het wapen
EEN BOEIENDE GESCHIEDENIS:
Zomerse fotokansen
op de grens
van nieuwe ontwikkelingsfase
Verschuiving in
dominees-teeltijden
57.87
pen-
c op
rk
rEiT
ZONDAGS
BLAD
aieuiuf Ccihsrljc (Smtrnnl
ZATERDAG 7 .11 LI 1962
Vigilate
Deo
Confidentesj V0n ZuiÓ-HöUand
„Een leeuw van keel te voeren
plaghen
In 't veld van ghulden Troyaens
gheslacht.
Dus heeft deze Dyderick
(hoort mijn ghewagen)
Met hem dit wapen in Hollant
ghebracht"
- het c
andere groe
pen: de mensen bereiken een ho
gere leeftijd en zij blijven veel
langer fit. Gaat dit zo door, dan
zullen veel dominees die als een
gezond man de eindstreep van
het emeritaat halen, nog een
waardevol stukje „nieuw leven"
mogen beginnen.
Tegenover deze verbeterde con
ditie tijdens de jaren der grijs
heid staat echter iets anders.
Kunnen ouderen ook na het
emeritaat veel langer blijven
preken en ander pastoraal werk
doen dan vroeger, de jonge gar
de komt tegenwoordig veel later
in actie.
Alweer: geen nieuws Het tijd
stip der volwassenheid is ver
schoven naar een hoger jarental
en dat laat zich bij theologen
even duidelijk constateren als bij
anderen.
Vroeger was het normaal wan
neer men op 23-jarige leeftijd de
pastorie in trok, al kwam 24 en
25 jaar ook veel voor. Wie ge
zond bleef, had op zijn vijfenzes
tigjarige leeftijd dus de veertig
al volgemaakt.
Hogere leeftijd
Tegenwoordig zijn vierentwin
tigjarige predikanten een zeld
zaamheid. zeker in de hervormde
en de gereformeerde kerken. Van
de 72 kandidaten, die in I960 en
1961 een gereformeerde pastorie
betrokken (daarbij zijn niet gere
kend degenen, die via singuliere
gaven e.d. in het ambt kwamen i
was er slechts één 24 jaar, zes
25, zeven 26 jaar. De meerder
heid was 27 of 28 jaar en er wa
ren zelfs éénentwintig kandidaten
van 30 jaar en ouder.
Van de hervormde kerk zijn de
nieuwste gegevens nog niet be
kend. maar het staat vast dat
deze beslist niet ..gunstiger"
i naar jongere leeftijden) zijn dan
bij de gereformeerden. Terzijde
gelaten dat de middenorthodoxe
kandidaten vaak een tijdje moe
ten wachten op een beroep.
Natuurlijk kunnen voor dit la
ter beginnen allerlei oorzaken
worden genoemd. De theologische
studie duurt op zichzelf al iets
langer. De theoloog, die werkstu
dent is en dat zijn de meesten
moet meer tijd uittrekken voor
zijn studie. En er zijn er ook. die
hun studie wat breder opzetten;
die een poosje grasduinen buiten
de eigen faculteit, daar een rui
mere oriëntering later altijd van
pas komt.
Een belangrijke oorzaak is ech
ter deze. dat velen pas via een
omweg theologie gaan studeren.
Ze hadden zich voorbereid op een
andere loopbaan, maar het werd
hun duidelijk dat zij geroepen
waren voor het pastoraat. Dit
kwam vroeger ook voor. Maar
het percentage der omgezwaai-
den naar de theologie is tegen
woordig groter.
Of het te betreuren valt, dat de
meeste kandidaten tegen de der
tig lopen als zij worden beves
tigd? Allerminst. Het is toch
eigenlijk een vreemde figuur wan
neer iemand, die van het leven
niets anders zag dan school- en
collegebanken, geestelijk leids
man van een gemeente wordt.
fotowedstrijd
Jaarlijks doen minstens hon
derdduizend Nederlanders mee
aan fotowedstrijden van diverse
aard. Dit jaar wordt er door een
zeer groot deel van deze wed-
strljddeelnemers meegedongen
naar de fraaie prijzen in de wed
strijd ..Knipoog naar het Kind".
Daarvoor komen de foto's nu re
gelmatig binnenstromen, maar
hierbij blijkt ons. dat de beruch
te motievenarmocde weer zijn
nare rol speelt. Heel veel foto's
behelzen dezelfde onderwerpen
en de originaliteit Is vaak zoek.
Motieven
Het eenvoudigste is daarom,
dat we u weer even op weg
helpen met het aangeven van een
aantal aantrekkelijke mogelijkhe
den voor geslaagde en originele
kinderfoto's.
Zoek de humor..,, maar nog.
maals, het „Kind op het potje"
is al te veel gezien en valt niet
onder deze categorie. De zomer
geeft veel meer kansen dan der
gelijke onderwerpen.
Spel op straat bestaat tegen
woordig heus niet alleen uit knik
keren en touwtje springen. De
fantasie van onze kinderen is zo
groot dat u veel aardiger dingen
kunt aantreffen.
Zo zagen we een stel kinderen
die een eigen circus hadden op
gericht. Met beschilderde gezich
ten liepen ze als clown rond (zie
fotoiandere waren acrobaat en
hadden tricots en maillots aan
Nee. nogmaals nee. niet laten
poseren.
De poppenkast, waar tientallen
kleintjes zich staan te vergapen
aan dit oudste van alle schouw
spelen. is nog een mogelijkheid.
Onopvallend
Fotografeer onopvallend en ob
serveer de gespannen kinderge
zichten. Gaat u kamperen? Laat
uw kinderen eens helpen met de
afwas... en houdt uw camera
klaar, liefst zonder, dat ze er
erg in hebben.
Vuile gezichtjes zijn fotoge
nieker dan pas gewassen snuiten
en keurig gekamde haren. Dus
eerst een foto, dan naar de
bare camera's kunt u in veel ge
vallen hei best instellen op: 1/50
seconde bij lensopening f:11 en
de afstand op 3 meter. Uw' ca
mera is dan in feite scherp van
2 meter tot oneindig. Zonder veel
nadenken meteen raak schieten'
Nog wat onderwerpen om over
na te denken zijn: Indiaantje spe
len. de eerste zwemles, school
reisje. kinderwedstrijden (zaklo-
pen enz.), het dagje naar Madu-
rodam. of Blijdorp enz. Kijk twee
keer voor u kiekt, maar kiek dan
Zo doet u het
het Kind" aan de redac
tic van dit blad. Schrijf op de
rechterbovenhoek ..Fotowed
strijd". Verpak uw foto's goed
met een stuk karton. De forma
ten zijn minimaal 9x9 cm en ma
ximaal 18x24 cm. U kunt maxi
maal 3 foto's per persoon inzen
den. schrijf op de achterzijde
duidelijk naam en adres en ook
hoeveel foto's u totaal inzendt.
Stelt u prijs op terugzending sluit
gefrankeerde enveloppe
en adres bij.
In 1959 hebben Gedeputeerde
Staten van Zuidholland doen on
derzoeken in hoeverre de zin
spreuk Vigilate Deo Confidentes
van oudsher tot het wapen der
provincie heeft behoord. Aange
zien kon worden aangetoond dat
Zuid-Holland historische rechten
kon laten gelden op deze zin
spreuk, hebben de Staten beslo
ten aan H.M. de Koningin te
verzoeken de zinspreuk aan het
wapen te mogen toevoegen.
Aan dit verzoek werd voldaan
bij Koninklijk Besluit van 30
december 1959.
Zinnebeelden
Om de funktie van de zinspreuk
Vigilate Deo Confidentes ten op
zichte van het wapen der provin
cie duidelijk te kunnen zien. moet
eerst het oog worden gericht op
de zinnebeelden, die door de Sta
ten van Holland zijn gevoerd. De
herkomst van de belangrijkste
van die zinnebeelden de rode
leeuw en de Hollandse tuin
uit de middeleeuwen verplicht ons
een korte tijd bezig te zijn met
de periode, waarin Holland nog
stond onder het grafelijk bestuur.
Gedurende enkele eeuwen heb
ben de graven van Holland een
rode leeuw op een verguld schild
gevoerd als herkenningsteken,
wanneer zij in volle wapenrusting
ten strijde trokken of in een tour-
nooi van hun vaardigheid in het
waoenspel blijk gaven. Ook de
graven en gravinnen van Holland
uit de opvolgende huizen van He
negouwen. Beieren. Bourgondië
en Oostenrijk voeren die leeuw op
een steeds kleiner onderdeel van
hun schild, dat zijn reële funktie
in de krijg steeds meer verloor,
maar als symbool van het lands
heerlijk gezag representatief
moest blijven voor de gehele com
binatie van titels. werkelijke
macht en meer of minder recht
matige pretenties. Op het eind
van de middeleeuwen gaat het
Trapen meer het gewest, dan de
landsheer vertegenwoordigen.
Oe graaf
Terwijl op de grote zegels de
graaf zelf optreedt als drager van
het schild; op de tegenzegels, die
op de achterzijde in de zegelwas
werden afgedrukt, en later ook
op de grotere wapenzegels, wordt
het schild vastgehouden door zo
genaamde tenants of schildhou
ders. Het is een bont gezelschap.
Na de rustieke zwaan van Graaf
Willem I is het gedurende vele
generaties de adelaar van de
rooms-koning Willem II. Onder
Willem VI en Jacoba, vinden we
een leeuw, die soms gehelmd is.
een engel, de H. Maagd met het
Kind. Onder de Bourgondieërs ko
men er leeuwen bij en tenslotte
brachten de Oostenrijkers de grif
fioenen mee. Op de zegels van
Willem VI en Jacoba komt nog
een ander symbool voor. dat la
ter sterk op de voorgrond zal ko
men: de Hollandse tuin. Die tuin
tomheining) is in de tweede helft
van de zestiende eeuw een bij
uitstek Hollands symbool gewor-
De Sfafen
In 1572 eindigt in fci'e het gra
felijk gezag in Holland. De Sta
len nemen het heft in handen.
Men streeft er r.aar de uitoefe
ning van het bestuur aan de
prins toe te vertrouwen. De tijde
lijke raden en de prins hanteren
nog een landsheerlijk zegel. De
Staten van Holland kiezen nu ook
een eigen embleem: de Hollandse
Leeuw met de banier in de Hol
landse Tuin. Deze figuur ver
schijnt ook op de munten die in
Dordrecht worden geslagen. Een
variant op de munten is een
maagd met een hoed of met een
hoed op een lans gestoken, zit
tend in de Hollandse tuin. In Va-
De zinspreuk Vigilate Deo Con
fidentes werd niet geplaatst op de
zegels van de Staten en werd niet
afgedrukt bij de emblemen op de
plakkaten. De zinspreuk Vigilate
Deo Confidentes op het Haagse
stadhuis (1565) staat wel niet di
rect onder het wapen van Hol
land, maar dat hier een Holland
se traditie aan het ontstaan is.
staat vast, omdat na 1565 deze
spreuk veelvuldiger wordt ge
bruikt. Toen Prins Maurits in
1617 de Kloosterkerk in Den Haag
voor de contra-remonstranten liet
inruimen, was in die kerk het ar
senaal van Holland gevestigd. In
het koor was de geschutgieterij;
men kwam er naderhand door
een poortje aan het Lange Voor
hout. Boven dit poortje stonden
aan de buitenzijde de emblemen
van de Generaliteit en aan de
binnenzijde het oude wapen van
Holland met het bijschrift Vigila
te Deo Confidentes. Ook aan de
geschutgieterij aan de Nieuwe
Uitleg was deze spreuk aange
bracht evenals op het in 1692 in
Delft gebouwde arsenaal van
Holland in Delft. Het staat volko
men vast. dat de zinspreuk in de
zeventiende eeuw het devies van
Holland was. In de achttiende
eeuw verdwijnt het begrip voor
heraldiek en de taal der emble
men. Met de eerste helft van de
zeventiende eeuw was reeds dc
bloeitijd van het devies geëindigd.
Voor de kernachtige zinspreuk,
met haar welbewuste eenzijdig
heid is als cultuurverschijnsel
geen plaats, in de volgende tijd
dat de redeneerziekte algemeen
wordt. De welbespraaktheid .yan
de „Bataven" van na 1795 gaat
gepaard met een onoverwinnelij
ke afkeer van de feodaliteit: de
vermeende emblemen daarvan
de wapens worden overal ver
nield; zelfs van grafstenen wor
den ze weggehakt. In de negen
tiende eeuw is die afkeer slechts
langzaam en dan nog maar ge
deeltelijk overwonnen.
Het duurde echter tot 30 decem
ber 1959 toen bij Koninklijk Be
sluit Zuid-Holland weer in het be
zit kwam van de aloude spreuk
..Vigilate Deo Confidentes". Waakt
en vertrouwt op God!
Di,
de Clark Dam, die
(Van onze correspondent in
I Australië)
Tasmanië. het kleinste van de
zes Australische staten, nadert
Ide grens van een nieuwe ont
wikkelingsperiode. dank zij de
bouw van enorme installaties,
Idie zullen voorzien in de be
hoefte aan water en elektrici
teit. Daaraan is tot dusver 100
I miljard gulden ten koste ge
legd. maar nieuwe industrie,
landbouw en ook vreemdeiin-
genbezoek zullen dit kleine
eiland grote mogelijkheden gaan
Tasmanië is door dc slechts
I 200 km brede Bass Strait van
het vasteland van Australië ge-
I scheiden. Het eiland beslaat een
I oppervlakte van rond de 30.000
vierkante km en telt thans
1 350.000 inwoners.
In het hart van het eiland is
het Centrale Plateau, waar zich
Iook „Cradle Mount" en „Lake
Clair" bevinden. twee grote
meren. Het gebied is van ruwe
schoonheid en attractief voor
J toeristen. Op een hoogte
tevens een krachtstation voor
I elektriciteit werd gesticht. Dat
1 was in 1916
I Thans. 46 jaar en tevens 9 an
dere krachtstations later, wordt
aan de andere zijde van dit
terwerk uitgevoerd.
Het is een spectaculair werk,
dat onderhanden is genomen.
Want dit water wordt via een
kanaal door de bergen bijna
1,000 meter omlaaggevoerd naar
een krachtstation, dat bijna 200
meter onder de grond nabij
Poatina wordt gebouwd. Het
wordt dan verder door een ko
naal geleid naar de South Esk
River en vervolgens naar een
krachtstation, dat in de buurt
van Launceston wordt gebouwd
In dit werk moeten een plm. 6
km lange tunnel worden aange
legd door de bergen en voorts
pijpleidingen naar het onder
grondse station.
Bij de uitvoering van een
tweede plan zal water uit het
naburige Arthur's Lake naar
het Great Lake worden ge
voerd, teneinde daardoor de
stroomsterkte te verhogen.
Na beëindiging van dit werk
zal Tasmanië een opwekkings-
mogeUjkheid voor elektriciteit
bezitten van 1.200.000 pk met
generatoren voor totaal 858.000
Voor het boorwerk door de
bergen wordt zeer modern ma
teriaal gebruikt, dat door Ame
rika is geleverd. Deze installa
tie weegt 95 ton en heeft een
boormachine, die met een snel
heid van plm. 5 meter per uur
door de bergen gaat bij een
wandbreedte van 5 meter. Daar
voor zorgen 34 walsen. Er zijn
door het gebied brede wegen
aangelegd en er is een dorpje
gebouwd om de 2.000 arbeiders
en hun gezinnen te huisvesten.
Verwacht wordt, dat dit enor
me werk in 1964 gereed zal'zijn,
waarna nog 80 personen in
dienst blijven voor onderhoud
van de installaties.
Het geheel staat onder be
heer van de Hydro-Electric
Commission en wanneer de in
stallaties volledig in werking
zullen zijn. zal Tasmanië daar
door voor 98 procent van elek
triciteit worden voorzien. Hoe
wel dus reeds voor 100 miljard
gulden is verwerkt, moeten nog
enorme kapitalen geïnvesteerd
worden. Reeds zijn vijf enorme
sluizen gebouwd voor beheersen
van het water.
Ontwikkelingsfase
Inmiddels zijn vanuit Austra
lië reeds verschillende grote
bedrijven de Bass Strait over
gestoken. teneinde op Tasmanië
van goedkoop water en elektri
citeit te profiteren. Een aantal
krachtstations is reeds in wer
king en ook dit jaar wordt een
station in bedrijf gesteld, dat
gevoed wordt door het water
van de grootste stuwdam ter
wereld, nl. de Catagunya Dam,
die 350 m lang en 50 m hoog
Het behoeft geen betoog, dat
al deze waterwerken ook de
mogelijkheden voor de land
bouw en veeteelt vergroten, c
dat water dan geen probleem
meer vormt en overal, waar
men dit wenst, kan worden ge
bracht. Op het Centrale Plateau
is een regenval van ongeveer,
90 inch per jaar, zodat er geen
gebrek aan water zal komen.
Tasmanië bezit reeds een zich
snel uitbreidende landbouw en
veeteelt, die ook aan talrijke
Nederlandse immigranten de
mogelijkheid voor een eigen be
drijf hebben gegeven. Ook de
fruitteelt is er zeer vermaard.
Sinds kort heeft Australië een
uitnemende veerdienst met Tas
manië gekregen. Na 50 jaar van
grote krachtsinspanning op dit
eiland kan worden verwacht,
dat in de komende 50 jaar zo
wel landbouw als industrie tot
grote ontwikkeling zullen komen,
terwijl mede als gevolg van
enorme kunstwerken, men
ook een stroom van toeristen
Ze worden ouder - maar beginnen later
In 1806 komt ook aan het ge
bruik van gewestelijke symbolen
een eind. Het rijkswapen wordt
in het ambtelijk verkeer met uit
sluiting van alle andere voorge
schreven. Het is in overeenstem
ming met deze traditie, dat na de
Franse tijd op het ambtelijk stem
pel van de goeverneur het wa(Jén
van het koninkrijk is geplaatst.
Een eeuw lang had men in Zuid-
Holland niet anders.
Het devies
Gelijk het embleem de zichtba
re uitbeelding is van het ideaal
in een symbolische vorm. waar
van de inhoud soms nieuw wordt
geïnterpreteerd. Zo is hel devies
de kristallisatie ervan in woorden.
Verbonden met een naast het wa
pen toegepast embleem komt het
De Staten, verbeeld in de Hol
landse Leeuw in de Hollandse
Tuin, als i erdedigers van Geloof
en l'rijheid. 1645.
Tot AvnfWd.im [w l,vn t;
lerius' Nederlandtsche Gedenck-
clanck wordt hiervoor de volgen
de verklaring gegeven:
„Wie dat in ons werek de Leeuw
siet, heeft te letten
Hoe dat die overal 's Lands Sta
ten hier beduyt
De lance met de hoet. "s Lands
vrijdom, en haer wetten
Gebonden vast daeraen, met 't
zegel onderuyt."
„Als je vierentachtig jaar bent
en dan nog zó kunt voorgaan,
dwingt dat ons diep respect af."
Dit schreef iemand in de berich
ten van de hervormde gemeente
Opende in Groningen, naar aan
leiding van de bevestiging van
Nn j -r^2g een nieuwe dominee door dr. F.
l ro\ llCSfïC J. Fokkema, oud-rector van dc
- Zendingshogeschool te Oegstgeest.
Formeel Is dr. Fokkema nog
steeds dienstdoend predikant, en
wel van de zendingsgemeentc te
Doetinc-hem. Hij preekt daar ge
regeld, maar zijn dochter, mej.
Seniorenlijstje
Er zijn 's zondags verscheidene
hoogbejaarde dominees op het
prekerspad. Wij noteerden dezer
dagen uit predikbeurtenlijstjes ds.
J. D. Stegeman van Aalten 87
dr. J. Riemens van Zeist 87
ds. J. Henzei van Zwijndrecht
(86>, ds. P, Veen van Utrecht
(83). ds. I Voorsteegh van Den
Haag (82), prof. dr. S. F. H. J.
Berkelbach van der Sprenkel
(80), allen geëmeriteerd in dc
hervormde- kerk. Ook de oud
hoogleraren der christelijke gere
formeerde kerken prof. L. H. van
der Meiden (ruim 80) en prof.
J. J. van der Schuit (bijna 80
Al de genoemde predikanten
vervullen wekelijks predikbeurten,
sommigen steevast tweemaal, en
kelen desnoods wel drie keer. En
deze lijst kan nog uitgebreid wor
den met namen uit andere ker
ken. We zouden b.v. van de
Waalse kerk de gebroeders Le
Cornu kunnen noemen. De oud
ste. Charles (emeritus van Am
sterdam) is 87, de jongere.
Franc emeritus van Utrecht) is
83. Zodra hun hulp nodig is. zijn
ze alletwee paraat.
Er zijn veel méér dominees
van boven de tachtig, die het pre
ken niet verleerd hebben, al
doen ze het niet geregeld. Gedu
rende de vakantiemaanden, wan
neer het gebrek aan voorgangers
groot is. worden er echter heel
wat oude paardjes van stal ge-,
haald". En de frisheid van deze
bejaarde voorgangers blijkt voor
velen een verrassing te zijn.
Want het valt beslist niet mee
om als oud-predikant voor een
hedendaags gehoor te staan. Voor
menigeen, die tientallen jaren èn-
ders gepreekt had, vergde dit een
hele omschakeling. Sommigen zien
dan ook welbewust van het pre
ken af. maar bij het merendeel
van de oude dominees is die aan
passing uitnemend gelukt.
Het eerste cachet met de leeuw
in de tuin, dat namens de Staten
door de landsadvocaat Paulus
Buys werd gehanteerd, heeft geep
randschrift. In 1576 werd voor het
eerst een nieuw zegel gebruikt.
Het vertoont een klimmende leeuw
in de Hollandse tuin onder een
eenvoudige kroon. Het rand
schrift. dat werd ontleend aan
Openbaringen 5:5 luidt: „Vicit
leo de tribu juda 1572".
In de loop van de zeventiende
eeuw worden de in gebruik zijnde
zegels vervangen door een cachet,
waarop een Hollandse Leeuw,
van het fatsoen zoals op het
groot-zegel, in een parelrand. Dit
cachet is ook na de omwenteling
in gebruik gebleven, in elk geval
tot aan 1802. Opvallend is. dat tot
1795 op de stukken, waarmee de
Staten zich tot het grote publiek
richten, de gewapende Hollandse
Leeuw in de Hollandse Tuin het
embleem is. Wel zijn er aan de
leeuw kleine variaties met een
politieke achtergrond, zoals het
stadhouderloze tijdperk enz
„Wij Juliana, bij de gratie Gods, Koningin der Neder
landen. Prinses van Oranje Nassau enz. enzhebben
goedgevonden en verstaan dat de beschrijving van het wapen
der provincie Zuidholland zal luiden als volgt: ,Jn goud t
leeuw van keel, getongd en genageld van azuur. Het schild
gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren en
paarlen en ter weerszijde gehouden door een leeuw
keel, getongd en genageld van azuur. Wapenspreuk: „Vigi
late Deo Confidentes" in latijnse letters van keel op
lint van goud".
