Structuur onderneming van binnen verteerd KLAVERBLAD KOFFIE Ruppert hekelt personeelsbeleid Ho ge tantièmes niet langer te verdedigen Tijd van groei loopt onverbiddelijk af Koningin heeft indrukwekkende serie adellijke en andere titels Vorstelijke invasie op bedrijvig Schiphol NIEUWE LEIDSCHE COURANT 13 WOENSDAG 2 MEI 1962 (Van onze sociaal-econ. redactie) DE heer M. Ruppert, oud-voorzit ter van het C.N.V. en lid van de Raad van State, heeft zaterdag op de jaarvergadering van de landelijke beambtengroep in de Chr. Metaal- bedrijfsbond te Utrecht verklaard, dat de huidige structuur en rechts vorm van de onderneming gedoemd zijn te verdwijnen. Niettegenstaande alle weerstanden zal het huidige sys teem naar de mening van de heer Ruppert geen stand meer houden, omdat het van binnen uit wordt ver teerd. Er heerst hier en daar in de onder nemingen nog een oligarchie, die aan nepotisme grenst. Het Nederlandse volk is mede ten gevolge van ver schillende recente publikaties niet langer onkundig van niet te vergoe lijken vormen van coöperatie en van evenmin verdedigbare tantième hoogte. De heer Ruppert wilde hiermee niet gezegd hebben, dat elke commissaris zijn geld verdient met het slechts bezoe ken van enkele vergaderingen. Generali seren is hier ongerechtvaardigd, maar er is reden tot correctie te over. Dit is aan het Nederlandse volk en ook aan het werknemersdeel daarvan niet langer on bekend. Die omstandigheid zal niet na laten het proces naar de herziening van de structuur en de rechtsvorm van de onderneming te verhaasten. De heer Ruppert bleek het niet eens met de opmerking, die mr. J. Meynen, directeur van de AKU, onlangs gemaakt heeft. De heer Meynen wil in de raden van commissarissen personen doen opne men, die op sociaal-economisch terrein goed op de hoogte zijn, maar dit raakt, aldus de heer Ruppert, de kern van de zaak niet. Hoewel hij geloofde dat de heer Meynen deze suggestie goed bedoeld heeft, zag hij in het algemeen hierin toch slechts een (onvermijdelijk geachte) concessie om een wezenlijke herziening van de rechtsvorm der onderneming te voorkomen dan wel uit te stellen. Het recht van het personeel om een bepaald aantal commissarissen zelf te kiezen is hiermee niet erkend. In de verhouding vakbeweging en on derneming, het onderwerp, waarover de heer Ruppert sprak, noemde hy ook het personeelsbeleid een belangrijke fac tor. Dat men ook met dit beleid al lang op de verkeerde weg is, blijkt uit 't feit dat men bij personeelsbeleid denkt aan Olveh verhoogt overschot voor deelnemers De Olveh, die in december 1961 de mil jard heeft overschreden, stelt voor het overschot bestemd voor deelnemers met 1 tot 4% te verhogen van de jaar- premie of f 1,07 miljoen. Voor tenminste f25 inschrijving in het zekerheidsfonds worden 4 zekerheidsfondsobligaties uit gereikt. De produktie was f 144.9 (vorig jaar 118,3) miljoen, het verval f42,6 (47,3) min. en het verzekerd kapitaal steeg met f 102,2 (71) min. tot f 1012,8 min. Premies eigen rekening bedroegen f24.1 (23,1) min., intrest f8.2 (79) min., opbrengst vaste eigendommen f 1.8 (1.7) min., tegen over vermeerdering premiereserve e.r. f 14,3 (14,4) min. tot f 204,3 min., uitkerin gen f8,3 (7,2) min., afkoop f 1,4 (1,9) min., onkosten f7,3 (6,9) min. Het saldo ter verdeling was f2.01 (1,3) min. De totale winst op sterfte en mutatie was fl.03 (0,81) min. De beleggingen stegen tot f224,7 (205,7) min., de gekweekte rente was 4.68 (4,53) de rentemarge 1,61 (1,46) Het bijkantoor aan het Rokin is voltooid. Bouwvergunningen werden ont vangen te Enschede en Voorburg (wonin gen en kantoorgebouw). Van de beleg gingsportefeuille waren onroerende goe deren 13,68 (12,7) aandelen en deelne mingen 3,09 (3,74), hypotheken 27,65 (28,98), obligaties en schuldregisters 16,87 (16,19), w.v. overheid 11,94 (11,22), schuld bekentenissen 36,53 (36,92), w.v. overheid 22,06 (21,29), polisbeleningen 1,32 (1,23), banksaldi en deposito's 0.86 (0,24). De vraag naar hypotheken was zeer groot, die met levensverzekering stegen. Effec ten en schuldregisters overtroffen de ba- lanswaarde met 2,14 min. De extra-waar borgen bedragen f 13,5 (11,9) min- De vergadering is 8 mei. Z.H.B. dividend ondanks verlies De Zuid-Hollandsche Bierbrouwerij ceft na de gebruikelijke afschrijvingen cn niet genoemd verlies geleden, dat opgevangen werd door een stille reserve under crediteuren. De post crediteuren daalde tot f 4 (4,4) miljoen. Desniette min is besloten het primaire dividend van 5 op gewone en prioriteitsaan delen uit te keren (vorig jaar 12 op gewone uit de algemene reserve, die daalt tot f 916.360 (1 miljoen). De be drijfswinst was f 723.144 (856.026). na delig saldo bij zondere baten cn lasten f 80.781 (voordelig 63.038), afschrijving f 642.363 (652.117), winst nihil (201.686). Oorzaken van het verlies waren kos tenstijging, daling van uitvoer door uiterst scherpe concurrentie van in uit voergebieden gevestigde brouwerijen en doordat Britse brouwerijen zelf het biertype van de Z.H.B. brouwen, voorts dc revaluatie en de fusiekosten. De binnenlandse bieromzet. De ex ploitatie-uitkomsten van hotels, café's en restaurants waren redelijk, die van Trio gunstiger door gestadig stijgende omzet. Dc capaciteit van $e mouterij wordt uitgebreid en de produktie van de limonadefabriek gereorganiseerd. Op de aandeelhoudersvergadering van 9 mei wordt voorgesteld ir. G. Kirch- mann op de eervolste wijze op verzoek ontslag te verlenen als directeur, het aantal commissarissen te bepalen op 15 cn ir. G. Kirschmann tot commissaris te benoemen. het beleid van de directie en niet, zoals het zou moeten zijn, aan het beleid van het personeel zelf. Weinig waardering bleek de her Rup pert te hebben voor het systeem van de human relations, dat de afgelopen de cennia nogal opgeld heeft gedaan. Met instemming citeerde hij dr. Joh. H. Scheu- rer, die opmerkt, dat het hierbij onge veer in de volgende trant gaat: Wees goed voor je mensen, ze zijn im: mensen, ze werken voor je en van plezier in het werk moet je het ook grotendeels hebben. Doe dus wat terug in de vorm van attenties enz. Hier wordt echter een sociale situatie geschapen, aldus de heer Ruppert, die geheel afhankelijk is van de persoonlij ke instelling van de ondernemer, hetzy humaan, hetzy berekend economisch. Methoden kunnen het sociale vraag stuk niet oplossen. De arbeider blijft object en weet zich ook bü de human- relations-tactiek uitgebruit. Het wan trouwen blijft. De Duitser dr. Jakob David citerend noemde de heer Ruppert de humans relations-strategie slechts bedoeld als smeèrolie om de machine wat soepeler te laten lopen. De arbeider krijgt het echter in de gaten. Het sociale vraagstuk in de onderne ming zal slechts tot oplossing komen, indien de twee factoren leiding en ka pitaal bereid zijn de werknemer voluit te aanvaarden als een volwaardige part ner in de samenwerking, als een con stituerende factor van de onderneming Zolang uit de koop van een aandeel In beginsel een grotere zeggenschap voort vloeit dan uit het elke dag weer opnieuw zijn arbeid geven aan de onderneming, zal ook het wantrouwen voortduren en terecht, zo meende de heer Ruppert. Taak vakbeweging De heer Ruppert noemde (het sociale vraagstuk in) de onderneming de nog onbetaalde rekening van de werkne- niersvakbeweglng. Hy zou willen zien. dat de vakbeweging ook op onderne mingsniveau de consequenties trok uit de bedrljfstaksgewyze organisatie. De afdelingen van de vakbond zullen niet geografisch moeten worden gevormd uit leden werkzaam bü diverse bedrijven, maar per onderneming zou een afdeling opgericht dienen te worden. Het zal moeiten en strijd kosten om zeggenschap te krijgen bij het interne sociale beleid van de afzonderlijke on derneming, evenals dit op bedrijfstaks- niveau en op het niveau van het hele bedrijfsleven, moeite gekost heeft De heer Ruppert was echter niet pessi mistisch. Naar zijn mening is de meer derheid van de ondernemers al bereid de vakbeweging als partner te aan vaarden op het niveau van de onder neming. V olkswagenprijs niet verlaagd De directie van de Volkswagenfa brieken heeft geweigerd toe te 'geven aan de druk van de Westduitse regering om de binnenlandse prijsverhoging on gedaan te maken, hoewel dit aanbevolen was door de raad van commissarissen. De minister van economische zaken van West-Duitsland Ludwig Erhard. zou vandaag het kabinet toestemming vra gen voor een drastische verlaging van de invoerrechten op auto's, nu de Volks wagenfabriek geweigerd heeft de recen te prijsverhogingen ongedaan te maken. ,.Dit is een van de wapenen die de minister zal gebruiken, maar er zullen nog andere maatregelen genomen wor den", zo zei vandaag een van Erhards naaste medewerkers. Minister Erhard had de directeur van Volkswagen, prof Nordhoff, ver zocht terug te komen op het besluit de prijs met 240 mark te verhogen tot 4980 mark. Het besluit van Volkswagen de prijsverhoging te handhaven werd gisteren bekend gemaakt en heeft nog al wat opzien gebaard. Erhard toonde zich zeer ontstemd. „Ik heb het gevoel dat prof. Nordhoff mij bedrogen heeft", zo zei hij. Vier andere autofabrieken, die het voorbeeld van Volkswagen gevolgd heb ben en eveneens tot prijsverhoging zijn overgegaan hebben nog niet gereageerd op het pleidooi van Erhard. De meeste Westduitse bladen steunen Erhard in dit conflict. Zij nomen de houding van Volkswagen „cn stoot on der de gordel" cn „enn klap in het gezicht van Erhard". Hij het met prof. mr. N. E. Esveld, waar deze opmerkt, dat de vakbeweging de ondernemer binnen de poorten van zijn bedrijf alleen gela ten heeft met zijn ondernemersproble men. In tal van gevallen is echter ook van ondernemerszijde elke bemoeiing van de vakbeweging met het intern- sociale beleid in de onderneming ge weigerd. Thans zal de vakbeweging zich posi tief cn constructief moeten opstellen te genover de onderneming. De vakbewe ging zal voluit bereid moeten zijn dc geheel eigen positie van de ondernemer te erkennen. Hy en niet dc vakbewe ging is de leider van de samenwerking tussen kapitaal cn arbeid. HU zal al leen bereid moeten zijn verantwoording af te leggen van de wijze waarop hij zijn functie vervult. HU zal de organi satie van zUn werknemers dienen te er kennen ais vertegenwoordigster van die werknemers. Aldus ontwikkelde de heer Ruppert zaterdag in de vergadering van de chr. beambten werkzaam in de metaal industrie, enige gedachten met betrek king tot de toekomstige verhouding van vakbeweging en ondei-neming. Dorpsschone bij opbod verkocht voor meibal waarbij dc dansen op het mei-bai bij opbod worden verkocht, ts een doorslaggevend succes geworden voor de dochter van de dorps kastelein. In totaal 62 jongedochters tussen de 16 en 82 jaar zijn ditmaal aan bod geweest voor 70 gegadigden uit de 1200 zielen tellende dorp. Buiten aanwezigheid van de vrouwen zijn de biedingen gedaan. De oudstemej. Getrud Peters, bracht achtien gulden op, de meest omstreden buit was de raven zwarte, twintig-jarige Rita Meyer. Zij werd afgemijnd" op f 112.-. De veiling heeft in totaal ongeveer vierhonderd gulden opgebracht. Een gedeelte hiervan wordt be steed aan het mei-bal dat wordt georganiseerd door de plaatselijke voetbalclub. De 20-jarige technicus Hans Rut ten zal met (voor dat ogenblik) zijn Rita de officiële mei-koninging, het bal openen. Deze vorm van meLmlnnehandel in Susterzeel is aan het begin van deze eeuw ontstaan. Men zegt, dat het doel was schuchtere jongeman nen een kans te geven hun stil- en teerbeminden eens onverwacht tn de armen te sluiten. Inderdaad zijn de veilingen nogal eens op trouw partijen uitgelopen. De meikonin gin 1961 Eva Schuls (20 85) is echter nog steeds ongetrouwd en ook niet verloofd. Verslag Nederlandsche Bank Positie nationale huishouding is kwetsbaarder geworden Het jaarverslag van de Nederlandsche Bank meldt dat revaluatie en verkorte werkweek de concurrentiekracht van ons bedrijfsleven met 12% procent hebben verzwakt. Onze nationale huishouding is gemak kelijker kwetsbaar geworden. Het einde van de groei is onverbiddelijk na derbij gekomen. De winst van de Bank is sterk verminderd. Het verslag noemt de voorgestelde huurverhoging onvermijdelijk. De revaluatie heeft met enige vertra ging het beoogde effect gehad. Vooral voor exporteurs van goederen en dien sten heeft zij de kosten in buitenlandse valuta met 5 procent vermeerderd. De verkorte werkweek was aanvanke lijk aangeprezen voor enkele bedrijfstak ken, waar de vrije zaterdag tot slechts zeer gering produktieverlies zou leiden, maar werd na enige aarzeling als alge mene sociale wenselijkheid aanvaard en dc snelle invoering had ernstige gevol gen. De. industriële produktie verminder de vrij abrupt. Tezamen met de revalua tie was de verzwakking van de concur rentiekracht tegenover het buitenland 12% procent of veel meer dan de kosten stijging in de meeste andere landen. De nationale huishouding is gemakke lijk kwetsbaar geworden en verdere stij ging van de arbeidskosten per produkt is ;e venvachten. Het einde van de groei- tijd nadert onverbiddelijk. Het winstver mogen der ondernemingen is belangrijk verminderd en het aantal bedrijfstakken, waarin internationaal teveel aan produk. tievermogen optreedt, neemt toe. Hoog nodig is het zich voor te bereiden op een tijd van consolidatie. Twee gevaren dreigen in dit tijdsgewricht: overbeste- ding en verlies aan voldoende concurren tievermogen tegen het buitenland. Men moet hopen, dat het nog mogelük Is te voorkomen, dat de komende n sle ons nog bitterder ervaringen brengt, daarom moet men overbestedlng verhin deren en kostenstyging beperken. Belastingdruk zeer zwaar Matiging van conjuncturele overspan ning en be'alingsbalansevenwicht ls het doel geweest van het beleid in 1961. De belastingdruk steeg tot 26 pet van het netto 'nationale inkomen, een record sinds 1951. Tegenover de netto-liquiditcitsvernieti- ging in 1959 en 1960 stond f 690 mil. net to-binnenlandse liquiditeitscreatie. Door herstel van betalingsbalansevenwicht droeg Nederland niet meer door opho ping van overschotten bij tot de interna tionale liquiditeitsspanningen en het heeft belangrijk bijgedragen tot interna tionaal evenwichtsherstel. De nodige aan passingen, o.m. revaluatie en stijging van arbeidskosten, zijn voor ons land geens zins aangenaam geweest en brachten het risico van overschrijding van het even wichtspunt. Ondanks vordering heeft 1961 niet de oplossing voor de internationale beta lingsbalans gebracht, doch het interna tionale betalingsstelsel is in staat geble ken grote schokken op te vangen. Her stel van evenwicht zal nooit van één kant kunnen komen, noch alleen van de tekortlanden, of van de overschotlanden of door aanpassingen in het kapitaalver keer Bij gezamenlijke inspanning is het wel bereikbaar. Onzeker blijft intussen welke aanpassing van lonen en prijzen nodig zal zi,in. In dit opzicht rust grote verantwoor delijkheid op de tekortlanden. Elke kos tenverhoging, die zij zich veroorloven, noopt dc overschotlanden tot verdere kostcninflatle, wil by handhaving van vaste wisselkoersen het evenwicht wor den hersteld. Het zou optimistisch zyn te veronder stellen, dat dc bouwkosten niet meer zouden stUgen. Veeleer iUkt het nood- zakelUk b{j de niet-gcïndustrialiseerdc woningbouw daarmede ie rekenen. De kosten blijven stijgen voor alle diensten met betrekkelijk geringe mogelijkheid van produktivlteitsverbeterlng. Laat men huurverhogingen achterwege dan zal dc kloof tussen werkelijk huurpeil en het evenwichtspeil groter blyven worden Hel huurvcrhoglngsprogram der rege ring ls daarom een minimum. Men kan er niet aan voorbijgaan, daar een verder gaande aanpassing nodig zal zUn, als de loonstijgingen de prodnktivileltsverbete- ring overtreffen. Alleen dan zal bet vraagstuk van het bij vermindering van het globale woningtekort steeds dringen der vraagstuk van een bU de bouwkosten aansluitend huurpeil kunnen worden op- De uitvoer van Nederlands lang kapi taal nam met f 430 min. toe. Weliswaar verminderde dc aankoup van buitenland se effecten in beursverkeer met f 139 min. tot f 332 min., doch transacties ln buitenlandse effecten vergden f 433 min netto te^cn f 44 min. netto-ontvangst ln 1960, door de plaatsipg van 15 buiten landse leningen ad f 537 min. De invoer van lang buitenlands particulier kapi taal daalde f 192 min. De beursverkoop van binnenlandse effecten bedroeg f 586 min. of f 469 min. minder dan ln 1960. In 10 jaar zijn f 4% miljard binnenlandse fondsen naar het buitenland verkocht. De Nederlandse aankopen van Ameri kaanse effecten is hervat, die van Duit se verminderde aanzienlijk. Door en via Zwitserland werden minder Ned. effec ten gekocht en er was een netto-terug verkoop door Duitsers. De Amerikaansp belangstelling verminderde weinig. Ame rika kocht ln 5 jaar f 2 miljard Neder landse effecten of 60 pet van onze totale effectenuitvoer. In- en deflatie In 1961 waren de binnenlandse Infla toire krachten f 600 min. sterker dan de deflatolre. in tegenstelling tot de drie voorgaande jaren. Dit ging gepaard me» belangrijke verzwakking der inflatoire .krachten uit het buitenland. Er zijn dus naa9t opmerkelijke overeenkomsten ook belangrijke verschillen met de vorige conjunctuurcyclus. Mede dank zij anticyclische geldbeleid waren de m taire krachten in 1961 belangrijk lager dan ln het vergelijkbare 1955. dit is ge heel te danken aan deflatoire impulsen van de overheid Tegenover de genoemde daling van de uitvoer van Nederlandse aandelen door minder belangstelling van Europese be leggers stond een forse stijging van het binnenlandse aanbod met f 900 min. tot f 4100 min De netto-kapltaalultvoer op kasbasis was f 1056 min. of f 746 min. meer dar in 1960. Het beleid van de Bank was cnerzijd* gericht op lage aanwas van officiële goud- en deviezenreserves, anderzijds op matiging van de binnenlandse krediet- expansie. doch het was niet mogelijk dit geheel te verwezenlijken. De revaluaties deden de onrust op de valutamarkten terugkeren en met name het pond stond onder sterke druk. De monetaire ontwik, keltng stond onder Invloed van creatie van liquiditeiten teeenover een liquidi teitsonttrekking door de overheid, waar door belangrijke verschuivingen optra den. Intussen bleef de totale netto-bin nenlandse liquiditeltscreatie tot aan vaardbare verhoudingen beperkt. Voorts was de aanvoer van liquiditeiten uit het buitenland lager, zodat de aanwas juist gelijke tred hield met de wat verzwakte stijging van het nationale inkomen. De netto-winst der Bank daalde tot rente van andere buitenlandse vorderin gen daalde tot f 18.86 (27,45) min., doch de winst op buitenlandse geldsoorten steeg f 2 min. Het reservefonds bedroeg f 23,64 min. tegen f 20 min. kapitaal. De bijzondere reserve ls f 144,44 (v.j. 138,43) min. Hieraan is f 1.4 min. onttrokken voor de bouw van de nieuwe hoofdbank Te Eindhoven wordt een gebouw gesticht voor een agentschap. Het balanstotaal is f 7032.07 (7132,95) min. DE TITULATUUR VAN KONINGIN JULIANA IN KAART Slechts bij zeer bijzondere gele- genheiden wordt ons iets onthuld over de betekenis van de twee woordjes (afkortingen) „enz. enz." achter de naam van Hare Majesteit Koningin Juliana der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau. Eigenlijk gaat daarachter de gehele geschiede nis schuil van ons vorstenhuis. Van ouds immers kende men behalve de personen van vorstelijke bloede, nog Heren, Baronnen, Graven, Hertogen en velen meer, die als „vrijen" re geerden over een eigen gebied. Om zich steeds meer macht en vooral aanzien te verwerven, trachtten ve- de Gevaert groeit De omzet in 1961 met kwam op 260 tie steeg 13 7, an derden van Gevaert is 10% gestegen en de index (1952 100), de jaarproduk- tot een index van 294, de produktiviteit 5,3% tot 175 Van d« verzendingen ging 92,18% naar het bui tenland. De omzetstijging van Geva- copy-papieren steeg sterker dan het ge middelde evenals die van röntgenfilm. De verbreiding van kleurenfilm algemene fotografie wordt begunstigd door mechanisatie van de afwerkingsla boratoria. De uitbreiding van de han delsorganisaties in het buitenland maak te nieuwe en grotere gebouwen noodza kelijk. Nieuwe gietzalen werden in ge bruik genomen, confectie-afdelinigen cr opslagplaatsen aanzienlijk uitgebreid. De werkvloeroppervlakte steeg met 1,5 ha. De winst steeg in miljoenen franken tot 276,5 (vorig jaar 231,8). De bruto-winst 767,7 (615,5), tegenover 230,3 (176,3) afschrijving, 145 (140) belasting en IOC ingehouden winst De eigen midde namen toe tot 2209,3 (1543,6), lange verplichtingen waren 295,7 (335), korte 592,7 (599,5). Voorgesteld wordt fr. 32 (28) nettowinst-dividend, bruto 46.715 (40.876). Het personeel is 10.660 (9820) in de hele wereld. Reorganisatie E.I.M. De naam van het Economisch Instituut voor de middenstand is gewijzigd in Eco nomisch instituut voor het midden- en kleinbedrijf. De mogelijkheid is geopend vervoer en horeca in het bestuur op te nemen. In de nieuwe raad van beheer nemen zes leden, aan te wijzen door de minister van economische zaken, zitting, namelijk de heren drs. J. Broekhuizen, prof. G. Goudswaard, prof. dr. G.W. Groeneveld, H. Hupkes. drs. Hub. L. Jan sen en dr. G.J. Otten, en elf aan te wij zen door de hoofdbedrijfschappen bachten en detailhandel en de raad voor het midden- en kleinbedrijf, nl. de heren D C. Dorr, H. Harmijer, P.J.M. Maltha, W. H. Neefjes, drs. W. Olthof, M. Radema kers, P. Renkema, dr. mr. A.F.H.C, Schrijvers, drs. G.W.J. Vlek. P.G. van der Weele en dr. J.P.I. van der Wilde. Vaste commissies worden benoemd voor de de tailhandel en het ambacht Apeldoornse Netten verwacht gunstig resultaat De resultaten van de Apeldoornse Net- tenfabriek Von Zeppeling en Co. N.V zyn sterk geschaad door de revaluatie en minder door tekort aan geschoold personeel, anders zouden zij die van 1960 hebben overtroffen, doch zij zijn nog be vredigend. Het voordelig saldo voor af schrijving was f 880.000, mede dank zij f 199.996 onttrekking aan de belasting- voorziening. Na f 241.214 normale en f 103.022 extra afschrijving was het voor delig saldo f 536.264 (357.000). Bovendien werd de f 350.000 vervangingsreserve extra afgeschreven. Ten laste van de winst wordt f 368.000 bijzondere reserve tegen calamiteiten en risico's van het ex portbedrijf gevormd, waarna de verdeel- bare winst f 168.265 (167.000» bedraagt. Voorgesteld wordt 6 (6) pet dividend. Het gehele machinepark staat slechts voor f 525.000 te boek De binnenlandse gevestigde staats schuld bedroeg op 31 maart (31 decem ber) f 12.886,6 (12.748) miljoen, de bui- I tenlande f 962.1 (974) min. door verovenng, hetzij door koop, hetzij dioor „schenking" meer rechten op hun persoon te verwerven. Dit waren dan visrechten, jachtrechten. collatierechten (het benoemen van predikanten), kortom mogelijkheden om langs verschillende wegen de fi nanciële positie te versterken, dan wel de morele invloed nadrukkelij ker te maken. Als voorbeeld kan ge noemd worden de Vrije en Erfheer- lijkheid van Ameland. Nog tot 1861 was de Koning hier door gerechtigd voor dit eiland de predikant aan te wijzen! Dit recht was bij erfopvolging verworven sinds stadhouder Johan Willem Friso in 1704 de Heerlijkheid Ameland had gekocht van de familie Thoe Schwart- zenberg cn Hohenlandsberg. Deze fa milie had het recht verworven door koop in 1681 van de Van Cammin- gha's. De rechten van dit oeroude Amelander geslacht waren in de tachtigjarige oorlog nog erkend door Spanje (1598), waardoor Ameland niet deelnam aan deze strijd Soortgelijke historie zit verbonden aan al de titels die de Koningin thans voert. Sommige van die rechten zijn imaginair, maar er zijn er bij, die werkelijk nog (zij het meestal klei ne)) financiële baten afwerpen. Bij samenkomsten van vorstelijke personen worden de anciënniteit en de belangrijkheid van bepaalde titels in acht genomen. En voor de plaatsen, waaraan de naam van de Koningin op deze wij ze is verbonden, betekent het een ex tra band met het vorstenhuis, dat bijvoorbeeld in Breda tot uitdruk king komt in de gemeentevlag, die officiëel altijd gebezigd moet worden met oranje-wit-blauwe wimpel. (Advertentie) zonder ei Tube voor ca. 6 wassingen, 65 et. IHMIMIimiNIIH Morgen haarwassen volgens (live (Van een onzer verslaggevers) Amsterdam 1 mei 1062 Een lenteochtend op Schip hol. Een schraal zonnetje en een koude wind. Overvolle terrassen. Mensen met foto-toestellen in de aanslag. Dan: even voor half twaalf het gierend oorverdovend geloei van een geland vliegtuig: de roomkleu rige Caravel Sven Viking van de SAS. Bevelen. Het ere-squadron van de Koninklijke Luchtmacht in cere-' monieel tenue springt met blanke sabel in de houding. De vliegtuigtrap rolt aan. De deur zwaait open. Even stilte op het platform. Dan, in de opening, een glimlachende prinses, die langzaam naar beneden schrijdt. Zo begon gisteren op het winde rige Schiphol, waar deze dag een meer dan normale bcdrUvigheld heerstte, de aankomst der gasten. De vorstelUke gas ten, die op uitnodiging van Koningin en Prins twee dagen lang aanwezig zullen zyn by de viering van hun zilveren huwelyksfeest. En de eerste gaste, die de Caravel van Stockholm naar Schiphol brengt Is prinses Margaretha: zand kleurig deux-pièces, dito hoedje, bos ro- n witte anjers, gebruind gelaat, blond en een Innemende glimlach. Zo daalt zU de vliegtuigtrap af. Beneden aan de trap twee stewardes- Krachtige geur Verkwikkende smaak KLAVERBLAD LEIDEN sen, de grootmeester van het huis van de Koningin, luitenant-kolonel J. J. L. Baron van Lynden, en de Zweedse am- massadeur met echtgenote. Stram staat het ere-squadron in de houding. Door de erehaag schrijden zij naar de stations hal, waarvoor twee hofauto's wachten. Op de terrassen verdringen zich de toeschouwers. Vele honderden. Een en keling roept wat, maar dat gaat verloren in dc (straffe) wind. Fotografen en film operateurs hollen mee met de vorstelij ke gasten voor een laatste „shot" op dc gebruinde en glimlachende prinses. Dan stapt zij in de zwarte hofauto. Portieren klappen dicht. En met een brede zwaai draait de wagen het platform af. De prinses vertrekt naar het hoofdstedelijk Amstelhotel. Maar de toeschouwers blij ven, geludidig wachtend op de terras sen boven het platform. Want na prinses Margaretha volgen meer vorstelijke gas ten. Met tussenpozen van een half uur, soms van een uur rollen de vliegtuigen het platform op. Uit alle delen van Europa. Op het laatste moment komt in het aankomstschema enige verandering. De Shah van Iran. met zijn echt genote, keizerin Farah Diba, aanvanke lijk als eersten verwacht komen nu met een derde vliegtuig. Zij arriveren met een privé-toestel uit Londen, nadat ze met een lijntoestel uit Amerika, waar zij een officieel bezoek hebben gebracht naar de Britse hoofdstad zijn gevlogen. Onderaan de vliegtuigtrap staan de prin sessen Beatrix en Irene om de vorste lijke ga6ten te verwelkomen. Samen met Kamerheer( prof. mr. W. F. de Gaay Fortman, de Iraanse ambassadeur, 2.E. Fereydoum Adamyat, de Dame du pa lais, L. A. J. Baronesse de Smeth, en dc adjudant van de Koningin, luit-kol Jhr. mr. M. W. de Jonge. De kapel van de Koninklijke Luchtmacht, onder leiding van kapitein H. F. W. van Diepenbeek speelt het volkslied. Daarna weer de ere haag van het ere-squadron. Die erehaag staat er ook als de vele andere gasten arriveren. Evenals om een uur prins Bertil van Zweden die met een KLM Viscount uit Parijs komt, om drie uur koning Olav V van Noorwegen, die met een militair vliegtuig arriveert. Hij wordt begroet door prinses Irene. Om vier uur koningin Elizabeth uit En geland, onder anderen begroet door de prinsessen, om half vijf prins Philip cn als laatste, even voor vijf uur prins Mi chael van Griekenland. De Sjah, koning Olav en koningin Eli zabeth worden persoonlUk door een van de Prinsessen naar het Amstelhotel ge bracht. De andere vorsteiyke gasten door een van de andere leden van het comité van ontvangst. Daar blUven zij tot van avond wanneer na het diner een rond vaart zal worden gemaakt door de Am sterdamse grachten, gevolgd door een galabal ln het palels, het begin van de feestelUke viering van het zilveren brui loftsfeest van Koningin en Prins.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 13