mm Earner laat niets heel van verdrag met Duitsland Commentaar Nieuwe CciJisrlje (jTuuranl Vordert overleg aanzienlijk? Ana Satra wilde geen bloed zien Oorlogsslachtoffers worden afgescheept Bevelhebber NAVO, Norstad, gaat heen iTERDAG 21 JULI 1962 KANTOREN: Steenstraat 37. TELEFOON: aUe afdelingen 31441. jKLACHTENDIENST: bezorging 18—19 a ADVERTENTIES: f 0,20 per millimeter. Familieberichten f 0,18 per millimeter (Bij contract belangrijke korting). (POSTREKENING: 58936. ABONNEMENTEN: ƒ8.25 per kwartaal; ƒ2,80 per maand; ƒ0,65 per week CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD „$tant»asticfj h ahcblmn myn bert in legljcnspocf Vijfligête jaargang no. 14-027 in 'n woelige wereld veilig verzekerd Kromme Nleuwegrachl 810 U'l'KEOMT (Van onze parlementsredactie) INHOUD van het verdrag met de Duitse Bondsrepubliek stelt ernstig teleur. Dit is de jnierne conclusie van de Tweede-Kamercommis- die het verdrag heeft bestudeerd. Het standpunt It te lezen in het voorlopig verslag van de Twee kamer over het wetsontwerp tot goedkeuring van i verdrag. Zoals men weet bepaalt het verdrag, dat West-Duitsland de meeste grenscorrecties (Elten, Tudderen, e.d.) terugkrijgt en aan Nederland een be drag van 280 min Duitse mark zal betalen ter ver goeding van geleden oorlogsschade. Van dit bedrag is DM 125 min bestemd voor de slachtoffers van de nazi-terreur of hun nabestaanden. Het verdrag be vat voorts o.m. enkele bepalingen over de Eems- Dollardkwestie en de Rijnvaart. Bleek de eerste indruk van het verdrag bij de Tweede Kamer al ernstig teleurstellend, deze teleurstelling nam nog toe, aldus het voorlopig verslag, toen bleek, dat de overeenkomst geen oplossing bood voor twee problemen. Het eerste was dat van de z.g. Spaltungstheorie. Van Duitse particuliere zijde was immers een poging gedaan om met toepassing van deze theorie aan de bepalingen van het verdrag hun kracht te ontnemen en op deze wijze te voorkomen, dat het na de oorlog in beslag genomen Duitse ver mogen definitief in Nederlandse handen zou blijven. Vooral de AKU zou grote schade hebben geleden als deze poging was Het tweede probleem betrof de con cessies voor de winning van olie en aardgas in het Eems-Dollardgebied. Over beide punten is na zeer lang durige onderhandelingen overeen stemming bereikt, maar zo meent de Tweede Kamer, ook nu kan nog geen sprake zijn van enig enthousiasme. En wat de financiële regeling betreft gezien de grote welvaart irf de bonds republiek en haar enorme goud- en deviezenoverschotten, zijn veel kame merleden van oordeel, dat Duitsland aanzienlijk meer had kunnen toezeg gen dan de overeengekomen DM 280 miljoen, om het aan ons land berok kende nadeel enigermate te herstellen. één oogopslag Zeer scherpe kritiek hebben de leden van de Tweede Kamer geleverd op de Duitse houding bij de onderhandelingen over het verdrag met Neder land. Op geen enkel punt is aan Nederland volledige genoegdoening verleend. Aan Duitse zijde was er maar weinig sprake van erkenning van de enorme morele schuld van het Derde Rijk. De Duitsers handelden slechts als bik kelharde zakenlieden, zo wordt gezegd. Generaal Norstad heeft per 1 november ontslag gevraagd en gekregen als opperbevelhebber der NAVO-strijdkrachten. De voornaamste achtergrond van de ontslagaanvrage zou gelegen zijn in me ningsverschillen met de Amerikaanse militaire lei ders, die het in -tegen stelling tot Norstad niet gewenst achten, dat de Europese bondgenoten over atoomstrijdkrachten beschikken. Norstad zal worden opgevolgd door generaal Lemnitzer. Gisteren is bekend ge worden, dat minister Soe- bandrio reeds donderdag avond anderhalf uur heeft gesproken met dr. Van Roijen. Er zouden aanzien lijke vorderingen zijn ge maakt. Volgens Indone sische zegslieden zou dr. Van Roijen over het voor stel van Soebandrio om het bestuur over Nieuw-Gui- nea nog dit jaar aan Indo nesië over te dragen met de regering in Den Haag overleg plegén. Vandaag heeft Soebandrio een on derhoud met Oe Thant. Burgemeester Witte van Eindhoven is verbolgen op Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, die een raadsbesluit, waarbij de ipost voor reis- en verblijf kosten voor leden van het gemeentebestuur met f 40.000 werd verhoogd, niet hebben geaccepteerd- De heer Witte wilde met drie wethouders een stu diereis naar de Ver. Staten maken. Als gevolg van het feit, dat de aandrijfraket tijdens het aftellen een verkeerd radiosignaal had gegeven, is de lancering van het ruimteschip Mariner 1 in de richting van Venus voor minstens een dag uitge steld. Bikkelhard Veel andere leden -onderschrijven deze bezwaren en voegden er uitermate kri tisch aan toe, dat van Duitse zijde de onderhandelingen kennelijk zijn gevoerd met de bedoeling erop strikt zakelijke wijze alles uit te Ihalen wat er maar uit te halen was, en zo min mogelijk concesssies aan de wederpartij te doen. In het normale zakelijke verkeer tus sen twee landen is een dergelijke hpu- ding wellidht aanvaardbaar. Nu het er echter bij de onderhavige onderhande lingen om 'ging, dat Duitsland er blijk van moest geven, bereid te zijn, de ont zagwekkende morele schuld, die het Derde Rijk op het Duitse vol'k geladen heeft, te erkennen en enigermate goed te maken, moet men de door de Duitse onderhandelaars -gevolgde methode van bikkelhard zakendoen als uitermate te leurstellend karakteriseren. Deze kamer leden laten de minister van -buitenlandse zaken ook niet helemaal vrijuit gaan. Zij vragen of de onderhandelingen van Nederlandse -zijde wel met voldoende kracht zijn gevoerd. De Duitse ondeihandeaars. zo con cluderen deze leden, zijn er k-laarblij- keijk weinig van doordrongen geweest, dal zij de erfgenamen waren van een regime, dat in Nederland op grote sdhaal roof, plundering en brandstich ting heeft begaan, en men krijgt niet de indruk, dat de Nederlandse onder handelaars erin zijn geslaagd, hun dat aan het verstand te brengen. •De inhoud van het verdrag vatten deze leden aldus samen: „Nederland krijgt 125 min DM om de slachtoffers van de n-aziterreur te....ja, laat ons maar zeg gen af te schepen. Voor de overige 155 min DM moet Nederland alles en nog wat betalen en niemand weet, hoe deze dingen geldelijk precies liggen". De Eems-Dollarükwestie komt geen stap verder. Duitsland blijft op zijn stuk staan. Ten aanzien van de Rijnvaart is In wezen niets bereikt en verreweg het grootste gedeete van de simpele grens correcties, die Nederland in 1949 kreeg, moeten weer worden prijsgegeven. Ge wezen wordt dan op de verkeersmaatre gelen bij Tudderen, waarvoor de m-eesf dwaze bepalingen zijn gesteld Wie het geheel overziet, aldus deze leden, zal zich verontrust voelen. HU zal zich moeten afvragen, welk ander nut de aanvaarding van deze verdragen heeft dan een niet-verscherpcn van de Nederlands-Duitse tegenstelling. Minis ter Luns zal krachtige argumenten moP- ten aanvoeren om duidelijk te maken waarom dit verdrag zou moeten wor den bekrachtigd. Een groot aantal an dere kamerleden laat in het vervolg van Maandag tweede „hoge explosie" De tweede Amerikaanse kernexplosie op grote hoogte zal maandagavond laat boven de Grote Oceaan plaatsvinden. Het zal een van de laatste ontploffin gen zijn in de reeks proeven, die op het ogenblik in het gebied van de te Oceaan genomen worden. Wind en weder dienende zal de ont ploffing plaats vinden tussen maandag avond 10 uur en dinsdagmorgen 3 uui (Hawaiian tijd, deze uren corresponde ren met dinsdag 9 en 14 uur Westeuro- pese tijd). Het wapen, dat tot ontploffing ge bracht zal worden zal, een kracht heb ben. vergelijkbaar met 20.000 tot 1.000.000 ton tnt. Dit is minder krach tig dan het wapen dat op 8 juli op eer hoogte van 340 km boven Johnston Is land. 850 mijl ten zuid-westen van Hono- loeloe, tot ontploffing gebracht werd Door die explosie werd de avondhe mel in het gehele gebied van Nieuw- Zeeland tot Hawaii fel verlicht. Voor dien waren twee proeven mislukt. V erzetsstrijders Over de grenscorrecties wordt, nog in verschillende zijde gevraagd, waar- n de regering ervan heeft afgezien te sen, dat in de gecorrigeerde gebieden volksstemmingen zullen plaats hebben de vraag, tot welk lanid de bevol king het liefst wil behoren. Over het Eems-Dollardvraagstuk valt te lezen, dat de hele Kamercommissie met teleurstelling had vernomen, dat geen overeenstemming is bereikt ove» het verloop van de grens in de Eems- monding. Veel leden vragen of de rege ring voornemens is, dit vraagstuk vooi te leggen aan het Internationale Hof Justitie. Wat betreft de positie vnn Delfzijl acht men het een ernstig be zwaar, dat via deze haven geen kolen en ertsen zullen mogen worden vervoerd naar het achterland van de Duitse ba- ven Emden. Over de financiële regeling vragen zeer veel leden, waarom in de ver dragstekst wel wordt - geschreven over schadeloosstelling „ten behoeve van Nederlanders, die om redenen van ras, geloof of wereldbeschouwing getroffen zijn door nationaal-socia-lifl- tische vervolgingsmaatregelen", maar waarom de categorie der om hun po litieke overtuiging vervolgden (do verzetsstrijders) hieruit is weggela- Deze zeer vele kamerleden willen ook weten, waarom de regering heeft be paald, dat juist DM 125 miljoen var totale schadevergoedingsbedrag bestemd is voor de nazi-slachtoffers. Had de re gering dit bedrag niet kunnen vaststel len in overleg met het parlement? Denkt de regering met deze som toe te komen? Zo niet, hoeveel zou dan wel nodig zijn? En zou het dan niet beter zijn, het hele door Duitsland geboden bedrag maar af te wijzen en eindelijk over te gaan tot het betalen van de slachtoffers door Nederland? Slechts twee positieve factoren kan men, aldus deze leden, mee laten spre ken in de thans aan de orde zijnde pro blemen: het goede partnerschap van de bondsrepubliek in de Europese Gemeen schappen en de gunstige ontwikkeling van de nieuwe generatie in Duitsland Maar alsof men van dit laatste niet ten volle overtuigd is, wordt elders in het voorlopig verslag door veel leden nog een weg gewezen om t< voorkomen, dat het eigen Nedecland- se volksbestaan eventueel in de toe komst door Duitsland wordt ontkend, zoals in de oorlog het geval was. Deze weg is: een goéde Nederlandse tele visie-verzorging in Oost-Nederland, een zich sterker openstellen voo Latijnse cultuur door een inniger verhouding tot België en Frankrijk en een efficiënt onderwijs in de Fran se taal. Deze leden vragen, of de gering bereid is, haar activiteit deze richting te intensiveren. P.v.d.A. protesteert bij Argentinië Het hoofdbestuur van de Partij van d Arbeid heeft in zijn laatste vergadering van gedachte gewisseld over de ter reurdaden in Argentinië, die ia het bij zonder zijn gericht op de Joodse bevol kingsgroep in dat land. Besloten werd bij de Argentijnse ambassade te protes teren en aan te dringen op krachtig op treden van de Argentijnse regering gen de bedrijvers van deze daden. In deze vergadering werd ook een ontwerp-Europees socialistisch program besproken. Dit program zal onderwerp van bespreking zijn in een conferentie van de socialistische partijen uit de zes landen van de Europese economische gemeenschap, die in de komende herfst zal worden gehouden. GENERAAL Lauris Norstad, de opperbevelhebber van de geal lieerde strijdkrachten in Europa en chef van de NAVO-strijdkrachten. heeft bij president Kennedy ziin ont slag ingediend. Dit ontslag is door de Amerikaanse president aanvaard en de plaats van Norstad is de 62-ja- rige generaal Lyman L. Lemnitzer benoemd. Generaal Maxwell D. Taylor, militair adviseur van Kenne dy, zal Lemnitzer opvolgen als voor zitter van de gezamenlijke chefs van staven. Het Franse blad ,.Le Monde" bracht gisteren als eerste het bericht over het ontslag van generaal Nor stad. Het blad schreef dat het besluil van Norstad om heen te gaan om persoonlijke redenen was genomen, maar dat niemand blind kan zijn voor het groeiende conflict tussen Norstad en de leiders in het Penta gon, waardoor hij onder meer wei- gerde-in april deel te nemen aan do conferentie van NAVO-ministers in Athene. Norstad achtte het dringend nodig, dat de Europese bondgenoten daadwerkelijk hun eigen verdediging deelnamen en daartoe met atoomstrijdkrachten zouden worden uitgerust Hij zou, volgens „Lö Monde" bitter teleurgesteld zijn. omdat president Kennedy het plan Norstad voor een Atlantische atooinstrijdmacht. dat door de regering van Eisenhower was goedgekeurd, in de ijskast heet'i In zijn ontslagbrief aan president Kennedy heeft generaal Norstad geschre. ven: „We leven in een tijd van voort durende orisis. maar od dit ogenblik althans, is er geen ongewone spanning rond mijn post en daarom verzoek ik u mij op of rond 1 november 1962 van mijn functie te ontheffen". Kennedy antwoordde het zeer te be treuren. dat Norstad na 36 dienstjaren (hij is thans 55 jaar oud en opperbevel hebber sedert 1956) besloten had zijn uniform uit te trekken. Kennedy prees „Larry" als een man, die een militaire taak had verricht, welke van weergaloos belang was voor de verdediging van de vrije wereld. Hij noemde Norstad „een levend symbool van de Amerikaanse ver- plachtingen ten opzichte van het bondge- Aootschap (in NAVO-verband) en van de kracht van dit bondgenootschap. In alle Navo-landen wordt het ontslag van Norstad betreurd. Mr. D. U. Stikker, de secretaris-generaal van de NAVO, verklaarde te Parijs, dat het ontslag als een schok is gekomen. „Hij is een groot generaal, een staatsman, een man met een onafhankelijke geest en een goed vriend", aldus mr. Stikker. Generaal Norstad was destijds met zijn 49 jaren de jongste generaal met vier sterren van de Amerikaanse luchtmacht, toen hij in 1956 generaal Gruenther op volgde als opperbevelhebber der NAVO- strüdkrachten in Europa. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij mee aan de organisatie van de luchtdckking van e landingen op Sicilië en in de rest van Italië. Hg nam deel aan vjjf gevechts- vluchten en kreeg daarvoor een repri mande van de Britse luchtmaarschalk Sir Arthur Tedder, die vond, dat Norstad veel te waardevol was om zulke risico's te nemen. Generaal Eisenhower heeft Norstad eens beschreven als „een van de zeldzame mannen, wier kunnen geen grenzen heeft". Een recente foto Soebandrio is zeer actief T"\R. J. H. van Roijen t sischc minister vai i de Indone- buitenland se zaken Soebandrio hebben reeds donderdagavond hun eerste ontmoe ting gehad. Dit onderhoud had plaats op „neutraal grondgebied" ergens buiten Washington en duurde onge veer anderhalf uur. Dit,werd pas gisteren bekend gemaakt en Soebandrio verklaarde, dat het „een •openhartige gedachtenwisseling" was ge weest. Volgens Soebandrio hebben de ge heime besprekingen nog niet het sta dium bereikt, dat zij kunnen worden ver plaatst naar New York, waar dan defi nitieve beslissingen over de kwestie- Nieuw-Guinea zouden worden genomen, Wel zouden „aanzienlijke vorderingen" zijn'gemaakt. Indonesische zegslieden hebben even- rel verklaard, dat Soebandrio hoopt de overdracht van het bestuur over Nieuw- Guinea voor het einde van dit jaar te kunnen bewerkstelligen. Een voorstel die strekking zou donderdagavond tgdens het gesprek achter gesloten den door Soebandrio z(jn voorgelegd aan de Nederlandse onderhandelaar, dr. J. Roijen, die de regering in Den Haag telegrafisch om advies gevraagd heeft. De Indonesische minister van buiten landse zaken heeft ook reeds een onder houd gehad met de Amerikaanse procu- •-generaal Robert F. Kennedy, die, zoals men weet, na zijn bezoek aan In donesië een grote interesse voor de zaak Nieuw-Guinea is gaan tonen. En terwijl Soebandrio bij Kennedy was, gingen de besprekingen tussen Neder land en Indonesische afgevaardigden op de geheim gehouden plaats door. In Washington worden allerlei specu laties gedaan over de mogelijke resultaten dit vooroverleg. Een zeër bevoegde zegsman zou, volgens Ass. Press, heb ben gezegd, dat beide landen er in toe gestemd hebben de lijnen van het plan- Bunker voor het bereiken Van een vreedzame oplossing te volgen. Dc Amerikaanse diplomaat Ellsworth Bunker had voor vrijdagavond een nieu we ontmoeting Van Roijen-Soebandrio voorgesteld. Soebandrio heeft sinds zgn komst naar Washington grote activiteit ontplooid. Vandaag zou hg van de Amerikaanse hoafdstad naar New York vliegen om daar met Oe Thant te spreken. Hij zou dan pas maandag in Washington terug- Naar verluidt wordt de geheime be sprekingen gevoerd op het landgoed „Huntland" in de omgeving van Washing ton, ongeveer acht kilometer van „Glen Ora", waar president Kennedy en zijn echtgenote regelmatig het weekeinde doorbrengen. Dit landgoed is verpacht door twee bewoners van Texas aan mi nister van defensie. RobertMcNamara Veiligheidsfunctionarissen van het State Department bewaken het landgoed voort durend. TJET HEENGAAN van Norstad als opper bevelhebber van de NAVO-strijdkrach ten betekent het afscheid van een man, aan wie Europa, ja heel de vrije wereld, bijzonder grote verplichtingen heeft. Hij toch is er met zijn dienst in geslaagd, zulk een schild op te richten tussen de vrije landen van Europa en de communistische wereld, dat, zeker voor het ogenblik en voor de eerstkomende tijd, een daadwerke lijke bedreiging door de communistische machthebbers niet wordt overwogen. Het is, menselijkerwijze gesproken, aan de defensie, niet in de laatste plaats door hem opgebouwd, te danken, dat het, in onder scheid van zovele miljoenen anderen, aan ons gegeven is in vrijheid als mensen te leven en in vrijheid aan het menszijn de inhoud te geven als daarmede het meest in overeenstemming. Over de verantwoorde lijkheid, die dat op zijn beurt ons oplegt» schrijven wij thans niet. Generaal Norstad is een man, zoals men hem zich voor de tijd waarin het ons ver gund is te leven, denken mag. Van de macht die in zijn hoofdkwartier bij Parijs gecon centreerd was, kan men zich nauwelijks een beeld vormen. Wie er geweest zijn, wie er als bezoekers de voordrachten heb ben ondergaan, waarin glasheldere infor maties werden versterkt over de omvang en veelvuldigheid van de daar geleide de fensie het ging hen duizelen, maar zii gingen toch bemoedigd heen. Menselijk bezien, moest het beschamend heten, de onvermijdelijke noodzaak om zulk een bescherming op te bouwen. Een maal noodzakelijk, stemde het echter dank baar, dat het ook mogelijk was. En men bleef ter plaatse niet in het onzekere: het was een krijgsmacht ter bescherming van wat ons oprecht dierbaar behoort te zijn, ter bescherming van de vrede. Niet de laatste verdienste van generaal Norstad heeft hierin gelegen, dat hij erin geslaagd is, elk naar eigen aard en kunnen, de landen van het vrije Europa in dc be scherming van hun eigen vrije wereld tc betrekken. De band tussen de Atlantische staten heeft onder hem ongemeen aan hechtheid gewonnen. Mag men niet stellen, dat Norstad,zelf jarenlang zetelend in zijn hoofdkwartier in Europa, ook almecr Europees is gaan den ken? Het heet, dat zijn heengaan verband houdt met een meningsverschil, gerezen tussen Washington en hem, over de toewij zing van atoombewapening aan Europa. Het verzoek om ontslag zou zijn oorzaak heb ben gevonden in de omstandigheid, dat zijn wens niet door de president van Amerika is ingewilligd. Meningsverschillen zullen er altijd blijven. Tc hopen is intussen, dat zij niet alle tot het verlies van mannen van ongekende be kwaamheid als deze generaal Norstad zul len behoeven te leiden. „Votmaieen, alstublieft.' ngOEN het vrijdagmiddag ging opkla ren, steeg de temperatuur snel, in Brabant nog tot 25 graden. Een storings front met enkele regen- en onweers buien boreikte ons reeds in de afgelo pen nacht en trok eveneens naar het noordoosten. Geleidelijk komen wij in een zuidwestelijke luchtstroom waarin flinke opklaringen voorkomen, maar de aangevoerde lucht is wat onstabiel, waardoor een verspreide regen- en on weersbui mogelijk blijft. De depressie die deze buien veroorzaakt trekt nu over Engeland naar het noorden. De baro meter gaat weer stijgen en er is de ko mende twee dagen weer. ban een lang zame verbetering sprake. Het algemene weerbeeld blijft echter wisselvallig, maar de temperatuur zal op een aangenamer niveau blijven dan wij de laatste twee weken aewoon zijn Tendens: dalend HOOGWATER SCHEVENINGEN 21 juli: 5.37 v.m.; 18.06 n.m. HET WEER EN EUROPA Rapporten hedenmorgen zeven uur De Bilt verwacht tot morgenavond Nu en dan opklaringen, maar ook staUoi enkele buien. Vrfj krachtige tot matige wind tussen zuidwest en west. Gematigde temperatuur (opgemaakt 11.15) D Helde Zon VU se 22 juli zon op. 0.446, zon onder 20.48 5®BHt Maan op 23.32, maan onder 11.00. 23 juli zon op 04.47, onder 20.45. Maan Helsinki op 23.57 onder 12.19. T^E Uruguayse operaster voorstelling van „Ariadne auf ik heb geleerd en koos ze gens welke zij zich „als een werd geslagen cn zulke taal Ana Ragucl Satra (31) Naxos", maar de aanleiding zorgvuldig. Toen trok ik mijn viswijf" had uitgedrukt, zei moest aanhoren. Ik blijf erbij, heeft de 63-iariee criticus dr was ^-e kritiek, die Lovelock handschoen uit en gaf hem Satra: „Ik heb gezegd wat ik dat zij vals heeft gezongen." - ha(ï uitgeoefend op de opvoe- flinke klappen op beide wan- juist achtte, maar ik ben Schrijvende over het eerste LoveiocK, in ae loyer rjng Van de vorige avond van gen. Ik was van plan geweest zeker geen viswijf." optreden te Brisbane van van het Majesty-theater in „La Traviata". hem met mijn zware ring een Lovelock, voormalig direc- Franco Brozzesi als Alfredo Bristane met een lederen Ana Satra had de volgende stomp op zijn neus tc geven, teur van het staatsconservato- in „La Traviata" had Love- handschoen in het gezicht ge- commentaar: maar besloot hem dit te be- rium voor muziek van lock opgemerkt: Hij heeft slagen. had Lovelock 'aten ycr- sparen. Ik wilde niet dat er Queensland, zei later; „Ik niet zelden de neiging vals te - zoeken mij in de foyer te ont- bloed zou vloeien." was verbijsterd. Dit was dc zingen, van welke zwakheid Het voorval speelde zich af m0eten. Ik voegde hem en- Toen men haar vertelde, eerste ke°r. dat ik door een mevr. Satra als Violetta hem gedurende de pauze in ecu kele Engelse woorden toe, die dat er geruchten liepen, vol- operaster in mijn gezicht het voorbeeld heeft gegeven." Eelde Dv Blv -Limb ..^ink' Stockh Oslo Kopcnh Aberdeen Londen Parijs"6 Bordeaux Grenoble Nice Berlijn Münchon Zürlch

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 1