Toetsis vestigden feodaal bewind Vijf radiumiiaalden in sintelhoop geraakt Polen is boos op Swiss Air GRIJS0 HAARTJE! THUIS ZELF DOEN Positie Strauss zwakker door fout van C.D.U.'er /ft eeft &oft£e ly* IKON Visuele herinnering JUNI ;maa HET LAND VAA HE DUIZEND HEUVELS (I) i CONGO aatsje Kn ebouwd w 'xCONGÓ? e Scheve] ^v"v"' ,v eeft hier! speciale verslaggever xameii|^K VAN bruggen Koning: Mwamboetsa IV van Oeroendi toonde een gulden hart. Bepaald -s h van bonhomie schertste en lachte hij om zijn verlies, dat een del },umoer'S spelletje blufpoker hem in de langanyika-bar van Oesoemboera de damileverde" tracteerde op whisky veel en aan iedereen. Terwijl hij glimmend gezicht met me proostte, en in abominabel mop begon, vielen de stenen al weer voor het vol- ~„,ï'en(ie rondje. De koning pokerde slecht, maar dronk goed. Enkele glazen Leiden, ifhisky wist ik ongemerkt in de spoelbak te legen één k|T In een hoek van de bar zat nog een pning, zij 't één zonder traditie en tvaring. Het was Mwami Kigefi V sllllizei311 Roeanda, marionet van een be- pudende groep Toetsi-notabelen, sinds zeven klfen jaar onbetekenend klerk af. In ,o- ..Bolenstelling met Mwamboetsa IV, twee leiverigens van hetzelfde volk is, was schoola\jj lang en slank beide kenmerken 'olgden elan de Hamitische Toetsis. Ik heb hem ian de söiet nagemeten, maar men vertelde konden aij dat hij over de twee meter was. te doen®et een donkere bril op zat hij trots avondn hooghartig achter een tafeltje, be de prirf^erm<^ door dne- tenminste even lan- nens huifc lijfwachten. Was hij niet staatsgreep" bij het graf ilfbroer aan de macht gekomen? 'ad hij niet veel vijanden onder de 'sis, om nog maar niet te spreken het ..minderwaardige" Bantoe-ne- olk, de Hoetoes? mar Sassen h* 0ok K,Kerl V sassen hanken whJsky ujes een jan ,je gg|]e iiui van Mwami Mwam- oorzaafcoetsa IV, hoewel ze door de royale lustorgen der Belgen tenminste in staat s dit vomaren elke dag een vat whisky weg te loten p*?"; Wat gebleven en zelfs verdiept is, is de haat, waarmee Toetsis en Hoe toes elkaar sinds eeuwen bejegenen. En wat, ondanks de pogingen der Bel gen agrarische hervormingen door te te- voeren, evenmin veranderd is, is de die armoede, die elk jaar weer door een vas hongersnood met honderden, soms dui zenden slachtoffers van zich laat spre- Wat is nu eigenlijk Roeanda-Oeroen- di? Welke zijn de middelen van be staan? Hoe ziet de samenstelling van de bevolking er uit? Roeanda-Oeroendi is een pittoresk bergland, dat door de spaarzame, in Oesoemboera wonende Nederlanders wel eens het Deli van Afrika wordt genoemd. Zijn duizend heuvels, die uitermate groen afsteken tegen de ge le dorheid van de meeste andere ge bieden in dit werelddeel, worden door zijn lijfwachten Kongo. Oeganda en Tanganyika fileerden 'iin ,a' de „Santé!" Achter hun glazen met verdroegen, elkaar glimlachend derdag z>an. den wan Veel veranderd gemaakt. lenheim t Het is al weer enige tijd geleden dat Oesoemboera was. waar J. P. -gouverneur-ge neraal van Kongo, de scepter zwaai- Sindsdien is er veel veranderd. In in ijltempo naar dc onafhanke- jkheid stormende werelddeel Afrika ook het eeuwenoude patroon van eigen pftoeanda-Oeroendi totaal gewijzigd. Jdorff wa °P het terras van dezelfde bar, N"»-.- ik tussen de koningen van Roean- -«o w Oeroendi inzat, werd op 13 okto- ud-voonfber van het vorige jaar prins Louis twagasore vermoord, die. behalve mi- filister-president van Oeroendi een d in Sa ambt. dat hij slechts drie weken ver- Iprpn .vulde ook nog erfopvolger van xe/en 'Mwami Mwamboetsa IV was. ce'75 me Koning Kigeri V woont als ambte- onfcloos burger in Brussel, na door zijn aartsvijanden: de Hoetoes, afgezet en verbannen te zijn, en na vergeefse agi- Jtatie voor herstel van rechten in het 'p^nabuurland Tanganyika. De beheer- an.de schapscommissie van de Verenigde n in Neijjaties aarzelde niet hem als een steen op Zcte laten vallen, toen de grote meerder- in alheid van zijn volk zich tegen het ko ningschap uitsprak. Tegelijkertijd be korpi zorgde zij tweeduizend Toetsis. die aan ■strafexpedities tegen de Hoetoes had den deelgenomen, politieke amnestie, ofschoon die zelfde grote meerderheid van het Roeanda-volk zich fel tegen hun vrijlating of terugkeer uit balling- In Roeanda heeft de republikeinse i staatsvorm de plaats van de monar chie ingenomen, die sterk feodaal was ingesteld. President, tevens premier, Grégoire Kavibanda, die de ex treem-republikeinse en anti-Toetsi re geringspartij Parmehoetoe leidt. Van J Toetsi-machthebbers van weleer is ets meer overgebleven, daar ze slechts zeven van de vierenveertig ze- het parlement wisten te ver- grensd en zijn ten oosten van het Ki- voe- en het Tanganyika-meer gelegen. De Nijl, na de Kongo Afrika's groot ste rivier, heeft er zijn oorsprong. Zowel Roeanda als Oeroendi te zamen ongeveer zo groot als België en Nederland gelden als de dichtst be volkte gebieden van heel Centraal Af rika. Er wonen ongeveer vijf miljoen mensen, wat gemiddeld 85 zielen per vierkante kilometer betekent (in Kon go nauwelijks zes!). Roeanda in het Noorden telt 2,7 miljoen inwoners; Oeroendi in het Zuiden 2.5 miljoen. Jammer genoeg is het land uiterst arm. De economie berust .bijna uitslui tend op de landbouw en de veeteelt. Vruchtbare gronden zijn zeldzaam, daar erosie als één van de grootste vijanden geldt. Andere voedingsgewas sen dan maniok en zoete aardappelen bieden moeilijk weerstand aan de steeds dreigende droogte. Het hoornvee wordt meer beschouwd als een sym bool van macht en sociaal aanzien dan als bron van vlees- en melkproduktie. Erbarmelijke hongersnoden als die van 1929 en 1943/44 hebben tienduizen den doden voor zich opgeëist. Arabica-koffie Het enige, dat Roeanda-Oeroendi van de ondergang kan redden, is de teelt van Arabica-koffie. Hoewel deze landbouw wilden verbeteren, een we gennet wilden aanleggen, administra tieve posten, klinieken en scholen wil den bouwen en de inheemse hoof- eeuwen geleden infiltreerden ze via het dijen op rationele basis wilden inrich- stroomgebied van de Nijl Hoetoe-land, ten waarlijk ambit.euze plannen, on zoek naar weiden voor hun kud- waarvan veel ten uitvoer is gebracht den hebben ze de machtsverhoudingen maar de machtsverhoudingen gelaten. Groot van gestalte (soms meer dan De Belgische inspanning is zodoen- twee meter), slank en met fijne lede- de meer aan de sluwe Toetsi ten goe- maten, arlstrocratische trekken en dik- de gekomen dan aan de onderdrukte wijls een Romeins heersersprofiel zijn Hoetoe. Het waren de Toetsi-notabe- de Toetsis geslepen diplomaten, Intel- len, die hun kinderen 't eerst naar de ligent, hooghartig, onbetrouwbaar scholen van de blanken zonden, en er en gespeend van medelijden. Door hun wel over waakten dat zij, en zii alleen, vee ln leenpacht te geven aan de Hoe- de nieuwe, intellectuele elite vormden, toe-boeren slaagden zij er geleidelijk Zij ook inden de belastingen en legden in een feodaal stelsel ln het leven te aan de Hoetoes werken van algemeen roepen, dat veel gemeen had met het nut op, alles in naam der Belgen. Niet Middeleeuwse leenstelsel. alleen bleven z.ij hoofden en onder- hoofden, maar uit hen kwamen ook de Alleen de Toetsis beschikten tenslot- klerken, de verplegers, de landbouw- .1.. waarvan de Hoe- helpers voort. Alleen door hen hadden Di- As radioactief besmet zijn - HPH van het St. Liduinaziekenhuis te Pur- merend terechtgekomen. zo blijkt thans uit een bekendmaking van het isterie van sociale zaken en volks gezondheid. De totale sterkte van de vijf naalden was ongeveer 10 millicu- rie. De naalden za'. in verbandmate riaal, dat naar in de bekendmaking het ministerie woidt gezegd in een de vier vuurhaarden van de cen trale-verwarmingsinstallatie is geraakt. Dit heeft geleid tot een radioactieve besmetting van de as. Na het bekend word-.i van dit feit een onderzoek ingesteld door de ge zamenlijke diensten v n de arbeidsin spectie. de inspectie voor de hygiëne het milieu in Noord-Holland en het Rijksinstituut voor de volksgezondheid. Een klein gedeelte van de activiteit r®ct contact met de Hoetoe op zijn heid van herendiensten, van ®lke vijf vej^ hadden zij veel te weinig, dagen moesten er twee voor de leen heer worden uitgetrokken; diens huis Op hun beurt waren de Toetsis, tot moest door de Hoetoes worden ge- de Mwamls toe, aan het Belgische ge bouwd en onderhouden; de laatsten zag onderworpen. Dit aarzelde in 1931 moesten ook een deel van hun oogst niet koning Yoehl Moeslnga, die zicli aan de Toetsis afstaan, ongeacht de heimelijk tegen de Brusselse richtlij- magerte der jaren. nen verzette, te verbannen en dfens De Toetsi-minderheid (niet veel meer twintigjarige zoon Roedahigwa ti dan tien procent van de totale bevol- Mwami van Roeanda uit tc roepen, king) legde bovendien beslag op der *1-- - beste gronden, die als weidevelden werden ingericht. De Hoetoe, die nau welijks voldoende landbouwterreinen in pacht kreeg 1 komen, bon schouwing gelaten is slechts is inmiddels teruggevonden in de sintels, die elders waren gedeponeerd. Deze activiteit is geïsoleerd, zodat geen gevaar voor verspreiding meer bestaat. Het verwijderen van de rest van de activiteit in de uitgedoofde vuurhaard zal dezer dagen ter hand worden geno- De officier van justitie te Alkmaar is van deze aangelegenheid in kennis gesteld, zo besluit de bekendmaking. V.S. vervangen ambassadeurs Binnenkort kan de vervanging ver wacht worden van de Amerikaanse am bassadeurs in Frankrijk en Rusland. Als opvolger voor Llewelyn E. Thomp son in Moskou wordt Foy D. Kohier, thans onderminister van buitenlandse zaken voor Europese aangelegenheden, genoemd Thompson zou Charles E. Bohlen als adviseur voor Russische za ken opvolgen, waarna Bohlen naar Pa rijs zou kunnen om James Gavin te vervangen. Koning Kigeri V nog in zijn glorie periode. Zich bedienend van een elec- trische megafoon spreekt hij zijn volk toe. milies waren verplicht een deel hun grond met koffie tc beplanten), kan er van loyale medewerking nau welijks worden gesproken. De bana nenboom is veel meer in trek. TJitein- delijk vormt deze de grondslag van thaJis pottenbakker^ anderen het geliefde bananenbier, waar vrij- iÈSÈt ,!I* 1~J wel alle plattelanders aan zijn ver slaafd. irg in slaafse onderwer ping de rug. Eeuwenlang bleef hij de lijfeigene van een onverbiddellijke meester, wiens suprematie hij niet durfde te betwisten. Ook op het politieke vlak toonden de Toetsis zich organisatoren van de eer ste graad. Zij bouwden zich een staat met een erfelijke monarchie, die de Mwami („meester over land. vee en mensen") toeliet een tyranniek be wind te voeren, en met de hulp van zijn notabelen het volk onder de knoet te houden. In de zeventiger jaren van de vori ge eeuw drong het blanke ras tot in het hart van het „zwarte werelddeel" door. Stanley en Livingstone verken den in 1872 de noordelijke oevers van het Tanganyika-meer. In 1879 tracht ten enkele Witte Paters van kardinaal Lavigerie via het Zuiden Oeroendi te bereiken, doch ze werden vermoord. In de negentiger jaren slaagde de Oos tenrijker dr. Baumann er in vaste voet in Oeroendi te krijgen. Twee jaar Ta ter ontdekte de Duitse graaf Von Goet- zen in Roeanda het Kivoe-meer. Toen de Duitsers in 1899 een militaire post in Oesoemboera stichtten, legden zij de grondslag voor inlijving van de bei de koninkrijken in het zogenaamde Deutsch Ost-Afrikanische Schutzgebiet. In de Eerste Wereldoorlog werden de Duitsers door uit Kongo opmarcheren de Belgische koloniale troepen uit Roeanda-Oeroendi verdreven. De Vol kenbond wees het gebied onder man daat aan Brussel toe; de Verenigde Naties maakten er in 1946 een voog dijregime van De doeleinden bleven voor België echter dezelfde: Roeanda- Oeroendi moest vreedzaam en progres sief naar welvaart en tenslotte zelfbe schikking worden geleid. verklaren in het licht van de langdu- foute korten verspreid, die rige regering van deze vorst, in het volgende artikel. De vertegenwoordiger van Swiss Air in Polen heeft zijn verontschuldigingen aangeboden voor het feit, dat op kaar ten van de Zwitserse luchtvaartmaat schappij de westelijke grens van Polen niet goed stond aangegeven. Er was geen rekening gehouden met de annexa tie van gedeelten van Oost-Duitsland. Enige tijd geleden had ook de Scandi navische luchtvaartmaatschappij S.A.S. kaarten verspreid, die na protest Poolse zijde uit de circulatie zijn genomen. „Onrechtstreeler" Troon behouden minder centralistische koning Mwamboetsa IV van Oeroendi heeft zijn troon behouden-. Bij de verkie zingen van het vorig jaar was zijn po sitie als Mwami overigens niet in 't spel. daar hij als verlicht despoot bui ten het gekijf is gebleven. Minister president is André Moehirwa, die de vermoorde prins Louis Rwagasore op volgde. De regeringspartij, de Uprona 'Parti National de l'Union et Progrès). i is Toetsigezind. bevat conservatief-ka- 1 tholieke elementen, en bezet 58 van de 64 zetels in het parlement. De Front - Commune, waarin alle Hoetoegroepe- ringen verenigd zijn. heeft als oppos:- I y\ tie-partij weinig te betekenen. De mijnindustrie wolfram en goud) Niet daarentegen de jaarlijkse lenin gen. welke de Belgische schatkist a fond perdu verstrekte. Van 1955 af is er elk jaar tussen de dertig en veer tig miljoen gulden in het land ge pompt. Het was bij lange na niet ge noeg. Er waren heel wat meer geld middelen en aanzienlijk meei nodig om het blote beginsel „primum vivere" te kunnen schragen. De oudste inwoners Oeroendi zijn de Twa pigmoiden van ongev meter lengte, die voud van jacht en bosvruchten leef den. Op 't ogenblik zijn er nog slechts enkele duizende over. De meesten zijn thans pottenbakker; anderen hebben zich met lijf en leden aan de Toetsis verkocht, die hen als knechten, dan sers en ook wel als beulen gebruiken, het laatste omdat -p van een on"e- aanvang ai uci ucguuci van nci ou tlet laatste, ornaat ze \an een onee rechtstreekse beheer. De Belgische be- Waren de Duitsers vrijwel uitsluitend §eïnteresseerd in eerbied voor de lanken. veiligheid voor de handelska ravanen en vrijheid voor de missiona rissen. de Belgen huldigden van de aanvang af het beginsel j velen, die uit Leopoldstad kw Na de Twas kwamen de Hoetoes, die Roeanda-Oeroendi behoorde immers van origine Bantoe-negers zijn. Het administratief opzicht bij Kongo zijn landbouwers, zeer gehecht aan werden door de heersende klasse der hun grond, maar eerder lui dan vlij- Toetsis uitgevoerd, tig. Slechts datgtne. wat strikt noodza- In feite hebben de Belgen de macht kêlijk is voor hun dagelijks levencon- van de Toetsis over de Hoetoes be- derhoud wordt door hen verbouwd. Op stendigd en zelfs verstevigd. Hoewel 't ogenblik maken de Hoetoes vijfen- zij zeker poogden het volk tegen de 'i'pi tachtig procent van de totale bevolking ergste misbruiken te beschermen, nei-it. bleef hun tussenkomst schaars en Doordat de Hoetoes weinig rationeel uitermate voorzichtig. Hun uitgangs- Roeanda- te werk gingen en uitgestrekte prairie- punt was dat ze zonder de_gewoonte- (Advertentie) KLEURSFQELING POLY-COLOR Wie lezen een krant als deze? Mensen die: 1. bij willen zijn; 2. en die er op uit zijn om een eigen me ning te vormen. U kent zo iemand Zet hem op deze bon. U verdient dan meteen „Dat zit zo". (in envelop of op kaart Ec 1 1 M geplakt verzenden aan het 1I 1 Bureau van dit Blad). NEDERLANDS MEEST GEBRUIKTE WASMIDDEL Fibag-rel sleept zich voort TUBE 1.95 Te weinig Engelsen gaan naar Australië e vroegere Australische van buitenlandse zaken. lord Casey heeft op een in Londen gehouden bij eenkomst van de Koninklijke Britse vereniging voorhet Gemenebest (de Royal Commonwealth Society) ver klaard dat Australië meer emigranten uit Nederland. West-Duitsland. Italië en Griekenland zal moeten zien te verkrij gen wegens de „geringe geestdrift en het gebrek aan aanmoediging van de Britse regering om haar onderdanen tot emigratie te bewegen". Hij vervolgde: ..Voor emigranten uit deze landen betekenen het Gemenebest en de Britse kroon niets. Wanneer Aus tralië z.jn .immigranten in hoofdzaak u.t Midden-Europa moet verkrijgen, betekent dit onvermijdelijk dat het Britse aandeel in de Australische be volking geleidelijk aan zal afnemen". I Een hotel in de Ame rikaanse stad Atlanta heeft geweigerd kamers te reserveren voor de adjunct-secretaris van de V.N., Ralph Bunche. Dr. Bunche is een ne ger. Hij zal volgende week een rede houden op een congres van de Amerikaanse vereniging ter behartiging van de belangen van gekleur- den. Het merendeel van de congressisten, onge veer 1500, hebben onder dak gevonden bij particu lieren of in scholen voor gekleurden. maal de NAVO-taptoe gehouden worden. Even als vorig jaar zullen de Amsterdammers een voorproefje van dit fes tijn kunnen zien; op za terdagavond 7 juli in het Olympisch Stadion. Tra ditiegetrouw berust de muzikale leiding van de taptoe bij de directeur van de luchtmachtkapel, majoor H. F. W. van Diepenbeek. In Londen is gisteren op een veiling een onge zette rondgeslcpen dia mant van 21,62 karaat voor ruim 400.000 gulden in andere handen over gegaan. I „Een groot gedeelte van de Amsterdamse be volking blijkt bereid te zijn om desnoods op te trekken naar het Haagse Binnenhof om gewapen derhand het standpunt van Amsterdam in de Bijlmermeerkwestie te verdedigen". Dit is de conclusie van het bureau voorlichting van de hoofdstad. De reacties variëren van zeer fel tot serieus of bewogen, maar men blijkt zich al gemeen achter het stand punt van burgemeester Van Hall te stellen. Bijlmermeer binnenkort te zullen bezetten. I Ongeveer 600 belang stellenden zijn gisteren naar Horst getogen om de Champignondag 1962 proefstation Minister zou nu willen heengaan (Van onze correspondent in Bonn) C.D.U.-bondsdagleden zijn zo gewend ,,ja" te stemmen, dat ze er bijna niet meer bij na denken. Gisteren echter hadden de C.D.U.-C.S.U.-bondsdagleden „nee" moeten stemmen, nl. tegen de gemeenschappelijke resolutie van de vrije democratische partij en de socialistische oppositie om het rapport van de zg. „Fibag"- commissie niet te accepteren en naar de commissie terug te ver wijzen. Het C.D.U.-bondsdaglid Riehartz uit Trier maakte de tragische ver gissing, dat hij „ja" stemde, terwijl hij „nee" had moeten zeggen. Daar door besloot de bondsdag met 226 te gen 224 stemmen bij 4 onthoudingen het ,,Fibag"-rapport naar de com missie terug te verwijzen. Als de stemmen verhouding 225 tegen 225 zou zijn geweest, zou de resolutie zijn afgewezen. Door deze vergissing van de C.D.U.- er Riehartz zal de „Fibag"-affaire zich nog enige maanden voortslepen en de bewijsopname worden hervat. De „Fibag" (afkorting voor „Finanz- bau a.g.". een bouwonderneming in Mtinchenl-affaire betreft de West- duitse minister van defensie Strauss. Het ging om dc bouw van woningen voor de Amerikaanse militairen in West-Duitsland. Het was een projekt van 300 miljoen mark. Minister Strauss beval deze firma aan bij zijn toenmalige Amerikaanse colleRa Gates zonder zich voldoende te heb ben overtuigd van de financiële stabi liteit van de „Fibag" (die een schijn- vennootschap bleek te zijr. en zonder te welen dat zijn persoonlijke vriend de Passause krantenmagnaat dr. Kapfinger er aandeelhouder in was. Het Weslduitse weekblad ..Der Spie gel" ontketende met de „Fitoag-affai- re" een campagne tegen minister Strauss, die er tenslotte toe leidde, dat de bondsdag op initiatief van de socia listen besloot een parlementaire enquê tecommissie in te stellen. Deze moest nagaan of minister Strauss met het dag werd voorgelegd. De socialistische commissieleden beweren het niet te hebben gezien. Dit rapport is gisteren naar de com- Het onderzoek tegen minister Strauss zal worden heropend. De liberalen, die behoren tot dc regeringscoalitie van dr. Adenauer, stemden met de socialisten voor terugverwijzing naar de commis sie. Vermoedelijk zal dit voor de. rege ringscoalitie, die vanwege de financiële politiek der christen-democraten toch et meer op rolletjes loopt, nog con- entie's hebben. ■gen zijn portefeuiil' ter beschikking tc stellen omdat hij niet langer het onderwerp wil zijn van allerlei intriges. Indien minister Strauss inderdaad dit voornemen zou koesteren. :ou daarmede zijn bereikt, wat bet weekblad „Der Spiegel" ln de eerste plaats beoogde met de opzienbarende publikaties over de „Flbag"-aangeie- genheid. i1 (J kunt noteren als nieuwe abonnee: Datum van Ingang BETALING PER WEEK/M A AND/KWARTAAL/GIRO (Doorhalen wat niet van toepassing is) Zelf was lk al abonnee. Voor het aanbrengen van bovenstaande nieuwe abonnee heb ik dus recht op DAT ZIT ZO Schrijf hier uw eigen naam en adres devol met ongelooflijk handige wenken is niet in de winkel te koop. de bonds- aanbevelingssehrij competenties had overschreden. Het onderzoek had het afgelopen voorjaar plaats. Volgens de socialisten werd het vo«/.ijdig door de christen democraten en liberalen in de commis sie afgesneden omdat zij verdere on- champignoncultuur bij aangenaamheden voor minister Strauss te wonen. Dit aantal be- i wilden voorkomen. De christen-demo- langstellenden komt eraten en liberalen dienden ,orf overeen met hel leiOe.dor.pport in. dol ean aantal kwekers in Ne derland: dat bedraagt namelijk ook 600. Ne derland staat nu op de vierde plaats van de champignons telende landen van de wereld: Amerika produceerde in 1961 57.000.000 kg. Frank rijk is tweede en Enge land derde. Advertentie) C0NTESSA vanaf f ff 251»* 935 We hebben dc vorige maal verteld, dat volgens de onderzoekin gen van de Franse psycholoog Bi- nct, het blindspelcn bij schaken voornamelijk berust op visuele her innering. Wc moeten ons dit echter niet al te concreet voorstellen. Het is bijv. overbodig de schaakmeester te vragen, hoe groot hij het' bord. de velden en de stukken „ziet", want dc visuele herinnering houdt zich niet met afmetingen op. Dit lijkt zonderling, maar kan door ie dereen dlrekt gecontroleerd worden. Stelt u zich maar eens een vierkant voor. Dan heeft u direkt een figuur voor ogen die de kenmerkende ei genschappen van een vlerkaut draagt, d.w.z. dc zijden zijn even lang en sluiten steeds rechte hoeken ln. Het vier kant heeft echter geen bepaalde af meting, want uw visuele waarne ming kan het desgewenst zo groot maken als een voetbalveld, maar ook zo klein als een postzegel. Dc grootte doet er dus niet toe, omdat het u hier uitsluitend gaat om dc aan een vierkant verbonden eigenschappen, die u ogenblikkelijk In beeld vóór u heeft. Een dergelijk visueel beeld kunt u zich ook voor ogen toveren door aan een gclijkbcnlgc rechthoekige driehoek te denken. Het ding hecfi geen bepaalde afmetingen, maar toch kunt u er in uw voorstellings vermogen direkt mee werken, bijv. door een loodlijn op de schuine zij de tc trekken, waardoor een figuur met allerlei kenmerkende eigen schappen ontstaat: de schuine zijde wordt door deze loodlijn in twee ge lijke stukken verdeeld, en ook de rechthoek wordt in twee gelijke hoe ken van ieder 45 gr. verdeeld, zodat deze hoeken weer gelijk worden aan de twee overstaande hoeken van de oorspronkelijke driehoek, enz. Kort om, zij die de eerste beginselen van de meetkunde kennen, zijn ln staat allerlei kenmerkende eigenschappen van een dergelijke driehoek in bon voorstelling te zien. zonder dat het ding bepaalde afmetingen heeft. Op hiermee te vergelijken wijze moeten we ook het visuele geheugen van de bllndspeler beschouwen. Een paard op het bord is voor hem geen aardig figuurtje dat op meer of minder sierlijke wU- ze in hout of ivoor is uitgesneden, maar het is een stuk dat op het bord acht velden kan bestrij ken en door deze kenmerkende eigen schappen betekenis in het spel heeft. Een betekenis die te vergelijken Is met onze loodlijn op de schuine zijde, waardoor allerlei bijzondere eigenschappen in onze driehoek naar voren kwamen. En zoals de schaakmeester het paard ziet. zo ziet hij alle stukken on liet bord. Het zijn geen figuren, maar potenties. Daarom Is liet ook onjuist te ver onderstellen dat dc bllndspeler door een „rare zet" In de war kan wor den gebracht, zoals vele leken me nen. Integendeel, bizarre en van de theorie afwijkende zetten zullen veel sterker (ot hem spreken dan de nauwelijks van elkaar afwijkende partijen, die veel moeilijker uit el kaar zijn te houden. Op een zó een voudige manier laat de grootmees ter zich niet voor de mal houden. Over voor de mal houden gespro ken, weet u dat de heremietkrab daarin een ware meester Is?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 5