zware 1
shag
zwaar?
matador
DE DOKTER aan 'f woord
Nyborg-conferentie onder
aspect der ontmoeting
Een kanttekening
Oproep tot voorbede voor
tweede Yatieaans concilie
Restauratie Oude Kerk,
Amsterdam, halverwege
i
M
NIERSTEEN
DINSDAG 2 OKTOBER t
ZORG OM ZUID-AMERIKA
JQESNOODS revolutie, maar liever nietDe zeventien jonge Zuidameri
kanen, die dezer dagen in ons land op bezoek zijn, gebruiken militante
taal, maar de cijfers, die ze noemen, zijn dan ook schrikbarend. „In slechts
vijf van onze negentien landen is het gemiddelde inkomen per hoofd van de
bevolking meer dan driehonderd dollar per jaar. Ongeveer 55 pet. van de
bewoners van Zuid-Amerika kunnen niet lezen en schrijven.
De zeventien Zuidamerikanen zijn vertegenwoordigers van de christendemo
cratische partijen in hun landen. Zij zijn door de Internationale unie van
christen-democraten (N.E.I.), waarin voor ons land samenwerken de A.R.-
partij, C.H. Unie en K.V.P., uitgenodigd voor een bezoek van vier maanden
aan West-Europa. Momenteel logeren ze op het Romme-Instituut van de
K.V.P. in Baarn en van daaruit maken zij excursies om zo een Indruk te
krijgen van de sociaal-economische toestand ln ons land. Ze beluisterden
onder meer referaten van minister Veldkamp en staatssecretaris Schmelzer.
De christen-democraten ln Europa steunen hun geestverwanten aan de
andere zijde van de Atlantische Oceaan. Dat ls ook nodig, want de chris
tendemocratische partijen in Zuld-Amerlka zijn bijna allen nog erg jong. In
de meeste Zuidamerlkaanse landen werd pas in de vijftiger jaren een chris
tendemocratische partij opgericht.
Het is doorgaans een moeilijk begin geweest. Maar al te goed is ook hier
bekend, hoe weinig ln veel Zuidamerlkaanse landen de democratie in aan
zien staat. Een normaal parlementair stelsel kon en kan slechts na veel
moeite en strijd tot stand komen. In Paraguay wordt zelfs geen christen
democratische partij geduld. De Paraguese christen-democraten moeten
vanuit het buitenland strijden tegen de dictatuur ln hun land.
De zeventien Zuidamerikanen het zijn jonge hoogleraren, ambtenaren,
juristen, leraren en studenten geven geen rooskleurig beeld van hun
land. De economie is er niet ontwikkeld. Landbouw ls de voornaamste in
komstenbron, maar reeds nu kost het moeite, alle monden te vullen.
De machthebbers zijn dikwijls enkele oude en rijke families, vaak groot
grondbezitters, die wars zijn van alle democratie. In Zuid-Amerika is negen
tig procent van de rijkdom in handen van tien procent van de bevolking.
Van sociale wetgeving ls nauwelijks sprake.
Het is dus tegen de „heersende klasse", dat de christendemocratische par
tijen in Zuid-Amerika zich richten. Zij streven naar sociale gerechtigheid
en deze is naar hun mening alleen te verkrijgen, als de bestaande orde gron
dig wordt gewijzigd. Hun programs zijn dan ook veel „linkser" dan die van
de Europese christen-democratische partijen. Zij wensen een snelle belasting
hervorming, een landbouwhervorming, een hervorming van de bedrijven
waardoor de arbeiders een groter aandeel krijgen in de opbrengst van hun
produktie, en een toenemende economische integratie van Zuid-Amerika.
Is daarvoor de weg van een revolutie nodig? „Misschien wel", zeggen
„Het kan zijn, dat een door ons begonnen revolutie kan voorkomen, dat het
te laat is". En met dat te laat bedoelen se dan die andere revolutie, die in
Cuba heeft plaats gehad en de communist Fidel Castro op het kussen heeft
gebracht. Voor een dergelijke revolutie zijn ze uiterst bevreesd. Overigens
benadrukken ze, dat, indien ze ertoe mochten overgaan, ze doen het bij
voorkeur niet ze het middel gebruiken om de democratie tb vestigen.
Men kan zich afvragen, of het Juist in Zuid-Amerika nodig is, christen
democratische partijen op te richten, met de nadruk op het woord christelijk.
Men vergisse zich niet. In naam is Zuid-Amerika wel rooms-katholiek, maar
de leiders gebruiken het katholicisme slechts-als verslering, zo kan men uit
de mond van de Zuidamerikaanse bezoekers beluisteren. Als voorbeeld voe
ren ze aan, dat de aansporingen van de pauselijke encyclieken Rerum No
varum uit 1871 en Quadragesimo Anno (1931) door de leidende groepen niet
zijn opgevolgd.
De Zuidamerlkaanse christen-democraten stellen daartegenover hun eigen
geloofsbeleving, die hen inspireert tot een betrekkelijk militant en links
georiënteerd optreden, gebaseerd op de rooms-katholieke beginselen. Naar
hun zeggen krijgen ze betrekkelijk weinig steun van hun kerk, behalve
in die landen, waar een groot aantal buitenlandse priesters werkzaam is.
Juist deze priesters zijn met hen geschokt door de grote sociale nood, die
in vele landen van Zuid-Amerika heerst.
En de Zuidamerikaanse protestanten? Hoe staan zij tegenover dit christen
democratische streven? In Baarn is deze vraag gesteld. Als antwoord kwam,
dat het aantal protestanten in Zuid-Amerika de laatste jaren weliswaar is
gegroeid, maar toch nog erg klein is. In de meeste landen zijn de christen
democratische partijen niet op zuiver confessionele leest geschoeid, zodat
ook protestanten kunnen toetreden. „De jonge generatie bezit zeker de open
heid om andere groeperingen te aanvaarden".
Dat niettemin het aantal protestantse christen-democraten uiterst klein is,
wordt verklaard èn uit het geringe aantal Zuidamerlkaanse protestanten èn
uit het feit, dat zij in politiek opzicht nog niet erg militant zijn.
Overigens schijnt het godsdienstige leven in Zuid-Amerika niet zonder com
plicaties te zijn. Hoort men in Nederland wel, dat de protestanten in Columbia
worden vervolgd, minder bekend is, dat in Mexico wetten tegen de rooms-
katholieke kerk bestaan en dat zoals boven al even ls genoemd de chris
ten-democraten ln Paraguay van hun overheid geen toestemming hebben
om binnen het land propaganda te maken voor de christendemocratische zaak.
Kerk zal bruggen moeten bouwen
Hoever reiken
de grenzen
van Europa?
DE, conferentie van Europese
kerken is gisteravond in Ny-
borg officieel geopend met een
referaat, waarin fel het falen
van de kerk in de afgelopen eeuw
werd gehekeld. Daarin werd ech- (Van onze kerkredactie ln Nyborg) .gjHtotofWh? iSteïSdeï"?n°moê"
ter tegelijkertijd de kerkelijke ten begrijpen, dat het Evangelie wortel
Prof. Rupp ging sterk uit van de ge
dachte, dat de verschillende christelijke
tradities elkaar aanvullen. De staatsker
ken kunnen leren van de vrije kerken
en omgekeerd, de kerken achter het
ijzeren gordijn van de westerse kerken
en ook wel omgekeerd. Maar de kerken
ndaag
tvoord voor va
Neen, de wijsheid waarover psalm 90 spreekt is niet de wijs
heid met onze aardse maatstaven gemeten. Dit gebed van
Mozes is een gesprek tussen hem en zijn God andere
mensen spelen daarin geen rol. Of andere mensen ons al
dan niet wijs vinden en omgekeerd: of wij onze wijsheid
al dan niet gebruiken ten bate van onze medemensen het
is allemaal wel belangrijk, maar in deze psalm gaat het daar
niet over. Want belangrijker is of wij de wijsheid kunnen op
brengen niet slechts om de weg te zien die God met ons
leven gaat maar ook om met heel ons hart die weg te gaan,
om met alle gaven die God ons gegeven heeft ons leven te
stellen in Zijn dienst.
Dat geeft ook die beide aan het slot haar diepste zin: en
bevestig Gij het werk onzer handen over ons, ja, het werk
onzer handen, bevestig dat." Wij doen ons werk immers
niet in de eerste plaats voor de mensen gelukkig maar
want het oordeel van mensen is wisselvallig en de vandaag
hoog geprezene kan morgen de verguisde zijn. Wat ge doet
doe dat tot Gods eer. Het is Mozesmaatstaf geweest en
het moet uw maatstaf zijn. Dan immers kunt ge neerknielen
en bidden om zegen.
leiders uit 22 landen voor ogen
gehouden, dat wanhoop een nog
grotere zonde is dan het zich
neerleggen bij de uiterlijke feiten
in deze dagen. Het thema van
de conferentie, „De kerk in Eu
ropa en de crisis van de moder
ne mens", werd ingeleid door de
Engelse kerkhistoricus van de
universiteit van Manchester,
prof. dr. Gordon Rupp. Hij stel
de, dat de moderne mens leeft
bij waarden, die geen enkel ver
band meer hebben met het chris
telijk geloof. Toch weigerde hij
te spreken van een post(na)-
christelijk tijdperk. Onze tijd
wordt nog immer gekenmerkt als
een „tijdperk van christendom on
der het oordeel".
Evenals de voorgaande conferenties
zal ook ditmaal wel weer het belang
rijkste aspect van deze derde Nyborg-
conferentie de ontmoeting zyn. Het
ziet ernaar uit, dat het niet slechts een
ontmoeting zal zijn van kerkelijke lei
ders voor en achter het ijzeren gordijn,
maar ook een ontmoeting van afge
vaardigden van grote staatskerken eri
gedelegeerden van kleine minderheids-
"TKer-
tijd e
prof. Rupp
uit zijn referaat vervuld. Hy achtte bei
de soorten ontmoetingen noodzakelijk
voor onze tijd.
Hier teMfeX blijkt de grote ver-
scheidenheid van de Europese kerken.
Wat is het bindende element? Het woord
„Europa"? Wat is Europa en hoever rei
ken zijn grenzen? Het lijken retorische
vragen, maar voor velen leven ze hier in
Nyborg. Zo is een bekende Engelse radio
commentator naar deze conferentie ge
komen om te zien of de kerken hem een
antwoord kunnen geven op deze vragen.
Engeland kan zich niet langer afzijdig
houden van Europa, zo vertelde hij ons,
maar moet dit een contact zijn via de
/eel groter Europa?
Daar komt bij dat men zich in zijn land
vooral bezorgd maakt over het groeiend
nationalisme in landen als Duitsland en
Frankrijk. Zal dat ook blijken onder de
Kerkelijke leiders?, zo vraagt hij zich af.
MEEDOEN
Gedeeltelijk heeft de Engelse emeritus
bisschop Hunter, die de leiding had van
de openingssamenkomst, hem reeds een
antwoord gegeven. Engeland heeft altijd
standigheden en in nieuwe culturen.
Het ls zeer goed mogelijk, dat de Euro
pese kerken al te zeer verbonden zijn
door een cultureel erfgoed, dat zjj al te
weven zyn met bepaalde poli
tieke en economische structuren. Daar-
spreken zo vaak haar gedachten en
woorden de moderne mens niet meer
in deze wereld met al zyn span
ningen zal de kerk bruggen moeten bou-
zal zij moeten bewijzen, dat
in Christus de muren van klasse en
stand, van natie en ras, overwonnen kun-
worden.
kant ds. Van Andel deze conferentie bij
woont, evenals twee jaar geleden, i
dat de Hervormde predikant van
Oecumenische Jeugdraad, ds. H.
Andel, aanwezig is. Dr. E. Emmen heeft
juist een operatie ondergaan en kan
daardoor deze conferentie niet bijwonen.
(Advertentie)
Oec. Raad van Kerken in Nederland
Ds. N. Postema
overleden
In de ouderdom van bijna 80 jaar is
ln het rusthuis ..Irene" te Boskoop over
leden ds. N. Postema, emeritus-predi
kant van de Gereformeerde Kerken, in
wier midden hij in vroeger jaren met
name in Het Noorden, een vooraan-
staanoe plaats heeft in genomen.
Ds. Postema werd 6 oktober 1882 te
Domburg geboren. Hij bezocht het ge
reformeerde gymnasium te Kampen en
studeerde aan de Theologische Hoge
school aldaar om in oktober 1907 kandi
daat te worden. 8 Maart 1908 bevestigde
zijn vader hem te Kapelle-Biezellnge in
het predikambt. Na vier jaar vertrok hij
naar Beilen om 12 september 1920 intre
de te doen te Veendam. Hier heeft ds.
Postema gearbeid tot aan zijn emeritaat
wat hem 9 maart 1948 werd verleend.
Na zijn emeritaat is hij nog werkzaam
geweest als hulpprediker te Enkhuizen.
Olst en Loenen a d. Vecht.
Ds. Postema heeft tal van Jaren deel
uit gemaakt van deputaten voor de
Soemba-zending, het zendingsterrein van
de Gereformeerde Kerken in het noor
den. waarvan hij ook scriba en voor
zitter is geweest Ook maakte hij deel uit
van het College van Generale Zendings-
deputaten.
Vijfentwintig jaar ls hU scriba ge
weest van deputaten voor de evange
lisatie in de provincie Groningen, ter
wijl hij de Groninger predikantencon
ferentie als voorzitter heeft gediend.
Van de particuliere synode van Gronin
gen heeft hij een groot aantal jaren deel
uitgemaakt. Zijn stoffelijk overschot zal
woensdag vanuit de Oosterkerk te Zeist,
waar een rouwdienst zal worden gehou
den. op de Algemene Begraafplaats al
daar worden teraardebesteld.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen :e Den Hoorn (Texel): P. Os
kamp. kand. te Haarlem.
icenomen benoeming tot hulpprediker
otterdam-Delfshaven (wijkgemeente
centrum»: T. van Delen, te Si.-Antonie-
polder: naar Harderwijk: E. J. Schimmel
te Oud-Beljerland.
Bedankt voor Bennekom (vac.-C. Vos)
(toez.): E. J. Schimmel, te Oud-Beijer-
land; voor Kampen (vac. J. Ewoldt)
(toez.): A. W. Kranenburg, te Wieringer-
meer; Den Dolden de Boer, pred. bult.
werkz.. pred. gestichtsgemeente „Neer-
*osch", te Neerbosch; v<
S. Zeilstra. te Drachten.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Goënga: W. va
kand. te Rheden.
Bedankt voor
te Hoek.
ken in Nederland heeft de volgen
de oproep tot gebed doen uitgaan
tot alle gemeenten en parochies
van de kerken, die bij de oecume
nische raad zijn aangesloten:
,Op 11 oktober a.s. hoopt paus Johan
nes het tweede Vaticaans concilie te
Rome te openen. Dit concilie beoogt in
erste plaats >en kerkvergadering te
voor de rooms-katholieke ehriste-
van de gehele wereld, een synode
voor intern beraad over vraagstukken,
die de positie, de organisatie en het toe
komstig beleid zowel naar binnen als
naar buiten van dc rooms-katholieke
kerk als zodanig betreffen.
Sinds 25 januari 1959. de dag der of
ficiële pauselijke aankondiging, heeft
het concilie de aandacht van de gehele
christenheid getrokken. Uit de wijze
van aankondiging, de doelstelling en de
instelling van een afzonderlijk secreta
riaat ter bevordering van de christelij
ke eenheid blijkt, dat dit concilie door
andere middelen en langs andere we
gen zich richt naar de eenheid onder de
christenen dan vorige concilies hebben
gedaan. Dit zou kunnen betekenen, dat
dit concilie in de stormachtige ontwik
keling van deze tijd niet tot een binnen
kerkelijke aangelegenheid beperkt zal
blijven en dat het het vraagstuk van de
verhouding tot de andere kerken niet
uit de weg zal gaan. Mogen dan de be
raadslagingen gegrond zijn in de ge
hoorzaamheid aan de wil en het woord
van God en zo leiden tot 'besluiten in de
geest der waarheid."
Voorbede
Daarom roept de Oecumenische Raad
van Kerken in Nederland op tot voorbe
de voor dit concilie.
Tot deze voorbede laten de kerken
zich allereerst leiden door het gebod
van de Heer der Kerk zelf: „Zoals Ik
u heb lief gehad, zo moet gij elkander
liefhebben." (Joh. 13 35).
In het gebed hopen de kerken, dat de
heilige geest allen zal leiden, die enige
verantwoordelijkheid voor dit concilie
dragon. ..Want wij weten niet. wat w
de
geest zelf pleit voor ons met
kelijke verzuchting." (Rom. 8
Van het gebed dat pleit op deze belof
te Gods geloven de kerken, dat het de
bereidheid tot vernieuwing van het ge
loof en tot verdieping van het getuige
nis zal versterken. „Want wij vermo
gen niets tegen de waarheid, maar wel
voor de waarheid." (2 Cor. 13 8).
Zo moge deze oproep der kerken de
weg openen naar die Oecumenische ge
zindheid, die bereid is de daad te stel
len van het „elkander aanvaarden, zo
als ook Christus ons aanvaard heeft tot
verheerlijking Gods" (Rom. 15 7) op
dat Christus' kerk. over de gehele we
reld verspreid, met een standvastig ge
loof volharde in de belijdenis van
Zijn naam en alle mensen de stem der
aarheid vernemen."
Namens de Oecumenische Raad
.an Kerken in Nederland is de oproep
ondertekend door de heren: W. F. Dank
baar. P. J. Jans, S. M. Holsteijn. H.
Mulderije, J. M. Luijt en H. van Andel.
Engelse kerken zich meer en
geven aan het werk van deze conferen
tie. Zonden zij in 1958 alleen maar waar
nemers en in 1960 aarzelende gedele
geerden, nu doen ze volop mee.
Wij leven allen in een door economie
en politiek bepaal»* e wereld, maar willen
over deze muren Heen blikken. Dat bleek
vooral uit de openingspreek van de
Zweedse aartsbisschop Gunnar Huntgren.
„De kerk moet het oog gericht honden
op wat niet gezien wordt", zei hy, „want
alles wat gezien wordt la aan verande
ring onderhevig... Het grootste gevaai
bedreigt de kerk van binnenuit, als de
band wordt losgemaakt tussen wat ge
zien en wat niet geilen wordt. De uiter
lijke aspecten van de kerk kunnen zich
zelf onafhankelijk maken en de kern
van onze zorg en interesse worden, zodat
de geest aan deze uiterlijke zaken wordt
onderworpen."
Aartsbisschop Huntgren wilde aller
minst de kerkelijke leiders opwekken de
werkelijkheid te ontlopen, maar die juist
in het geloof te aanvaarden. Ook de
Deense aartsbisschop Westergaard Mad-
sen wees hierop. Hij waarschuwde de
aanwezigen voor drie gevaren. Men kan
zo gemakkelijk eigen idealen met een
heid verwarren, zo gemakkelijk de waar
heid tekort doen en men kan bovendien
Het betoog van prof. Gordon Rupp is
misschien wel het best samen te vatten
ln twee woorden: vervreemding en ver
zoening. Hjj zag ln de wereld van van
daag, die het Evangelie de rug schUnt toe
te keren, een drievoudige vervreemding.
De mens raakt vervreemd van zichzelf
omdat hy vervreemd ls van God, zyn
denkwereld raakt vervreemd van het
Evangelie en daarom ook ztyn cultuur.
Hij zag dit sterk als een gevolg van het
falen van de kerk, die het niet heeft aan
gedurfd het nieuwe wetenschappelijke
denken van de vorige eeuw onder ogen
te zien.
Maar het ontbrak de kerk niet alleen
aan moed. Het ontbrak haar ook vaak
ontferming. Zij heeft zich niet of
nauwelijks ingezet voor sociale recht
vaardigheid.
zevental stellingen zette deze
spreker uiteen wat hij als noodzakelijk
zag voor een kerk die de mens in zijn
moderne crisis wil bijstaan. Hij zag ir
de eerste plaats de noodzakelijkheid var
vernieuwing van de Bijbelse theolo-
-j gepredikt moeten w
geldt voor heel de mensheid.
Hoewel hij besefte, dat altijd toch
ïn betrekkelijk kleine groep de „smalle
weg" zal willen gaan, geloofde hij in het
„optimisme van de genade", dat in de
prediking sterk de nadruk moet leggen
op de overwinning van Christus over
zonde, dood en duivel, en op de kracht
van de Heilige Geest ten opzichte v<
het kwaad. Daarbij moet het dan kom<
tot een „theologie van de securale w
reldorde". Het evangelie richt zich niet
alleen tot alle mensen, maar heeft be
trekking op hun gehele leven.
Er wordt hard gebouwd aan £e
nieuwe kerk voor de Evange
lische Christelijke Gemeenschap
in Hollandia op Nieuw-Guinea.
Papoea's geven niet alleen tijdens
de werktijden het uiterste om het
kerkgebouw zo snel mogelijk ge
reed te hebben, want ook in de
vrije uren wordt doorgewerkt,
teneinde het gebouw nog dit jaar
gereed te hebben.
De in 1955 begonnen restauratie
van de vermoedelijk uit de 14e
eeuw daterende Oude Kerk in
Amsterdam is nu voor de helft vol
tooid. Het gerestaureerde gedeelte
omvat o.m. de gehele Noorder-
beuk met de Maria- en Snijders
kapel, waarin de in 1940 verwij
derde en uit de 16e eeuw dateren
de drie gebrandschilderde ramen
zijn herplaatst. Reeds eerder kwa
men na moeizame restauratie ge
reed het Noorder dwarsschip, de
nieuw XRAHEN.
muizéNV^ pASTA
vlokken
drie grote kapellen tussen dwars
schip en Westergevel, het Noor
derportaal en de daarnaast gelegen
kleine heiliggrafkapel.
Het resultaat van de door rijk. pro-
vincie en gemeente gesubsidieerde res
tauratie van Amsterdams oudste kerk
is vanmiddag door de Stichting Oude
Kerk. die de fondsen bijeenbracht, ge
toond aan een select gezelschap van
geldgevers en stedelijke prominenten,
onder wie burgemeester mr. G. van
Hall oud-burgemeester mr. A. J. d'Ail-
ly en de wethouders dr. P. J. Koets
Th. C. M. A. ELsenburg. Prof.
w. Wegener Sleeswijk, onder wiens 1<„
ding de restauratie wordt uitgevoerd,
zei dat een belangrijk deel van de res
tauratie ls afgesloten, belangrijk voor
al, omdat daarin niet alleen sporen van
ROEIT ZE GENADELOOS UIT
gebracht,
plaatsing
schllderdi
Advertentie
Aanzei
te Rot
Oosterwoldff
Marken: A. J. Verbeek.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal te Zoetemeer: L. Vogelaar,
kand. te Zoetermeer, en P. Blok, te Dirks-
land.
Behuizing Oecum.
Raad van Kerken
Nederland
Op de vergadering van de Oecume
nische Raad van Kerken ln Nederland
van 28 september jL heeft de penning
meester, mr. H. Mulderije mededeling
gedaan van de aankoop van een pand
aan de Maliebaan te Utrecht, waar het
groeiend oecumenisch werk een passen
de behuizing krijgt. Het kan begin
1963 betrokken worden.
In dit huis zullen de Oecumenische
Raad van Kerken in Nederland er J-
Oecumenische Jeugdraad worden
'dergebracht
NEEM DAN
lichter dan zwaar,
pittiger dan halfzwaar.
maar ook wegens de her-
an drie majestueuze gebrand-
ramen.
Nog niet alle vroeger aanwezige ge
brandschilderde ramen (vergelijkbaar
met de beroemde Goudse glazen) z.jn
overigens herplaatst, maar wel de drie
belangrijkste. Ze stellen resp. voor de
verkondiging aan Maria door de aarts
engel Gabriél en het bezoek van Maria
aan haar nicht Elizabeth, de aanbid-
ding door de herder# (een geschenk van
de stad Amsterdam) en een voorstelling
van het sterfbed van Maria. Door de
herplaatsing van de laat-gothische ra-
1 6 weken onder de restauratiehan-
den vandaan. De restauratie van de
kerkmeesterskamer ls ook voltooid. Dit
merkwaardige 18e eeuwse interieur werd
in een aanbouw uit de vroeg renais
sance ingebouwd.
De ramen zijn nu 18e eeuwse schuif
ramen, maar achter een gesloten wand-
vlak werd een van de oorspronkelijke
--vonden, deze is in
ouue v ui in iiciaiciu. De onder een oude,
dikke, groene verflaag gevonden schilde]
ringen op de houten gewelven zijn ook
gerestaureerd, doch dit herstel heel:
zich beperkt tot de gevonden originele
gedeelten. Het oorspronkelijke werk zou
volgens prof. Wegener Sleeswijk teveel
zijn aangetast als het motief met 20st«
eeuwse hand zou zijn voltooid.
Het zal nog wel zes a zeven j.
ren alvorens de Oude Kerk volledig in
oorspronkelijke luister zal zijn hersteld.
Maar reeds nu gaat het stichtingsbe
stuur na wat er met het kolossale kerk-
normaal door, maar i.v.m. de ontvolking
van de Amsterdamse binnenstad is de
bezetting tijdens de kerkdiensten niet
groot. Honderd tot 500 mensen komen
er elke zondag. Er'komt binnenkort
trale verwarming in de kerk.
Mr. U. W. H. Stheeman, secretaris van
het stichtingsbestuur zei ons, dat wordt
nagegaan op welke wijze het kerkge
bouw als bijv. centrum voor culturele
manifestaties en/of ontvangstgelegen
heid kan worden gebruikt.
„Vragen op medlach gebied zeilden nan de redactie van ona
blad met linksboven op de envelop: „Medische rubriek".
Antwoord op vragen van algemeen belang wordt wekelijks
In deze rubriek gegeven, vragen die hiervoor minder geschikt
zijn worden per brief beantwoord.''
„Was de pijn tijdens de aanval heftiger dan ge pi
de pijnen, die u had toen u utu kind baardeer H
Deze vraag kunnen we stellen aan een vrouw,
die we verdenken een niersteenaanval doorge
maakt te hebben. De pijnen bij een niersteen-
aanval behoren tot de heftigste pijnen, die we
kennen. Over de oorzaken willen we het heb
ben.
Vrij veel mensen, vooral mannen, hebben nier
stenen, en verschillende van hen weten wat een
niersteenaanval is. Vroeger kwamen nlersteenaan-
vallen ook bij kinderen vrij veel voor, doch dat is
de laatste decenniën afgenomen. Waarschijnlijk
spelen diéetveranderingen hierbij een rol.
Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan
van nierstenen. Scheikundige veranderingen in de
urine zelf, maar ook anatomische veranderingen
van nieren en urineafvoerende systemen kunnen de
basis leggen voor de vorming van stenen. Vooral
wanneer de urine niet vlot van de nieren via de
urlneblaas wordt afgevoerd, bijvoorbeeld bij uit
zetting van de urinewegen of wanneer deze met
een knik verlopen, ontstaan nog al eens kristallisa
ties van urine, en dat zijn de stenen.
De urinewegen zijn zeer smal, het zal dus dui
delijk zijn, dat de stenen helemaal niet groot be
hoeven te zijn om reeds geheel of gedeeltelijk zo'n
urinebuis af te sluiten. Steentjes zo „groot" als
als een fietskogeltje kunnen reeds de grootste el
lende veroorzaken!
Wanneer zo'n steentje de afvoerbuis van de nier
doet verstoppen, stagneert de urine achter het
steentje, waardoor een uitzetting van de afvoerbuis
en eventueel de nier dreigt. Heftige samentrek
kingen van het gedeelte afvoerbuis achter de
steen, moeten worden aangewend om te trachten
de steen door te persen. Dit alles gebeurt buiten
de wil van de lijder om en veroorzaakt de hefti-
lijnen, die we vanwege de bewegingsdrang die
lij optreedt, „kolieken" noemen. Deze „kolie
ken" kennen we ook bij galsteenaanvallen en tij
dens de baring. De niersteenaanvallen zijn echter
meestal het hevigst. De pijnen zijn meestal in de
rechter of linker zij gelocaliseerd en stralen naar
de lies uit. Vooral wanneer er een echte afsluiting
is gaat de patiënt braken. De urine, die na de aan
val geproduceerd wordt, is meestal donker tot rood
gekleurd, door de bijmenging van bloed, door de
beschadiging van de afvoerweg door het steentje.
Wanneer de steen zich onder invloed van de kram
pen van de afvoerweg verplaatst naar beneden,
zien we ook de pijnen lager gelocaliseerd, een te-
ken dus, dat de steen doorgeperst wordt, en na
enige tijd is het mogelijk dat het steentje spon
taan uitgewaterd wordt.
De huisarts zal bij de verdenking op een nier
steen zeer geïnteresseerd zijn ln de urine, waarin
hij onder de microscoop bloeddeeltjes en urinekris-
tallen zal vinden, die de diagnose bevestigen. Aan
de hand van het soort kristallen kan hij dieetad
viezen geven.
In wezen is niersteenliiden een symptoom van
een tijdelijke of blijvende aanleg tot het vormen
van stenen en niet een ziekte op zich zelf. Het
blijft dus steeds wenselijk de oorzaak te vinden
waarom stenen gevormd worden. Zeker is dat de
steen een uitkristallisatie van urine is. Wanneer we
de urine dan ook zo verdund mogelijk houden zal
de uitkristallisatie niet zo gauw plaatsvinden. Daar
om moet een niersteenlijder veel drinken. Sluit de
steen de urlneafvoe. .g geheel af, dan komt de
urineproductie van de nier na enige dagen geheel
tot stilstand, en dat is een gevaarlijke toestand,
evenals wanneer door de afsluiting infectie achter
zaak voor de huisarts, respectievelijk de uro
loog. Zij zullen moeten beoordelen of het verant
woord is de spontane „geboorte" van de steen af
te wachten.
Wanneer een chirurgische ingreep niet noodzake
lijk geacht wordt, moet de patient er in ieder ge
val naar streven 1V4 liter vocht per dag tot zich
te nemen. Vooral minerale wateren zijn geschikt.
Ook plantaardige aftreksels komen nog steeds in
aanmerking om als thee gezet te worden ge
bruikt. De arts zal verder ongetwijfeld medicijnen
voorschrijven, die verwijdend op de urinewegen
werken. Bovendien helpt men de steen zich naar
beneden te verplaatsen, wanneer men veel li
chaamsbeweging maakt. Het ouderwetse middel
„Touwtje springen" is dan ook nog steeds in de
mode!
Wil de steen niet zakken, en houdt de patient
pijn, dan zal actieve behandeling noodzakelijk
Met ccn instrument kan men trachten de urine
buis vóór de steen wat op te rekken, of men kan
trachten met vernuftige instrumenten de steen te
omgrijpen en naar buiten te brengen. Als dit al
les niet het gewenste resultaat geeft, zal de steen
operatief moeten worden verwijderd.
Tenslotte is er ook nog de Mogelijkheid van ver
gruizing der steen. Men brengt dan een oplosmid
del met een dunne gummi buis (cateter) tot bij
de st/en. Wanneer de steen omspoeld kan worden,
zit de mogelijkheid van oplossen erin, bij een in
geklemde steen is de kans veel kleiner. Als oplos
middel wordt wel citroenzuur gebruikt. Het is ech
ter helaas nooit zo dat de steen geheel oplost. Da
resultaten zijn dan ook niet overtuigend.
