FOREL
ió het aan de^Qijn
„ócU
on
Jv-,
ZONDAGS
BLAD
iliruiue tciïisrljc (fiournn
ZATERDAG 9 JUNI 1962
Zes dagen varen
geven het antwoord:
„Warum ist cs am Rhcin so
Bchön?" Het antwoord op deze
vraag uit het bekende liedje
wordt avond aan avond geest
driftig en luidkeels gegeven
door uitbundige vakantievierders,
zodra de „Kapelle" de eerste
maten er van in het met ge
kleurde lampjes versierde wijn
dorp heeft ingezet. In de bokalen
fonkelen de rinse Rjjnwynen. In
de bierhallen drinken de over-
moedigen tussen het zingen door
hun „Stiefels" en de bedaarden
hun toch nog royale pullen bier.
En dat gebeurt overal langs
de oevers van deze belangrijke
levensader van de Bundesrepu-
blik, die van niet minder groot
belang is voor onze eigen vader
landse economie: de Rijn, die
zoals we ons allen nog uit onze
prille schooljaren herinneren
zijn bron vindt op de Zwitserse
St. Gotthard en na vele honderden
kilometers bjj Lobith in ons land
komt, om zich dan bij Pannerden
te verdelen, enzovoorts.
ZO
tt
Rustige vakantie en toch veel zien
Maar: waarom is die Rijn derd mens
da» zo mooi? Waarom gaan Nederland
iedere week opnieuw duizenden *"f
Nederlanders met een luxueu
ze salonboot stroomopwaarts om
de wateren van „Vater Rhein" Koêrselman
bevaren? Die vraag beant-
lijk.
oorden is alleen maar moge- dat. nu het i
s men het zelj allemaal gang
heeft, want dit steeds A™1he™
;en uit alle delen van
en ook nog een gezel-
chap uit Engeland hadden zich
onder de hoede geschaard van
kapitein R. Visscher en van crui-
ager mejuffrouw Betty
oor een vakantie
op dit motorschip.
i al
Rüdcsheim vaart,
vice tegen de sterke stroom op
wisselende beeld van oltijd be- met zo-« gangetje van (waalf ki-
met de
uttiu t'U'< uniju wc- met ZQ-n „an
wegend water tussen laagland jometer per i
i fabriekscentra van het Roer
gebied eerst, en later van ber
gen en burchten, van pittoreske
stadjes en steden langs de
oevers aan beide zijden, heeft a'anksHm
sterke motoren met een snelheid
van rond 25 kilometer per uur
En al die mensen aan boord van
dit moderne schip hadden, on-
ïks hun verschil m tongval en
atschappelijke status, één ding
zochten ten vonden)
Een van onze redacteuren mankte een ..Reisje langs
de Prinses Irene" van Rederij Ketel N.V. uit Zutphen om de lezer
een inzicht te geven in een rustige manier van vakantie houden, die
steeds meer in trek komt. Tal van maatschappijen specialiseren zich
in deze Rijnreizen, die doorgaans een week duren. Die van Rederij
Ketel neemt zes dagen in beslag, tcant met de schepen van deze
N.V. wordt op zondag niet gevaren.
t^evendig lint van water
tuvven romantiv cite ceverv
Zo ook voor de bijna honderd
passagiers, die op een maandag
morgen in Arnhem aan boord wa
ren gestapt van de riante „Prin
ses Irene", een luxueuze passa
giersboot van de Rederij Ketel
N.V. uit Zutphen. één van de
maatschappijen, die de vakantie- zoeken.
rustige vakantie, zonder
tra inspanning, maar mét
kans erg veel te zien.
de
Rust
Rustige recreatie, is het motto
van de Zutphense rederij. Aan
boord van dit schip zal men een
,,hcla - hola"-stemming vergeefs
ganger de mogelijkheid bieden Koerselman (een vlotte 21-jarige.
van zo n cruise op de Rijn, met die ondanks haar jeugd een gro-
bezoek aan tal van plaatsen, die te ervaring heeft opgedaan in
.vardessen, maken het
de rederij tot een werkelijkheid.
Er heerst sfeer aan boord van dit
schip en de mensen van deze reis
passen daarin volkomen. Géén
luidruchtigheid, géén doordringen
de muziek, alleen maar rust en
daardoor tot rust komen, en ge
nieten van de schoonheid van dit
landschap. waarin het jonge
groen van het voorjaar nog over
heerst. Nergens wordt het
Tidat
i beide zi j
de bergen
den. de beweging vj
is. van de schenen daarop en van
de auto's, en treinen die als speel
goed hun weg zoeken langs de
Wie zou denken, dat rust op
zo'n reis hetzelfc?" betekent als
saai", behoort tot een catego
rie, die een dergelijke tocht bij
voorkeur niet zal moeten maken.
Hij doet er beter aan zijn vakan
tie op andere wijze door te bren-
Terwijl de ..Prinses Irene",
tenstadje bij uitstek te gaan be
zichtigen. Die excursies in de
plaatsen, waar wordt aangelegd,
maken een weloverwogen deel
uit van het reisprogramma. Zo
heeft men in de dagen daarvoor
al een bustocht door het schilder
achtige Ahrdal gemaakt, terwijl
het schip doorvoer naar Boppard.
Zo heeft men in Boppard zelf bij
de Vierseenplatz van hel wonder
mooie uitzicht op de rivier geno
ten. na met een stoeltjeslift om
hoog te zijn gegaan, zo heeft
men ook de Bondshoofdstad Bonn
bekeken en zal op de terugweg
nog een bezoek aan Keulen <met
winkels en beroemde Dom) en
aan Düsseldorf worden gebracht.
Maar nu dus Rüdesheim. Voor
de liefhebbers is er eerst een
excursie naar een grote fabriek,
waar de „Weinbrand" (de Duitse
tegenhanger van de Franse
cognac) wordt gemaakt. In Rü
dcsheim. waar niemand minder
dan Keizer Karei de Grote vanuit
zijn paleis te Ingelheim zag, hoe
op de heuvelhellingen de sneeuw
veel eerder smolt dan elders en
toen op het idee moet zijn geko
men. dat juist hier de edele wijn
druif welig zou groeien, heeft zich
de fabriek van Asbach Uralt ge
vestigd. Aan de voet van één der
rijkste wijnbergen van het Rijn
gebied ligt het fabriekscomplex,
maar het merkwaardige feit doet
zich voor, dat de müjoenen liters
wijn, d/D voor het distilleren van
de „Weinbrand" nodig zijn, niet
uit deze omgeving komen, maar
worden geïmporteerd uit Italië
en uit het Franse district Cognac.
De Duitse „cognac' -makers heb
ben juist op dit cgenblik moei
lijkheden met de import, omdat
de Fransen de concurrentie te
groot schijnen te gaan vinden.
Natuurlijk wandelen de passa
giers ook door de beroemde
„Drosselgasse". het nauwe straat
je. dat het vermaakscentrum van
Rüdesheim is en waar de café's
en souvenirwinkels elkaar met
eerlijke regelmaat afwisselen.
Nu sohijnt de zon in dit straatje,
maar ïn de gelagkamers klinkt
reeds muziek en in de avond en
nacht zullen de orkesten nog
meer hun best doen op Neder
landse schlagers als „Ach. was
ik maar bij moeder thuisgeble
ven" en „Tulpen uit Amster
dam", want juist de Nederlandse
toeristen hebben van Rüdesheim
hun amusementsgebied gemaakt
en als het seizoen werkelijk is be
gonnen. hoort men er meer Ne
derlands dan Duits spreken.
Germania
zeer verdorven jonkvrouw met
haar onvoorstelbaar schoon ge
zang de mets-vermoedende schip
pers lokte naar hun ondergang,
totdat zij door de Rijn zelf
werd gered, toen de mannen van
de Paltsgraaf de dood van diens
zoon Rcland kwamen wreken. Als
het schip de Lorelei-rots passeert,
is het al een eindwee.gs op de
„romantische Mittelrheir"
landse sleepboot of I
geen zeldzaamheid,
vlag is op de Duitse
Met de „Seilbahn" naar liet
grote „Niederwald Denkmal",
225 nieter boven de Rijn op de
grote wijnberg van Rüdesheim
geiegen, is een „must" voor de
Engelsen onder de passagiers en
een „moeten" voor de Hollan
ders. Dat immense monument is
voor de Duitsers een soort bede
vaartplaats. Het herinnert aan de
glorie van het Keizerrijk, van
1870, toen Frankrijk werd versla
gen en de elf meter hoge maagd
Germania maakt een overheer
send deel uit van het „Denkmal",
dat een totale hoogte van bijna
34 meter heeft. Daar aan de voet
van deze beeldengroep hebben
zich Duitse schoolkinderen rond
om een oorlogsinvalide verza
meld, die hier de functie van gids
uitoefent. De man mist een arm,
zijn gezicht is verminkt en hij
spreekt moeilijk, maar toch ver
telt hij de kinderen van de
„Wacht am Rhein", van de Duit
se glorie, van de oorlogsgodin,
die op één der hoeken staat, van
de Keizer en van Bismarck en
naar Germania opkijkend, luiste
ren de Duitse kinderen naar dit
stukje vaderlandse geschiedenis.
tientallen Rijnschepen, die
beladen van daar naar ginds
derweg zijn. en die
boeiende entourage
tccht vormen, wordt het oog van
de passagier na één van de vele
bochten in de Rijn plotseling
bekoord door talloze zón-besche
id wijngaarden, waarin de jonge krijgt
Rüdesheim zal eindigen.
Wij hebben i
wel
eigen Rijn- St. Goar i
landse origine. De loodsendienst bij
de I
rond het begin bied'
van onze jaartelling met al hun water door
bezittingen de Rijn kwamen afzak
ken. cm naar deze dreven te emi
greren, maar de geschiedenis
r de passagl
>ilig dit
ge-
Terug
rakken op vaak onmogelijk steile rnantisohe Mittelrhein" op iedere
a 1 kilometer werkelijk gestalte. Bo
ven de met wijnranken begroeide
hellingen rijzen de ruines der kas-
komen t
bij Kaub. als de „Prinses Ire-
het uitzonderlijk druk beva-
„Binger Leen" begint te na
deren. Ook daar bij de „Pfalz",
plaatsen aarzelend tot wasdom be
ginnen te komen, of door een
ruïne van zo'n oude burcht, bo
venop een weerbarstige rots, kas-
sagen en legenden nog ders-
De volgende morgen vroeg.
als de passagiers in hun gerief-
'ii'rp v. en rog rustig slapen
maakt de „Prinses Irene" zich
los van de Rüdesheimse wal en
jieder uur malen de schroeven het
onvriendelijk uitziend kasteel schip 25 kilometer dichter naar
op een eilandje midden in de ri- de Nederlandse grens. Reeds
vier. waar weer een andere lid- vroeg in de middag wordt Keu
der tolgelden eiste van de schip- len bereikt. Het einde van een
pers, komt een scheepje van de prettige vakantie komt in zicht.
„Lotsendienst" langsgevaren en want morgen zal het laatste deel
het leven "beroof- springt een loods behendig over. worden afgelegd
telen op van de „vijandige broe-
die elkaar in het plaatsje
Bornhofen
Lorelei
den, liggen de sterke burchten Hij wordt met gejuich 'begroet
de
Al die bekende en onbekende
plaatsen passeert men. de Lore
lei, een onvriendelijk stuk rots
achtigi
Arnhem.
aEn de opmerking van één van
..viele de dames-passagiers, tijdens de
oude be- gezellige middagmaaltijd.
Von Katzenellenbogen. die kende, omdat hij hier iedere week volgende week wel
scherpe bocht,
volksverhalen, e
boven St.
ir volgens de
schone, maar
van iedere passerende schipper,
desnoods gewapenderhand, tol eis
ten. En na Sankt Goar (genoemd
naar de Ierse zendeling, die de
stad in 570 stichtte) passeert men
de „Zeven Jonkvrouwen", verra
derlijke rotsen on
der water, die,
zegt de legen
de
blijfselen zijn van 1
zeven adellijke da- geweld
mes. om hun grot"
hardvochtigheid ii
steenklompen ver
anderd
i boord komt
Vroeger Is dat „Binger Loch'
loor zijn rotsige klippen onder
valer, een belemmering voor d
scheepvaart geweest, maar in
legen tiende eeuw heeft men
neeste van die rotsen opgebla;
•n, hoewel hier de Rijn zich r
vige
Loods
de „Muizento
kunnen de sterke n
plezier- en vrachtsche
dernis tegenwoordig z
„Mu:
Ir -•
Sfe.,':
te ontlopen is er
in St. Goar een
loods aan boord
gekomen.
Overigens blijkt niet alleen de-
ze manier van vakantichouden
voor deze passagiers bijzonder
üe aantrekkelijk te zijn. want de Re
de derij Ketel N.V bouwt al weer
aan een tweede luxueuze schip
voor dit soort reizen en het per-
iet son eel is ook best tevreden met
>m dit werken voor mensen in vakan-
j bestemming. Zo zelfs, dat de op-
roep voor een vacature van s.e-
'Bn wardess vorig jaar niet minder
in- dan 400 sollicitatiebrieven in de
,ej. bus van de heer Ketel in Zutphen
bracht, wat natuurlijk weer een
strenge selectie voor deze functies
mogelijk maakt. Zo komen de juis-
vrouw op de juiste
wordt de service aan
boord van dit vakantieschip één
i de sterkste zijden.
plek meer een for
maliteit is. dai
een werkelijki
noodzaak. Hij ken
de Rijn en hij kent loos het „Loch'
de schepen, die er
op varen. Zonder
zich een ogenblik
te bedenken, weet
hij. dat het over
stuurboord in de
verte naderende
schip één van de men r
ele Damco-boten na het
is. of een sleep- gereed
bool van Neder- juffroi
Rüdesheim tot
Streling voor de tong
Wild spattend spartelen de forellen op
zodra er voedsel rauwe vis of vlees) in
het uater wordt get cor pen. Als echte roof-
i issen verslinden zij hun prooi direct.
een exclusieve
roofridder
Eén ding is zeker: Neder
landers. z\jn geen forellen-
eters. Per hoofd der bevolking
eten we slechts tien procent
van wat onze buren in België
en Duitsland aan forel eten.
Overigens onbegrijpelijk, want
de forel is buitengewoon sma
kelijk en ook licht verteerbaar,
zij is echt een lekkernij voor
de fijnproevers.
De uitspraak is van
ir. B. Polderman, direc
teur van de Nederland-
sche Heidemaatschap
pij, de „vereniging te»
algemene nutte", die
wat het kweken van
forellen betreft een
zeer vooraanstaande
plaats in Europa in
neemt. Vijftig jaar
geleden begon de Ne-
derlandsche Heidemaat
schappij aan de be
nedenloop van het
heldere, klassiek klate
rende beekje de Gulp
bij het zo prachtig iij
het groene dal tussen
de glooiingen der heu
vels gelegen Zuidlim
burgse plaatsje Gulpen
met het kweken van
forellen. En vandaag de
dag is deze kwekerij
maardheid.
WEL DUUR,
MAAR NIET
ONBETAALBAAR
Waf is ee
Een boeiende
beweeglijk wat geheim
zinnig wezen, dat o.a.
Schubert heeft geïnspi
reerd tot het compone
ren van zijn fameuze
forellen-kwintet. Maar
ook een echte roofrid
der. een kannibaal. Als
te kleine exemplaren
bij grotere in één vijver
alle kans. dat i G
Kweken
zcldzaar
Het kweken van forellen
geen sinecure. Want deze vis
gedijt alleen in helder, koud, langs de Gulp vijvers aangelegd
stromend en zuurstofrijk wa- voor de <zalmachtige> fore:,
ter. Daarom is het begriipeliik aanvankelijk alleen poot vs. la-
dat om. Gulpen bij uitstek de ,er ook .voor. de consumpt.
geschikte plaats voor het kw waardoor
het vereiste water
met de werphengel suizend over
het bru.send stromende water er
in is geslaagd een forel te van-
jen wil dat ook in eigen land
loen. Van de zijde der sportvis
sers is er daarom op aangedron
gen dat meer wateren in Neder
land voor de forel geschikt zul
len worden gemaakt. Dit zal in
de komende tien-, vijftien jaar
worden gedaan, waarna de Ne-
derlandsche Heidemaatschappij
er voor zal zorg dragen, dat er
voldoende pootvis kan worden
uitgezet.
Vergiftiging
Tot de vijanden van de forel
behoren de infectie-ziektes, die
kunnen optreden o m. bij ver
ontreiniging van het water. En
met die verontreiniging is het
nog altijd een precaire zaak. In
ineens een ernstige waterver
ontreiniging tengevolge waarvan
duizenden forellen in de Geul
zijn omgekomen. Dit was bene
denstrooms ten opzichte van de
kwekerij zodat die er geen last
van heeft gehad. De heek was
over een lengte van drie tot vijf
kilometer bezaaid met dode vis
sen In ongeveer een uur speel
de het hele drama zich af. Aan
gezien door het snelstromende
water de giftige stoffen binnen
een paar uur geheel zijn weg
gespoeld is het niet met absolu
te zekerheid te zeggen waar de
oorzaak was gelegen. Aangeno
men wordt echter dat die moet
worden gezocht in het leegpom
pen van een gierkelder.
De sportvissers zullen in deze
beek dit jaar vrijwel goen fo
rel vinden. Maar de Nederiand-
sche Heidemaatschappij over
weegt de gedupeerde vissers *e-
gemoet te komen door in het na
jaar pootvis uit te zetten, zodat
volgend jaar weer normaal op
forel kan worden gevist. Uiter
aard zal als in de toekomst in
meer beken forellen gaan zwem
men tegen dergelijke catastro
fen moeten worden gewaakt.
gehele
Kostbaar
daar van nature aanwezig.
In 1898 is de Nederlandsche
Heidemaatschappij met het kwe
ken van vissen begonnen. In de
slotgracht van het historisch kas
teel De Cannenburgh bij Vaas-
sen werden karpers uitgezet.
Kort daarna werd een aparte
kwekerij gesticht waarna de om
zet van de karperachtigen zich
in stijgende lijn bewoog.
In diezelfde periode aan het
begin van deze eeuw werd hel
zalmvraagstuk actueel. De zalm
visserij ondervond een sterke te
ruggang en er dienden zeer jon
ge vissen te worden uitgezet.
Ook met houtingen. beek- en re
genboogforellen werden in Vaas-
sen proeven genomen. Die ver
liepen zo goed dat in 1912 werd
overgegaan tot de aanleg
nog een tweetal kwekerijen. In
Arnhem werd een oude w
molen aan de Sonsbeek
bouwd tot broedhuis voor
men en tevens werden op
moerassig terrein in het dal
Twee jaar
waardoor het beJ- «f r
iaar door kon werken
Men zegt in Nederland: 'orel
ie duur. is onbetaalbaar. En
it is niet juist. Goed. het is
-M dure vis en het zal altijd
Zoals gezegd is het kweken wel een dure vis blijven. Het
van forellen een moeilijk werk. is echt een vis voor bijzondere
en ook een tijdrovend Het duurt gelegenheden Maar onbetaal-
ruim twee jaar voordat zich uit baar? Nee Men kan forel re-
het eitje een vis heeft ontwik- gelrecht betrekken bij de Ne-
keld. die geschikt is voor de derlandsche Heidemaatschappij
consumptie De forel weegt dan te Arnhem of bij een vishande-
ongeveer tweehonderd gram laar, maar dan een vishande-
Per jaar worden ongeveer een laar, die beschikt over een bak
veertigduizend kilo in het binnen- met stromend zuurstofrijk wa-
land door de vishandelaars en|ter. De prijs ligt op het ogen
de restaurants afgenomen, een i blik ongeveer ƒ10 per kilo. en
tienduizend kilo wordt geëxpor-jals men weet, dat het gemiddel-
teerd naar België, Frankrijk.1 de gewicht van een forel twee-
Zwitserland en Ierland. i honderd gram is kan men zelf
Nog altijd wordt door de Ne- uitrekenen hoeveel forellen men
derlandsche Heidemaatschappij voor dit tientje heeft,
forel gekweekt om te worden Tenslotte nog dit: op drieër-
uitgezet in Nederlandse en Bel- lei wijze kan men farel nutti-
gische beken. Jammer genoeg gen: gekookt, gerookt en gebak
zijn er in ons land nog maar ken. En op een van deze ma-
weinig beken, die geschikt zijn nieren moet men toch echt eens
voor zo'n edele vis als de forel forel hebben verorberd Mis-
Wie echter in het buitenland schien een idee voor de vacan-
eenmaal hierop heeft gevist en tie?
Kaart van politiek Nederland
Daar werd volgens de sage.
boze bisschop Hatto II van Ma
door een woedende bevolking
opgesloten en door de muiren .Warum ist es am Rhein so
pitein Visscher verslonden, omdat hij de honge-
verzekert ons dat rende Rheinlander in een schuur sell™?" De bijna honderd pas-
had gevangen gezet en toen die sagiers, die iedere week de reis
schuur in brand had laten ste- meemaken, weten het ant-
ken. Die „Muizentoren" doet ovc- vvoorfi en tot de PPrs(P WPPu
rigens tegenwoordig een betere eerste weeK
dienst, want hij is thans inge- van oktober zullen nog vele dui-
cht als signaaltoren om gevaar- zenden nieuwelingen aan boord
door te komen, van de ifprinses Irene" op de
zelfde riante wijze het ant-
Rüdesheim woord leren kennen en mis
schien 's avonds bij barkeeper
als dan even later dt Prm- Babs de Wit boven een goed
ïrene bij de Landebrütoke K|as Rijnwijn of een kleintje
gepils nog wat namijmeren
weer een voorbije vakantiedag,
:i .ig van me- zovele nieuwe impressies
dit loeris- heeft geboden.
Kaart van politiek Nederland,
door drs. II. G. Lcih. Uitgave
J. H. Kok N.V., Kampen 1962.
De historicus drs. Leih geeft
ons in dit boekje (een pocket uit
de Boeketreeks i een overzicht
van de wordingsgeschiedenis, be
ginselen en levensbeschouwelijke
achtergrond der Nederlandse po
litieke partijen. Hij voorziet daar
mee stellig in een behoefte, want
wel bestaan er vele geschriften
over de politieke richtingen af
zonderlijk. maar een samenvat
tend overziaht in 'populaire vorm
ontbrak tot dusver. Dat is er dus
nu en het blijkt boeiend geschre
ven en goed gedocumenteerd
Men moet het echter niet meten
met de maatstaven van de objec
tieve geschiedschrijving. Daar
voor is de schrijftrant van de heer
Leih te subjectief. Dit geldt met
name ook voor zijn kijk op de
protestantse groeperingen. Zo zal
hij velen tot tegenspraak prikke
len, b.v. wanneer hij zich op pag.
144 ernstige zongen maakt over
de A.R.Partij en daarbij niet
wijst op politieke oorzaken, maar
o.m. op „de toenadering tot de
sterk relativistische Wereldraad
van Kerken" en op „het bedenke
lijke karakter van heel veel van
de prediking juist in de Geref
Kerken, waar valse populariteit
vaak hoger schijnt te worden ge
schat dan de eenvoudige rechte
verkondiging van het Woord
Gods".
Een nadeel vinden wij ook, dat
de schrijver sommige partijen te
veel heeft beoordeeld vanuit hun
beginselprogramma en te weinig op
grond van hun praktische politiek.
Daardoor heeft hij de principiële
verschillen tussen de drie grote
confessionele groeperingen in ons
land te zeer geaccentueerd, met
verwaarlozing van de duidelijke
verbindingslijnen die zich in de
staatkundige praktijk van van
daag toch steeds scherper begin
nen af te tekenen. Over de
samenwerking tussen K.V.P
A.R.P en C.H.U., welke zich
vooral in het Europese vlak niet
meer laat wegdenken, lezen wij
helaas alleen, dat ze „op het
ogenblik" te verkiezen is boven
samenwerking tussen de protes
tantse partijen en de socialisten...