De „tirannie van het v.h.m.o"
De forumleden zijn:
VRAGEN AAN FORUM
Waarom toelatingsexamens nodig?
Eindexamensiof spreiden
Géén tijd voor „de rest"
REEDS nu klopt vele jonge mensen het hart in de keel,
als ze eraan denken dat ze straks „onder het mes"
zullen moeten: de examentijd staat immers weer voor de
deur. In het onderstaande gesprek hebben we de examens
van het voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs
eens onder de loep willen nemen, zowel de toelatings
examens,
sommigen zich wel eens afvragen of bij het toelaten tot het 1
die nu wel nodig zijn, als de eindexamens, waarvan de
veel gehoorde klacht is „dat je over zoveel stof in zo
korte tijd alles moet kunnen spuien".
Kan het allemaal niet wat prettiger geregeld worden
zonder overigens tekort te doen aan de eisen die zowel
het v.h.m.o. gesteld worden? Dat is eigenlijk de hoofd
vraag waar in dit forumgesprek alles om draait.
Vier allerminst conservatieve deskundigen hebben naar
onze mening een belangwekkende discussie opgebouwd,
waarin ideeën voorkomen die het overwegen in wijder
kring meer dan waard zijn. Want dat er het nodige moet
veranderen, staat wel vast.
DR. P. J. SOMERS (1920) te Nijmegen, studeerde wi#- en natuurkunde te Utrecht
in Melk vak hij in 1954 promoveerde. Hij is leraar natuurkunde aan 't Gymnasium
en de H.B.S. %an het Canisius College te Nijmegen en is sedert enkele jaren ook
als docent aan een avondlyceum aldaar verbonden. Dr. Somers is bovendien van 1958
af Mctenschappelijk ambtenaar aan de medische farultrit der R.K. Universiteit te
Nijmegen. In diverse artikelen in vakbladen heeft hij het pleit gevoerd voor ver
eenvoudiging der examens bij het V.H.M.O.
DR. D. BARENDS (1901) te Haarlem, studeerde klassieke letteren te Utreebt
en verbleef bijna acht jaar in actieve dienst als vlieger bij land- en seemacht,
o.a. in Ned. Indië. Daarna volgden zeven jaar leraar- en conrectorschap te Bandoeng.
Na de oorlog gerepatrieerd aanvaardde hij het rectoraat van het Chr. Lyceum te Goes.
Sinds 1960 is dr. 1.trends lector van het Eerste Chr. Lyceum te Haarlem. Dr. Barends
is voorzitter van de Ver. van Leraren bij het Chr. V.H.M.O. en van de Contactgroep
voorEuropese Voorlichting in het Nederlandse Onderwijs; ook is hij lid van de
Raad van Leraren.
DR. G. STELLINGA (1915) te Rotterdam, was aanvankelijk werkzaam bij het
lager onderwijs om vervolgens het V.H.M.O. als docent te gaan dienen: leraar
Rijks H.B.S. te Warffum, Appingedam, Groningen, alsmede Heymanslyceum en
Avondlyceum in de Groningse hoofdstad. Dr. Sleilinga is thans rector van het
Avondlyceum te Rotterdam; bekleedt het voorzitterschap san de Vereniging van
Avondlycea in Nederland er is o.m. lid van de Staatsexamrneommissir H.B.S. Evenals
dr. Somers publiceerde dr. Sleilinga artikelen over de examenprohleuiatiek bij
het V.H.M.O.
DR. JOS. P. CHR. DE BOER (1897) te 's-Gravenhage. begon zijn loopbaan bij
hel lager onderwijs, werd vervolgens leraar bij het V.H.M.O. en was van 1929 tot
1947 rector van het Rooms Katholiek Mcisjeslyceum te 's-Gravenhage. Sindsdien is
hij inspecteur va.i het Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs te Rotterdam.
J. D. TROOSTHEIDE, chef-redacteur van de Kwartetbladen, was voorzitter
van dit forum.
Dr. P. J. Somers, Nijmegen.
Dr. D. Barends, Haarlem.
Dr. G. Sleilinga, Rotterdam.
r procent moet afwijzen. Wat oogpunt het aantrekkelijkst voorkomt'
VOORZITTER: Ieder kind, dat naar kan komen omdat die juist vaak blij- tig of r
de middelbare school gaat zal toela- ken te sukkelen met het woordbeeld, betekent dit? Dat de lagere school wèl Én dit >m c
tmgsexamen moeten doen, een gebeu- dan komen zejteevast met een onvol- kan selecteren voor het gymnasium zal ook onder
voor de H.B.S. Ik dacht dat geschetste betere omstandigheden al-
het tweeslachtige karakter tijd voor ons bij het vhmo moeilijk
het advies, dat de hoofdon- tegenover hebben gesteld, deze
derwijzer van de examinandus over deren daar niets aan, omdat die een-
dit kind geeft, dan gaat het ook nog voudig niet worden gehonoreerd.
..op" voor mondeling, nietwaar. VOORZITTER: Maar op het toela-
DE BOER: Het mondeling moet in tingsexamen gaat het toch óók speci-
zelfs 1
geval volgen; het
plicht.
VOORZITTER: Kijk
Nu vragen vele ouders
ook wel leerkrachten zich af of
dat dicteetjt
DE BOER: Het wordt er inderdaad
aan. misschien te sterk in betrokken; ik
misschien vind dit dan ook een weinig zeggende
proef. Nogmaals: niemand is volko-
van de H.H.S.: maatschappijschool èn blijven vast te stellen of een leerling moeten bovendien
voorbereidend hoger ondewvijs. Als dit op een bepaald schooltype kans van
"""M J4 1 1 slagen heeft, ja dan neen. Er zitten
zo verschrikkelijk veel kanten aan.
STELLINGA: Ben ik volkomen met
u eens. Want hoe vaak zien we bijv.
niet dat een leerling het in de eerste
klassen van gym of H.B.S. goed doet,
toelatingsexamen eigenlijk wel nodig men tevreden met het toelatingsexa-
is en of de middelbare school bijv. men in de vorm die we nu kennen,
niet alleen zou kunnen varen op het vandaar dat er bij l.o.
probleem wordt opgelost, zullen
n.m.m. van heel wat moeilijkheden af
zijn....
VOORZITTER: U verwacht het in de
ze van de Mammoetwet?
SOMERS: Inderdaad er valt mis
schien heel wat op aan te merken,
maar hier ligt het belangrijke zwaar
tepunt ervan naar mijn mening: in de
splitsing van de H.B.S. in twee school
typen. Kijk, dan kunnen
Dr. Jos. P. Chr. de Boer, Den Haag.
gen doorgaans wat méér krediet bij
overgang gegeven kan worden dan een
meisje. Meisjes geven zich veel meer,
ook wat ijver betreft, jongens plegen
het nogal eens wat gemakkelijker op
te nemen, terwijl ze in feite deftig
gezegd een grotere wetenschappe
lijke reserve blijken te bezitten.
iii>ci. HUW DE BOER: Inderdaad. Vergeet
daargelaten"—"'het daarbij ook niet, dat meisjes in de la-
door de heer Somers gere klassen geestelijk twee jaar ou
der zijn dan jongens....
VOORZITTER: We dwalen af en
loeten bovendien naar de vraag over
de eindexamens toe. De meesten van
u zijn, als ik het goed begrepen heb,
vóór toelatingsexamens, maar dan in
..geamendeerde" vorm?
DE BOER: Ik geloof dat we zoals
we hier zitten liever zouden spreken
toelatingsonderzoek, dat liefst ge-
1. is liet toeiuiinysexamen vuur middelbare scholen
noodzakelijk f zou men bijv. bij het beslissen
over toelating niet uitsluitend ar kunnen gaan
op het getuigenis over leerlingen van hun school
hoofd
2. Als hoofdbezwaren tegen eindexamens v.h.m.o.
worden vaak opgesomd (a) de psychische druk
examenvreesdie op de kandidaten wordt uitge
oefend omdat over een zeer omvangrijke stof in
een zeer kort tijdsbestek gevraagd kan worden,
waardoor bovendien (b) het element „pech" of
„geluk" hebben grote kansen krijgt.
Aangenomen dat eindexamens v.h.m.o. nood
zakelijk zijn, welke wijzigingen in de examen
procedure zouden moeten worden doorgevoerd
om genoemde bezwaren zoveel mogelijk te
ondervangen
i hij in dc hogere klassen dreigt spreid wordt t
- de Ujke periode i
kompas van de schoolhoofden,
toch hun gefundeerde oordeel
betrokken leerlingen hebben.
DE BOER: Om te beginnen het vol- dressuur", zoals aardrijkskunde en ge- leerlingen die naderhand dokter, Tnge-
gende. Een toelatingsexamen is niet schiedenis uit het toelatingsexamen
altijd vereist; op het gymnasium kun- moeten worden geschrapt, terwijl wc
nen leerlingen zonder meer aangeno- met een verbeterd examen voor taal
men worden omdat de wet hierover en rekenen waarschijnlijk veel betere
niets bepaalt. Typerend is evenwel, waarborgen bij de toelating zouden
dat men daar het toelatingsexamen kunnen krijgen.
als het dan op vertalen derzoek.
ook werkelijk geschikt is 1
dit
die tig gezocht wordt om hierin verbete- gesteld worden en komen we ook te- aank°mL dan komen de moeilijkheden VOORZITTER: Mag een andere ge-
meestal tóch toepast. U weet wellicht, STELLINGA: Ik
dat tussen 1920 en 1928 de toelatings- willen gaan door
examens afgeschaft zijn geweest... kinderen, zolang e
Maar daar kwam men al vrij gauw verbinding l.o.
i terug, vooral omdat juist de lage-
ring te brengen. Zo zullen n.m.m. de recht bij de selectie van de lagere °mdat hij het inzicht hiervoor mist. volgtrekking zijn dat er ondanks dit
vakken met een typische „geheugen- schoolkant uit. Dus een splitsing in Umf>ekeerd zie je het ook: de gram- alles nooit een zekerheid bestaat dat
J-igen die naderhand dokter, inge- matl." .wordt in de eerste klassen het met
etc. zullen worden èn in leerlin- ..opgenomen maar is die
gen die later in het zakenleven zullen bar"ére aphter de rug, dan blijkt het
terechtkomen. Juist heel 8°ed *e S88"-
BARENDS: Zal men dan ook inder- BARENDS: Daarom is het zo nodig,
daad de leerlingen altijd in de voor dat men bij de leerlingen niet werkt
hen juiste richting van onderwijs doen op grond van cijfers alleen; zc moeten
toch verder belanden? Je zult toch altijd houden van allerlei kanten worden bekeken.
leerling ook tijdens de
bij het v.h.m.o. goed zal gaan?
SOMERS: Dat hangt heel sterk i
de ontwikkelingsjaren van de leerling jaar krijgt de vijfde klas gymnasium DE BOER: Ik vind het griezelig om
af en de vierde H.B.S. gelegenheid eind- ook maar het geringste deel van het
DE BOER: Precies: we hebben nog ^xamc" Frans- .Duits en Engels te toelatingsrecht hoger onderwijs, dat
UUK Frans, Duits
moeten niet te maken met machines. Zo heb doen- Dit acht ik een ordelijk sys- nu in handen
dg z g „laatbloeiers". Behoor- j^?1" Misschien dat het ook met Ne- de universiteit over te dragen.
nog geen
,o. is. uitsluitend
gunstig advies
toe te laten oa
i scholen het graag weer ingevoerd van het hoofd der lagere school,
zagen lang de rector of directeur tenminste
VOORZITTER: Waarom? dit gunstig advies wil aanvaarden....
DE BOER: Ik had sterk de indruk zoals het gymnasium Erasmianum in
dat de hoofden van lagere scholen hun Rotterdam op initiatief van dr. Hoek
de ouders-zèlf uit maatschappelijk loof ik persoonlijk, dat
s" te maken gehad?
verantwoordelijkheid, als ze moesten
zeggen: Dit kind is niet geschikt
het middelbaar onderwijs"
eventuele boze ouders), te
enige jaren doet.
BARENDS: Praat u niet te veel
denk aan uit de grote stad waar je
raar acht- oudere, rijpere hoofden hebt en boven-
dien een middelbare school met slechts
STELLINGA: Toch is het merkwaar- lagere scholen te maken heeft?
dig dat het percentage zittenblijvers Maar, op het platteland betrekt een
VOORZITTER: Laten we nu de eind- taal altijd
examens van de middelbare school woord te vinden. Dat kan nuttig
eens in beschouwing nemen. Een het Nederlands zijn, maar niet
vraag: is het juist wat vele ouders het voortschrijden in de kennis
stellen, dat het huidige eindexamen de vreemde taal... Bovendien
door de omvangrijke stof
voorstel graag aanvaarden. Alleen, van het toelatingsrecht aan de univer-
net zou ook gescheiden kunnen gebeu- siteit? Ik zou het heel begrijpelijk vin-
ren met die talen. Dus het voorlaatste den als de universiteit gaat zeggen:
^v' F!r?n-t en Enlre j €,n h,et vo,!" als ic in deze richting gaat studeren, dan
gende Ja8r Duits en Nederlands. Ik moet je in elk geval bewezen hebben
dat de Mammoetwet deze moge- dat je op je eindexamen de daarvoor
trnnr. afwijkende examen- in aanmerking komende vakken be-
1 mavoscholen heerst. Nietwaar: als je nu Nederlands
wjjt gaan studeren, dan kan dat ook al
maarkeen 4 op de eindlijst. Als
waard zou zijn als de Mammoetwet
te dwingen het juiste ma willen uitreiken en degenen die in ook andere scholen de gelegenheid gaf die toch niet' vaak
lijkheid
regeling stelt
(mavo: meer algemeen vormend
derwijs). Maar niet voor andere,c ee,
ten scholen, terwijl het toch de moeite Je je einddiploma maar hebt..
Dg gQgR; Dat 7i-n m0geijjy,etien
op de middelbare school, alsmede het streeklyceum zijn leerlingen
percentage geslaagden voor het eind- meer dan tien scholen, die meestal door
examen, dat voortkwam uit die perio- piepjonge hoofden geleid worden, van
de zonder toelatingsexamen niet veel wie ik uit ervaring weet dat zc de --
wijzigde vergeleken met de overeen- meest tragische vergissingen bij hun vraagd kan worden het element
komstige categorie jongelui, die zich beoordeling kunnen begaan. En ..geluk" en „pech" hebben wel erg op
hadden te onderwerpen ar- J- '--1- "1" J'
tingsprocedure-mèt-examen
DE BOER: Precies... ei
dat hele toelatingsexamen
punt gebleven waar me
„uit" is. Anderzijds mag men
dat die twee ..zeven": de zeef
hoofdonderwijzer èn de zeef van
toelatingsexamen, een aanzienlijk aa
tal leerlingen van al te ambitieu:
ouders een hoop ellende besparen, or.. -...
dat namelijk die leerlingen terecht het platteland (Warffum, Appingedamj zijn bijzonder onmenselijke,
eerste instantie
oor den voldeden de gelegenheid willen
van ven mondeling herexamen te doen,
ik doch alleen als dc rapportcijfers in de
dat laatste jaar óók altijd
de voorwaar- andere systemen dan het bestaan- Maar dit r
zullen komen,
i daargelaten: het gehele
de toela- dan: als de rector meent niet op het de voorgrond' stelt en dat de psychi-
oordeel van een hoofd te kunnen bou- sche druk, de examenvrees die dit ge-
daarom is wen, of als om een ander geval te beuren op de kandidaten legt voor
en vraag- noemen een hoofd zich voor het sommigen zó groot is dat ze eenvou-
nog niet eerst meldf Wat wilt u dan doen? dig bijna geen examen kunnen doen?
stellen STELLINGA: In alle twijfelgevallen DE BOER: Ik geloof, dat die be
at h»t ui—groot behoeft te zijn. die vakken ook nog eens
verder willen gaan en willen opmer- loop
■ken dat het mondeling examen in het voldoende zijn geweest
werfen'' "al "^pcrkl kun. Dezelfde procedure des. zoals die nu
SOMERS: Dat ben ik volkomen met wordt toeWS'wïSr
«*5885 d"éndeV°sre?wtees!,ee„,,eSete
wijst eveneens onvoldoende
JtEerBSE^anWk£nee£ Sog^lan "illes Al®"06 Vraa^"1 Kme®httvolgende "IE
,n de oVkoiS De^amm"»,^
*°£1S, U ;veet..een grondwet dan overwegende bezwaren te«n be-
armslag VIJS ««ft principieel staan als eSnvoudfg dir de SSecUti
bepaald werd in welke school of groep
van scholen in bepaalde jaren bepaal
de vakken niet aoavomi».i
eindexamen in 7 of 8* vakken geëxami
neerd is en alles voldoende heeft, al
de vakken niet geëxamineerd worden
V-— -~ WO oaarin ee'd""
;arnen zou SOMERS: Anderzijds zou ik nog de-
lijk dienenTzhrJof ^:,™gel?kheid "ij de eindexamens
r tegen hebben.
SOMERS: Ik evenmin.
DE BOER: Van twee kwaden zal
worden afgehouden
onderwijs, waarvóór
geschikt zijn.
door mij
geeft mij de indruk dat
feite niet den kunnen doen. De zo ei
mgenoemde rector gymnasii
STELLINGA: De moeilijkheid is al- wijze zeer tevreden. Bezwaren als
leen bij zo'n uitspraak, dat deze niet door u genoemd, ondervond hij, voor
kan worden bewezen. In ieder geval is zover mij bekend, niet.
zeker, dat een negatief oordeel van BARENDS: Het overtuigt me niet
een hoofdonderwijzer nog niet altijd erg. Trouwens ik zie nog meer nade-
doorslaggevend behoeft te zijn. Er zijn len als u het toelatingsexamen, gene-
tenminste gevallen bekend, dat door raai genomen, wilt afschaffen. Name-
het hoofd der school onbekwaam v.-
Herexamen zou dus alïeen""moge-
SWSS-25 v„'f. S fFiis
het nodig acht, dan is de ideale vorm er-
te verwezenlijken zonder een
doende verdient. En dan
klaarde leerlingen de middelbare
school zonder doublures doorliepen en
vlot hun eindexamen deden en omge
keerd dat kinderen met een goed tes
timonium van de school al in de eer
ste klas mislukten... Weet u: ik geloof
dat de overgang van het lagere-school-
klimaat naar het middelbare-schoolkli
maat
laat het gymnasium hier examen af- zorgdheid niet
het leggen. Want on-ze ex
Lan- BARENDS: Maar dat leidt toch tot die er ongetwijfeld
!?rvaartijke discriminatie? niet zo onmenselijk. Zie eens naar het lijk wel ondersche'id maken"tussen" de
STELLINGA: Mijn ervaring, ook op buitenland: enerzijds Frankrijk met verschillende vakken. Bij de moderne
H^Ugggg a—-•—zijn bijzonder onmenselijke, anonieme talen is het hoogst belangrijk dat de ze'eTTuiit'daV er een
baccalaureat, dat eigenlijk geen eind- leerling niet alleen gekeurd wordt op bij zit, die inderdaad riJ £de
examen middelbare school is als wel zijn verstaan van deze talen via de contro eren of bijv dieï 6^ «Sc
,n toelatingsexamen voor de univer- vertaling, maar ook op zijn vaardig- waard is J 6 Ook een 6
A arifndi! hve„'„d,'3a?eiaSa?"eke?s LS "„'.K W.E'.J 5?
vay da d.recWuc „.nbet op z.jn schriftelijk een 7 of 8 heeft dat uj goed zijn. au'aeJ,,lt ontdekken sche faculteit wordt geaccepteerd, ten- ven die mutrSr,?^^^SÏl.he>>be?
;f^MT2i.'ï5!fWg wts.cn we
worden in bepaalde kringen
lY?Fr...onderwijs- Ik bedoel, dat de van i
aet hoger onderwij» en^niet het diplo- leraren waarover we
de mi
Nu gc-
het aanbod
dan niet opmerkelijk groter worden,
waardoor een nog ongunstiger situatie
ontstaat dan we nu al kennen? Zal men
op die manier niet de gedachte wekken:
„Jongens, komt maar binnen bij het
en we zien wel hoe het af- derdaad uitstrekt over eer
Dit betekent dan nog méér mis- stof. Er zit ook heus wel
- de eerste schooljaren, hardheid in van de krachtproef. Maar
SOMERS omdat zo'n leerling dan BARENDS: Jawel,
i monde-
Wel v?H SS we' in sla!' ,?«i bët Jin«. 5™ gesprek, geef! 'ni'c'r "mol;."
m^n.d®liL"?-.^en.egoed /'ëhiur te slaan, hjkheden iemand te leren kennen, en
worden toegelaten. Nu n
dat ons examen daar tussenii
Onmenselijk? Bepaald niet. W
zwaar: het is een examen dat zich
derdaad uitstrekt over een vrij grote
loopt?" Dit betekent dan nog méér mis- stof. Er zit ook heus wel een zekere toch wei de" néürinff ^he^VaaV/hif hÜ! berf
lukkingen in de eerste schooljaren, hardheid in van de krachtproef. Maar i4?hn^) nfet melr of on^oT op
het al of niet meekomen En dat bij het huidige grote leraren- is die hardheid onmenselijk als men joende in het <nrpkg>n t® waardering van "aö'il",ue U1J ee" cijier-
leerling op de middelbare tekort. weet da. de kandidaat etr.ks aan de jqmgttd. "«jUnf. over j.£„''Jf&ett ^tEh - St tiS!*
toch al
examen niet heeft gehaald maar voor hoeft maar te zien hoeVeel tSVeraitS
*5.?. '"i Komen en hoeveel vakken
de toekomst zullen we het mët
itrekk»"
voor dat zo'n kandidaat het ene ^.redden,
bqv. de helft v
- --- de loop der jaren ?aar biJv. de helft van hêTaantai vak- Maar mijn grote bezwaar is en tv
of„°.?y?I- ^arL^he,TOl°ni?e,kA7BoYendie?: de K-hiJ een cijfer- Jf^«bij vooral aan de mlddelgrÜ
school een belangrijke factor geacht STELLINGA: Ik bedoel helemaal
kracht moet jp- mineerd wordt".
i„hde'd,0,nder;»!k S etSiS.0:
worden. Daarom.hoop ik dat na niet te.zeggenï.K^t ™rb™en. brengen, namriijkala hij DE boIr™' Dat gevaar is inder. STwCISrSïïSk D?^?rliSr S SgfaSgüSgL L?-.j^'« f
nij daad njet denkbeeldig. Maar aan de men? e dan wel hii vnnri»,.. ji- ,iai lee tussen Jz ™aerr°®*
aanneming van dc Mammoetwet de halve leraar Nederlands
door minister Cals voorgestane „brug- ceum ben ik rector aan
Voor toelating tot dit avond-
onderwerpen
tentamina.
aat
klas" «na die doorlopen te hebben 0
wordt bepaald welke soort van m.o. de lyceum bestaat geen enkel wettelijk
leerling verder zal gaan volgen voorschrift. geen toelatingsexamen;
Red.) verbonden zal kunnen worden in daar laat ik leerlingen toe na een per-
ieder geval met de zesde en misschien soonlijk gesprek en na inlichtingen in-
zelfs ook met de vijfde klas van de la- gewonnen te hebben. Er is hier be-
gere school. paald geen kwestie van „loopt maar
BARENDS: Ziet u die verbinding als binnen". Een toelatingsexamen wordt voordeel
Er lse™K«eeeènVzeke?! hartËêid no' Pf" vak voor het eln<lc*«men aa" coUega ïie ;"en; o
°%ORZI^T« het eindexa-
een tweejarig soort niemandsland?
STELLINGA: Bepaald niet. alleen
als een logischer verbinding tussen la
gere en middelbare school, waardoor
aanpassingsmoeilijkheden zoveel moge
lijk worden voorkomen.
BARENDS Heeft u al praktijk op
gedaan met deze verbinding?
hogere klas afgeno
men. ais er twijfel bestaat.
DE BOER: Maar is dat idee van u,
meneer Stellinga, onder de huidige
verhoudingen uitvoerbaar1 Neen, want
er bestaat geen hiërarchieke verhou
ding tussen een rector-directeur en het de uitslag.
stof. Maar ik geef onmiddellijk toe _vr"*if?c a,t1^ af schriftelijk
ZïÜ&ut*1* zij een, centraal g*eie7d een jaar zoü zijn. Als
de eindexamcnproce- hng examen En° au OD<le" jar5? uitstrekt zou ik daar tUd T
nu kennen niet war- lüir cxamen Ln dan komt dit exa- verscheidene bezwaren tegen hebben dere docent ken» mrcr heeft. Ie-
kan duren, bezwaren kleven t.o v. de den ondervangen als er een schriftc- ook°w<at*^ènuwi^«^lnI^er,lfgta h-SJ5£*LINGA: «Heen dat maar vallen uit en de lerar^/wordê^ 1C^en
kandidaten en t o v de juistheid van H^k eindexamen komt voor alle vak- Vau de normale nfnefw??ke 1 7" ^f.reikbaar wu z^jn. dan als compro- logeerd door de moeiliifchede!i
ken Mb «eet is er nn een MnUI M"' hter bo- e.ndexnmen d» aTSSS? V» he'
betreffende het J of niet bévort^^
l kunM - ---eten nan "beSSkeü™^ „H"!
r.«en ze leerlingen met die voor hen zware Want >o JE Mtaf.1
recht op. °°k veel verder komen. «n b'J het v.h.m o dan i der7
vergis- DE BOER: Ik ben het ermee eens d.,eJ10 «"t 15 pet vën de lecitaïn^T
terlijke al' de geldigheidsduur van die cijfers elnde.\amen doen terwiii «li
de<e over vl) elkaar M
lagere school, die zijn
STELLINGA: Neen, alleen mijn per- leerlingen opgeeft
soonlijke ervaring als onderwijzer o a. rector of directeur ontbreekt het posi-
ïn de vijfde en zesde klassen van de tteve recht om een oordeel van een
lagere school en als leraar in de eer- hoofd zo maar naast zich neer te leg-
ste klas m.o hebben mij ertoe genoopt gen. En hoe een discriminatie toe te
te zeggen: Hier moet iets met de aan- passen tussen lagere scholen waarvan
passing van de leerling aan de hand de kandidaten louter op ..verklaring"
zijn. Want hoe is het anders verklaar- worden toegelaten en andere waarvan
baar. dat goede leerlingen uit de zes- de „verklaring" niet erkend zou wor
de klas van goede lagere scholen in de den. Dat kan eenvoudig niet.
eerste klas m.o. moeite met de leer- STELLINGA: Maar is hier nu wel
stof kunnen hebben, ja zelfs grandioos sprake van het al of niet aanwezig zijn
kunnen mislukken1 van een positief recht? Ligt de zaak
DE BOER: Ik geloof dat dit komt niet eenvoudig zo deze gang van za-
omdat de lagere school over het alge- ken is bovendien al praktijk bij enkele
meen te weinig variatie biedt, zich te- gymnasia Als de rector leerlin-
veel baseert op de middelmatigen en gen van een bepaalde lagere school toe-
daardoor te weinig rekening houdt of laat zonder examen en het blijkt dat
begaafde leer- die leerlingen het na toelating niet
VOORZITTER: En
zwaren te ondervangen
DE BOER: Dc heb wel eens voor-
«llitanmeMM»»» .Ue vakken bij het'.chrlfteÜjk voldoen
>U". I" dient ook teen m„n.
worden afgenomen. Ik
centraal geregeld
voorlaatste ja
zouden die he. vakken dal tecombtoeerd schriftelijk Ie' kTThJSfT.,?? J"r ''Jn ^"jien mee bereiken dal er voor be- meebrenët" De.Jv.
e»_monde,tol „oril ^.mlnee^ en JJ33S SS» Wn'eï eeX ^'hef fiïS
ians geldende praktijk, voor de leer- van hun 'diploma zijn: na vier. in S ?et zc voenn-
ng een grote opluchting betekenen. plaats van na vijf jaar al eindexamen M êSS; vergaderingen preside-
»«I aan- H-B^bijj^rteek?.
Het deling ,„n
namelijk mogelijk zijn dit. bij denk dan
centverschuivbig van de schriftelijk
een kleine
te behandelen leerstof, te doen,
bij dan leerlingen, die een onvoldoen
de blijken te halen de gelegenheid krij
gen zich een jaar later te herstellen.
aan het examen doen In
in bet laatste leerjaar
gedachtengang" VOORZITTER: Maar hl het op een lor 2f Xe'cTL'r"^.^
tp restrirti® u„l. normale dagschool met ziin klacciVol® a•ni*Ke
kin houden
lingen. die de gelegenheid zouden
ten krijgen zich tc oefenen in wat
moeilijker stof dan die welke de mid
delmatigen wordt voorgezet. Ik zou zo
graag gevarieerd onderwijs in de vijf
de en zesde klas willen zien, dat aan
gepast was aan één, twee. drie groe-
Tk d<
étappe.' m
aanzienlijke hoeveelheid werk kan be
sparen. Op deze manier komt dan
voor de examinandus «-eer tijd vrij
zich meer In andere vakken te ver
diepen. Met dit voorstel zullen de mees
te inspecteurs wel akkoord kunnen
gaan en ook wel een aantal directeu
ren. Maar... het zal ook veel verzet
ontmoeten...
crk. Bij het corrlgcr
centraal geregeld schriftelijk
In leder geval een
waardoor meer
r dc dag komt, om
werk krijg je da
„glijdende schaal'
en minder goed vo
dat er immers ec
lankTtomt11 dan moge"^k 1" terenateUüig^^®"
lanier komt dan mnnHplin» u-n-rKii a. A...
trekkelijks
-""""ik daar... --- -
tanbrengen: talen dienen op de JIsteem mogelijk „ie
manier ook mondeling afgeno- het einde van de vierde klas is geko-
worden. Ik zou haast zeggen- eindexamen in een aantal talen h«»uur
een taal op een examen is eerder een te lat" doen? l81Cn 'e" ftA^wamens op een veel v.^-
kwestie van mondeling dan van schrif- STELLINGA: Mijn vak is Neder- BARFNnQ n°Uden
tebjk. Er is n.l. de tendentie dat aan lands- Mag ik dat eens als voorbeeld v»r®n »i 'S onmo«®'Uk door te
het mondeling examen niet zo bijster nemen? Elk jaar zijn er leerlingen die h®» u s niet, cvpn®ens het lager en
het eind van» de voorlaatste klas „L w®?, ondprwijs ..mee" zouden
staat zouden zijn eindexamen
hij wil. Na dat schriftelijk zal
globaal blijken dat 70 pet. van de kaï
didaten geen mondeling
te doen.
veJ?l belang meer wordt gehecht.
SOMERS: Terecht. Het enige belang zeker
,3®» gehecht wordt is „cijfers in dit va?Lle doen.
iiKC.r ondcrwijs «ju
k««® u. b,Jv dcnken van aan-
uucu. komende studenten die nu al van juni
BARENDS: Maar organiseert u. als \°l .°ktober (begin
bepaalde intellectuele eigen
schappen vertonen. Op die manier
krijgen we dan meteen toelatings- SOMERS: Het
onderzoek, gespreid over een lange pe- zijn. In mijn school te Nijmegen zitten
riode. Maar hei schijnt soms. dat het gymnasium en H.B.S. onder één dak.
l.o. een overdreven vrees voor intcl- Daar maak ik dan elk jaar het toe-
lectuahsme heeft. Daar bedoel ik dit latingscxamen mee. niet actief, want
rigens begaafde leerlin- ik heb geen eerste klas. Wat blijkt
daarbij? Dat voor het gym praktisch
goed,, doen. dan doen leerlingen
zo'n lagere school voortaan toelatings
examen Dat zul je dan moeten nemen
als hoofd van de lagere school en
moeten toepassen als rector van een
school voor voortgezet onderwijs.
DE BOER: De redenering is aardig,
maar nogmaals: ik geloof niet dat dit moderne talen zal
toegepast jou__kunnen worden. tegenwerpen: Wat moeten wij dan in wat óók niet bevorderlijk is
een grote d?..kans daartoe geeft niet een oY'wordt^dar? r"'-**--0-d0e" bebb^"?
j SOMERS: Dit
STELLINGA: Ik dacht het niet Dit
overigens
SOMERS: Het klinkt anders zeer dat de resterende
aanvaardbaar. didaten omvat alleen te maken krij- blik af "té "léeëéi.
BARENDS: In d« kring van leraren gen met degenen die geen vrijstelling het recht zeeft "examen In
loderne talen zal men u ongetwijfeld kregen, de zwakste kandidaten dus, vak te doen in ^ïet iaér- «ïétr
--genwerpen: Wat moeten wij dan in wat oók niet bevorderlijk is om de ani- zélf daar mee klaar ziin' nat
mogelijk mouten het laatste jaar met ons vak doen? mo b.j deze heren hoogleraren en an- dan in dezéUde maanden al«m,
DE BOER: Datgene wat nu teveel dere academici te vergroten gecom- nS Sbeureé DY één doet dan
na vijf jaar. een ander na
begaafde leerling na vier jaar. lingen zich
bet zitténblijven kan op een verminderd aantal vakken
-nart. hoor.
DE BOER: Inderdaad.
BARENDS: Maar om op het laatste
den. zouden vele nadelen als
eerder kunnen ver- nadeel zie ik tenminste niet. ik
de plicht afschaft al- dit systeem op het avondlyceum trou- u» taaiste
-noeg hetzelfde ogen- wens ook op de dagschool, heef graag va? de heer De Boer terug te
maar de leerlingen willen toepassen. Wel is er het voor- 5 euid«x8nientijd is lnder-
j" bepaald deel dat er op die manier voor de leer- „ffd *nuikend voor alle leerlingen die
- -r.--..,, S5K.SÏÏ1- Lr de
spreekoefeningen en mitteerde te zijn..., Zoals u namelijk
het lezen van grotere stukken litera- weet zijn gecommitteerden uiterst
zonder dat daar nu elk woordje moeilijk te „krijgen".
behoeft te worden opgezocht. SOMERS: Dat ben ik niet met u
lingen de gelegenheid komt wat meer
vrije tijd f» genieten, waar ze in die .Re*" ,ocb Hgenliik ook on-
ir penode echt wel aan toe zijn. d*rl,,7 verd««ld. nietwaar1 Wij vormen
*y ei mail iuc zijn. j - i rv ij vorm
ik het voordeel, dat het e eni*e «oort van onderwijs, waar i«-
verhoogd wordt omdat de leer ?'eI "an het b®K'n als aan het eind
kunnen concentreren d®_»chool zelf een cxamen afgeno-
Het
tijd verliezen
leer-
Ik
iedereen Heelt, terwijl de H.B.S. der. Urnen hij het vertelen uu de vreemde he, ichriftelijk"kSS^S^hSTdiSK Ie» ^ve'rS Te^Telen', ïig'
door de school zelf
men moet worden
due dgenen ,dle>oor «5J S ïSkS^dto ^"ïe^eJXtt der onr^"i? UreHiujtL"1'!.'^ 1*5
ruim- wordt genoemd!
