BOM
hij het
koningsgraf
Chefarine 4
N oordrij nland-Westf alen
tobt met ruzie in Bonn
En toch „lopen" ze!
HET LAAD VAA DE DUIZEND HEUVELS (III)
(Van onze speciale verslaggever
Link van Bruggen)
Als koning Moetara III van Roeanda op 28 juli 1959 in Nyanza wordt
begraven in het vorige artikel hebben we over zijn leven verteld, dat
op het einde in haat jegens het Belgische bestuur gedompeld was
bewijst een indrukwekkend gezelschap hem de laatste eer. Twaalf hoofden,
door de Hoge Landsraad aangewezen, dragen de met de Belgische drie
kleur bedekte kist. De vrouw van de gestorvene, z'n zusters en z'n moeder
zijn in purperen gewaden gehuld. Achter de twee vice-gouverneurs -
generaal van Kongo Harroy en Lafontaine loopt koning Mwamboetsa
IV van Oeroendi, terwijl zich in de stoet ook vijf inheemse bisschoppen en
een keur van staatsambtenaren bevinden. De persoonlijke lijfwacht van
de overleden Mwami, zomede een peloton van de koloniale weermacht
vormen de rouwwacht.
Onoverbrugbare kloof tussen
Toetsis en Hoetoes
meer welk een sluw spel de Toetsis
trachten te spelen. Als in zovele jon
ge, Afrikaanse landen (Ghana. Guinea,
voormalig Frans Kongo') moet de
UNAR de eenheidspartij van Roeanda
worden. De onmiddellijke autonomie
wordt geëist, teneinde het Belgische
bestuur te verhinderen werkelijk vrije
verkiezingen te laten houden. Zonder
uitstel wordt de inrichting van een ar
beidsdienst verlangd, waarin jonge,
misschien weerbarstige Hoetoes ge
drild moeten worden. De afschaffing
van de met de christelijke kerken ge
sloten conventie wordt bepleit, want
de staat diende de organisatie en de
directie van het onderwijs te hebben.
De politiek van de UNAR is er dui
delijk op gericht de hegemonie van de
Toetsis voorgoed te bestendigen. De
partij, die Kigeri V als het ware aan
het lijntje heeft, is niet alleen anti-
Hoetoe, maar ook bijzonder anti-blank.
Voor de overleden Mwami wordt een
haast mystieke verering in het leven
geroepen, die enkele, voor de Belgen
bijzonder onplezierige kanten heeft.
„Vermoord"
Het is één uur in de middag, als
men op de kale heuveltop Mwima ar
riveert. die Moetara III zelf als laat
ste rustplaats heeft gekozen. De kist
wordt op de grond gezet, waarna vice-
gouverneur-generaal Harroy, die z'n
standplaats in Roeanda-Oeroendi heeft,
kennis geeft van het rouwbeklag van
koning Boudewijn en van de Belgische
regering. De verscheiden koning
wordt, ondanks alles, een trouw
vriend van België genoemd, een uit
zonderlijk staatsman, een christelijk
vorst, zelfs een progressieve souve-
rein, die de absolute monarchie in een
constitutionele had trachten om te zet
ten.
De thans verbannen Kigeri V (met
bril op voorste rij), temidden van
de Toetsi-notabelen van de opgehe
ven Hoge Landsraad. Van de laat-
sten teerden verschillenden gevangen
gezet en zelfs opgehangen, omdat
zij zich aan moord op de Hoetoes
hadden schuldig gemaakt
Lijkrede
Van de academische lijkrede van
Harroy verstaat niemand iefs, behal
ve de aanwezige Europeanen en enke
le geëvolueerde Toetsi-notabelen. Nog
erger is echter dat geen Belg. de ge
achte spreker incluis, in de gaten
heeft dat er een goed voorbereide
staatsgreep op handen is.
Ongemerkt, althans door niemand
tegengehouden, treedt een man uit de
menigte naar voren. Hij blijft op een
paar meter afstand van Harroy staan.
Het is Frangois Roebeka, een ex-
chef, die twintig jaar geleden wegens
onenigheid met Moetara III is afgezet.
Tegelijkertijd omsingelen enkele hon
derden gewapende Twas eeuwen
lang de trouwe dienstknechten der
Toetsis de begraafplaats.
Als Harroy op plechtige toon zijn
..Reposez en paix" heeft uitgesproken,
neemt de ondervoorzitter van de
Landsraad, Michel Kayihoera. het
woord. Hij spreekt in de landstaal, zo
dat alleen het volk hem begrijpt. Har
roy heeft dan ook niet door dat de
voornaamste Toetsi-notabel zich als de
woordvoerder van de zogenaamde Abi-
roe ontpopt: een mystiek college van
..bewaarders van koninklijke gehei
men". Er moet onmiddellijk een nieu-
wc Mwami worden gekozen, luidt het
bevel van Kayihoera. En wel vóór het
stoffelijk overschot van de kinderloze
koning wordt bijgezet.... Het volk be
tuigt luidruchtig zijn instemming
Harroy begrijpt er nog altijd niets
Pas als Roebeka een uitzonderlijk
lang jongmens naar de microfoon
duwt. begint het de vice-gouverneur-
generaal te schemeren. Maar het is al
te laat. Het volk begint op te dringen,
en om bloedvergieten te voorkomen,
besluit Harroy zijn plan om voorlopig
een regentschapsraad te benoemen, te
laten varen. Hij en zijn adviseurs zijn
volledig overrompeld, 't Zelfde kan ge
zegd worden van de Belgische rege
ring. die al een paar uur later de
,,door het volk gekozen", nieuwe ko-
4-voudige werking...
exUa geneeskracht!
Vier middelen in één lebiet werken krechliger
zonder de maag van streek te maken I
Tegen pijn en griep wordt meer en
meer een combinatie gebruikt van
geneesmiddelen, die eikaars wer
king ondersteunen. Eén bestanddeel
van Chefarine „4" zorgt ervoor dat
p niettegenstaande de krachtige
werking - ook een gevoelige maag
niet van streek raakt.
„Van goeden wille"
Wie is die uitzonderlijk lange jonge
man, die plotseling Mwami van Roe
anda is? Het is een halfbroer van
Moetara III, tot dan toe een onbete
kenende klerk, dip „van goeden wille,
maar met een middelmatige intelligen
tie" op z'n conduite-staat heeft staan.
Het wordt duidelijk dat Moetara III
zelf hem als z'n opvolger heeft gewild
en wel om het door de Belgen gesteun
de Hoetoe-rcveil de kop in te drukken.
Kigeri V is zijn nog die zelfde avond
bepaalde, dynastieke naam. De meest
feodaal ingestelde Toetsinotabelen
blijken zijn leermeesters en raadge
vers te zijn.
Zo circuleert al spoedig het gerucht
dat Moetara III door „Harroy en z'n
mannen" is vermoord, omdat hij niet
naar hun pijpen wilde dansen. Als ge
volg hiervan ontstaat een ware anti
blanken campagne, die, vooral op het
platteland, talrijke molestaties te zien
geeft. Het Geneeskundig Centrum van
de Brusselse Universiteit blijft met
tienduizenden vaccins zitten, daar nie
mand zich nog langer ter verzorging
aanbiedt. Ouders trekken hun kinderen
van de scholen terug, als de laatsten
tegen polio ingeënt moeten worden.
Een maand later vloeit het eerste
bloed. Als Harroy besluit drie Toetsi-
hoofden, die voor gevaarlijke beroe
ringen in hun gebied verantwoordelijk
zijn. disciplinair te straffen, trekken
enkele honderden gewapende Unaris-
ten naar Kigali, waar de vice-gouver-
neur-generaal zich op dat moment be
vindt. Hoewel elke samenscholing ver-
Doden was, ontvangt Harroy een de
legatie van de oproerlingen en begint
met deze te parlementeren. Voor de
opgehitste menigte buiten duurt dit
echter veel te lang. Er ontstaat een
schermutseling met de op wacht staan
de soldaten, met als resultaat eén do
de en vijf gewonden.
Het zijn de eerste slachtoffers van
een reeks van honderden. Als in Gita-
rama een Hoetoe-onderhoofd door een
commando Toetsi-jongeren wordt afge
ranseld, loopt de politiek nog niet ge
organiseerde (Hoetoe) boerenbevolking
te wapen. Binnen drie dagen staat
heel Roeanda in brand. Overal vallen
gewapende benden Hoetoes hun vroe
gere meesters aan. Zo ze er zelf het
leven af brachten, worden hun koeien
afgeslacht, hun huizen in brand gesto
ken en hun bezittingen geplunderd.
Verras!
Hoewel eerst verrast en overrom
peld, laten de Toetsis zich niet lang
onbetuigd. Zij barricaderen Nyanza,
waar Kigeri V woont, en organiseren
in heel Roeanda tegenaanvallen! Hun
Twa-beulen dringen 's nachts de hut
ten van vooraanstaande Hoetoes bin
nen, en brengen dezen met vrouw en
kinderen op beestachtige wijze om
hals. Toetsis schromen zelfs niet een
hospitaal te overvallen en alle Hoetoe-
gewonden, die daar lagen, overhoop te
steken.
Het Belgische burgerlijke bestuur
kan de toestand niet meer aan. De
staat van beleg wordt afgekondigd,
terwijl honderden, in Kongo gelegerde
parachutisten Roeanda binnentrekken.
Bij elk treffen met benden, die zich
niet willen overgeven, of weigeren de
wapens neer te leggen, vallen vele do
den. Brandstichters en moordenaars,
onder wie talrijke Toetsinotabelen.
worden bij honderden gevangen gezet.
De werkelijke UNAR-leiders lukt het
echter naar Tanganyika of Oeganda de
Als de rust weer enigszins is weer
gekeerd. begint de krijgsraad te von
nissen. waarbij de doodstraf niet wordt
gemijd. De consequentie, welke de
Belgen uit de bloedige onlusten trek
ken. is een volledige reorganisatie van
hun systeem van het onrechtstreekse
bestuur. Toetsi-hoofden en- onderhoof-
den worden door Hoetoes vervangen,
niet bij tientallen, doch bij honder-
Is de Toetsi-hegemonie. die in Roe
anda vier eeuwen heeft geduurd,
thans voor goed gebroken? Zal de
Hoetoe-meerderheid (85 procent) er
ook na het vertrek van de laatste Bel
gische parachutisten (1 augustus) in
slagen het met toch al zovele proble
men worstelende land rust en vrede te
brengen?
Het zijn vragen, die wel iedereen
zich op 't ogenblik stelt. Vast staat
dat Roeanda sinds het vorig jaar een
republiek is en dat Kigeri V als bal
ling in Brussel woont. Even vast staat
dat de Toetsis niet in de regering ver
tegenwoordigd zijn en dat ze in het
parlement slechts zeven van de vier
enveertig zetels bezetten.
Dit alles neemt echter niet weg dat
er, als gevolg van de opstanden van
1959 en ook van 1960, een onoverbrug
bare kloof tussen Toetsis en Hoetoes
is geslagen. En ook niet dat de Toet
sis sluw en hooghartig zijn en to trots
om zich te laten krenken.
Geen wonder dan ook dat de Belgen,
die van zeer nabij de stammentwisten
in Kongo hebben meegemaakt, via
Oesoemboera aan de uittocht zijn oe-
gonnen. Zolang de parachutisten er
nog zijn (negenhonderd man» lopen re
weinig gevaar, maar wat daarna ge
beurt. zal wel niemand kunnen voor
spellen.
(In het volgende en laatste artikel
een verhandeling over Oeroendi).
André Renard door
beroerte getroffen
De 51-jarige leider van de links ge
richte Waalse federalistische beweging,
de socialist André Renard. is door een
beroerte getroffen en sindsdien bewus
teloos. Volgens het ziekenhuis waarin
hij wordt verpleegd is zijn toestand
,,*zeer ernstig".
Renard. voormalig functionaris van
de socialistische vakvereniging in Luik
deed in december 1960 van zich spre
ken door als leider van de revolutio
naire stakingen op te treden, waardoor
België op de rand van een burgeroor
log kwam. De stakingen waren geor
ganiseerd uit protest tegen de bestedings
beperking in België.
Zwart-rode coalitie lijkt reëel
(Van onze correspondent in Bonn)
De minister-president van Noord-
rijnland-Westfalen, dr. Meyers,
staat voor de moeilijke taak om
een nieuwe regering te vormen.
Hij zelf heeft verklaard, dat hij bij
de komende onderhandelingen zo
wel met de sociaal-democraten als
rnet de liberalen zal overleggen.
Meyers zei geen coalitieregering
van alle partijen te willen en een
regering te zullen samenstellen op
grond van het politieke landsbe
lang.
En hier zit hem nu juist de moei
lijkheid: volgens de uitslagen van
zondag zijn de kiezers in deze deel
staat (waar eenderde deel van de be
volking van de bondsrepubliek
woont) niet tevreden met de coalitie
in Bonn. Aan de andere kant zal dr.
Meyers vooropgesteld dat Ade
nauer met de liberale partijleider
Mende de twisten kan bijleggen
heel goed rekening moeten houden
met deze coalitie In Bonn. Hij zal dus
een keuze moeten maken.
Noordrijriland-Westfalen niet alleen
Dr. Meyers moet zich verzekeren
van de steun der sociaaldemocraten
die met 90 zetels in de Landdag de 96
van de CDU nabij zijn gekomen of
van de liberale vrije democraten.
Wisselwerking
Daarbij is de wisselwerking tus
sen Düsseldorf en Bonn onmisken
baar. Toen in 1956 de vrijedemo-
craten de coalitie met de CDU
opzegden en met de socialisten gin
gen regeren (tot in 1958 de CDU al
leen de regeermacht overnam), viel
ook in Bonn de regeringscoalitie tus
sen CDU en FDP uiteen.
de stembusresuKa*ten in Düsseldorf.
Kennelijk zijn de kiezers met deze
Bonnse regeringscoalitie niet tevreden
en het zou van dr. Meyers wel bijzon
der dom zijn indien hij voor dit feit de
ogen zou sluiten.
Dat maakt het twijfelachtig of een
CDl'- FDP- coalitieregering ln Düssel
dorf Inderdaad op hot eerste plan staat
en of de mogelijkheid van een zwart-
rode coalitie tussen christen- en sociaal
democraten niet veel reëler Is.
Overleg
Spaanse partij
steunt ,Müncheii'
De nationale raad van de Spaanse so
ciale partij voor democratische actie
(PSAD) heeft te Madrid een manifest
verspreid waarin wordt gezegd dat hij
het eens is met de conclusies van de
Spaanse afvaardiging op het congres
van de Europese Beweging begin juni
in München. Aan de opstelling van deze
conclusies is volgens het manifest van
de nationale raad deelgenomen door
twaalf leden van de PSAD.
De voorzitter van de nationale raad,
Ridrüjo, bevindt zich sedert het con
gres in ballingschap te Parijs.
De leiding van de partij deelde voorts
mee dat zij zal blijven streven naar een
heid van alle Spaanse democratische
krachten om een gemeenschappelijk
verzetsfront tegen het regime van gene
raal Franco te vormen. Zij gaf voorts
uiting aan haar solidariteit met de
slachtoffers van „de vergeldingsmaatre
gelen" die de Spaanse overheid
congres van Munche-
„ongeacht de partijc
waartoe zij behoren".
Vernietiging van een Toetsi-bana-
nenplantage nabij Astrida. Het duurt
een generatie om t an deze stompen
ueer enig vruchtgebruik te hebben.
Staatsgreep bij liet graf: Bij het
nog boven aarde staande lichaam
van zijn halfbroer Moetara III wordt
Kigeri V (langste figuur) tot koning
uitgeroepen.
Hier wordt opnieuw de wisselwerking
tussen de belangrijkste deelstaat-hoofd
stad Düsseldorf en de bondshoofdstad
Bonn duidelijk. Morgen zullen bonds
kanselier Adenauer cn de FDP-voorzit-
ter Erich Mende besprekingen voeren
om de twist in hun regeringscoalitie bij
te leggen. De FDP zal nu eindelijk tot
het besef moeten komen, dat zij in de
regering geen oppositie meer kan voe
ren en dat zij mede moet torsen aan de
verantwoordelijkheid.
Indien zij daartoe niet bereid mocht
zijn, blijft dr. Adenauer geen andere
keuze dan de coalitie te ontbinden. In
ieder geval zal dr. Mende (en met hem
de FDP ln Düsseldorf) van nu af aan
enige toontjes lager moeten zingen.
Wanordelijkheden in
Italië nemen nog
niet af
De politie in het stakende Turijn
heeft gisteren ruim tien uur met vecht
lustige stakers en herrieschoppers ge
vochten en meer dan duizend demon
stranten in arrest genomen.
Op de derde dag van de wanordelijk
heden wierpen de herrieschoppers ste
nen naar de veiligheidstroepen, verniel
den zij auto's en gooiden zij tramwa
gens omver om er zich achter te ver
schansen.
Bij het vallen van de avond werd
de straatverlichting bekogeld waardoor
een deel van de stad in het donker
kwam te liggen.
In Modena kwam het gisteren tot
botsingen tussen stakende metaalarbei
ders en de politie. Ontevreden landar
beiders hielden te Foggia een betoging,
evenals in plaatsen in de omgeving
hiervan.
In een schuurtje tè Ellewoutsdyk, waar
de heer A. van Doorn 1400 kuikens meet,
was een plastic waterslang tussen kraan
en drinkbak gescheurd. Het gevolg was
dat de vloer blank kwam te staan en 1100
kuikens van 5 weken oud verdronken. De
eigenaar was niet verzekerd.
GEVARENTOESLAG
Het bestuur der Vereniging van Nederlandse koopvaardy-officieren j
(V.N.K.O.) heeft in een brief aan de minister-president gevraagd of de
huidige toestand de regering nog geen aanleiding heeft gegeven om voor
het op Nieuw-Guinea varend koopvaardijpersoneel compensatiemaat
regelen (een gevarentoeslag) te treffen.
Mocht dit nog niet gebeurd zijn dan verzoekt het bestuur dringend
aan de regering dit alsnog te doen.
ht egft doftfce hij
Glitin buisje 20 t
ndige stripverpakking 40 tabletten f 1.50
Vurdeligt flacon 100 üblttten f 3.50
I Een inwoner van Wach-
tebeke. bij Zelzatc aan
de Nederlandse grens,
heeft bij het spitten in
zijn tuin een lugubere
vondst gedaan. Hij stootte
op het geraamte van een
betrekkelijk jonge man.
Naar men aanneemt zijn
dit de stoffelijke resten
van een man die onge
veer een eeuw geleden
als vermist werd opge
geven.
De 25-jarige prinses
Alexandra van Kent
heeft gisteren een ope
ratie ondergaan ter ver
wijdering van ontstoken
amandelen. Haar toestand
is zeer bevredigend. Zij
is een volle nicht van de
Engelse koningin.
I In een korte uitzending
van radio-Marokko is
gisteravond bekendge
maakt dat aan ,,het
koninklijk paleis een
blijde gebeurtenis wordt
verwacht". De geboorte
zou in september of ok
tober moeten plaatsvin
den. Uit het communiqué
blijkt echter niet oin
welke moeder het gaat.
Het zou een van de drie
zusters van koning Has
san kunnen zijn, of de
vrouw van de koning,
wiens huwelijk volgens
Marokkaanse gewoonte
geheim gehouden moet
worden tot aan de dag
van de geboorte van het
kind.
I De Oostenrijkse dokto
ren en tandartsen hebben
gisteren een eendagsta-
king gehouden ter onder
steuning van de eisen
van hun Weense collega's.
Zij eisen een verhoging
van de honoraria van de
staatsgezondheidsdienst.
I Sinds het sluiten van de
sectorgrens in Berlijn op
13 augustus heeft de
Westberlijnse brandweer
meer dan tachtig vluch
tende Oostduitsers in
vangnetten opgevangen
bij hun sprong uit huizen
aan de sectorgrens. Slechts
een van de vluchtelingen
sprong verkeerd en viel
naast het net.
I De Fokker F-28, twee-
motorig straalverkeers-
vliegtuig voor kortere
afstanden, die thans bij
Fokker wordt ontworpen,
zal worden uitgerust
met twee Rolls Royce
straallnotorpn. De twee
straalmotoren zullen ter
weerszijden van het
achtereinde van de romp
worden aangebracht.
944) Hebben we de vorige maal
verteld, dat men vroeger meende
het verschil tussen planten en die
ren te kunnen aangeven door dc
uitspraak dat dieren gevoel hebben
cn planten niet (welke stelling ech
ter niet houdbaar bleek), hetzelfde
kan worden gezegd van een ander
onderscheid dat men vroeger tussen
plant en dier maakte. Dieren bewe
gen zich Immers voort en planten
blijven op de plaats waar zij zijn.
Helaas, ook dit onderscheid tussen
de planten- en de dierenwereld voert
In de eerste plaats zijn er zeer
veel dieren die zich niet kunnen
voortbewegen (koralen bijv.) cn
voorts zijn er planten die dat wél
kunnen. Bovendien moeten we het
ons niet al te gemakkelijk maken.
Wanneer we nl. van de opvatting
uitgaan dat alles wat zich aan ons
niet als een beweging openbaart,
ook inderdaad geen beweging is,
dan zijn we er beslist naast. Plan
ten met onderaardse wortels, waar
uit voortdurend
nieuwe spruiten
groeien. bewegen p—
zich Immers even
eens voort, ook al
ls hun voortgang
ters per jaar! De
plant kruipt als het 1
ware met haar
wortelstelsel door
Maar afgezien daarvan, hebben
we ook volkomen vrije bewegingen
bij lagere planten cn bij zaadjes
(geen vruchtjes!) van mossen, va
rens e.d. leren kennen. De wonder
lijkste planten zijn ln dit opzicht
de slljmzwammen, die zich als die
ren kunnen voortbewegen en voe
den. Deze plantjes bewegen zich in
vloeistoffen voort door middel van
zweepharen of flagellen, die zich zö
snel bewegen dat men met een ge
wone mlkroskoop de banen die zij
beschrijven niet kan volgen. Ook
na het verlies van de zweepdraden
TOCH IS
HET ZO!
raken deze planten hun beweeglijk
heid niet kwijt. Hun voortbeweging
wordt dan bewerkstelligd door stro
mingen in het protoplasnia. Hoe dit
geschiedt, is nog volkomen onzeker,
hoewel het aan de nodige theorie-
en uiteraard niet ontbreekt.
Hoe het ook zij, de zwemspore
van een bepaalde slijmzwam weet
een snelheid te bereiken van 1 mil
limeter per seconde, wat zeer aan
zienlijk is, want per uur wordt dan
toch ruim 3W meter afgelegd. Voor
een plant, waarvan gezegd werd
dat zij zich niet kan voortbewegen,
Is dit toch zeker een bewonderens
waardige prestatie, Zwemsporen van
groenwleren bewegen zich eveneens
voort, maar hun snelheid Is wat be
perkter en bedraagt ongeveer V: van
die van de zojuist genoemde slljm-
Overigens is het met de zwam
men nog niet eens zo eenvoudig ge
steld als we doen voorkomen, cn
met de slljmzwammen dus helemaal
niet. Zelfs de meisjes op dc huis
houdscholen Ieren al
dat het vlees van de
champignon In sa
menstelling veel
dichter bij dierlijk
vlees staat dan de
groenten. Voorts
leeft een zwam he-
Ir ma al niet plant
aardig, want zij be
zit geen bladgroen
en kan geen anorganische zouten
leveren. Herhaaldelijk werd dan ook
voorgesteld dc paddenstoelen uit
het plantenrijk te verwijderen. De
argumenten tegen de zich als die
ren voortbewegende slljmzwammen
waren uiteraard nog sterker. De
systematicus blijft ze desondanks
onder de lagere planten rangschik-
En dan wilden we nog Iets ver
tellen over planten die hun gasten
in een kamer opsluiten en de cen
trale verwarming voor hen aanste
ken.
Daarover een volgende keer.
Deze krant kan
meedoen.
In alles.
Moet ook.
Hebt u recht op.
Elke dag
werken we
er hard aan.
Wie kan een goede krant
waarderen Zet hem op
deze bon. U verdient dan
meteen „Dat zit zo".
fin envelop of op kaart
geplakt verzenden aan
U kunt noteren als nieuwe abonnee:
Datum van ingang
BETALING PER
WEEK/MAAND/KWARTAAL/GIRO
(Doorhalen wat niet van toepassing is)
Zelf was ik al abonnee. Voor het
aanbrengen van bovenstaande nieuwe
abonnee heb ik dus recht op
DAT ZIT ZO
Schrijf hier uw eigen naam en adres
„Dat zit zopon boek boordevol
met ongelooflijk handige wenken
is niet in de winkel te koop.
