Talma-school in Heerlen
viert veertigjarig bestaan
r
NEDERLANDERS helpen Grieks
bergland tot nieuw leven te komen
Weer een archeologisch werk
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1962
vijftig jaar geleden dat
AD0N1RAM JUDSON
Het is precies honderd
de zeUboot „Caravan" de stad Salem verliet in de
Amerikaanse staat Massachusetts met aan boord Ado-
niram en mevrouw Judson. Ze waren op weg naar
Birma om daar het evangelie te gaan prediken. Voor
de verenigde Staten begon de nieuwste zendingsge-
schiedenis.
De Judsons vertrokken als congregationalisten. Ze
kwamen in Birma aan als baptisten. Dat zou nu. dank
zij onze straalvliegtuigen niet meer kunnen gebeuren.
kering*0 gUren zijn te kort voor een dergelijke be-
Judson was van huis uit een christen die het geloof
de rug toe had gekeerd. Maar op hardhandige wijze
bracht God de jonge spotter weer tot zichzelf. Toen
v v5ens *^d€ns rc'8 de nacht doorbracht in een
nerberg. hoorde hij in de kamer naast de zijne het ge-
4*®" ernsti8« zieke. Het waren de afschu
welijke kreten van een man, die weet dat hij gaat
maar VT°°J de dood niet klaar is. De volgende
ochtend vroeg Judson de herbergier wie gestorven
vlaSj n?ai?, had voor Judson allerminst een onbe
kende klank. Het was zijn beste vriend Jacob Eames,
met wie hij in zijn universiteitsdagen antigodsdiensti
ge campagnes had opgezet. Judson was door dit sterf
bed voorgoed genezen van het atheïsme.
God heeft hem geen gemakkelijk leven geschonken.
Judson en zijn vrouw hebben voor het geloof moeten
lijden. Het duurde zeker zes lange jaren voor de eer
ste Birmees zijn hart aan Christus gaf. Na tien jaar
was Judson geneigd de zaak op te geven en naar de
Verenigde Staten terug te keren. Pas zes mensen
waren onder zijn prediking tot bekering gekomen.
Maar de zes jonge gelovigen smeekten: Mijnheer
Judson. laat ons niet alleen. Blijf dan tenminste tot
wij met zijn twaalven zijn. Als u blijft beloven wij u
dat de kerk in Birma nooit zal uitsterven." Wat een
wilde belofte! Maar sprak hier toch niet de Heilige
Geest door de mond van deze mannen? Er is nu een
christelijke kerk. die weliswaar nog altijd een minder
heidskerk is, maar toch reeds duizenden tot zegen is
geweest en nog altijd is.
De ergste jaren moesten nog komen. Ergens langs
ia I rooms-katholieke streek onder-
Monument van trouw van kleine protestantse gemeenschap w»is ontvangen, zoais de ouders
dat graag wilden.
konden de kinderen in die de Duitse mijnen gevonden had
den, keerden naar Holland terug
en vestigden zich in Zuid-Limburg
waar zij hun eigen ambacht kon
den voortzetten.
(Van onze kerkredactie)
Volgende week zaterdag is
het feest in Heerlen. Het zal
geen groots feest worden, waar
aan de gehele bevolking deel
neemt. Heerlen zelf zal het
waarschijnlijk nauwelijks mer
ken. Toch zal het een feest zijn
en wel in het bijzonder voor de
kinderen van de Talma-school.
m«„7ch,p%edV^teSunÏÏ vel?" S vrUw"aUe zSbmbur'g".
een nieuw persoonlijk, maar ook
nieuw kerkelijk leven brak het
verlangen door naar een eigen
er WK1 stirakp pputppci van «n school. Er was een hervormde
grote trouw. bovenmeet «8*5!
het westen spreken van „school
tje". Maar in die veertig jaar
wel sprake geweest
heeft de rest 1
dit werk en het opmer
kelijke is dat zijn zoon, die eens
r». nog bij zijn eigen vader in de klas
Deze schoof die aangesloten is heeft gezeten, nu voorzitter is
bij het Christelijk Nationaal het schoolbestuur. Deze architect
Schoolverband bestaat op die bij de staatsmijnen
datum namelijk precies veertig trots op zijn school.
basis heeft gestaan.
heeft, geïnspireerd door de typi
sche gebouwen, de mijnstreek
zijstraat van een hoofdweg
vinden. Er staat op: „Ter herinnering
t..J jjajgUh,
plaquette
an ds. Adoni-
Amerikaan-
In het Griekse bergland wordt onder leiding van
een deskundige gezocht naar water, dat de bodem
van dit landschap vruchtbaar moet maken en
welvaart zal brengen voor de bevolking. Op deze
Jaar. Op 1 sept. 1932 schoven fer5'e u.!"™ op papi
de eerste kinderen in de provi
sorische schoolbanken, om on
der oppertoezicht van boven
meester B. J. Slothouber de
eerste beginselen van het a.b.c.
te gaan leren. Voor de protes- c
C.N.S. dat altijd op
hij zi n rn#>rp ha eis heeft tret
Ruimere basis
Immigratie
De Talma-school heeft zijn be
tanten, maar in het bijzon
der de gereformeerden, was dat
een groots moment. Eindelijk tallen Nederlanders, die werk in
i de eerste wereldoorlog. Tlen-
der Verschrikkingen, die
zich op deze plaats bevond; versterkt in zijn geloof
in Jezus Christus en door de toewijding van zijn he
roïsche vrouw leed hij onbeschrijfelijke smarten van
juni 1824 tot mei 1825."
Adoniram Judson zag niet op het lijdan. Hij gaf zijn
leven vrijwillig opdat Birma het Woord Gods zou ho-
Wereldraad geeft
maatschappelijke hulp
i onzer medewerkers) water.
lang voerde de bus werkt c
i heeft in de Sa- hulp in te roepen
reeds waterleiding hebben.
de Arabische woestijn ge- schoolde theoloog. Zelfs mij werd Het voorbeeld werkt dus.
Jarenlang is het echter toch een
„gereformeerde" school geweest,
maar langzaam maar zeker komt
daarin verandering. Er zijn con
tacten gelegd met de baptisten,
niet veel schoolgaande kinderen
tn hun midden, maar hebben toch
hun steun toegezegd.
Alleen met de hervormden is
het contact nog niet zo goed als
het eigenlijk zou kunnen en moe
ten zijn. Er zijn gesprekken ge
voerd, zelfs over een fusie van de
beide protestantse scholen. Maar
op het ogenblik staan de hervorm
den nog steeds op het standpunt
dat de beide scholen zich dan be
slist moeten aansluiten bij de ty
pisch hervormde schoolorgani
satie C.V.O. (Christelijk Volkson
derwijs). De bestuursleden van
de Talmasehool waren wel gene
gen eventueel de band met het
C.N.S. te verbreken, maar hun
interkerkelijke school brengen in
een hervormd verband ging hen
net even te ver. Toch is er al
geweldig veel verbeterd in de on
derlinge verhouding en was het
dit jaar mogelijk in het hervormd
kerkblad te adverteren voor leer-
Nieuwe school
wordt met enthousiasme voortge-
mlj c
ten
langs stljle afgronden van Athene
naar het kleine Loannfaia In het
Noordwesten van Griekenland, bare nat
niet ver van de Albanese grens.
Moe en verreisd, stijf van het
lange zitten, wankelde Ik alt bet
openbare vervoermiddel, maar de
hartelijke ontvangst bij de Ame
rikaan Hiteman vergoedde veel.
De tafel stond al voor me gedekt.
Ineens was Ik midden in die bij
zondere sfeer, die geschapen
wordt door een internationaal en
Interkerkelijk hulpteam, dat
mens de Wereldraad van Ke
probeert een armoedige bevol
king een nieuwe toekomst te ge
ven. De teamleden ln dit dorp *52?"
hebben al. taak «m linrihonw. en «"««ren. Het gevolg
hij met een aantal gevraagd mijn mening te zeggen Nederland heeft Nieuw-Vigla
«- lang gesprek kwam koeien geschonken die nu al 15
wel. dat het in deze Griekse berg- 14 tot 17 te gaan bespreken. Ieder Ze hebben reeds gekalfd
Johannes tot 20 liter melk per dag leveren, dat het grondgebied, dat op het Kerk, maar die geografische band
streek nog moeilijker is dit kost- zou persoonlijk het gedeelte dat zi€t
vinden dan in de d-ro- J
ogenblik ongeveer twee
eigenlijk al lang verbroken. De
overal in de omtrek Ne- halve hectare per gezin bedraagt, Gereformeerden hebben
ge Sahara. Tot nu toe heeft deze daarna
lert nog niet al te veel succes wederzijds uitwisselen en aan de door een°watersysteem? dat*door zeï(s nog vruchtbaarder dan het
Maar het onderzoek hand van studiemateriaal probe- de heer Akkerman is aangelegd, eerste stuk dat ontgonnen is.
kerk gekregen en hun oude
gebouw is overgegaan in handen
van de hersteld-apostolischen.
Huishoudelijk
dieper op het gedeelte Toch moet
te gaan. Ik heb dit teamleven ren
paar dagen kunnen mee ma- mot
en voelde me thuis in deze wij
Meer succes hebben in deze om- opf ewekte samenleving, van ex- ik overal scheuren
geving tot nu toe de lessen in ba- f5fts op alle mogelijk gebied, die die door de droogte zijn ontstaan,
byverzorging en het inmaken ge- in de plaats christen Toch wordt er al veel klaver ver-
hid. Dit werk i» als een sneeuw-
bal langs de berghellingen gerold. w.- w-
Zij die hun lessen goed geleerd NieUW-Vigla
hebben, geven ze weer door aan
dat deze Enkele dagen later arriveerde
nog heel wat "gebeu- Nieuw-Vigla worstelt op het WL^njwinL-rrn
De structuur van de grond ogenblik reeds met een afzetpro-
nog verbeterd worden. Toen bleem. De koeien geven te veel
de weilanden liepen zag melk en die is niet lang genoeg waar lezingen, film-
feestavon-
grote afstan. den worden gehouden. De „papa'
dorpsgeestelijke met zijn schitte
rende baard, nodigde mij gul uit
Kaacfahrielc °p het terrasje va" een café,
■vaasraoneK waar hij mij uitboorde over Hol.
geld bljeenge- la»>d mijzelf. Later hoorde Ik,
i klein kaasfabriek- dat hij aan iedereen, die het r
in, die enkele ik in Vigla. De bus zette
.««1° tü'heiUei' zichzelf8konden zorgen,J nu reeds bord. waarop wertf medegedeeld, bi de buurt van NÏeuw-Vigla
ïensen te helpen om tot d veertietal Alha- dat het dorn de vrucht was van begin gemaakt met een kat
middags af bij
ren de mensen
een hogere levensstandaard te ko-
men. Vol trots Ue. Griek mij hebtoï'iSnnln
drie grote broedmachines zien,
die elk 10.000 eieren kunnen ver
werken, en Ik voelde me een beet
je trots toen hij mij de zending
Nederlandse kuikens toonde, dlc Amerika.'
dat het dorp de vrucht
begin gemaakt met een katoen- sjechtste stuk uit het gehele ge-
de Griekse regering, met behulp u" de kleine dorpen op platte
van de Verenigde Naties en dank Rens 1 1
zij Nederlandse financiële steun.
Canada. Engeland,
aangekomen. Die kuikens Du|tsiand en Zweden en behoren
f tot zeer verschillende kerken. Na
de g emeenschappclijke maaltijd
werd het besluit genomen ook
De teamleden komen uit Het bestaat uit 90 witte huisjes
op het land te gaan wer
ken. Pas tegen de avond komen
vermoeid weer terug.
net
worden onder toezicht
agrarische teamleden enkele
ken opgefokt, vóór te aan de boe-
boeren hebben er namelijk geen
flauw benul van wat jonge kui
kens nodig hebben.
en Russische vluchtelingen, in to- vluchtelingen
taal ongeveer 85 gezinnen. De Ne-
derlandse regering heeft de heei
de Griekse rege-
om van Nieuw-
Vigla een levensvatbaar dorp te
Tegelijk met mij arriveerden in
Vigla ook een aantal werkers van
de Nederlandse Grontmaatschap-
pij.^Zij komen een onderzoek in
de mogelijkheden om
Gri.kM jongen ln hel teami „p te Akïwman
nemen. Hij was zo onder dc ln- rjng uitgeleend
druk van de bereikte resultaten. Vigla c
dat hij had aangeboden zonder maken,
enige vergoeding te komen hel
pen. Er was voldoende werk en De resultaten
met algemene stemmen werd be- ziet men wijd i
sloten, dat hij de volgende dag Nieuw-Vigla ligt midden
Het werk heeft indruk gemaakt,
niet slechts op de plaatselijke be
volking. maar ook op de geestelij- MinJJ
kc leiders. In 1950 gal de Grieks- r„d, 'kon begtónen.
orthodoxe aartsbisschop het team
toestemming te komen helpen. Nu
is hij zo ver, dat hij zelf bezig is
landgenoten te recruteren
berglandschap in de Arta-vlakte,
die echter toch haast een Neder
lands aanzien heeft. Toen ik er
was. kwamen juist inwoners van
die kon regelen. Iedere zondag- Oud-Vigla, Grieken, die daar nog
opmerkelijk, dat j
„en van Nieuw-Vigla stellen
„v- veel vooruitstrevender zijn dan 20.000 hectare
heeft 'de heer him Griekse buren. De
denken er niet aan hun viountu ueii. ais nei onaer-
naar het land te sturen. Zij gaan ZOek goed uitvalt
zelf en de vrouwen blijven thuis zal in dit gebied
om het huishouden te doen. Voor- binnen niet al te
al de Russen weten van aanpak-
zijn arbeid ken. De Roemenen zijn veel las-
de omgeving, tiger, omdat velen van hen nog
nimmer de handen uit de mou
wen gestoken hebben. Sommigen polder
van hen vormen op het ogenblik nog wel
een moeilijke groep in dit vluch- derlanders bij dit
telingendorp. omdat een intelli- werk worden inge-
gente avonturier zich als voorzit- schakeld
kunnen
vinden ln die aanvankelijk woeste,
moerassige en onvruchtbare om-
Zo ligt hel dorpje Oud-Vigla tegen
de berghellingen, schilderachtig
maar armoedig.
ontgin-
lange tijd begon
nen kunnen wor
den met een proef-
Ne-
ontwikkeling te brengen.
aangekomen, die een expert
op het gebied van waterboringen.
Juist deze arme bergdorpen heb
ben bijzonder veel behoefte aan
teamlid schillende verlangens. De e
de graag de studies onder elkaar of zij ook geen waterleiding kon-
i de heer Akkerman vragen, poot, die niets voelt voor de les-
het echtpaar Akkerman.
i gesprek den krijgen. In het oude dorp zijn De Russen dragen de beide Hol-
;lte; maar twee publieke waterkranen, landers echter op de handen. Vol-
de terwijl in Nieuw-Vigla al de hui- gend jaar hopen ze zo ver te zijn,
Midden in Vigla
is reeds een groot
buurthuis waarin
een kleuterschool
is gevestigd en
de dolean-
het geheu
gen. De gereformeerden wilden
een eigen school. Toch stichtten
zij geen gereformeerde school,
sloten zich aan bij het
Een beetje teruggetrokken van de
weg ligt de lage Talma-school van
Heerlen met zijn t ier klaslokalen.
Zaterdag a.s. vieren daar de kin
deren hel veertigjarig bestaan van
hun school.
Een hoog hek scheidt nu de
school van dit kerkgebouw.
Recht achter de school klinkt
deze zomer het gekreun van kra
nen die zware lasten stenen en
cement hoog de lucht in tillen
voor de nieuwe vleugel van de
hogere technische school. De ge
meente Heerlen heeft al een ver
langende blik geslagen op het
kleine gebouw dat daar als een
bungalow ligt tussen de hogere
huizen en dat aan de achterkant
straks meer nog dan ooit als een
klein duimpje zal liggen aan de
voet van de technische reus. Er
is zelfs al sprake van geweest
dat de Talma-school een geheel
nieuw gebouw zou krijgen dat
alle moderne onderwijseisen
keiijker dan het is: De kinderen
van de Talma-school komen nfèt
slechts uit Heerlen, maar ook uit
de omliggende plaatsen. Meer dan
de helft van de leerlingen komt
met bus of per trein, voor de
ouders een kostbare zaak, die be
wijst dat het christelijk onderwijs
belangrijk genoeg is in hun ogen
om zich een offer te getroosten.
Maar een nieuw schoolgebouw
n die uitgestrekte buiten-
an Heerlen zou de pro
lan het schoolbezoek al-
r vergroten. Een nieuwe
welkom inde ogen van
het bestuur, maar dan moet deze
wel een beetje centraal gelegen
zijn. Bovendien is het huidige ge
bouw nog lang niet oud, ook al
zou men heel wat verbeteringen
willen zien aangebracht. Bijzon
der grote behoefte is er namelijk
aan een apart overblijflokaal.
Het gebouw, zoals dat er nu
wijken x
blemen
school i
staat, dateert uit de tweede we
reldoorlog. Op 12 januari 1942 om
8.30 uur, staat er met rode let
ters ln het notulenboek van het
bestuur, brak er brand uit, ver
oorzaakt door vonken uit de ka
chel. Het vuur maakte een einde
aan het eerste gebouw.
In de school die naderhand ge
bouwd werd vieren de kinderen
volgende week zaterdag hun
feest. De onvermijdelijke poppen
kast, spelen, en natuurlijk snoep
in rijke mate zullen het feest tot
een echt kinderfeest maken. La
ter in de maand komen de ouders
bijeen voor hun herdenking.
Dan zullen ze weer denken aan
die eerste schooldag van veertig
jaar geleden, aan die brand, aan
dat moment dat de mare door
Heerlen ging dat meester Slot
houber was gegijzeld. Ze zullen
weer denken aan die blijdschap
toen hij weer veilig thuis kwam,
en die donkere dag slechts enkele
maanden later, toen hij opnieuw
werd gevangen genomen. Ze zul
len er aan denken hoe het in de
oorlog gedaalde kinderaantal na
de oorlog weer vrij snel gestegen
is tot rond de honderd en ze zul
len misschien met een klein tik
keltje verlangen vooruitzien naar
nog betere betrekkingen anet de
hervormden en naar die nieuwe
veel hartelijkheid denken aan die
En tevens zullen ze met heel
veel hartelijkheid denken aan die
andere C.N.S.-scholen in ons land,
die het waarschijnlijk zoveel ge
makkelijker hebben, maar die
met hun gaven het feest in Heer
len voor de kinderen hebben mo
gelijk gemaakt. Want dc school is
arm, zo arm dat zij niet eens
feest had kunnen vieren als ande
re besturen niet geholpen hadden.
En een jubileum moet nu een
maal gevierd worden, zeker in
het zuiden, waar of niet!
Verscfiii
«c u«i gekomen. Nieuw-
Iemand jdt Thessaloniki^ heeft bevloeien gronden overgaan tot Vigla Is een gastvrij dorp^met^
J~ V de verbouw van katoen. Op het v,~ l*1**
Bijbelse ruïnen spreken, door
Erich Zebren. Uitgave Servire,
Den Haag.
Opnieuw is een archeologisch
boek uitgekomen, dat een over
zicht wil geven van de huidige
stand van zaken. Servire in Den
Haag publiceerde een vertaling
van Erich Zehren's „Die bibli-
schen Hiigel". De eerste gedach
te is: Hebben we voorlopig niet
genoeg aan Keller's „De bijbel
heeft toch gelijk", en Wright's
„De bijbel ontdekt in aarde en
Ook de Nederlandse titel: „Bij
belse ruïnen spreken" neemt de
ze eerste en onjuiste indruk niet
weg. De ondertitel van het boek
geeft eigenlijk veel meer aan wat
Zehren wil bieden: „Een geschie
denis van de archeologie", ook
al is deze dan wat Duits uitge
vallen. Maar het boek is oor
spronkelijk ook voor Duitsers ge
schreven.
De schrijver is vol van zijn on
derwerp, zo vol dat hij wel eens
een uitschieter maakt, bijvoor
beeld als hij schrijft dat naar
zijn mening „de archeologen
meer bijgedragen hebben tot de
verandering van onze inzichten
dan Einstein en alle atoomge
leerden".
We nemen deze woorden maar
met een korreltje zout. evenals
de woorden: „De bijbel is voor
namelijk een verzameling van
verschillende religieuze geschrif
ten, die niet zelden reeds on
derling met elkaar in tegenspraak
Dit nieuwe werk doet gelukkig
geen poging om het al of niet ge
lijk van de bijbel te bewijzen, of
fouten aan te tonen. De schrijver
is veeleer op zoek naar de wor
tels van onze cultuur. Daarom
geeft het boek ook veel meer dan
alleen een geschiedenis van de
bijbelse archeologie. In dit boek
volgen we ook Homerus naar
Troje, staan we stil bij de He-
thieten. kruipen we in konings
graven. leren we iets van het
mysterie van de pyramiden aan
voelen. We beleven de ontdekking
van schatten en scherven en ieder
hoofdstuk dwingt tot verder lezen.
In de tekenen op stenen laat
de schrijver iets voelen van wat
hij in zijn slothoofdstuk noemt:
„het gigantisch worstelen van de
geest die ze schiep". Het boek
brengt oqs dan ook eerder in
aanraking met het „eeuwig men
selijk verlangen naar leven", dan
de bijbelse boodschap van eeuwig
leven. Maar op die manier is het
toch een aanvulling naast de bei
de andere genoemde werken die
zich veeleer beperken tot de bij
belse archeologie.
Zuid-Afrika gaat door - De oproep van Loethoeli
De positie van Buiten-Mongolië
TN Zuid-Af riks gaat men voort
1 met het opstellen en uitvoe
ren van plannen, die er op ge
richt zijn, een volkomen „apart
heid" door te voeren. En thans
ls het een Idee van 6? Zuidafri-
kaanse staatssecretaris Wil
helm Elselen, de gehele nlet-
blanke bevolking uit het weste
lijke gedeelte van de Kaappro
vincie te deporteren, dlc de pu
blieke opinie ln en bulten Zuid-
Afrik a weer in beweging heeft
gebracht. De opmars van 30.000
Afrikanen uit de voorsteden
Langa en Nyanga naar het par
lement te Kaapstad ln maart
1960 (na de gebeurtenissen ln
Sharpeville) is nog niet verge
ten. De leider van deze opmars,
Philipp Kgosana, is later uit dc
gevangenis ontsnapt en zet
thans zijn studie in bet buiten
land voort. Maar de Afrikaanse
havmarbelders, krantenbezor
gers. liftbedienden en kelners
zijn er nog altijd. De organisa
tie van het Bantoecongres is
weliswaar verboden en een
groot deel van haar functiona
rissen Is naar het buitenland
ges-lucht. Maar de achterblij
vers worden, sinds zij uit de ge
vangenis ontslagen zijn, onder
strenge controle gehouden door
de geheime politic.
Gevaar
Bestaat er nog gevaar voor
LOETHOELI
een opstandige beweging? Die
Burger, het orgaan van de Na
tionale (regerings> partij in de
Kaapprovincie, herinnert aan
maart 1960. Niet alleen de op
mars van de 30.000 vond plaats,
maar ook een staking, welke
twee weken lang de melkverzor-
ging onderbrak en de benzine
verkoop en de krantenversprei
ding ernstig verstoorde. De
Bantoe in westelijk Kaapland
(zo betoogt Die Burger) is niet
slechts een arbeidskracht, maar
tevens een wapen in de handen
van de Bantoepolitici. Het ge
vaar van stakingen, die het eco
nomische leven verlammen
blijft bestaan, zolang Afrikaan
se arbeiders de benzinestations,
de kranen in de havens en de
kolen treinen bedienen, aldus het
Zuidafrikaanse blad.
Concreet plan
Op deze overweging Is het
tienjarenplan ook gebaseerd,
dat door een studiecommissie
van afgevaardigden van de Na
tionale partij Ls opgesteld en
san de reg rlng te Pretoria is
aangeboden. Het deportatieplan
van dr. Elselen. dat jaren gele
den door de oppositie bitter is
bestreden, werd als een uitwas
van de apartheidspolitiek be
schouwd en di-ntengevolge ook
door de nationalistische politici
snel vergeten. Maar thans ls
het als een concreet program
ma teruggekeerd. Niet minder
dan ruim ren half miljoen Afri
kanen in het Kaapland ten wes
ten van Port Elizabeth zouden
een nieuwe woonplaats moeten
krijgen, waarvan 117.000 wonen
op het Kaapschiereiland en ln
het aangrenzende wijnbouwge-
bled. De Rand Daily Mail te
Johannesburg schat de „ver
huiskosten" op een bedrag van
400 miljoen gulden.
Schade
Het is vanzelfsprekend nog de
vraag, of de regering van pre
mier Verwoerd, die zo nadruk
kelijk het begin van de „positie
ve fase van de politiek der ge
scheiden ontwikkeling" met
haar plannen voor de Bantoere
servaten heeft aangekondigd, in
zulk een massale volksverhui
zing zal toestemmen. Zou men
meer dan een half miljoen man
nen. vrouwen en kinderen een
voudig uit bepaalde delen van
Zuid-Afrika kunhen verwijde
ren? De Cape Times (ook een
Zuidafrikaans blad) besluit een
artikel over de economische
consequenties voor het Kaap
land met de opmerking: „De
menselijke ellende, die de Afri
kanen zou worden aangedaan,
is helemaal niet overwogen door
de plannenmakers, evenmin als
de morele schade, die wij blan
ken daarbij onszelf zouden toe
brengen..."
Loethoeli
Intussen heeft de Afrikaanse
Nobelprijswinnaar Albert Loe
thoeli een nieuw beroep gedaan
op de Ver. Naties en andere or
ganisaties om op doeltreffender
wijze dan totdusver op te tre
den ter verkrijging van funda
mentele mensenrechten voor
twaalf miljoen nlet-blanken in
Zuid-Afrika. Het verzoek van
Loethoeli was v?rvat in een
boodschap, die in Engeland
werd gepubliceerd, omdat de
Zuidafrikaanse sabotagewet pu-
blikatie in de Unie van Zuid-
Afrika verhindert. Loethoeli be
hoort tot de personen, wier acti
viteiten door dezo wet aan ban
den zijn gelegd. De dagbladen
ln Zuid-Afrika mogen zijn ver
klaringen niet opnemen. Voorts
is zijn bewegingsvrijheid be
perkt. Zijn boodschap werd ln
de (vroegere Manchester) Guar-
dian gepubliceerd. Het blad zegt
niet, hoe het de boodschap ont
vangen heeft.
„Wrede wet"
Loethoeli keert zich vooral te
gen deze sabotagewet. De ver
strekkende en gevaarlijke con
sequenties er van kunnen naar
zijn mening niet overschat wor
den. De wet zou een periode
van tirannie en lijden tengevol
ge hebben, die erger is dan de
Afrikanen ooit gekend hebben.
Niettemin zegt Loethoeli dat
(hoewel dit een schrale troost
is) het bemoedigend is om te
constateren dat deze beruchte
wet enkele van de duidelijke
zwakheden van de regering van
Zuid-Afrika aan het lioht brengt.
„Wreed als de wet is, vormt zij
in wezen een erkenning door de
regering van de doeltreffend
heid van onze vrijheidsstrijd en
zijn latente mogelijkheden", al
dus Loethoeli. „De regering
weet, dat de wet uiteindelijk ten
dode gedoemd zal zijn. Zij tracht
slechts tijd te winnen".
Mongolen
Een heel ander onderwerp,
dat ln deze vakantieweken wel
eens de aandacht mag hebben,
ls de enige bufferstaat in het
communistische blok: de Mon
goolse volksrepubliek. Het is
een breed grensgebied, bulten
de Chinese muur, dat zich uit
strekt tot Siberië en Centraal
Azië en voortdurend onder in
vloed van Russen eh Chinezen
heeft gestaan. Toen aan het eind
van de zestien* eeuw de Kozak
ken ten oosten van het Balkal
meer verschenen, maakten de
Mandsjoes zich op voor de ver
overing van China. Voordat zij
ln 1644 China veroverden, vestig
den zij htm heerschappij in Bin-
ncn-Mongolië, Tibet en Sinkiang
of Chinees Turkestan. Dit pro
ces was voltooid omstreeks 1720.
De grens, die op deze wijze tus
sen Rusland en China ontstond,
is de langste gemeenschappelij
ke grens ter wereld. Het ls in
wezen een grens tussen twee
volkeren.
West-Europa
als... West-Europa! Het telt ech
ter nog geen miljoen inwoners
en heeft ongeveer 23 miljoen
schapen, geiten, runderen, yaks,
paaiden en kamelen. De Chine
zen worden er sinds de Mand
sjoes meer als een bedreiging
beschouwd dan het tsarenrijk.
Er zijn Russische „empire-
builders" geweest, die in Mon
golië wilden penetreren. Maar
de regering was even voorzich
tig om in Mongolië binnen te
dringen, als de Engelsen het
waren ten opzichte van Tibet.
In beide gebieden beloofde kolo
niale expansie weinig voordeel
en zowel de Russen als de En
gelsen wilden zich niet in een
vacuum storten. De bolsjewis
tische politiek in Mongolië ver
toonde veel gelijkenis met die
van het tsaristische Rusland in
het streven, een bufferstaat in
stand te houden. En in overeen
stemming met deze continuïteit
zijn de Mongolen vanouds niet
bevreesd voor Russische inter-
Twistappel
De kans, dat Mongolië een
twistappel wordt tossen commu
nistisch China en de Sowjetunie
moet men voorlopig nog niet al
te zeer op de voorgrond plaat
sen. De Mongolen moeten voor
alsnog afgeven op het leider
schap van de Chinese commu
nisten, zoals de Albaniërs door
Peking genoodzaakt worden, het
Russische politieke leiderschap
te veroordelen. Zij, die Mongo
lië nog onlangs hebben bezocht.
hebben de stellige indruk dat de
Mongolen dli? een ernstig te
kort aan arbeidskrachten heb
ben, hetwelk een uniek ver
schijnsel is in Azië er weinig
voor voelen, weer een leger op
te bouwen. Ze hebben dat leger
ontbonden, eerst na de neder
laag van Japan en daarna na
het verdrijven van Tsjang Kal
Sjek. De Mongolen weten, hoe
slecht ze de Chinese arbriders
kunnen missen, die de meeste
van hun nieuwe wegian aanleg
gen en hun fabrieken, regerings
gebouwen en woonhuizen bou-
Veel vrienden
Aan de andere kant beschou
wen de Mongolen het bondge
nootschap met de Sowjetunie
dat hun een Japanse invasie be
spaarde als een onmisbare
waarborg voor de toekomst. Zo
als men weet, streven de Ver
enigde Staten er sedert het op
treden van Kennedy als presi
dent naar, diplomatieke betrek
kingen met de communistische
regering in Oelan Bator, de
hoofdstad van Buiten-Mongolië,
aan te knopen. Zij menen daar
een niet al lang alleszins geoor
loofde, maar tevens zeer gewen
ste stap mee te doen.
Men reageert op deze Ameri
kaanse toenaderingspogingen
positief, zegt eerlijk, dat de
Mongoolse volksrepubliek nieu
we vrienden nodig heeft, maar
voegt hier onmiddellijk aan toe
dat ze die nieuwe vrienden
naast hnn „oude kameraden"
willen hebben en niet in de
plaats er van. En zo proberen
de Mongolen tussen de Russi
sche, Chines? en Amerikaanse
klippen door te zeilen, zonder
ook maar enige averij op te lo-