Prof. Dijk staat met beide
benen in deze tijd
GEESTELIJK
LEVEN:
Billy Graham antwoordt
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 26 MEI 1962
Post-christelijk?
In de afgelopen weker, luisterde ik naar een referaat
over de toekomst van de cultuur en daarin kwam
ook weer ter sprake dat wij leven in een post-chris-
tclijk tijdperk. Het is echt een uitdrukking van onze
naoorlogse tijd. De mens en zeker de Europese mens
keert de kerk de rug toe en daarmede keert hij ook
het evangelie de rug toe.
Ik kon het niet helpen, maar heb niet zo heel erg veel
meer gehoord van wat de spreker daarna nog zei.
Dat woord bleef in mijn geheugen hangen met een
groot vet vraagteken er achter. Leven wij werkelijk
naar een post-christelijk tijdperk toe of er al in?
Misschien is het goed op ons de woorden te laten in
werken die ik in een Humanistisch tijdschrift vond
dat de naam Bevrijdend Denken" heeft gekregen:
..Zo weten de godsdienstigen langzaam aan het door
hen prijsgegeven terrein te heroveren".
Het gaat om de padvinderij. De schrijver heeft in een
krantenartikel gelezen dat vroeger de kinderen kon
den kiezen tussen een installatieformule met of zon
der God. al naar verkiezing. Maar zo democratisch
is de padvinderij al lang niet meer. zegt de schrij
ver. want sinds 1947 moet het kind uitdrukkelijk ken
nisgeven van principiële bezwaren öm de ..belofte
zonder God" te mogen afleggen. Daarin ziet de
schrijver dus een opleving van het christendom, om
dat het zich weer gaat bemoeien met alle terreinen
van het leven.
Weinigen hebben in het kerkelijk en christelijk leven van ons
land zo'n vooraanstaande positie ingenomen als prof. dr. K.
Dijk. Hoeveel functies hij in zijn leven heeft bekleed weet hij
eigenlijk zelf niet meer. Een feit Is dat hij een zeer vooraan
staande taak vervuld heeft bü het christelijk onderwys. dat
van huis uit al zijn warme liefde had. in de jeugdbeweging
en natuurlijk in de leiding van do Gereformeerde Kerken.
Reeds jong werd hy naar de generale synode afgevaardigd; van
tynodes van 1927 en 1933 was hij pracses. van die van 1926
Maar heeft
gericht
het ooo
op
de toekomst
(Van onze kerkredacteur)
.Is werkelijk bijna 77 jaar?" We konden het niet helpen dat die vraag
door ons heen sloeg, toen wij tegenover elkaar zaten btj de gezellig brandende
oliehaard, die tegelijkertijd de vuurhaard van de centrale verwarming bleek te
zün. Vijftig jaar geleden ontving hij reeds de doctorstitel, vijftig jaar geleden
ïe«k better op alsof die ..oude duffe kerk" had af- de*d hij intrede in zijn eerste gemeente te Rijswijk. Meer dan veertig jaar ge-
r>~ ,J «--»«- J leden werd hij afgevaardigd naar zijn eerste officiële synode. En toch. al legt
ziet hij er niet oud uit.
kundeproblemen proberen op te lossen met
lozing van het belangrijkste gegeven. Maar dit keer
zeg ik toch wel: ..Er zit iets in".
Wie zegt dat we in het post-christelijk tijdperk leven
houdt te weinig of zelfs geen rekening met God. Toen
i dikke eeuw geleden de rede op de troon klom
alsof
gedaan De wereld stond
i sprong voorwaarts en was
of af te leggen, omdat dat
te torsen bij de sprong.
Waar zouden wij nu zijn als het reveil niet gekomen
was. een geestelijke beweging die niet slechts een
geweldige invloed heeft gehad in Nederland, m
evenzeer in Frankrijk en vooral Zwitserland? En 1
heeft meer gedaan voor de werkelijke toekomst
Europa? Dit reveil heeft die toekomst geformeerd
i veel intensere wijze dan het oude rationalis-
te zwaar gewicht Wj dan deze maand al zijn onderwijsfuncties
Hij lijkt nog zo vitaal. Hij is nog zo vitaal. „Toen ik gistermiddag zat te stu
deren zegt hij in de loop van ons lange gesprek en dat zijn geen woorden
i een oude man, dat zijn woorden van een man, al heeft hij al zijn functies
neergelegd om ook de jongeren een kans te geven, die het leven niet langs
zijn leunstoel zal laten heenglijden. Prof. dr. K. Dijk blijft het leven volgen
t weinig ontgaat zijn scherpe hlik.
dat het
komst, bij Jezus Christus.
Neem de Verenigde Staten. Toen de laatste wereldoor
log voorbij was was het daar met het kerkelijk le
ven droevig gesteld De kerken waren leger dan ooit.
Nu dik tien jaar later zijn dc kerken voller dan ooit.
Wijst dat op een post-christelijk tijdperk?
Waarom zou een dergelijke kerkelijke keer. als de V.S.
hebben beleefd, of een reveil zoals we in de vorige p
eeuw beleefden niet mogelijk zijn? Al te sterke na-
druk op dat post-christelijk" tijdperk doet ons de «ernaten. De weg
toekomst van Christus uit het oog verliezen.
i liberalisme. De sprong die ons in het duister met interesse t
ebracht is in wezen nimmer ondernomen, om-
•eil de wereld bepaalde bij de enige toe-
Zijn
is genoemd met
heet het getuigenis van de 64". Zijn
reeds ..Ik begrijp dat
trouwt hij
ijedoeling dat -...
stemd er ook onder en dit „Getuigenis heeft groep wordt gevormd. Wij zijn
reeds van bepaalde kant een storm van pro- beslist n'.et van P'?n om v,erga'
deringen te gaan beleggen, of ver
testen doen opsteken. Hier zou sprake zijn dere acties te voeren en op die
groepsvorming. De geschiedenis zou zich conditie heb ik dan ook getekend.
zijn.
i de 64 -on niet kerkeliik We bebben zeker dit niet gedaan "crattc
ae D4 -OU niet KerKeiijk onV buiten de kerkelijke weg te knappe
maar dat wil niet zeggen dat hij
niet oecumenisch denkx. Hij ver
langt naar gemeenschap met an
dere christenen; hij heeft dit be
wezen op het terrein van het
christelijk onderwijs, maar hij weet
baseerd kan worden op het ver
zoenende werk van Jezus Chris
tus.
Middengeneratie
Er gaat iets gloeien in ons.
als wij hem zo bijna hartstoch
telijk zien pleiten voor die bij
belse gemeenschap. Is dit de
man die de kerk leidde in de ja
ren twintig en dertig? Hebben
wij niet altijd gedacht dat voor
al de Gereformeerde Kerken in
die jaren in de ban waren van
de objectieve prediking, die het
heil verkondigde, maar niet aan-
En als we dan samen spreken
over de generatie tussen die van
hem als oudere en die van ons
als het nog jongere, de genera
tie die zo vaak in onze kerken
ontbreekt, de middengeneratie,
die zo weinig geestelijk schijnt
mee te leven, kunnen we het
niet laten hem te vragen of dat
missohien een gevolg is van een
overtrokken objectieve prediking.
Prof. Dijk geeft toe dat de
middengeneratie veel minder ker
kelijk lijkt te zijn dan de oudere
en de jongere generatie. Volgens
zijn ervaring ontbreekt deze mid
dengeneratie juist in de middag-
of avonddiensten. Maar hij wil
niet te hard oordelen. Deze ge
neratie heeft een aantal zeer
Prof. Dijk die dit ja-r zijn
77ste verjaardag hoopt te vie
ren. promoveerde op 31 mei
vijftig jaar geleden tot doctor
in de theologie. Eveneens vijf
tig iaar geleden werd hii tot
predikant bevestigd van de ge
reformeerde kerk in Rijswijk,
een plaats die zo modernistisch
was dat de maranatha-predi-
kcr Johannes de lieer, die in
die dagen daar ook woonde,
tegen de jonge ds. Dijk zei dat
elke evangelisatie daar op mu
ren van onverschilligheid botste.
Het feest van de gouden doc
torstitel hoopt deze hoogleraar
in zijn eigen huiselijke kring te
vieren. Het gouden predikants-
iubileum wordt gevierd met
een eenvoudige kerkdienst in
Rijswijk.
Evenals het aantal functies,
loopt ook het aantal geschriften
van deze hoogleraar in de hon
derd. Zijn belangrijkste werk
is buiten zUn dissertatie naar
alle waarschijnlijkheid „Om 't
eeuwig welbehagen". In de lange
Ijjst van functies die prof. Dijk
in zijn leven bekleed heeft,
wordt vaak een belangrijke
voor ons althans journalistieke
post vergeten. Een jaar lang.
tijdens een o\ erbruggingsperio-
de, Avas ds. Dijk nog hoofdre
dacteur van dc ..Nieuwe Haag-
sche Courant." Jarenlang heeft
hij bovendien in het zondags
blad van onze krant de medita
ties verzorgd, zodat wij met
enige trots mogen stellen dat
deze hoogleraar bij onze krant
dc ervaring opgedaan heeft die
hem in staat stelde als hoog
leraar tot de eenvoudigste men
sen zelfs te spreken.
Prof dr. K. Dijk
oog op de loekoi
kerkelijke weg
ujn in die weg gebleven
deze oproep uit vanuit
het ambt van de gelovigen. We
wilden alleen een conscientiekreel
laten horen en tot de kerken zeg
gen: Cverleg deze dingen eens.
Dat is toch zo kerkelijk moge
lijk."
Het getuigenis heeft bewezen
dat prof. Dijk wel met emeritaat
kan gaan. wel kerkelijke en an
dere functies kan neerleggen,
maar dat ihët kerkelijk leven
toch steeds weer aanklopt op de
deur van zijn moderne woning
in Driebergen. Twee jaar gele
den beschreef een redactielid
van onze krant hem als een ..le
gendarische figuur, tijdens zijn
leven is hij al een legende ge
worden." Daar is veel van waar.
maar toch ook weer niet. Hij
is te concreet om nu reeds een
legende te zijn, te concreet gaal
gaan:
ders opgeleverd,
geneigd",
consciéntiekrèet *e*Sen dat
kundige 1*1-
„We
zijn wel
•olgt hij. ,.tc
en die niet
hebben en we hunkeren
naar een Kuyper en een Bavinck,
maar laten we dan niet verge
ten dat wij andere mannen heb
ben met een andere taak. Wees
blij", voegt hij er met een
glimlach nog aan toe, „dat niet
In Iedere generatie mannen op
staan als Kuyper."
Prof. Dijk ontkent dat de door
snee prediking in de jaren twin
tig en dertig overtrokken obj>
Dat
Eenheid
Soms hebben we het idee dat de anglicanen
de roonis-katholiekcn nog willen overtreffen
in kerkelijke bizarriteit. De rooms-katholieken
sprenkelen auto's met heilig water, maar de
anglicaanse geestelijke William Shergold uit
Hacknev IVick in Londen, die een enthou
siaste motor „fan" is heeft een speciale dienst
belegd voor de berijders van de „monsters
van de weg".
Onder de kansel was een speciale ruimte
voor de motoren vrij gemaakt. We hopen dal
de berijders meer aan de dienst hebben gehad
dan de motoren, we zien tenminste niet welke
geestelijke steun deze instrumenten uit de
dienst hebben gepeurd. Of zouden de berijders
denken dat ze nu geen ongelukken meer zul
len maken nu hun instrumenten „gezegend"
zijn? Voor ons grenst dergelijke geestelijke
magie niet aan afgoderij, maar is zü een vorm
van moderne afgoderij.
Twee uur lang hebben we sa
men gesproken over de situatie
van nu. Het Ls duidelijk dat prof.
D(jk zich zorgen maakt. Er zijn
er geweest die eenvoudig die
zorgen hebben willen wegwissen
met de opmerking dat dat de
reactie was van een oud man
die terug verlangt naar het ver
leden. Maar wie zo denkt, kent
prof. Dijk niet. Hij Is niet be
zorgd, omdat het in het verleden
zoveel beter was, maar omdat
het in de toekomst zoveel beter
i die
n dc
die" veel In
tenser verlangt naar een werke
lijk geestelijk reveil In dc onze
Dat reveil, neet hij. zal niet ko
men door alle kerken op een
hoop te gooign. maar door «eer
het kruis van Christus. Zijn
met een ouderwets woord
borgtochtelljk werk te gaan be
grijpen en beleven. Daar ligt de
kern van de eenheid.
Voor we het weten zitten we
midden in een gesprek over de
oecumene, het mode onderwerp
van onze dagen. Prof. Dijk. het
is bekend, is geen voorstander
van de Wereldraad van Kerken.
zo bij sommigen, maar zeker
niet bij allen. En dan tollen de
namen over zijn lippen van de
mannen die in die jaren met
kracht het Woord van God ver
kondigden, on die door Gods
Geest gebruikt werden. En hij
citeert Johannes de Heer, die
bij hem in de kerk te Rijswijk
kwam en na een aantal zonda
gen verbaasd zei: ..Nu heb ik u
al zo vaak horen prediken en ik
heb nog nooit opzettelijk de uit
verkiezing horen roemen". En toen
volgde een gesprek over de uit
verkiezing waarin deze beide
grote mannen die ieder op hun
manier door God gebruikt wer
den elkaar als kinderen van God
vonden en leerden waarderen.
Als de generatie van de men
sen van middelbare leeftijd on-
kerkelij'ker is dan de oudere of
de jongere, sahrijft prof. Dijk
dat niet toe aan de prediking
van de jaren voor de wereldoor
log, maar aan de verwoestende
werking van die wereldoorlog op
de geesten.
Verantwoordelijkheid
Van de jeugd vraagt deze be
jaarde hoogleraar zich af of zij
wel verantwoordelijkheid kan en
wil dragen. In zijn dagen was
hij lang niet dc enige dertiger
die afgevaardigd werd naar de
synode. Dat komt niet veel
.meer voor. Komt het omdat de
jongeren van vandaag geen kans
krijgen? Prof. Dijk vindt wel
„v, v... dat tal van jongeren met allerlei
missdhien"Jwel problemen komen aankloppen die
Kat kwam
terug
I>» J. Maardingerbrook Ir Grijp*-
kerke, ilic naar dc gereformeerde
pastorie van Ermclo verhuisde,
april verhuilde de pastorie en
i Grijpskerke te arri-
hazing van die inwo-
pastoriebecMje wel
tijd die ook daarin een woordje
meespreekt. Het geldt eigenlijk
voor het gehele kerkelijk leven.
De mensen stellen de meest on
mogelijke vragen aan de synode.
Wilt u maar dit beslissen. En
wilt u maar dat beslissen. Waar
blijft dan de menselijke en per
soonlijke verantwoordelijkheid?
Maar toch klaagt prof. Dijk niet
over de jeugd. Zij doet de din
gen nu anders dan toen hij voor
zitter was van de Bond van Ge
reformeerde Jongelingsverenigin
gen of zelf nog op zo'n vereni
ging zat. De toon is lichter,
maar de levensovertuiging is
niet minder ernstig: we hebben nu
andere vormen nodig.
Maar hij wil ook geen kritiek
horen op de tijd van toen. Het
ging toen anders dan nu. omdat
bet anders moest. Kuyper en
Bavinck hadden ontzettend veel
onderwerpen aangesneden en wij,
zegt prof. Dijk reminiscerend.
behoorden tot de generatie die
over de dingen moest nadenken.
Maar ook wij verzaakten het
piëteitselement niet. maar het
droeg soms meer een verstande
lijk dan een gevoelsmatig karak
ter.
Massaliteit
In dc loop van ons gesprek
heeft de grote wijzer van dc
klok tweemaal zijn rondje ge
maakt. In dc keuken horen we
mevrouw Dijk bezig met de laat
ste toebereidselen aan de maal
tijd. En toch komt er nog even
een nieuw onderwerp ter sprake.
Voor prof. Dijk is het geen nieuvr
onderwerp. Al meer dan veertig
jaar lang heeft hy gewezen op het
grote gevaar van onze eeuw. het
gevaar van de massaliteit.
Er kan geen gemeenschap zijn
nis er twaalf tot veertien avond
maalstafels zijn achter elkaar.
Er kan geen gemeenschap zijn
in een kerk met duizend of meer
mensen. En de herinneringen
komen naar boven aan de jaren
die hij in Den Haag heeft door
gebracht als pastor, .Veertien uur
catechisatie gaf hij. Dertig be
zoeken ten minste legde hij per
weck af en altijd maar weer
had hij het gevoel, dat hij niet
klaar kwam. Sinds die tijd heeft
hij telkens weer de alarmklokken
geluid en de kerk opgeroepen lot
splitsing in kleinere gemeenten.
„Bouwt geen grote kathedralen"
heeft hij geroepen. ..Ga over tot
kerksplitsing, maar de wij'kgemeen-
ten klein. Waarom vindt de pink
stergemeente zoveel ingang, vraagt
hij, omdat wij zoveel kansen ge
mist hebben en omdat velen in
onze kerken de gemeenschap niet
meer beleven."
Een eerlijk bekent prof. Dijk
dat hij nu nog, op zijn oudere
leeftijd, soms jaloers kan zijn,
jaloers op de kleine gemeenten
En als hij er op zondag op uit
dienst dan kiest hij met voor-
liefde de kleine gemeenten.
Toen hij aandrong op splitsing
heeft men hem verweten dat hij
tegen Gods ordinantie in wilde
gaan omdat hij van de stad een
dorp wilde maken. Toen heeft
hij. wetend dat het een beetje
on de klank af was. die tekst
de Statenvertaling geciteerd
hij dat nauwelijks meer te doen.
De tijd ook al is het bijna te
laat heeft hem gelijk gege
ven. ook al is lang nog niet
ieder overtuigd en heeft lang nog
niet iedere Plaatselijke kerk de
consequenties getrokken.
Prof. Dijk conservatief? Het
wordt wel gezegd, door jongeren
die liem nauivclljks hebben ge
kend, en die dit alleen afleiden
uit zyn ernstige bezwaren tegen
dc wereldraad en tal van „oecu
menische bevliegingen" van heden.
Maar het is niet naar. Als we uaar
buis rijden en liet gesprek over
denken, weten wc dat hij niet de
man is om zich gebonden te voelen
aan het verleden. HU Is door zijn
geloof dc man die zich verbonden
weet met de toekomst. HU spreekt
soms anders dan sommigen. Maar
dat is niet omdat hU conservatief
is, maar omdat hU het oog gericht
wil blijven houden op de heerlyk-
heid Gods die gaat komen. Wee
de mens die zo cigentUds is, dat
hij die toekomst vergeet.
Mijn antwoord, door Billy
Graham. Uitgave La Rivièrc
en Voorhoeve, Zwolle.
Billy Graham is in de Verenig
de Staten meer dan een bekende
evangelist en radiospreker. Hij
is ook een „columnist", iemand
die regelmatig een artikel
schrijft voor dagbladen. Reeds
jarenlang publiceren meer dan
150 Amerikaanse kranten enkele
malen per week zijn rubriek
..My Answer" (mijn antwoord".
Hij beantwoordt daarin kort en
pittig alle mogelijke vragen die
hem worden voorgelegd. Vele
van deze antwoorden zijn nu ge
bundeld in hoofdstukken en in
boekvorm uitgegeven. Zo werd
welhaast een kleine (onvolledige)
practisch ethische encyclopedie
samengesteld, want de meeste
vragen houden zich bezig met
wat een christen mag en niet
mag. kan en niet kan doen. Het
zijn vragen die het huwelijk, de
verhouding van ouders tot kinde
ren cn omgekeerd van kinderen
tot ouders, die de arbeid van
mensen en véle andere onder
werpen betreffen. Er zijn vragen
bij van heel jonge mensen en
van ouden van dagen. En in
ieder antwoord staat Jezus Chris
tus en de boodschap van het
evangelie centraal. De vragen en
antwoorden zijn opmerkelijk goed
gerangschikt, zodat ieder hoofd
stuk een afzonderlijk geheel is
geworden.
Verrassende uitspraak tegen Salan een politieke daad
Enorm menselijk drama in Hongkong.
DF. uitspraak In het proces
tegen de Franse ex-generaal
Raoul Salan I» zowel voor Fran
sen als voor „buitenstaander*"
als oen verrassing gekomen.
Steeds was In dc afgelopen week
rekening gehouden met de mo
gelijkheid. dat ook Salan ter dood
zou worden veroordeeld, zulks
In verband met het doodvonnis,
dat over zijn „ondergeschikte",
de vroegere generaal Edmond
Jouhaud. was uitgesproken. Pre
sident De Gaulle zou dan in de
gelegenheid zijn geweest, een
gebaar te maken tegenover de
belde veroordeelden en de vele
wanhopige Europeanen In Alge-
speciale militaire
tribunaal ten aanzien van Salan
reeds de verzachtende omstan
digheden heeft laten gelden, wel
ke ook de Franse president In
zijn overwegingen had kunnen
betrekken. Ls er een situatie ont
staan. die zieh In het voordeel
van de OAS kan ontwikkelen.
Een van beide
geen teken
Met dit laatste kan men wel
licht instemmen. Het vonnis
duidt beslist niet op zwakheid.
Het getuigt zelfs van kracht als
men zich iets dergelijks meent
te kunnen veroorloven. Wel kan
men bezwaar maken tegen het
door het blad geconstateerde feit
van het „sussende gebaar" van
de zijde van het speciale mili
taire tribunaal. Een dergelijk ge
baar behoort naai onze mening
niet tot de competentie van de
onafhankelijke rechter. Deze
spreekt recht en mag recht
doende geen rekening houden
met de invloed, die zijn uit
spraak zal hebben in bepaalde
gebieden of groepen. Het is dus
een van beide: óf Le Figaro in
terpreteert de uitspraak van het
hof niet juist, óf het blad doet
dit wel en constateert dan. dat
de rechter een politieke daad
heeft verricht
Aansporing
Andere bladen vatten de uit
spraak op als een overwinning
voor de OAS. als een belediging
van de tegenstanders er van. De
socialistische Le Populaire
schreef, dat het vonnis
dat nu gebleken ls. dat De Gaul
le zich niet tegen de oproerma
kers wenst te verzetten. Wat dc
eerste conclusie betreft, gaat
het niet aan, van een overwin
ning voor de OAS te spreken.
dat het geval zou zijn geweest,
zouden er geen verzachtende om
standigheden hebben gegolden.
Voor het in koelen bloede uit de
weg ruimen van duizenden men
sen geldt geen pardon. Het von
nis zou zonder meer vernieti
gend zijn geweest. Nu liggen de
stukken anders: nu was er spra
ke van een menselijk drama,
van een groot militair leider,
die meende zich op die groot-
Als men nagaat, waar hetzelfde
hof Salan schuldig aan heeft be
vonden, dan valt het onmiddel
lijk op. dat deze conclusies ver
nietigend zijn voor de OAS en
haar activiteiten. Als Salan niet
meer zou zijn geweest dan een
zij het door op revanche be
luste kolonels misleide ben
deleider. zou bij woensdag on
herroepelijk ter dood zijn ver
oordeeld. Dat dit laatste niet
is gebeurd moet toch in dc eer
ste plaats worden toegeschre
ven aan dc indrukwekkende
staat van dienst van de gene
raal, die ongetwijfeld als een
van de belangrijkste verzach
tende omstandigheden is aange-
Anders
worden volgehouden, ais men de
uitspraak van het hof in zijn ge
heel lees:. Een andere zaak is.
dat de OAS desondanks het von
nis zal interpreteren als een
overwinning en als een vrijbrief
om in Algerije met groter
kracht dan voorheen voort te
gaan met het ..opruimen" van
alles, wat haar in de weg staat
bij haar streven. Algerije Frans
te doen blijven. De rechtspreken
de instanties kan men daarvan
geen verwijt maken. Niet de OAS
stond in Parijs terecht. Wanneer
Onwaar
De opmerking van ITIumanité
dat de uitspraak betekent, dat
De Gaulle zich niet tegen dc op
roermakers wenst te verzetten,
zal ook door de lezers van dit
communistische blad met een
behoorlijke hoeveelheid zout
worden genomen. Uit latere
verklaringen Is wel gebleken,
dat met name De Gaulle deze
uitspraak die hij ten volle zal
respecteren heeft betreurd.
Het rechtsgevoel van vele Fran
sen cn niet te vergeten vrijwel
alle Algerijnse mohammedanen
vroeg om de hoogste straf voor
Salan. Bij verstek was deze al
een keer ter dood veroordeeld.
En sinds deze veroordeling heb
ben zich pas de wandaden In
Algerije voorgedaan, die onder
de hoogste verantwoordelijkheid
van Salan werden bedreven.
Daarom was het nieuws van het
vonnis van woensdag ook niet.
dat Salan tot levenslange gevan
genisstraf was veroordeeld,
maar dat niet de doodstraf over
hem was uitgesproken. De gro
te verrassing, die deze uitspraak
overal veroorzaakte, spreekt in
dit verband dan ook boekdelen.
Geen show
De Gaulle verantwoordelijk tc
stellen voor dit milde vonnis zou
tevens inhouden, dat het proces
tegen Salan slechts show zou
zijn geweest, omdat de uit
spraak dan al van tevoren vast
tou hebben gestaan. We kunnen
cn mogen dit niet aannemen.
President De Gaulle had geen
enkele reden om zo hij dit
al gewild zou hebben de rech
terlijke macht te beïnvloeden.
Met de ter dood veroordeling
van zowel Jouhaud als Salan
zou het laatste woord nog niet
gesproken zijn geweest. Dat laat
ste woord had de president zelf
die eventueel los van de uit
spraak van dc rechter bei
de doodvonnissen (mede om be
langrijke politieke redenen' in
levenslange gevangenisstraf zou
kunnen veranderen.
Hel ware in de bijzonder
moeilijke omstandigheden van 't
ogenblik beter gew?est. als het
speciale militaire tribunaal dc
door dc meerderheid van zijn
(negen) leden aangevoerde ver
zachtende omstandigheden niet
zo zwaar had laten wrgcii cn
dat het aan de president als bo
ven dc partijen staande politie
ke figuur zou hebben over
gelaten. alle bezwarende en ver
zachtende omstandigheden tegen
elkaar af te wegen. Wijziging
van doodvonnissen in de vorm
van gratieverleningen door het
staatshoofd zou mede in ver
band met het over Jouhaud uit
gesproken doodvonnis meer
tot bevrediging van het rechts
gevoel hebben bijgedragen dan
thans het geval Is.
Mohammedanen
Men dient zich voorts af te
vragen, wat de Algerijnse be
volking. die in de afgelopen
maanden ondanks de wapen
stilstand zwaar door de ter
reur van de OAS werd getroffen,
over deze uitspraak denkt. Ook
al kan men weten, dat het be
paald niet de bedoeling van
het hof kan zijn geweest, het
vonnis wordt door de mohamme
danen als een slag in hun ge
zicht ervaren. Ook om die reden
is het betreurenswaardig, dat dc
meerderheid van het militaire
tribunaal de verzachtende om
standigheden zo zwaar heeft la
ten wegen tegenover de enorme
verantwoordelijkheid, die Salan
droeg als onbetwist leider van
(Je terreurbende. die OAS heet.
Ook hel feit. dat bedoelde ver
zachtende omstandigheden net
bij dc naam worden genoemd,
maakt het moeilijk, volledig be
grip te hebben voor dc motie
ven. die tenslotte bij het vast
stellen van dc uitspraak de
doorslag heblen gegeven. We
kunnen ons niet voorstellen, dat
de dreigbrieven van dc OAS be
palend zijn geweest voor de
houding van het merendeel der
leden van het tribunaal. Er
moeten dus zeer persoonlijke in
zichten en gevoelens aan ten
grondslag liggen. Welke dal zijn,
laten we in het midden. Een
conclusie ligt echter voor de
hand.
Hongkong
Evi
tullen
bij het menselijke drama aan de
grens tussen communistisch Chi
na cn de Britse kroonkolonie
Hongkong. De mensen op de fo
to in deze rubriek behoren tot
de slachtoffers. De man was al
enige jaren geleden uit China
gevlucht en werkte en woonde
in Hongkong. Enkele dagen ge
leden ontdekte hij tussen dc
nieuwe stromen vluchtelingen
uit China zijn vrouw en kind.
Die konden de grens met Hong
kong bereiken omdat de Chine
se communisten de vluchtelin
gen rustig laten gaan. Maar de
Engelse autoriteiten willen nie
mand meer toelaten en zijn tot
sluiting van de grens overge
gaan. omdat de kleine kroonko
lonie er geen mens meer bij
En zo moet de man. die na
jan?n zijn vrouw cn kind weer
ziet. kiezen: met vrouw cn kind
teruggaan naar China (wat hem
heel duur kan komen te staan)
of vrouw en kind alleen naar
China te laten terugkeren en
zelf in Hongkong te blijven.
Voor deze men»?n en vele dui
zenden anderen is het te hopen,
dat er een andere oplossing mo
gelijk is dan die van een onver
biddelijk terugsturen. En dat
die niet lang uitblijft.
Gissen
Intussen wordt er gegist naar
cK. —.li van de maatregelen der
Chinese communisten. Joseph
Alsop ziet de niet te stuiten uit
tocht van dc hongerige Chinezen
als een teken van zwakte van
het communistische regiem en
brengt deze exodus in verband
met de situatie in Laos. Die
zou niet zo hopeloos zijn. als ve
len wel gedacht hebben en nog
denken. Voorts acht hij het mo
gelijk. dat de communisten
Honkong en andere delen van
de vrije wereld willen laten op
draaien voor het voeden van ve
le hongerige Chinezen.
Er kunnen echter ook nog
enkele andere motieven in het
spel zijn. zoals: 1. een poging
dc Chinezen duidelijk tc maken,
uat viuc-htcn naar Hongkong of
het Portugese Marao geen zin
heeft ?n op die wijze deze men
sen nog meer te ontmoedigen;
en 2. stemming tc kweken te
gen de Britten iu Hongkong en
(In verband niet het Chinees
Indische grensconflict) India ci?n
koekje van zijn eigen Goa-deeg
te geven door de Britse kroon
kolonie tc overmeesteren. De
toekomst zal het leren.
