i
Piraikon Theatron
Oostblok: geen prijzen -
dan geen interesse
Ovationeel succes voor
STIVE
Felle strijd in Engeland
om commerciële tv
Euripides
MEDEA
Opera „Doktor Faust -
DONDERDAG 28 JUNI 1962
Filmfestival Berlijn
f*WAALF dagen lang is Berlijn, de braakliggende hoofdstad van
I Duitsland weer het trefpunt geworden van de internationale
lm. Enkele kilometers verwijderd van de doodslijn, die door prikkel-
aad. muur en schiettorens wordt gevormd, heerst op de Kurfürstendam
B* „Ku-Damm" zeggen de Berlijners) een feestelijke drukte en een bonte,
'ewel geenszins „Babylonische" spraakverwarring. De film: bemind
i vooral in Duitsland ook beklaagd verenigt de verschillende talenten,
ibledingjteresses en nationaliteiten der gasten, onder wie dit jaar zich geen Oost-
2rschort.r^ners bevinden.
.Vijfendertig landen vertonen 28 speel-
- nanaig\Tls, één lange documentaire en 33 korte
•rknoop^ns. Frankrijk en Italië zijn met ieder
ie speelfilms niet alleen kwantitatief,
"kar ook kwalitatief het sterkst verte-
dagen tnwoordigd. Wat het internationale
nbod van korte films betreft is het
elbetekenend. dat ons land met twee
aks vertegenwoordigd is (Haanstra's
loo" en Vrijmans ..Karei Appel"). ter-
Ijl bijv. een groot filmland als Frank-
.ik er maar drie uitbrengt. Voor de
rste maal zijn ook Boliviè, Marokko,
tnegal en Syrië zelfstandig vertegen-
oordigd, elk met een korte film.
Oostblok afwezig
Om de zaak van de film als zodanig
men het betreuren, dat de landen
^^^nn het Oostblok niet in Berlijn ver-
genwoordigd zijn met uitzondering van
«l„[, i bijdrage van de Poolse regisseur
pdrzej Wanda in de Franse taferelen-
..L'amour a vingt ans". Typisch
het psychologisch en politiek wel
begrijpen Berlijnse ressentiment is.
it de Selznick-prijzen alleen aan films
»n het Westelijk halfrond worden uit
reikt. terwijl de films uit de landen
in achter het IJzeren Gordijn, die voor
prijs in aanmerking komen, hun
ledailles in Warschau, resp. in Moskou
i ontvangst moeten nemen. De Ameri-
aanse producent David O. ScJznick
achtte deze prijzen in 1949 voor zulke
lms en filmmakers.die de grootste bij
rage voor de goede wil en de goede
erstandhouding onder de volkeren ge-
»verd hebben. Misschien zal Berlijn nog
ens de films, filmmakers en prijswin-
fears van de gehele aardbol kunnen uit-
odigen. Als Berlijn zoals is voorge-
zetel van de UNESCO wordt,
deze mogelijkheid niet denkbeeldig
tre
SN
Franqois Truffaut
or
Wat was er tot nu toe te zien? Na de
ebruikelijke feestrede bij de opening
n een sterrenparade met o.a. Frangoise
noul, Jean Paul Belmondo, Francois
tffaut, James Stewart, James Mason,
fony Curtis, Maria Schell, Sonja Zie-
aann, Maximilian Schell en tal
ocotische actrices werd de Franse film
en f. ji'amour a vingt ans" vertoond. Fran-
a Bendis Truffaut, een der beste talenten,
20097. lie de nouvelle vague heeft opgeleverd,
- heeft deze vijfdelige taferelenfilm ge-
JRG Iroduceerd en gedeeltelijk geregisseerd.
Iet is uiteraard niet een bijzonder ori-
tineel thema, maar toch de aandacht
waard, omdat hier door een jonge
leratie, waaronder twee zonen van
roemde vaders, de liefde als filmthema
en f PP psychologische wijze aan de orde
burg 'tiwordt 8esteld- Het beste ziin de sc
af.
Truffaut, van Wajda
net kader vallende van de Jap
Shintaro Ishiara.
- Truffaut knoopt aan bij zijn
juatre cents coups" en toont zijn inmid-
•leiirPi»»"" i« cv.» lieftallig, zelfs opgewekt
.Tarijs klimaat. Zoals Truffaut hier de
Caratl^orte film-ervaring van zijn regieee-
Boten vol vrolijke invallen toepast, ver-
raadt hij een meesterschap in de lichte
Wajda slaat daarentegen bij alle scherts,
^Bfthe hij bedrijft, een ernstige toon aan;
n ia, met het conflict tussen de generatie,
eri die haar jeugd in het verzet tegen de
hationaal-socialistische tyrannie in de
tweede wereldoorlog doorbracht en de
Jonge mensen, die de oorlog alleen maar
van horen-zeggen kennen, pakt de re-
s^^^Blsseur'van de films ..Het riool" en „As
k «n diamant", zijn oude thema zelfs
tragi-komisch aan. Ook van Wajda i'
de geserreerde en hier bijzonder aan-
^^B^pprekende filmische verteltrant bewon
derenswaardig.
1 Tegen deze beide gedeelten valt de
nse ■bleke Italiaanse bijdrage van Renzo
[Rosselini in het niet. Het gedeelte van
Marcel Ophüls weet dank zij een bij
zonder realistisch motief en dank ook
'het uitstekende camerawerk van Woli
__.Wirth zeker indruk te maken. Het Ja
panse tafereel over een lustmoord die
een jonge arbeider aan een vrouwelijke
studente begaat, is sterk verfilmd.
Hoewel deze Franse taferelenfilm niet
zonder bekoring is en zeker zijn publiek
zal vinden, ontbrak zelfs op de de-He
dag na de opening op deze Berlinale
nog de grote festivalfilm.
Heinz Sielmanns die o.a. ook de gro
te Kongo-film ..Vrijheren van het woud"
od zijn naam heeft staan, toont in zijn
nieuwe documentaire „Galapagos, Lan-
dung in Eden", wel dierenopnamen die
zeker de natuurvrienden tot geestdrift
weten te brengen, maar heeft in compo
sitie en montage geen buitengewone
wegen betreden.
Mexico is met een speelfilm naar Ber
lijn gekomen, die drukke discussies ont
ketende of hij wel of niet antikerkelijk
moest worden opgevat. Regisseur Fran
cisco Del Villar maakte aan alle twijfel
een einde door te verklaren, dat zijn
film „El tejedor de Milagros" (De man-
demaker en het wonder) inderdaad een
aanklacht was tegen het wondergeloof
van de Roomse kerk in zijn land. De
film met nogal onbeholpen acteurs ver
telt op een niet bepaald indrukwekkende
manier de geschiedenis van een arm In-
dianenpaar, dat in de Kerstnacht in een
Mexicaans dorp komt en daar in de stal
een zoontje ter wereld brengt. Ondanks
de bezwaren van de pastoor wordt de
nieuwgeborene het slachtoffer van de
commerciële instelling van enige dorps
bewoners, die uit deze gebeurtenis een
wonder" willen maken.
Ook dit jaar stroomt het programma
van de Berlinale weer over. Naast de
officiële bijdragen werven oude Asta
Nielsen-films, een drukke filmmarkt en
een t.v.-filmshow om de gunst van het
publiek. Bovendien echter stelt Berlijn
bijzondere eisen aan zijn bezoekers: men
kan immers aan de politieke en mense
lijke tragedies van deze stad niet ach
teloos voorbijgaan.
Eva Krause
wer moet de Medea van Euripi
des wel een afstotelijk drama zijn:
Medea doodt de wettige echtgenote
van haar geliefde Iason, de vader
van die echtgenote en de twee kin
deren. die Medea bij Iaason heeft
gekregen. Zo is het probleem van
deze tragedie echter te simplistisch
en anti-Medeaans gesteld. Voor goed
begrip van de psyche van deze felle
vrcfuw moet men rekening houden
met de historische en mythologische
achtergronden.
In hoeverre het volgende lilstorie is,
willen we in het midden laten, maar de
gebeurtenissen, die aan Medea's gruwel
daad voorafgaan, verhelderen -wel het
een en ander: drie centrale punten moe
ten we ons even geografisch voor ogen
stellen om de wat namen betreft wat ver
warrende geschiedenis te kunnen volgen:
loklos in Noord-Griekenland (Thessalië),
Kolchis ten Oosten van de Zwarte Zee
en Korinthe in Midden-Griekenland.
In Iolkos is Aeson, de vader van Iason,
door zijn halfbroer Pelias van de troon
gestoten. Pelias belooft afstand ten be
hoeve van Iason, indien deze het Gulden
Vlies uit Kolchis haalt (een onuitvoer
baar geachte opdracht). De tocht der
Argonauten volgt en dank zij de hulp
van Medea. dochter van Aeëtes, koning
van Kolchis. keert Iason met het Gulden
Vlies en Medea terug. Pelias bleek in
middels zjjn hele geslacht te hebben uit
geroeid. Medea straft Pelias, maar diens
zoon verdrijft Iason en Medea uit de
stad. Zij vinden toevlucht te Korinthe.
waar Iason liefde opvat voor Kreusa, ook
wel Glauke genoemd, de dochter van ko
ning Kreon van Korinthe. Daar deze
koning wraak van Medea vreest, wijst
hy haar met haar kinderen uit zyn land.
wel Glauke en haar vader als haar ei-
Langzaam rijpt nu in Medea het plan, zo
wel Glauk en haar vader als haar
eigen kinderen te doden. De dood van
Glauke en haar vader wordt door een
bode beschreven, de kreten van de kin
deren zyn hoorbaar van achter de scher
men, waarbij het koor ontsteld voor de
reactie zorgt. Volgens goed-Griekse ge
woonte werden op het toneel geen moor
den gepleegd.
Tegen Iason pleit: Medea heeft alles
voor hem opgeofferd, ze heeft hem ge
holpen zyn taak te volbrengen, heeft
met hem haar vaderland verlaten, heefi
hem twee kinderen geschonken. Iason
redeneert nuchter en onbarmhartig: Me
dea is een niet-Griekse. met wie ik niel
wettig ben gehuwd. Het huweiyk mei
Glauke geeft my de mogeiykheid, Medea
er. onze kinderen betere omstandigheden
te verschaffen en mijzelf vooruitzicht op
de koningstroon van Korinthe. nadat dn-
van Iolkos mij is ontnomen.
Medea is de vrouw, die zo fel liefheeft
dat haar liefde in een felle haat omslaai.
die tot moorden in staat ia.
Het is wel eens zo gesteld, dat het uit
eindelijk een conflict is tussen Physls en
Nomos: Iason heeft volgens de Griekse
Wet (Nomos) geiyk, Medea is als bar
baarse slechts een bUzlt en haar kinde
ren volgens Griekse wetten onwettig.
By Glauke kan Iason een wettige troon
opvolger krbgen. Medea laat de wetten
der Natuur (Physis) gelden en wil, dat
de natuuriyke liefde, die Iason voor haar
als eerste koesterde, het wint van de
nuchtere overwegingen. De juridische op
vatting botst hier met de natuurrechte-
iyke. De door Iasons huweiyk geschon
den Physis wreekt zichzelf. Medea ver
scheurt gewelddadig alle natuuriyke ban-
Het koor van Korlnthische vrouwen
staat'inneriyk wel aan de kant van Me
dea, maar keurt de consequenties van
haar in haat omgeslagen liefde uiteinde
Hik af. Het loopt uit op een by Euripides
vaak voorkomend klaaglied over de on
gelukkige positie van de vrouw. De tra-
gediedichter laat Ia9on zelfs zeggen: men
moest zonder vrouw kinderen kunnen
krijgen, want de vrouw is de oorzaak van
alle moeiliikheden.
Achtergrond
Aan een combinatie van zon- en maan-
krachten dankt Medea het vermogen.
Iason onoverwinnelijk te maken voor de
stieren, waarmee hij een land moest be
ploegen, voordat Aeëtes hem het Gulden
Vlies (nie!) gaf, hem te laten winnen van
de uit drakentanden opgeschoten man
schappen, de draak in slaap te brengen.die
het Gulden Vlies bewaakte, door tover
kruiden Pelias te doden en nu ook door het
schenken van een vergiftigd gewaad en
hoofdtooi aan Glauke een vreseiyke dood
te bereiden. Medea is namelijk een klein
dochter van de zonnegod Phaethon, die
evenals de hoogste zonnegod Apollo ook
vernietigende krachten in zich bergt. Eni
ge malen hoort men in de vertaling van
Gryparis de klank „Ilios" wat de nieuw-
Griekse uitspraak is van Helios (Zon)
Bovendien heersen maankrachten in
haar, die verband houden met de onder-
ereld en Hekate. De beide zusters van
Medea. Pasiphae, die de Minotaurus baar
de, en Kirke. die makkers van Odysseus
n zwijnen veranderde, beschikken ook
•ver toverkunsten, die vernietigend kun-
Deze mythologische achtergronden zijn
bij Euripides verduisterd.
Toch dient aan het slot van de tra
gedie uiteindelijk de zonnemythe om
de triomf van de reeds met kinderen
gezegende verbintenis te symboliseren,
daar Medea in de lucht verschijnt op
een door gevleugelde draken getrok
ken zonnewagen, waarop zij ook de
'ijken van haar kinderen meevoert
Iason is de gebrokene, Merea de triom
ferende. Niet een deus ex machina
verschijnt hier dus aan het eind van
liet stuk, maar de hoofdfiguur zelf en
organisch brengt de mythe van haar
afkomst het antwoord op de vraag
welke zijde Euripides kiest.
De leiding van het Holland Festi
val is niet bedrogen uitgekomen in
haar vertrouwen, dat het Neder
landse publiek na de opvoering van
Sofokles' Elektra door het Piraikon
Theatron in 1961 de Medea van dit
zelfde gezelschap zou waarderen: een
uitverkochte Koninklijke Schouw
burg heeft gisteravond het drama
gevolgd en na afloop staande een
langdurige ovatie gebracht aan de
spelers, aan het koor. aan de di
recteur-regisseur Rondiris en aan de
choreografe Loukia.
Middelpunt van de nulde was uiteraard
Aspasia Papathanassiou. die haar spel
psychisch en (panto)mimisch prachtig had
opgebouwdvertwüfeld-smekend tegen
over Kreoon, van wie zij een dag uistel
van verbanning krijgt, heftig verbijtend
met nauw verholen wraakgevoelens te
genover Iason, vol blijdschap tegenover
koning Aegeus van Athene, die haar asyl
biedt, verraderlijk deemoedig by haar
tweede confrontatie met Iason, wanneer
zij voorgeeft hem gelijk te geven en haar
kinderen met de doodbrengende geschen
ken naar zijn bruid stuurt, bijna sata
nisch in haar reactie op het bodeverhaal
van de dood van Kreoon en zijn dochter,
alleen iets te weinig triomferend, wan
neer zij in de zonnewagen verschijnt
Het plaatsjesachtige decor van deze mei
draken bespannen wagen, waar zij, op
weg naar Athene, met haar kin-deren
achter zat onder een belichting, die wel
uit halfsohemer geboren werd. maar niet
overrompelde, droeg ook niet bepaald
bij tot een apot'nese.
Een bijzonder snel spreektempo ver
oorzaakte. dat de gehele tragedie, die
zonder pauze en zonder sluiten der gor-
Zijn vijanden zijn veeleer de prinsensoldaten en
de bewoners van de Waard, die de zijde van Oran
je houden. Die zullen al wel rondverteld hebben,
dat Ariën Biesheuvel van het Pinkeveer een ver
rader is. Een vent, die met de Fransen heult. En
waarom ook niet? Waarom zal hij de kant van de
Fransen niet kiezen? In zijn hart heeft hij immers
al lang op hun overwinning gehoopt waarom zal
hij hen niet helpen die overwinning te behalen?
De sergeant die de aankomende Fransen com
mandeert, heeft in de verte de boer gezien. Heeft
zich afgevraagd wat die eenzame kerel hier op
de dijk zoekt. Het kan wel een vent zyn die er
op uitgestuurd is om zoveel hij kan te weten te
komen over de Franse troepen en hun bewegingen.
J Na dat gevecht van gisteren
Hij houdt de boer staande. Vraagt hem naar
„vanwaar" en „waarheen".
Ze hebben enige moeite, elkaar te verstaan, de
Fransman en de Hollander, maar met behulp van
i gebaren en van een paar woorden Hollands, die de
sergeant zich' tijdens de veldtocht heeft eigen ge
maakt, lukt het toch. En zo begrijpt de Frans
man dat de Hollander ergens Bierheuvel wyst
met een wijd gebaar in de richting van Ameide
geprobeerd heeft de waterlinie af te tappen en
dat hij maar ternauwernood aan de bewakers van
de sluizen is kunnen ontkomen.
En zo begrijpt de Hollander dat er de vorige dag
gevochten is. Nee, niet alleen het gevecht waar hij
zelf zonet van heeft verteld, maar gevochten tus
sen Franse en Hollandse troepen. De Hollanders
zijn verslagen en teruggetrokken. Toen zijn de
Fransen verder gerukt naar een vesting het wij
zend gebaar van de sergeant in zuidelijke richting
en de met uitheemse tongval gesproken naam ge
ven Ariën de overtuiging, dat hy Gorcum bedoelt.
Maar de aanval op die vesting is afgeslagen. Of
de bezetting gewaarschuwd was door spionnen
of zo weet de sergeant niet; wel weet hij. dat
een klein legertje de Fransen is tegemoet getrok
ken. Ja, een legertje véél meer manschappen
dan de Fransen hadden ingezet. Die waren niet
meer dan een paar bataljons sterk. En voor de
overmacht hadden ze moeten wyken.
Biesheuvel laat dat maar zo. dat van die over
macht. Een soldaat verliest immers nooit, doordat
zijn tegenstander siimmer of dapperder is
Hij vraagt of de soldaten, die hij heeft ontmoet
Afgewende
ondergang
door H. TE MERWE
hij
staat te praten, op de terug
tocht zijn.
Die vraag valt niet bepaald in goede aarde: een
soldaat van koning Lodewijk van Frankrijk is nooit
op de terugtocht. Of het moest zijn dat hy na de
overwinning naar zijn kampement terugkeert.
De bravoer van de sergeant steekt Biesheuvel
toch even. De kerel hoort, naar zijn eigen verhaal,
bij de troepen die voor Gorcum verslagen zUn en
wou-die dan toch' beweren, dat een Franse soldaat
nooit terugtrekt? Hij zegt dat niet, hij komt met
een tweede vraag. Zijn de Fransen van plan Gor
cum opnieuw aan te vallen?
De andere haalt, de schouders op: zoiets zou je
.aan de officieren moeten vragen. En waarom wil
die boer dat weten?
Weer komt het wantrouwende vermoeden by ae
sergeant op. dat hij met een spion te maken heeft.
Dat hele verhaal over sluizen en molens en vech
ten met Oranjesoldaten kan wel eens niet anders
zijn dan een knap verzinsel, om op die manier het
vertrouwen te winnen.
„Gaat het je aan, of wij die stad nogeens aan
vallen?", vraagt hij bits.
„Misschien", zegt Biesheuvel. En hjj voegt erby
„Kun je me niet naar de bevelvoerende officier
brengen?"
Verbazing tekent zich op het gezicht van de ser
geant. Hij keert zich naar een van zijn manschap
pen een oudere kerel, die waarschijnlijk al meer
veldtochten heeft meegemaakt en overlegt met hem
in rad Frans. Dan kijkt hy de Hollander aan:
„Waarom'"
De boer van het Pinkeveer bedwingt de neiging
om nu op zijn beurt te zeggen: „Gaat het je aan?'
Want als hij de sergeant nijdig maakt, is er grote
kans, dat deze hem niet meenemen wil. Zeker niet
als vriend. Daarom zegt Ariën: „Ik kan misschien
helpen met inlichtingen."
„Ken je hier de streek?" vraagt de ander. Ariën
lach't. Natuurlijk kent hij de streek hier. Zo goed
als zijn broekzak.
De sergeant praat niet meer: hy neemt de boer
mee. Als de vent een spion is, is het een ezel van
een spion. Want dan geeft hij zich zonder meer in
de macht van de Fransen en de sergeant zal er
wel voor zorgen, dat die kerel niet uit die macht
ontsnapt. En als de vent geen spion is, kan hy uit
stekende diensten bewijzen. Want de Franse onder
officier mag zopas tegenover Biesheuvel beweerd
hebben, dat een eventuele nieuwe aanval op de stad
een zaak van de officieren is en dat hij daar niets
van afweet; zo is het niet precies. Hij weet drom
mels goed, dat er sprake is van een tweede poging
om de vesting te overmeesteren. En als hij een gids
meebrengt, die de streek op zijn duimpje kent
Hij z.iet al een beloning in het vooruitzicht!
is een groter onderdeel van het Franse leger on
der bevel van een kolonel een deel van de troe
pen, die de vorige dag teruggeslagen zijn. Die rus
ten daar uit en worden opnieuw vechtklaar ge
maakt.
De kolonel hoeft zich in een van de mooiste hui
zen van het dorp ingekwartierd. Het is lang niet zo
comfortabel als de adellijke woning, die hij in
Parys tot zijn beschikking heeft, maar een heel
stuk beter dan de onderkomens waar je te velde
vaak genoegen mee nemen moet.
Als de sergeant zich meldt met zijn Hollander
„gevangene" kun je niet zeggen heeft de
officier dadelijk grote belangstelling. Hy luistert
naar het rapport van zyn ondergeschikte en begint
dan de boer te ondervragen. Dat gaat vlotter dan
het onderhoud tussen Ariën en de sergeant op de
dijk, want er is een tolk beschikbaar.
Ariën Biesheuvel begint met te vertellen, dat hy
een trouw zoon is van de moederkerk; dat hij daar
om door zijn dorpsgenoten slecht is behandeld en
dat hij hoopt, dat Zijne Majesteit Koning Lodewyk
aan de achterstelling van de Roomse Kerk in de
Republiek een einde zal maken.
(Wordt vervolgd).
Een tafrecl uit de indrukwekken
de voorstelling die het Griekse
Piraikon Theatron gisteravond in
de Kon. Schouwburg gaf van
Euripides' Medeia. De titelrol
werd vervuld door Aspasia
Papathanassion.
dijnen (nn.i. een grote winst) werd ge
speeld, slechts 90 minuten duurde. Hoe
wel dit tempo by Euripides, die al een
stap dichter staat by het latere psycho
logische drama, beter past dan verleden
jaar by Sofokles hadden wij eerst w
moeite te wennen aan het veronachu
zamen der litteraire kwaliteiten ten bate
van de dramatische spanning, die men
ongetwijfeld heel sterk wist op te roepen
Maar dit is kennelijk een welbewuste
opvatting van de regisseur en ook in
overeenstemming met het volkskarakter
van de hedendaagse Griek. Bovendier
heeft de oorspronkelijke tekst aan klank
schoonheid verloren, omdat het
de toebehoorders, die over
geen nieuw-Grieks verstaan, zal het wel
Grieks scherper en feller klinkt En
De strijd om de commerciële tele
visie in Engeland is weer in alle he
vigheid ontbrand sinds gisteren het
rapport van de regeringscommissle-
Pilkington verscheen Kinderachtig,
onbenullig, laag bij de gronds, goed
koop en sensationeel zijn de bewoor
dingen, waarmee het merendeel van
de commerciële uitzendingen wordt
veroordeeld. Groot is de verontwaar-
Films H. Wigbold
over Nw.-Guinea
Herman Wigbold, die op 20 Juni in
een N.T.S.-uitzending de kykers een
beeld gaf van zyn bezoek aan de
streek van Kaimana, zal zaterdagavond
23 juQi om 22.35 uur in de rubriek
„Achter het Nieuws" deze uitzending
herhalen. De herhaling wordt aange
vuld met nieuw materiaal van zijn
rondreis langs dc militaireJkampen in en
om Kaimana op Nieuw-Guinca.
Op donderdag 5 juli zendt de VARA
van negen uur tot half elf de docu
mentaire „Nieuw-Guinea" uit, waarin
Herman Wigbold een beeld geeft van
de indrukken die hij tydens zijn be
zoek aan Nieuw-Guinea opdeed. In ver
band hiermee komt het televisiespel
„Het verradelyke hart" te vervallen.
Het wordt op een nader te bepalen
tydstip alsnog uitgezonden.
winst betekenen. Een vry lange instru
mentale proloog (blaasinstrumenten cn
slagwerk) en een korte dito epiloog, ge
componeerd door Kydionatis, schiepen de
juiste sfeer.
Volkomen overtuigend was weer het
koor, dat klaagt en zingt, fluistert en
luid jammert, feilloos in eenheid van
spreken op verschillende toonhoogten,
sober en zinvol in gebaren en bewe
ging. Hoogtepunten waren de in Phry-
gische modus gezongen zang, waarin
het koor alle hoop opgeeft, en de
klachtroepen met Medea. Kreoon, Ia-
ron en Aegeus (het programma gaf
voor elke rol twee namen, maar het pu
bliek weet niet wie van de twee In
de zes voorstellingen, die zes dagen
achtereen in Nederland worden gege
ven, aan bod is) gaven elk een over
tuigende uitbeelding van hun karakter.
De bode kreeg en benutte in zijn dra
matisch bericht zijn kansen. De cos-
•uums waren bijzonder smaakvol, het
paleisdecor wel wat erg schematisch
en armeiijk
diging in kringen, die zakelijke en
Ideële belangen bij de commerciële
tv hebben. Dc aandelen van de maat
schappijen, die de commerciële pro
gramma's leveren, leden gisteren op
de I.ondense effectenbeurs een ver
lies van vijf en een half miljoen pond
sterling.
Le kritiek van de commissie richt
zich ook tegen het orgaan, dat de con
trole op de commerciële uitzendingen
uitoefent, de „Independent Television
Authority", die door de regering inder
tijd is ingesteld. Deze controle is ondoel
matig. meent de commissie. Het con
trole-orgaan zou van de maatschappUen,
die nu de commerciële programma's
verzorgen, de programma-planning en
de verkoop van advertentietjjd moeten
Als de regering dit advies aanvaardt,
zouden de commerciële maatschappyen
alleen nog maar programma's kunnen
produceren en het daarbij aan de be
slissing van de I.T.A. moeten overlaten,
of deze programma's worden uitgezon
den De macht van deze maatschappyen,
die thans byna absoluut is. zou dan bU-
na geheel worden gebroken.
Een van de onderwerpen, waarover
de commissie had te adviseren is de
toewyzing van het derde tv-kanaal
In Engeland. De commissie ontraadt
met klem, de commerciële televisie,
dit derde programma te laten ex
ploiteren. Zy is van mening, dat de
BBC zo spoedig mogeiyk de verzor
ging van dit programma moet worden
toevertrouwd.
Hoewel het zeker lykt, dat de Britse
regering een groot aantal van de aan
bevelingen van de commissie-Pilkington
zal ar aarden, moet nog worden af
gewacht, of zy ook tot de aanbevolen
Ingrijpende wijziging van de structuur
van de commerciële televisie zal willen
besluiten. Met name bepaalde conserva
tieve kringen hebben belangen by da
commerciële tv. De regering-Macmil-
lan zal ongetwyfeld niet op de medewer
king vgn deze geestverwanten mogen
rekenen.
Dat het Britse rapport ook in ons
land niet zonder weerklank zal blyven.
ligt in de lyn der verwachting. Vooral
de bestrijders van de plannen van
staatssecretaris Scholten tot invoering
van een soort commerciële televisie in
ons land. zullen voor hun tegenstand
argumenten kunnen putten uit het rap
port van de commissie-Pilkington.
variaties in kosmisch duister
vanavond
Hilversum i 402 m: »j00 Carrousel, een
progr dat alle kanten opgaat 19 55 Spesm-
praatje 10 00 Nws to 05 Radiophilhaem
ork: Klassieke muz 21.20 Moord op do
agenda, detectivchoorap 2Q.20 Lichte gram
mof oonrrvuz 22.30 Nws cn meded 2C 40 Act
2)00 Sportact 23.10 DiscoiariaNieuwe
grammofoonpl 23 55—24 00 Nws-
Hilversum II, 298 m: 19.00 Nws en weer.
bcr 19.10 Geestelijke lied 19 30 Radiokrant
19 50 Pot lez 20.00 Damkst 21 <15 Geanuno.
foonmuz 21-30 Klass muz (gr) 22 00 Kerk.
Nws en SOS-be r
fêlèij/sid
vanavond
NTS: 20 00 Joum. NCRV: 20.20 Memo
J° Phmbespr 20 55 Hard tegen hart.
»HJsp 22.30 Dagsluiting
Programma voor morgen
Hilversum I 402 m: VARA: 7.00 Ntn 710
Gymn 7 20 Soc Strijdlied 7.23 Lichte och.
»00 Nws en soc strijd.
tcndklanker. R
lied 8.IS Muz ochtendpost (gr) 9 00 Och-
i* 9 10 Belg or-
40 Schoolradio.
'endgymn
kestmuz 9 35 Wi
VPRO: Inzicht en uitzicht.
T^KN curiosum heeft de Wuppenthaler
Btihnen gisteravond in de Amster
damse Stadsschouwburg aan de Holland
Festival-bezoekers geboden, nl. de opera
„Doktor Faust" van Ferruccio Busoni.
Een curiosum In een uitstekende opmaak,
laten w|| dit er dadelijk byvoegen. Dc
voorstelling met dc magnifieke enscene
ring liet weinig te wensen over: het
operagezelschap, d.w.z. solisten, koor en
orkest, uit tVuppertal is een voortrcffe-
lyk, volkomen op elkaar ingespeeld ge
heel. zoals trouwens ook a) op het vorige
Holland Festival met de opvoering van
Hindemlth's Cardillac gebleken was.
Maar een curiosum is deze opera „Dok.
tor Faust". waarin men zijn schepper
Busoni bijzonder goed leert kennen
Busoni. die in 1924 op 58-jarige leeftijd
in Berlijn stierf, stamde af van een
Italiaanse vader en een Duitse moeder,
en hij heeft in zijn muziek steeds gepro
beerd zijn Italiaanse met zijn Duitse af
komst te versmelten Maar het Duitse in
hem heeft ten slotte zijn muziektaal be
paald. die een merkwaardig mengsel van
het laatromantische idioom met wat
vroeg-20ste eeuwse chromatiek en klank
kleur oplevert.
Pianovirtuoos
Te oordelen naar zijn „Doktor Faust"
moet men in Busoni toch in de allereer
ste plaats de grote pianovirtuoos zien.
die de pianotechniek verder uitgebouwd
heeft, en niet de componist Want voor
zijn eigen compositie ontleent hy toch
wel wat al te veel aan de grote meesters.
Zeker hy Is een kunstenaar van grote
eruditie geweest en hy beheerste de mu
ziekliteratuur volkomen. Bovendien was
hy ook in de andere takken van de kunst
thuis: een dergelijke universaliteit vindt
men op het ogenblik niet veel meer. Wat
hij schrijft, is ook bekwaam en vak
kundig werk en toont een grote intelli
gentie. Als men de nartituur bestudeert
wordt men werkelijk verrast door dp
meesterlijke techniek. Maar eigen
vondsten, de vonk van genialiteit treft
men vrijwel nergens En dit is het tra
gische in de figuur van Busoni: hij bleef
een groot talent. Zijn opera „Doktor
Faust". waaraan hij tien jaar werkte. Is
een staalkaart van zyn tekorten èn van
zijn grondige kennis van zaken. De
schrijftechniek, de orkestbehandeling, ia
bewonderenswaardig knap geconstrueerd
maar de muziek zingt nooit, en de com
ponisten. die men erin tegenkomt, ziin
niet te tellen' Daardoor maakt de mu
ziek een moeizame indruk en men krfjgl
Georg Rcinhardt had voor de
opera van Busoni ..Dokter Fausf'
een magnifiek décor ontworpen,
dat de aardbol en de nevels voor
stelde. Doktor Faust. omringd
door zijn retorten, zoekt daar te
vergeefs naar dc volmaaktheid.
er ook gauw genoeg van. Gelukkig wa
ren er voor deze opvoering flinke cou
pures in de partituur aangebracht een
Integrale weergave was niet uit te hou
den geweest!
De „Wuppenthaler Bühnen" had dan ook
heel verstandig de grote nadruk gelegd
op de inhoud van de tekst, die Busoni
zelf schreef, en op de enscenering. Georg
Reinhardt's visie hierop was geheel in
kosmische zin: Faust is het symbool van
het eeuwig mensellik streven naar vol
maaktheid. HU mag zijn ziel dan aan
Mephistofeles verschrijven, ten slotte
redt hij haar door deze worsteling, en
de duivel komt te laat.
Reinhardt laat nu dit Faust-spel spelen
op een gebogen grondvlak, dat de aard
bol voorstelt, waarboven donkere nevel»
hangen. Met lichteffecten wordt een
enorme ruimte, een weidsheid gesugge
reerd. die de handeling het „bovenna
tuurlijke" aspect verleent. Op den duur
werkt deze schemertoestand, die in alle
zes taferelen consequent gehandhaafd
blijft variaties van kosmisch dutster
irriterend. Maar er zijn magnifieke
oplossingen, zoals de scène in de wijn
kelder van Wittenberg en aan het hof
van Parma. al heeft Georg Rhelnhardl
hiervoor zijn voorbeelden in de Bay-
reuther-ensceneringen van Wieland Wag.
ner gevonden.
Het muzikale gedeelte stond onder lei
ding van Hans Georg Ratjen, die met
Georg Reinhardt in perfecte eenheid sa
menwerkte. Er werd goed gezongen en
goed geacteerd: zwakke plekken waren
er evenmin als opvallend goede. En leder
geloofde in zijn party. Armand Rejmart?
was Doktor Faust. de zoeker, de gekwelde
Ficho Parlv een scherpe Mephistofeles
Ingeborg Moussa-Felderer gaf een goede
kenschets van de mooie Hertogin van
Parma („das ewig weibliche") te zien. en
zo pasten allen precies ln hun rollen
Dat niet alle toeschouwers in deze
„Doktor Faust" konden geloven, lag niet
aan de presentatie: maar de moderne
mens Is toch te nuchter geworden voor
zoveel filosofische en metafysische pa
thetiek (om 't woord „bombast" te ver-
mHden). En de muziek is totaal uit de
tUd..
Dra. H. E. Kokee-van den Berge
AVRO: 10.30 Arbeiduvit (ar)
0» Voor de kle-ut 11.00 Kokkunst lrt 15
muz (gr) M 45 In het voetspoor
'«ensrti. kJankt) 12 00 Latljns-Amer
ork en zwigsot 12 20 RegeringgirltzUite
voor de laodb 12 30 Meded ten behoeve
van l.-ind- en tuinb 12.33 Sport en prog
nose 12 50 Pianoep 10 00 Nws 10.15 Meded.
event actueel of graimmofoomwuz 10 25
Beurs her 3 30 Tirools ork met zang cn
sol 144» Meisjeukoor 14 20 Boekbeopr 14.40
Fluit en clavecOude muz 15.05 Zing
met ons mee 15.30 Melsnue: set allerlei
VARA: 16 00 Muz uit Barok (gr) 16 30
Voor de zieken 17 00 Roemeens ortc 17 25
W 16 Uitzend van de Parrtlj van de Arbeid
Dansork met zangsol 17 50 Act 18.00 Nws
18 25 Amateursprogr 18.50 De puntjes op
1 50 Het brood des le\
i 15 Radiokrant 8 35 kinderkoor 8.50 Mars-
muz (gr) 9 00 Voor de zieken 9 35 Gram-
mofoonmuz 9 40 Voor de vrouw 1010
Hairp»p (gr) 10 16 Morgend 10-45 Pjanorec
l15 In 't zilver, progr voor oudere luk*
12 00 Arrvus muz rood de dertiger Jaren
4 05 Schoolradio
14 25 Planosp (gr) 14 30 ReeldenUe^rk cn
■ol: mod muz 15 50 Volksmuz uit Centr-
Europa 16.16 Bloemen cn planten, lezing
16 30 Kamerrmu 17.00 Declamatie 1720
Jazzmuz 17 40 Beursber 17 45 Jazzmuz
(gr) 17 50 Jeugdconc 18.» Volkrked uit
Wales 18 50 RegeringsuitzDe ifldeJlJke
bijstandregeling voor mkider-vaHden. door
P Versteeg, van het Min v Maatsch Werk.
DRAADOMROEP
vrijdag 29 Juni 1962 van 18—20 uur:
I Carl Maria von Weber: „Der Frel-
echütz (le bedrijf: 2e bedrijf roreritische
opera in drie bedrijven op tekst van
Fried rich Kind Plaats cn ttjd van hande
ling: Bohemen. kort na het einde van de
Dertigjarige Oorlog. Richard Holm (Max.
Jager); Paul Kuen (Killan. een rijke boer);
Albrecht ePtec (Kuno. houtvester van de
hertog); Kurt Bbhme (Kaspar. jager):
Irmgard Seefried (Agethe): Rita streich
(Aen-nchen) Ernst Ginsberg (Samid); Koor
van de Beierse Omroep (o.lv Kurt Pres
tel); Symphonle Orkest van de Beierse
Omroep Dirigent: HXigen Jochum
II Albert Lontzlng: uit „Undioe" L
Ouverture Symphonle Orkest van Bam
berg o.l v Victor Relnshagen: 2. So wisse,
dass In alien Klementen, Anwy Schlemm
sopraan 3. Veter, Mutter. Schwestom.
Brlider Walthor Ludwig tenor; 4 Ballet,
muziek. Symphonle Orkest van Bamberg
o 1 v Victor Relnshagen.
Televisie
NTS: 20 00 Joum en weeroverz. VARA:
20 20 Espresso 31.00 Eindex Toneelschool
Amsterdam 21 45 Spiegel dor Kunsten.