Eindelijk
vakantie
kroten
Als je een
mannetje hebt gezien
r
Zussen seyvet en tJelUken
er uit
gelicht.
VA W WlfJ
ZATERDAG 14 JULI 1962 ^e
Het hele jaar hebben we hard ge
werkt. Soms, in een repetitietijd,
's avonds Iaat naar bed en 's mor
gens vroeg op om nog even iets na
te kijken. Dan hebben we eindelijk
vakantie. We zijn over of we hebben
eindexamen gedaan. En dan gaan
we, niet, xoals voor de hand zou lig
gen, heerlijk uitrusten van de door
stane emoties, nee, we gaan zo snel
mogelijk werken alsof wc maanden
lang geluierd en gebaliekluifd heb-
Natuurlijk is het wel zo dat de
meeste vakantie-werkers een arbeid
verrichten die totaal verschillend is
aan die van het schoolwerk. Maar
toch arbeiden na een jaar van hard
werken is op z'n zachtst gezegd
„zeer vreemd".
Waarom werken? Bij de meeste zal
dit wel zijn om zo snel mogelijk zo
veel mogelijk te verdienen. Bij enke
len komt dan nog even de school
opleiding om de hoek kijken.
Nou, wij doen het voornamelijk om
de centen. Wat we doen kun je le
zen nu enkele redactieleden op deze
pagina over hun tijdelijke vakantie
werkkring schrijven.
Leo Faase die bouwkunde studeert,
houdt tijdens zijn vakantiejob het
(hoge)-schoolleven nog in gedach
ten want hij werkt bij de bouw van
enkele bungalows.
Marianne van Raay, die naar de
zesde klas van het gymnasium is
verhuisd, werkt in de witvak-afde-
ling van een groot warenhuis.
Cees van Dop, die dit jaar zijn on
derwijzersdiploma heeft behaald, zit
in de agrarische sector en is momen
teel in de kroten.
Lees hun indrukken!
Die nacht had ik mij het kasregis
ter in het leslokaal gedroomd als een
angstig monster, de vierladige tong
dik, uitgestoken, de toetsjes, die mijn
handen de vorige dag zoekood had
den betast, evenzovel e grijns tand
jes. De zon scheen nu op het dikke
dier, gaf het een nieuwe gestalte, die
van een man met een ronde buik. Ik
had graag willen oefenen, zoals van
ochtend in mijn halfslaap, het schrij
ven van een kassabon, met of zonder
een schuifkasregister, de bon voor de
centralekassa, de expeditie bonthuis,
op de kassa of per giro, maar dat
kan niet, een paar ijveraars hadden
de rol opgemaakt.
Buiten begonnen boren weer met
een Slechte imitatie van het tand-
artswerk. Wij waren de laatsten die
afgehaald werden door onze chef.
v. Ik noemde mijn naam en gaf een
hand, die ik als een kind eerst ter-,
sluiks af wilde vegen.
De gang, de rommelige naar stof
smakende gang, werklui, de lift, een
stoffige trap, een donker halletje en
dan...ineens de overweldigende ruim
te van de winkel. In mijn angst vie
len licht (er is geen schaduw hier
om in te schuilen, nooit) en geluid
(het geroesemoes van de vraag- en
antwoord stemmen, triangelgeluiden
van kassa's) als een doek over een
gevangen vogel. Ik nam de zoete geur
van veel nieuwe dingen in mij op.
Anders was nu de verdeling wij-zij,
achter die toonbanken was mijn
plaats, ervoor waren nu anderen, ik
vroeg, nee ik antwoordde: ik aarzel
de niet meer, ik wist, ik keek niet
meer naar de dingen als voorwerpen
die mij zouden kunnen gaan toebeho
ren, scheidend mooi en niet mooi,
ik bekeek ze als voorwerpen om over
de toonbank kwijt te raken alle re
latief wat kwalificatie betrof, nu eens
mooi door die ogen bezien, dan weer
afschuwelijk.
Zo vond ik de plek die vier weken
lang mijn thuis in het warenhuis
vormen. Namen gezegd krijgen, han
den geven, nog even leren dit zo doen,
dat staat daar, het tien keer fout doen
en alles vergeten. De kassa die niet
bruikbaar is, modern staal en die
niets lijkt op die van de les. Alle
knopjes zitten anders. Dan de ee
ste klant „Een loflied op het geduld'
Ik zoek in deze volkomen vreemde
omgeving op de verkeerde plaatsen.
Ik wist niet hoe het bleef in de was.
Ik moest zelf ook op de prijskaart
jes kijken.
Ik maaide levensgevaarlijk met de
stok toen het op meten aankwam. Ik
kreukte de stof in de zak, sloeg twee
keer verkeerd aan. Ik gaf na een lan
ge berekening nog een tientje te wei
nig terug. Kortom, het was om heel
heel vier weg te lopen naar
stil hoekje om daar langzaam rood
te worden en mij diep, diep klunzig
te voelen.
Dat kon niét. Ik stond met die
kleur te kijk, ik maakte maar
mijn excuses, borg met twee onhan
dige handen de rol weer weg. En
zuchtte heel diep voor ik weer durf
de zeggen: „Mevrouw, waarmee kan
ik u van dienst zijn?"
Ik ben niet hard weggelopen na die
middag. Ik ben zelfs de volgende och
tend teruggekomen, met loden schoe
nen en het ultimatum van: als het
vandaag weer niet goed gaat...én eer
nieuw groot verlangen naar school,
naar de beschutte veilige school
zonder verantwoordelijkheid, giftige
klanten, benepen klanten, lastige
klanten, haastige klanten mensen
van wie de eerste verkoopster zei
toen het wat luwde: „Als je lang
achter de toonbank staat krijg je
soms een hekel aan
Mensen, die je alles tevoorschijn
laten halen en niets kopen, mensen,
die met honderd gulden komen voor
iets van 88 cent, die staat te trappe
len van een wisseltocht streng ver
boden! langs zes kassa's, mensen
Niet ieder*» helderziende «iel ille»
voorwit Dit kan blijken uit het feit,
dat de waar*eg»1er Mary Dryan te
Londen bij de politie vcrecheen om
te vertellen, dat een onbekende haar
kristallen hol had gestolen.
Mieaehien kan Croiset uit Utrecht
er nog iete aan doen.a
In Amsterdam i* een train ronder
bestuurder uit de remiee gereden.
Het gebrek aan arbeadakrarhten
arhijnt in de hoofdetad nijpend te
lijn. Nog even wachten en dan rijden
de tram* in Amsterdam ook nog
tonder paaeagiere vo!automati»ch.
Bij een veiling in Londen rijn
vorige week drie brieven, welke Vin
cent van Gogh aan aijn huisbaas heeft
ge«chreven, voor ruim 12.000 gulden
in andere handen overgegaan.
Het ia niet hekend hoeveel rjjn
badmuts en breteU hebben opge
bracht.
Vier traan(faahommen rijn vorige
week ontploft tijdena een door de
V S aangeboden jarrconcert in Cara
cas dat werd bijgewoond door de
vrouw van de Venerolaanae president
Betancourt.
Het waa een programma om te
Frante vi**era hebben in een r>
viertje bij Perigueux ongeveer 400
gloeilampen opgevist. Volgen# de
politie waa dit een deel van de buil
In Cluatotung heeft men een club
ran pantoffelhelden, die geregeld
In Nederland ook. alleen lijn
niet genoeg clubhuizen.
van een inbraak, gepleegd in een
gloeilampenfabriek
Ook een tegenvaller De viaaera
hadden al gedacht dat het knitechie-
tende gÜmpalingen waren.
die om half zes nog 135 cm. van 1,95
willen hebben, mensen die wantrou
wend naar de deur kijken, terwijl je
zegt dat ze er niet meer door kun
nen, maar van de mensen achter de
toonbank ga je houden. Van hun ge
duld, hun vriendelijkheid om vijf voor
half zes. hun scheldpartijen als de
klant weg is. hun vrolijkheid, zelfs
als ze moe zijn; htm behulpzaamheid
bereidheid als vraagbaak voor
zo'n kluns als jij. Zelfs al plaatsen
ze je net als je gewend bent tussen
,de theedoeken over naar de lakens,
waarvan je niets anders weet dan dat
je ertussen kunt slapen en de einde
loze plank en tafeltjes met kleedjes
en ontbijtlakens. Na een paar dagen
ben je op dit terrein ook al weer een
beetje gewend, dit met onvermoeiba
re steun van de vaste verkoopsters.
Ze zegt deskundig of er pap of geen
pap in zit, je verkoopt met binnen
pretjes een geborduurde set (er zit
premie op dure winkeldames) je zegt,
„Voelt u maar, mevrouw" met een
gezicht of je hetzelf geweven hebt,
je weet precies wie er lits-jumeaux
of tweepersoons bedden hebben, en je
hanteert het kasregister als je bes
te vriendje. Ook de moeheid ver
dwijnt, je hoeft niet meer te gaan
zitten tegen twaalven ergens onge
makkelijk op een uitgeschoven plank,
je bent niet meer schor om half drie
en de prijskaartjes zijif alleen maar
controle op je geheugen. Het is een
prachtig moment als ze je roepen als
twee Frangaises „une drap sans des
sin de bon qualité" willen hebben,
maar het mooiste moment is als een
mevrouw je warm bedankt: „Je hebt
zo gezellig geholpen.."
MARIANNE VAN RAAY.
Wie onlangs, ergens in het westen
des lands, tot zijn grote verbazing een
mannetje heeft aangetroffen, dat hard
het werk was in een bouwput,
moet mij gepasseerd zijn. Want
inderdaad, ik houd mij gedurende
enige tijd bezig met het versnellen
van de afwerking van het bouwpro
gramma en ik hoop binnen afzienbare
tijd de woningnood opgeheven te heb-
in Den Haag koel ontvangen. Dit is
onbegrijpelijk, want mijn palenwo
ning zou het deltawerk en vele an
dere projecten overbodig maken en
menig civiel ingenieur zou naar het
onderwijs kunnen, hetgeen van uit
bouwkundig standpunt gezien een aan
zienlijke opruiming zou betekenen. Ik
zie echter in, dat op den duur de
Euromast minder attractief zou wor-
NIET VEEL VERDER
Gewapend met hamers en schoppen,
die qua lengte in generlei verhouding,
tot de eigenaar staan, begeef ik mij j Maar intussen is de beton gestort
keer op keer de bouwput in om peulen en bouwt men kelders tot steeds gro
te graven en koppen te hakken. Dit tere diepten, die ons wellicht een
alles om een goede fundering voor het\schuilplaats bieden. En dan zien we
huisje klaar te maken. Huisje. want\dat we met al ons gewurm niet ver-
Nederland gauw tevreden
meer dan een ton zal dit bouw
werkje ook niet kosten.'.
WAAROM NIET?
Lang heeft het echter geduurd
voor de noodzaak van mijn werk mij
duidelijk werd. Waarom niet de fun
dering op de begane grond gelegd in-
plaats van erin? Het zou veel graaf
werk gespaard hebben, doch de nan
us er tegen. En ook mijn
plan om het huis direkt op palen te
zetten, alvorens men deze stammen
nauwkeurig in het veen verstopt, is
Bas R. (Lisse). Geen Poëzie, ie--
der gedicht verdronk in woorden, 't
Waren wél mooie woorden
Gert van P. (Den Haag) Neem
eens een maatstropdas, of schrijf er
anders liever mee.
der zijn dan onze voorouders, die zich
(zij het op bescheiden wijze) i
grot verborgen. Met uiteraard
verschil dat zij het zonder foldertje
met goede wenken uit Den Haag moes
ten doen. Welk boekwerkje intussen
de belangstelling voor het ondergrond
se in de bouwvakken sterk heeft doen
stijgen! Het uiterlijk blijft als socia
le werkgelegenheid aanwezig, doch
nu zijn er al arbeiders die, de weten
schap dienende, zich met een enkel
blikje en flesje uren terugtrekken
deze zo weinig in het oog lopende
ruimten en van al hun bedrijvigheid
niets; hij heeft er zelfs geen benul
bespeurt de argeloze voorbijganger
Als hij dus één mannetje hard
kend aantreft, dan weet hij dat ik
dat ben. Maar bedenk: één grondwer
ker maakt nog geen bouwvakvakantie.
Het is kwart over vijf in de
morgen wanneer ik mijn brom
mer uit de schuur haal en mijn
„knijvezak" op de bagagedrager
bind. Ik probeer de bromfiets
aan te trappen, maar het lukt
niet best. Hoe moet ik nu hetj
motortje aan zijn verstand bren-'
gen dat het wakker moet worden?
Slingerend ploeter ik door de
ochtend-stille straat. Alle huizen
hebben nog hun ogen met kleur
loze gordijnen gesloten. Het droge
ratelen van de draaiende ketting
klimt tegen de muren omhoog en
nestelt zich in de portieken en
raamkozijnen. Aan het eind van
de gapende straat begint het
slapende motortje te zuchten en
te kuchen: het is wakker.
DE WEG
De weg naar de boerderij waar ik
werk, is langgerekt en eentonig: wei
land-hek-bouwland-hek-weiland. Een
wijde, plooiende vlakte met de ronde
ruimte van stilte er boven.
Veel tekenen van leven bemerk je
p zo'n vroeg uur buiten de stad
niet. Alleen, zo nu en datl, een groe
tende boerenknecht, die met de elle
bogen op zijn fietsstuur geleund van
de tegenovergestelde richting komt
fietsen. Met de hakken van zijn
grauw-gele klompen dra'&it 'hij opval
lend traag de pedalen rond.
Om kwart voor zes rijd ik de
genwijd geopende schuur van de boer
derij binnen. Het ruikt er muf en
verzuurd.
„Morrie" mompelen enkele ondui
delijke schaduwen vanuit een schuur-
hoek. Ik zie alleen de bleke vlekken
van de gezichten. Vlak achter mij
komen de „brabers" binnen. (Elke
dag vanuit het zuiden van Brabant
met hun zandkleurige busje.) Vlug
wordt er nog een „sjekkie gepierd".
Wanneer het zes uur is gaan we ach
ter elkaar vanuit de duistere schuur
de dampende morgen in. Er wordt
weinig gesproken, want de langza
me gedachten zijn nog te veel bij
HET LAND
Vlak achter de „Stee" staat de lor
rie met lege veilingkisten. Drie man
nen brengen hem in beweging gaan
erop zitten en zetten zich, met hun
klompen, regelmatig af. Zo. rijden
tussen de onafzienbare rijen met kro-
tenplanten. Wij lopen tussen de smal
le rails, die zwart glanzen van de
morgen-dauw, naar de plaats waar
gistermiddag om vijf uur zijn
opgehouden.
De „Buf" een brede stronk met eenj
gebarsten en geplooide kop, waarop
borstelachtige wenkbrauwen staan
geplant is de eerste van de vaste
ploeg, die met het uittrekken van de
krotenplanten begint. De rest van de
ploeg buigt ook de ruggen en de werk
dag is ingezet. Ieder trekt een arm
vol planten uit de harde grond en
legt ze met een brede armzwaai op
een bergje. Dan komt de losse ploeg
in aktie. We zetten een bemodderde
emmer bij de stapel kroten neer en
beginnen het loof van de krotenplan
ten te draaien. De rood-vocht-bloe-
llllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllU
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiim
dende kroten gooien we met een
boog in de emmer. Steeds dezelfde
handelingen. Draaien en gooien. Dan
naar de volgende berg en weer de
zelfde bewegingen, tot de emmer vol
is. We tillen de emmer op en strom
pelen met onze zware en ongemakke
lijke kleding door de bladeren en af
gekeurde, rotte of te kleine kroten
naar de lorrie. Hier storten we onze
emmer leeg in een veilingkist.
DE SCHAFT.
Tot de eerste schaft (9 uur) gaan
we zwijgzaam door met het eentoni
ge draaiwerk. Steeds maar door. Da
grote blaren op mijn handen zijn
weer open gegaan en doen pijn. De
spieren van mijn rechterpols begin-
hun stekels op te zetten. Het
moet etenstijd worden.
Tijdens de schaft zitten we bij el
kaar in de grote, donkere schuur en
slurpen de dampende koffie naar
binnen. De Buf vertelt natuurlijk
over de laatste wereldoorlog.
Met veel gebaren beschrijft hij het
bombardement van Berlijn waar hij
werkte. „En toen kwam er weer
ding naar beneden Tsjoem-boem
op nog geen honderd meter van onze
schuilkelder."
De brabers kruipen meestal sa
menzweerderig bij elkaar en luiste-
naar het geheimzinnige fluisteren
het dunne manneke dat ze „ons
Sjefke" noemen. Ze grinniken met
een vettige walm wanneer de dienst- j
meid de lege kopjes komt halen.
Wanneer het tijd is gaan we weer
i een lange rij naar de akker en
werken naar de volgende schaft toe.
En daarna krijgen we de lange, war
me middag.
Ik hoop dat m'n brommertje mor
gen niet aan wil slaan. Ja dat hoop
Cees van Dop
Dat de lyriek vaak statisch is,
tegenstelling tot de epiek, die
eer dynamisch karakter bezit) blijkt
duidelijk uit het te duellogen gedicht
in vandaag. „Novembermorgen"
n foto opgebouwd uit woorden,
een tekening van een situatie. Niets
eer en niets minder.
NOVEMBERMORGEN
Huizen staan netjes geparkeerd
langs grijskleurige mozaïken
en steken smalend hun balkons uit
naar de voetklanken van een
sergeant
die zijn melkwitte kegels
met routinegebaar rangschikt
in de slaperig-gapende portalen
terwijl een lantaren-pion
geel bloed over het langgerekte
schaakbord laat vloeien.
JAN VAN STRALEN
Na lezing van het gedicht lijkt het
lons toe dat er weinig in is, dat duis
ter lijkt. Misschien alleen „het sma-
lend uitsteken van de balkons door de
huizen".
j Waarom smalend? Deze vraag is
echter een flauwigheidje van ons. nee.
we bedoelen met het ontbrekende
„duistere" in dit gedicht „Het onzegba-
ij re. dat gevangen moet worden door
|i tiet van woorden gevlochten net",
ij Wanneer een gedicht statisch is. be-
hoeft dit echter nog niet in te houden
j dat het in zich zelf opgesloten moet
zijn. Dit is wel het geval met het ge-
I dicht ..Novembermorgen". Het he
lstaat uitsluitend voor zichzelf, en doet,
ondanks zijn moderne vorm, sterk den-
li ken aan de onfunktionele esthetiek
jvan de tachtigers. Het behoeft geen
1 betoog dat deze vorm van dichten uit
de tijd is. Het gedicht is daarom al-jfedlcbten zoals
leen voor de dichter zelf een bepaalde
waarde. Ging bij het gedicht „Novem
bermorgen" de werkelijkheid vooraf,
d.w.z. dat het gedicht afhankelijk is
van en begrepen is op de werkelijk
heid in en door het gedicht. Getuige
het hier geciteerde gedicht:
WEKE SNEEUW
He* pijnlijke van de weke sneeuw
kent niemand meer dan ik
ik ben slechts ene winter oud
en voelde reeds
de stekels van het witsatijnen
bloed
ik moet nog vele winters verder
maar reeds te weten wat mij
wacht
vloert mijn vijver langzaam dicht.
Deze poëzie bezit géén werkelijkheid
vooraf, de werkelijkheid ontstaat bij
de gratie van het gedicht. Ad den Bes
ten schrijft in dit verband in zijn zeer
lezenswaardige essayistische bundel
„Stroomgebied" het volgende:
„Men zou haar analogie van wat
er in de wereld van het proza aan
de orde is, kunnen spreken van een
tendens naar een „poésie engagée",
een funktionele dichtkunst. En dat
zal zijn een poëzie, die er niet om
zichzelfs wille is, maar die zich in
dienst heeft gesteld van het mens
zijn als totaliteit en meehelpt het
menszijn als zodanig mogelijk te ma-
poëzie waarin de dichter
komt tot zijn houding in de tijd".
Stuur ons daarom geen lieve foto-
e in woorden Jan, je kunt er dan be-
- verhaaltje van maken. Nee.
Novembermorgen"
