijn er ook geen ketters" het leidde alles tot een gees telijke bloedarmoede die de heer sende kerk van velen deed ver vreemden. Reeds in het schisma van de Oudgelovigen (1667) met als direkte aanleiding o.m dwang tot vasten, zien wij elementen van het verlangen naar gods dienstvrijheid naar voren komen. Met martelwerktuigen, galg en brandstapel ging men hen te lijf- In vlugschriften noemde men de Tsaar een anti-christ. De politiek die gedurende de 18e eeuw tegen over de rooms-katholieken in de westelijke gebieden van het rijk werd gevoerd, was niet veel mil der. Onder Katharina de Grote kregen de anders-gelovigen voor 't eerst een adempauze. Nikolaas I (18251855) vertegenwoordigde echter in alle opzichten de reaktie. De anders-gelovigen werd opnieuw verboden kerken, scholen en zie kenhuizen te stichten. Hun huwe lijken niet door de staatskerk gesloten werden ongeldig ver klaard: ouders werden gedwongen hun kinderen orthodox te laten do pen, kerken werden in beslag ge nomen. geestelijken gearresteerd; men maakte het de ketters onmo gelijk het koopmanschap uit te oefenen. Kan het verwondering wekken dat onder de vervolg den in die jaren hartstochtelijk geprofiteerd werd dat het einde der wereld daar was? In de per soon van de Tsaar had de anti christ zich geopenbaardOn der Alexander II treedt tegen het eind van de 19e eeuw weer enige matiging in. De anders-gelovigen herkregen de vrijheid van be roepskeuze en de verenigingsvrij heid; ook werden zij weer in de lagere regionen van het ambte naren-apparaat toegelaten. De ket ters mochten weer bijeen komen. Een ieder echter die boeken druk te. lezingen hield of geschriften uitdeelde die propaganda voor een niet-orthodoxe en de staat niet welgevallige overtuiging inhiel den ging als voorheen achter slot en grendel. Zelfs incidentele kri tiek op de kerk of aanmerkingen op de geestelijkheid waren vol doend» om gevangenisstraf te krijgen. In 1879 werden de baptis ten als kerkgenootschap erkend. Deze erkenning werd anno 1900 echter zo geïnterpreteerd door de autoriteiten dat ze slechts op baptisten van Duitse afstamming toepasselijk was „Er zijn geen Russische baptisten en ze mogen er ook niet zijn", aldus luidde het in een staatsstuk van dat jaar. 1905 bracht o.m. de mo gelijkheid voor de Russen om zich van de orthodoxe kerk af te scheiden, zonder gediscrimineerd te worden. Toch werden nog in 1914 kerken gesloten en verschil lende leiders van baptisten en evangelische christenen naar Si berië verbannen. Na de revolutie verbeterde het lot van de minderheden. Gelijkge steld in rechten met de orthodoxie hadden zij weliswaar evenals deze de nieuwe atheïstische staat in menig opzicht als tegenstander, na 1917 begint toch onmiskenbaar voor hen een periode van aan zienlijke uitbreiding, die wel door arrestaties van voorgangers (m.n. in *29) werd vertraagd, maar volstrekt niet gestuit. Spre kend met mensen als pastor Or lov, doen wij goed de geschiede nis, waarvan ik hier maar enkele flitsen gaf. goed voor de geest te houden. Zo niet dan komen we licht tot een onbillijke beoorde ling van mensen als hij, die de Sowjet-staat en al de vooruitgang die hij, huns inziens, ook op gees telijk gebied bracht, veel waar dering toedragen. Pastor Orlov zegt ook niet dat hij het normaal vindt dat de baptisten na 1917 dertig jaar lang niets konden la ten drukken, dat de mogelijkhe den tot evangelisatie zeer zijn be perkt, dat men jongeren beneden 18 jaar geen godsdienstonderricht mag geven. Tegen de achtergrond van de Russische geschiedenis waardeert hij die feiten echter anders dan de buitenstaander, die geneigd is ziende op de onvrijheid van vandaag met een felle phi- lippica aan te vangen. „Nu kunnen we tenminste een maandblad uitgeven. De op lage 5000 exemplaren te ge ring? Wij vinden het wel voldoen de, voor elke gemeente is er in elk geval één exemplaar! We hebben 15.000 gezangboeken kunnen druk ken. In '57 werden voor 't eerst na 1917 bijbels gedrukt. 50.000 exemplaren kregen we in 't ge heel toegewezen. De waarheid verbreidt zich toch, ook zonder allerlei op zichzelf mooie hulp middelen. Wij vertrouwen op God. Het voorbeeld van de christen in de dagelijkse levenspraktijk is de beste evangelisatie. Dat trekt de mensen tot ons. Atheïsten schrij ven ingezonden stukken aan de kranten, waarin zij dankbaar ge tuigen van christenen die hen in ziekte en nood niet in de steek lieten. Door persoonlijke kontak ten worden vele buitenstaanders naar de gemeenten geleid. Ieder jaar neemt het aantal le den van onze gemeenten met on geveer 15.000 zielen toe. Kerk bouw? Is soms mogelijk, de laat ste jaren zijn er enkele kerken bijgekomen; verleden jaar (1961) werd in Novosibirsk een nieuwe kerk geopend. De baptisten hech ten echter geen grote waarde aan gebouwen en de mogelijkheden van allerlei georganiseerde aktivi- teiten. En geven de resultaten hen geen gelijk? Waar ter wereld vertoont een kerk ln onze tijd zulk een groei als deze ln de atheïs tische Sowjetunie? De atheïsten maken soms ook nog propagan da voor ons, zonder dat te willen uiteraard. Zo nu en dan verschij nen er in de kranten artikelen waarin we worden aangevallen. daar achterlijke vreemde mythi- Men noemt mensen die sche gebruiken op nahouden, die door hun gepraat over Christus en Zijn komst de werklust en het socialistische elan in gevaar bren gen. Als resultaat van die stuk ken komen niet zelden mensen naar onze diensten die zichzelf eens willen overtuigen... soms worden zij trouwe kerkleden." Vertrouwt u uw broeders niet De goede verhouding tot ande re christenen ligt mijn zegsman nauw aan het hart. „De relaties met de orthodoxen zijn beter dan ze ooit waren. In toenemen de mate nemen de kerken deel aan het werk van internationale organisaties; plaatselijk gaat men over tot het vormen van oecumenische raden. Het inter nationale werk opent ongekende uitzichten. Meer dan ooit moge lijk was treden Russische chris tenen in contakt met hun broe ders in andere landen. Vrijer dan ooit kan men die broeders ook in de Sowjetunie ontvangen. In die contakten en op die conferenties spreekt men vrij als christenen met elkaar". Maar in hoever re is men werkelijk vrij, in hoe verre laat de atheïstische staat de kerken opdraven voor zover dat gelegen komt in het kader van de moraalcode die zegt dat goed is wat de toekomst van het communisme dient? Pastor Orlov moet deze vraagstelling niet on bekend zijn. Hijzelf is lid van de commissie voor internationale zaken die zich o.m. met ontwape- nings-problemen bezighoudt. Hei lig is hij overtuigd van de vre deswil van zijn volk en regering. De bedreiging met de atoombom stamt uit AmerikaOf beide partijen niet dreigen en of de dreiging niet het grootst geacht moet worden door een macht die geen recht van oppositie erkent? Fel is de reaktie van mijn ge sprekspartner. „Gelooft u dat God u zal leiden en behouden? Ja? Waarom gelooft u dan niet dat Hij ook uw broeders hier zal bewaren? Als Hij u leidt, ons dan niet? Vertrouwt u uw broe ders hier niet?" „We moeten- de mensen vertrouwen", veralge meent hij dan. Ik antwoord, dat ik juist als christen niet vee! vertrouwen in de mensen kan hebben, in christelijke noch in onchristelijke, in een ander noch in mijzelf. Dat ik daarom een systeem van „georganiseerd wantrouwen" voorlopig het best geschikt acht om iets te handha ven dat op een rechtsorde ge lijkt We vinden elkaar dan door te beamen dat Johannes 14 waar Christus spreekt van de Trooster, de Geest der waarheid, voor ons beiden van gelijke betekenis is. Hoe hij het opgegeven bijbelge deelte precies in ons gesprek wil toepassen, wordt mij echter niet recht duidelijk. Pastor Orlov is alweer aan 't betogen. Hij meent blijkbaar be grepen te hebben dat ik als chris ten de westerse mens, zijn mo raal en het systeem waarin hij leeft vrijwel met „de christen", „het christendom" vereenzelvig. Blijkbaar ook een stelling op de bestrijding waarvan hij zo lang zamerhand in zijn vele kontak ten met mensen uit het Westen getraind is. Het is tenminste op merkelijk dat de gedachte die ik uit over de zonden die onze beste daden aankleven, over het be trekkelijke wantrouwen waar mee elke christen elke maat schappij zou moeten bezien, over de zonde van de vereenzel viging met enig systeem niet „overeenkomt". Er is niet veel tijd meer, dus Iaat ik het erbij. Falende apologie Orlov gaat verder: Het Tsaris tische tijdvak toonde een groot zedelijk verval. De zeden van* ons volk zijn nu vernieuwd. De more le standaard is hoog en zij stijgt steeds. Gaat u dc straat maar op: ons volk is eerlijk het be taalt in de bussen zonder gekon- troleerd te worden ons volk is ijverig, leergierig; een ie.der kan xich veelzijdig ontwikkelen. Ik kan mijn kinderen met een gerust gewejen zelf boeken laten uitzoe ken. Decadente, onzedelijke lite- patuur en tijdschriften zoals bij u in het Westen, vindt men hier niet. Films die speculeren op de sexualiteit zijn hier onbekend; de kleding die men hier draagt is veel decenter dan in het Westen. Ziet u hier soms vrouwen en meisjes in shorts? Het laatste moest ik toegeven; ik zwijg er maar over dat de smaak waar mee en de stijl waarin vooral de Moskovieten zich kleden, mij er- oarmelijk voorkomt. Ons gesprek moest eindigen. Even later zat ik weer in een bus en keek met ex tra veel interesse naar mijn me dereizigers: ze betaalden alle maal correct aan het daarvoor opgestelde apparaat, maar de le ge plaatsen zo aanwezig werden bestormd als gold het een produktieslag. Die avond verze kerde ik mij van de laatste exem plaren van een drietal Sowjet- modebladen. Vlotte, charmante, in westerse stijl geklede vrouwen Jachten mij toe, van bladzij tot bladzij, soms zelfs een beetje se xy, en, wel spijtig voor mijn bap- Usten-dominee, de dames-shorts ontbraken niet, evenmin als een Op dit punt althans had de apo logie van mijn broederlijke oppo nent gefaald. Afgaand op de bios- coop-reklames en dito foto's die Ik zag, kreeg hij wat de film betreft echter goeddeels gelijk. Stoere redders, heldhaftige vrou wen, vaderlijke krachtfiguren, een enkel meisje met een decent glimlachje... Maar had dit echt zoveel met de moraal van de nieuwe mens te maken? Zou dit volk met zijn natuurlijke boerse afkeer van steedse lichtzinnighe den iets anders nemen? Slaat de communistische leer van tucht, discipline, arbeidzaamheid in dit opzicht niet goed aan bij wat er in het bewustzijn van het volk aan normbesef leeft? Ook in dit opzicht is er echter in de Sowjet unie iets aan het verschuiven. Ik laat nu de vraag naar het ten goede of ten kwade hier gaarne open. Vast staat m.i. wel dat over tien, twintig jaar dominee Orlov c.s. een andere apologie zullen moeten houden. Moraal: wie zich een geschiede nis van onvrijheid en godsdienst vervolging, van verval bij hen die In hoogheid gezeten waren en van het lijden van een dom ge houden voik als achtergrond ge denkt, kan er iets van begrijpen dat een baptist in Rusland, on danks alles, spreekt zoals ds. lila Orlov. Wie bereid is zich kritisch ai te vragen in hoever of hoe wei nig ver men in eigen land kan, durft gaan met werkelijk insnij dende openbare kritiek, en wat men daarvan nog aan een vreem deling „van de pers" zou willen, kunnen, durven doorgeven, zal begrip hebben voor een apolo- gle als die wij hier lazen. Tm slotte: wie de noodzaak voelt door te stoten tot hetgeen werkelijk scheidt en tot wat wer kelijk vereent met christenen en nict-christenen, zal het gesprek moeten voeren met heel veel ge duld en kennis, kritisch maar ook zelfkritisch. Wensdromen en werkelijkheid en het ontwapenings probleem Een Russische concessie die het tegen deel blijkt te zijn Onderhandelingstaktiek van Moskou dezelfde gebleven ENGELAND meent, dat een op lossing van het zgn kern stop-probleem binnen het be reik ligt. Het acht de kloof tus sen Amerika en de Sovjetunie nt?t zo groot, omdat beide lan den het compromis-voorstel van de acht „nlet-gebonden" landen in principe hebben aanvaard als de oplossing voor de moeilijk heden. De Guardian ziet zelfs een uitweg uit de ontwape nt n g s - impasse. We hebben hier dan ook te doen met een typisch Brits verschijnsel, dat even de werkelijkheid wil laten rusten en zich wil overgeven aan bespiegelingen en wensdro men. Er komt telkens weer een eind aan: de harde werkelijk heid kan nu eenmaal niet ge negeerd worden. Niettemin is het van tijd tot tijd Interessant, van dergelijke bespiegelingen kennis te nemen, met name. wanneer zij het probleem, waar het over gaat, nog eens in zijn geheel samenvatten. Onlangs hebben de Russen een belangrijke „concessie" ge daan op het gebied van de ont wapening die (als naar de me ning van de Guardain gewoon lijk bij Russische concessies) in de westelijke pers vrijwel onop gemerkt is gebleven. Om de be tekenis van deze concessie aan te geven is het noodzakelijk, de situatie te schetsen, waarin dc onderhandelingen in Genève zich bevonden, toen ze vorige maand werden onderbroken. Het gaat bij de onderhandelin gen nl. om twee factoren: hoe kan er worden ontwapend? en vervolgens: hoe kan de vrede worden gehandhaafd in een ont wapende wereld? De eerste ca tegorie is de belangrijkste en voorlopig zijn er vooral drie kwesties, die Russen en Ame rikanen gescheiden houden. De problemen In de eerste plaats willen de Russen alle Installaties voor het lanceren van kernwapens ver nietigd zien aan het eind van het eerste stadium van ontwa pening. De Amerikanen daaren tegen willen telkens een derde in elk van de drie stadia uitscha kelen. Voorts eisen de Russen het elimineren van alle buiten landse bases aan het eind»? van het eerste stadium. Maar de Amerikanen willen ze door alle stadia heen gelijkmatig ophef fen. Ten slotte gaan dc Russen akkoord met inspectie op ver nietiging van wapens, op nale ving van het verbod om die wa- Eens te produceren en op ver- eersknooppunten. Zij weiger den echter controle op het niveau van de nog overgebleven bewa pening iéts dat door de Ame rikanen wel wordt verlangd. Oorzaak Het eerste geschilpunt vindt zijn oorzaak in dc Russische vrees voor dc drievoudige over macht van de Amerikanen op het gebied van de intercontinen tale ballistiche projectielen en lange-afstands-bommenwerpers De Russen willen deze over macht zo snel mogelijk ongedaan maken. De Amerikanen zijn dan ook bang, in een Russische val te lopen. Ze hebben blijkbaar niet het vertrouwen, dat de in spectie zo waterdicht zal worden, dat aan het eind van het eer ste stadium alle lanceerinrich- tingen inderdaad vernietigd zul len zijn. Bovendien zijn ze be vreesd voor de Russische supc- rioritiet op het gebied van de conventionele bewapening. Daar om hebben zij verlangd, dat ook aan het eind van het eer ste stadium intercontinentale ballistische projectielen worden gehandhaafd om een onverhoed se aanval met achtergehouden raketten te kunnen afslaan. Gromiko Het huidige Amerikaanse plan wil tweederde van de huidige sterkte aan dergelijke projectie len (gemakshalve verder aange duid als ICBM's) aan het eind van het eerste stadium handha ven. Een toenemend gedeelte van de Amerikanen denkt, dat het nok met minder kan en zou de voorkeur geven aan een mi nimum. Uit de rede, die Gromi ko op 21 septemh»?r in de VN- Assemblée heeft gehouden blijkt, dat de Russen met dit laatste akkoord kunnen gaan. Dat is volgens de Guardian een uitermate belangrijke concessie. Een van de drie belangrijke struikelblokken op weg naar ont wapening wordt daarmee uit de weg geruimd. „Deterrent" Het Amerikaanse voorstel (vermindering met een derde in elk van de drie etappes) was in elk geval onuitvoerbaar: het zou de Russen beroofd hebben van een minimale ..deterrent" (afschrikwekkend middel), ter wijl de Amerikanen in de prak tijk over hun oude mogelijkhe den zouden blijven beschikken. Naarmate de plannen voor de Amerikaanse „deterrent" tot uitvoering kwamen, werd het Amerikaanse plan (nog steeds volgens de Guardian) absurder. Amerika zou er dan ook goed aan doen. het Russische com promis in beginsel te aanvaar den en zo spoedig mogelijk over de uitwerking er van te gaan beraadslagen. Inspectie De Russische stap zou ook ten aanzien van de inspectie hoop geven op verbetering. Voor het eerst hebben nu de Russen belang bjj toezicht op het niveau van de nog overgebleven bewa pening. Dit zou hen misschien meer begrip bijbreugen voor b?t standpunt van dc Amerika nen. Ook de herhaling van het oude thema: „Wij zullen jullie inspectieplan aanvaarden, als jullie ons etappen-plan aanvaar den", terwijl de Russen in hun nieuwe etappenplan eveneens dc Amerikanen halverwege te- ccmopt komen, wettigt de hoop, dat zij een of andere vorm van inspectie per zone zullen accep teren, aldus het blad. De bases Resteert het derde geschil punt: het elimineren van de bui tenlandse bases. De toegeeflijk heid aan Russische kant is vol gens het Engelse blad zo groot, dat het Westen op dit punt zo veel mogelijk tegemoet dient te komen aan de Russische wen sen. Een vroegtijdig opheffen van de Amerikaanse legerbases in Europa zou de Russische su perioriteit in conventionele be wapening relatief doen toene men. ook als de bewapening op elk gebied verminderd zou wor- Gromiko, de Russische minister van buitenlandse zaken, die de laatste tjjd weer in het nieuws is. den. Maar de bereidheid van de Russen, een minimum „de terrent" voor de overgangsperio de te accepteren, verkleint het gevaar van een achterop gera ken op het terrein der conven tionele bewapening. Gedragslijn Volgens de Guardian biedt waarschijnlijk de volgende ge dragslijn de meeste kans op succes: Het Westen zou akkoord moeten gaan met de eliminatie van overzeese bases, niet aan het eind van dc eerste etappe, maar voor het einde van de der de. Het Westen zou ook tot een compromis dienen te komen over de definitie van het woord „basis". Wanneer Amerikaanse troep» en kernwapens te zijner tijd uit Europa zouden worden teruggetrokken en de basis-in stallaties compleet overgedra gen zouden worden aan de lan den, waarin ze gevestigd zijn, zouden de Amerikanen tijdens een crisis weer snel op hun oude posten kunnen terugkeren. En er zijn volgens de Guardian aanwijzingen, dat dc Russen dit zullen aanvaarden. Conclusie Het blad meent, dat de on derhandelingen m Genève na de rede van Gromiko met betere vooruitzichten hervat kunnen worden. Wanneer de stukken in de Zwitserse conferentiestad zouden liggen, zoals het Engelse blad veronderstelt dat thans het geval is, zou deze conclusie in derdaad juist zijn. De Guardian baseert zich slechts op de rede van Gromiko, waarvan de inhoud niet nader aangeduid wordt. We hebben die toespraak van de Russische minister van bui tenlandse zaken er nog eens op nagelezen, maar we hebben er niets in kunnen ontdekken, dat ons aanleiding geeft, tot eenzelf de conclusie te komen als de Guardian. En we vermoeden, dat de door het blad gebezigde woorden „uit de rede.... blijkt, dat de Russen met dit laatste akkoord kunnen gaan", slechts betrekking hebben op het to taalbeeld van Gromlko's toe spraak, die niets nieuws bevat te. Oude liedje De rede van Gromiko was een typische Russische poging om de verantwoordelijkheid voor de spanningen in de wereld op de westelijke mogendheden af te schuiven. De Sovjetunie is vol gens de Rus bereid alles te doen wat de wereldvrede zou kunnen bevorderen. Gromiko waarschuwde zelfs tegen het ge vaar van de snel groeiende arse nalen met kernwapens. In werke lijkheid is het streven van de Sovjets er op gericht, in etappes te verkrijgen, wat zij in één slag nu eenmaal niet kunnen binnenhalen. Met andere woor den, als de Amerikanen zich bij eventuele nieuwe onderhandelin gen bereid verklaren genoegen „deterrent"; hun „buitenlandse bases" voor het einde van de derde fase geheel op te heffen; en het met de controle op de na leving van een akkoord het min der nauw te nemen dan zul len de Russen steeds nieuwe we gen zoeken (en waarschijnlijk ook vinden) om de westelijke mogendheden tot nog meer con cessies te bewegen. Ta kliek Zo Is het in het verleden steeds geweest en in .de toe komst zal het niet anders zijn. Het is sedert 1918 de taktick van de Sovjets geweest, t>? on derhandelen zonder dat een ak koord wordt gesloten. En zien zij zich genoodzaakt, een ak koord te sluiten, dan doen zij dat slechts om hun tegenstan ders te binden. Zelf voelen zij zich niet gebonden. We leven nu eenmaal niet in een wereld, waarin we ons aan wensdro men kunnen overgeven. Daar om moeten we een redevoering van iemand als Gromiko niet aangrijpen om het Westen tot nog meer concessies aan te zet ten. Als de Russen toeschietelij ker zijn geworden, moeten ze dat aan de conferentietafel laten blijken. En dat moet nog steeds gebeuren

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 14