MEDEZEGGENSCHAP VAN DE ARBEIDER DIT IS DE WEG- Hoe kan practisch (en spoedig) verwezenlijkt worden? Het WIE en HOE van commissarissen In 1950 is door een commissie van het Chr. Nationaal Vakverbond, die onder leiding stond van nu wijlen prof. mr. N. Okma een rapport uitgebracht over „de herziening van de rechts vorm der onderneming". In 1957 achtte het be stuur van het C.N.V. echter de tyd gekomen voor een nadere studie van het vraagstuk van de structuur en de rechtsvorm van de onder neming. Besloten werd tot instelling van een zeer uit gebreide commissie, die op 23 maart 1957 werd geïnstalleerd. De commissie besloot kort na haar instelling over te gaan tot oprichting van drie secties, die het onderhavige vraagstuk zouden beoor delen resp. op zjjn sociaal-ethische, juridische en economische aspecten. Voorzitters van de secties werden de heren M. Ruppert, prof. mr. W. F. de Gaay Fortman en prof. mr. F. de Roos. De drie voorstudies hebben in beginsel tot dezelfde slotsom geleid, maar de aangegeven praktische uitwerking bleek niet in alle opzich ten dezelfde. Na ampel beraad heeft de com missie in plcno zich unaniem verenigd met een aantal beleidsconclusies, die naast de voorstudies van de secties aan het eindrapport werden toe gevoegd. In het maart-nummer van het kader-orgaan van het C.N.V., Evangelie en Maatschappij, is het rapport volledig opgenomen. In een inleiding tot liet rapport, schrijft de voorzitter van het C.N.V., de heer C. J. van Mastrigt, dat het rapport een bijdrage wil zjjn tot de meningsvorming over de meest wenselijke rechtsvorm en structuur van de onderneming. Dit geldt ook voor de meningsvorming binnen de christelijke vakbeweging zelf. Het rapport moet dan ook niet gezien worden als de mening van het C.N.V. De inhoud blijft voor rekening van de commissie. Het rapport zal a.s. maandag in de verbondsraad van het C.N.V. aan de orde worden gesteld. Studiecommissie van het CNV publiceerde haar eindrapport IIuppert Sociaal-economische aspecten Naast Groen van Prinsterer is het Deze strijd mag niet worden ge- vooral dr. A. Kuyper geweest, die staakt nu de aandacht zich gaat con- in verband met de sociale kwestie centreren op de organisatie van de tegen het eind van de vorige eeuw onderneming, niet in het minst door een felle oproep heeft gedaan tot de versimpeling van de menselijke wat hij noemde architectonische kri- arbeid, zich tevreden gaat stellen tiek op de menselijke sociëteit zelf. ,,met een leven als dat der barba- In 1891 heeft Kuyper de stelling ren", verdedigd, dat onze vaderlandse Met de Wet op de Ondernemings- denken niet weinig beïnvloed en niet nagelaten de structuur van on ze samenleving ingrijpend te veran deren. De consekwentie dachtengang was, da moest worden tegen het individualis- Het hoogste bestuursorgaan van de N.V. zou naar de mening van de so ciaal-ethische sectie van de C.N.V.- deze ge- commissie een Raad van Beheer gestreden moeten zijn, die een weerspiegeling |aM|'1 S de samenwerking tussen lei- me en tegen zeggenschap en recht ding, kapitaalverschaffers en werk- uitsluitend gebaseerd op de eigen- nemers. De leiding van de onderne- dom. ming dient verantwoording af te In 1905 sprak ds. A. S. Talma op leggen aan deze Raad van Beheer, de chr.-sociale conferentie: „Wij wer- Bij een vorm van medezeggen- ken in de aangegeven richting om de schap, zoals deze J arbeiders in staat te stellen de roe ping, die God hun in dit leven ge geven heeft, te volbreng geen in hen is, hetgeen God gemaakt van Beheer tot zijn recht kan ko men, zal bovendien een beroepsin stantie noodzakelijk zijn. Beroep zal mogelijk moeten zijn, heeft, tot ontwikkeling te brengen, indien de meerderheid in de Raad Wanneer ze weten, dat vermeerde ring van wetenschap ook is vermeer dering van verantwoordelijkheid, a Beheer met grote willekeur han delt, de Raad van Beheer niet in al le redelijkheid tot een beslissing kan last, dan zeg ik, dat ik liever heb komen of de Raad volk dat zich tevreden heeft gesteld hoorlijk bestuur, met een leven als dat der barbaren. Daartoe zou eer Ik geloof dat er niets groters denk- zicht op de N.V.'s baar is dat het leren verantwoorde- roepen moeten worden. lijkheid te krijgen." Voorts zal naar de mening i Ook in de volgende jaren hebben sociaal-ethische sectie zowel voor de de begrippen roeping, gemeenschap ondernemingsraad als voor de alge- u verantwoordelijkheid doorgeklon- mene vergadering van aandeelhou- ken in het christelijk denken. Ge- ders ruimte gelaten moeten worden, noemd kunnen worden H. Amelink, Een goede samenwerking binnen de prof. dr. H. Dooyeweerd en prof. dr. onderneming, waartoe een onderne- tferDran<1y- mingsraad veel kan bijdragen, wordt j !kP Ja medeverant" van grote betekenis genoemd voor woordelijkheid, houdt de vraag naar medezeggenschap in. De strijd voor een bedrijfsorganisatie naar christe- de samenwerking op het hoogste ni veau in de Raad van Beheer. medezeggenschap zal eerst Kongolees journalist gearresteerd De Kongelese autoriteiten hebben de vooraanstaande Kongolese journalist. Ga briel Makoso gearresteerd. Hij is direc teur van het dagblad Courrier d' Afri- que. De aanleiding tot de arrestatie is niet bekendgemaakt. Gelijk met hem zijn twee vakbondleiders gearresteerd, het waren Boliko en Michêl Nuzt. Boliko hééft twee dagen geleden staking van de overheidsambtenaren georganiseerd. De buitenlandse correspondenten In Leopoldstad hebben besloten een ver eniging te stichten om beter weerstand te kunnen bieden aan de druk van re geringszijde. In de afgelopen weke* zijn zij tweemaal ontboden door de veiligheidsdienst en ondervraagd over hun zegslieden. Zij werden erover on derhouden op de hand van de Katan- gaanse president Tsjombe te zijn Christel ij k-Joodse samenwerking nu ook in Spanje (Van één onzer medewerkers) Nadat dr. S. Gaon. opperrabbijn van te Sefardische (van het Iberisch schiereiland afkomstige) Joden een be doek heeft gebracht aan Spanje zal ook in dat land een lichaam voor Christe- tijk-Joodse samenwerking in het leven worden geroepen. Tevens is het groepen Marokkaanse Joden, wier voorouders "it Spanje werden verdreven, toege staan zich in Spanje te vestigen. De Spaanse regering heeft hiermee haar eeuwenoude houding tegenover de Jo den gewijzigd. Nadat in 1492 door ko ningin Isabelle de Joden uit "Spanje werden verdreven hebben de Spaanse autoriteiten het land voor Joden, die zich daar wilden vestigen, in feite ge sloten gehouden. De laatste jaren was hierin reeds een lichte kentering te be speuren. Zowel in Barcelona, waar een deine Joodse gemeenschap bestaat als in Madrid waar omstreeks 1000 Joden wonen, werd toestemming tot de bouw van een synagoge gegeven. Uit weten schappelijke kringen is enige jaren ge leden reeds contacten met Joden ge tocht omdat de Spaanse historie uit de Middeleeuwen nauw mét de Joodse ge schiedenis is verbonden. Vele vermaar de Joodse wijzen werden in Spanje geboren, leefden en werkten daar. Thans hebben ook kerkelijke autoritei ten zich ingezet om tot een betere ver standhouding met de Joden te komen, "et bezoek van opperrabbijn Gaon was een uitvloeisel van deze pogingen. Zo »1 in Madrid een bibliotheek worden gesticht met literatuur over Sefardische Joden. Over het Ladino. de taal van de Sefardische Joden, zal een woordenboek worden uitgegeven. wordt gestuwd. Het verdient ernsti ge overweging, de werknemer meer te betrekken bij de beslissing over zaken, die van directe betekenis zijn voor zijn werk, zijn werktijden, zijn werkomgeving e.d. De C.N.V.'-commissie heeft over de hier voorgestelde instelling van een onafhankelijke instantie geen mening uitgesproken, omdat er twijfel be stond over de meest praktische vormgeving. De commissie was ech ter overtuigd van de noodzakelijk heid van een dergelijke voorziening. De verkiezing van leden voor de raden van commissarissen door het personeel zou moeten geschieden bij geheime stem- ning door leden van de organi saties, die in de desbetreffende onderneming werkzaam zijn. Zonder voorafgaande kandidaat stelling dient een band te be staan tussen de kiezer en de ge kozene. De kiezer zal opmerkin gen en wensen ter kennis van de gekozene moeten kunnen bren gen en omgekeerd zal de gekoze ne de kiezers moeten kunnen voorlichten. Dit tweerichtingsverkeer kan het best door de organisatie ver zorgd worden. De organisaties zullen haar diensten moeten ver lenen bij de verkiezing en bij de verzorging van de communica tie. Alleen wanneer haar voor stellen grote weerstand zouden ondervinden is de CNV commis sie bereid kandidaatstelling door de organisaties te aanvaarden. In dat geval zou ook een kandi daatstelling door de onderne mingsraad, gehoord de vakor ganisaties, voor de commissie aanvaardbaar zijn. De commissie is voorts tot de slotsom gekomen, dat het al thans voorshands geen aanbe veling verdient, personeelsleden tot lid van de raad van commis sarissen te verkiezen. De raad van commissarissen staat tot op zekere hoogte en in zekere zin boven de directie. Het lijkt voorlopig onwenselijk, dat een personeelslid op deze. wijze boven de directie wordt gesteld. Een verkiesbaarheid van personeelsleden zou ook de weerstanden tegen een herzie ning van de raden van commis sarissen nodelaas groter maken. De bezwaren tegen de verkie zing van personeelsleden worden in de toekomst aanzienlijk ge ringer geacht bij de instélling van een tripartite raad van be heer (directie, aandeelhouders en personeel), waarvan de pre sident-directeur voorzitter is. Bestuurders van vakorganisa ties in de bedrijfstak, waartoe de desbetreffende onderneming behoort, moeten ook van ver kiesbaarheid worden uitgesloten. Bijzondere moeilijkheden, zou-.. vox, den kunnen ontstaan, wanneer personeel zijn vertegenwoordigd. Het aantal vertegenwoor- Dezelfde verhouding ziet men bjj verenigingen in dagelijks een bestuurder de loononderhan- digers van de aandeelhouders zal ook hier niet groter mogen en hoofdbestuur en bg B. en W. en gemeenteraden. delingen met de directie moet zijn dan het aantal vertegenwoordigers van de werknemers. Hiervoor zal een ingrijpende herziening van het vennoot- voeren, maar tevens commissa- Ook in Frankrijk, Italië en Amerika kent men een raad schapsrecht nodig zijn, die vele jaren in beslag zal nemen. rjs van deze onderneming is. Hoewel de commissie de nood zaak niet inziet, zou eventueel ter voorkoming van de verkie zing van ongeschikte personen een „verklaring van geen be zwaar" tegen gekozen of gekan dideerde personen verstrekt kun nen worden door een orgaan van de Soc.-Econ. Raad of een be- drijfscommissie voor de uitvoe ring van de ondernemingsraden- wet. Niet alleen de algemene vergadering van aandeelhouders worden door andere personen dan de aandeelhouders. Deze zal het recht moeten hebben leden van de Raad van Com- andere personen mogen dus ook arbeiders zijn. missarissen bij N.V.'s aan te wijzen. Ook aan de arbei- Daarvoor is het nodig, dat in de akte van oprichting van ders zal de bevoegdheid gegeven moeten worden vertegen- de N.V.'s wordt vastgelegd, dat de arbeiders een derde van woordigers in de Raad van Commissarissen te benoemen. het totaal aantal commissarissen mogen aanwijzen. Voor de verkiezing van vertegenwoordigers van en door Het is nu aan de werknemers, van deze gelegenheid ge- het personeel in de Raad van Commissarissen is geen wets- bruik te maken. Zij zullen deze kwestie via hun vakbondsbe- wjjziging nodig. In artikel 50 onder c, tweede lid, van het stuurders aan de orde moeten stellen in het gesprek met de Wetboek van Koophandel staat reeds, dat een derde van het werkgevers, zowel op het niveau van de bedrijfstak als in totaal aantal commissarissen van een N.V. aangewezen mag het vlak van de onderneming. Als volgende punt om tot grotere medezeggenschap voor ingrijpende herziening van ons vennootschapsrecht nodig, de werknemer komen, zal gestreefd moeten worden naar een, ook deze tweede stap zou op betrekkelijk korte termijn ver wat men noemt, bipartite samengestelde raad van commis- werkelijkt kunnen worden. sarissen. Daarmee wordt bedoeld, dat het aantal commissa- Het grote in het oog springende voordeel is, dat dan niet rissen, dat wordt aangewezen door de aandeelhouders, niet meer uitsluitend het economische en financiële aspect van groter zal mogen zijn als het aantal dat de werknemers in de onderneming tot hun recht komen, maar via de mede- de betrokken onderneming aanwijzen. zeggenschap en medeverantwoordelijkheid van de arbeider, Dit is een duidelijke stap naar de gelijkberechtiging van ook het sociale aspect, arbeid en kapitaal in de onderneming. Ook hiervoor is geen Als derde en laatste stap geldt de opheffing van de raad van beheer, waarin ook de bedrijfsleiding zitting heeft. Het van commissarissen en vervanging van deze raad door een is juist, dat de bedrijfsleiding zitting heeft in een raad, die raad van beheer, waarin bedrijfsleiding, aandeelhouders en het beleid moet beoordelen. Afgewezen moet worden een Raad van Commissarissen belang nu eenmaal in hoge mate betrokken is bü de moder- samen te stellen uit vertegenwoordigers van aandeelhou- ne groot-ondernemingen. Het toezicht op deze behartiging ders, personeel en algemeen belang. Deze gedachte is ge- van het algemeen belang dient echter door anderen te ge lanceerd door de dr. Wiardi Beckmanstichting, het weten- schieden. Te denken valt aan de overheid of aan een ven- schappelijk instituut van de Partij van de Arbeid. nootschapskamer. Ook hier dient een duidelijk onderscheid Het algemeen belang behoort inderdaad door de Raad van tussen overheid en bedrijfsleven gehandhaafd te blijven. Commissarissen behartigd te worden, omdat het algemeen Samenstelling commissie De C.N.V.-commissie, die het vraagstuk van de structuur en de rechtsvorm der onderne ming, nader heeft bestudeerd stond onder leiding van de heer M. Ruppert. In de commissie hadden ver der zitting de 'neren dr. W. Al- beda, C. van Barzn Jr., drs. J. Boersma, prof. mr. P. Borst, mr. W. J. E. van den Bos, mr W. Brak, mr. P Cou- mou, drs H. J. D. Dieters, prof. mr. W F de Gaay Fort man, mr T. J. den Hartog, drs. C. P. Hazenbosch, drs. J. de Koning, W. Koops, prof. dr. G. Kuiper, I P. van Leerdam, prof. dr. A. ."e., C van Nier- op, J. Nieuwenhuis, W. Noo- men, H. Peters, ds. J. Ris, B. Roolvink, prof. dr. F. de Roos, mr. W. R. van der Sluis, prof dr. H. Thierry. P. Tjeerdsma, dra. J. ter Veld, prof. mr. P. J. Verdam, ds. E. de Vries en dr. K. J. va.i Zuthem. Aan de beraadslagingen van de commissie werd voorts deel genomen door de adviserende leden dr. A. Kohnstamm, mr. R. Terpstra en mr. G. C. van Dam, algemi-en secretaris van het verbond van Prot. Chr. Werkgevers 'n Nederland. Drs. C. P. Hazenbosch ont viel de commissi", door een droevig ongeval op 10 januari 1961. De heer B. Roolvinbe ëindigde het lidmaatschap na zijn benoemino tot staatssecre taris. Ds. J. Ris, mr. R. Terp stra en prof. mi P J. Ver dam moesten in verband met andere werkzaamheden hun medewerking aan de arbeid van de commissie staken, al vorens het eindrapport werd uitgebracht. Economische aspecten De economische sectie van de C.N.V.-commissie, onder voorzitter schap van prof. mr. F. de Roos, stelde zich op het standpunt, dat voor de verwerkelijking van de me dezeggenschap voor de werknemer geen wijziging van de rechtsvorm der onderneming noodzakelijk is. Wel zal de hele organisatiestruc tuur van de onderneming zo moeten zijn. dat de werknemers ook inder daad invloed kunnen hebben op de besluitvorming. sarissen en werknemers vertegen- In het rapport van de sectie wor- woordigd zijn. Eventueel zou een den de volgende richtlijnen gegeven: aangepaste ondernemingsraad als Dc doeleinden van het bedrijf die- orgaan van samenwerking kunnen nen aan alle medewerkers bekend te fungeren. zijn en door allen te worden geac- deze sectie acht het gewenst cepteerd. De regels van het intern een recht °P beroep te creëren, beleid dienen vastgesteld te worden daar anders de bevoegdheid tot me- in overleg met hen, die met de uit- debeslissen weinig zin heeft. Een voering ervan zijn belast en Juridische aspecten ïtwoordelijkheid voor dragen. De bedoeling, de zin en de achter grond van de vastgestelde beleidsre gels dienen ook bij alle medewer kers bekend te zijn en door hen de onafhankelijk adviescollege zou hier uitspraken kunnen doen, die echter geen bindend karakter behoren te dragen. Naar de mening Kers oeKena ie zijn en aoor nen h 7ai ppn oreaan van sa- aanvaard te worden. Dit kan bereikt S* *2ifc °rgaan van sa bespreking in de kleine bSijST worden i werkgroep. Werkgroepbesprekingen zullen al- leen tot goede resultaten leiden, in- systeem zou uitlopen op verder- dien zij goed worden voorbereid en gaande overheidscontrole of een goed worden geleid. andere vorm van socialisatie van Ook zal het nodig zijn, dat de het particuliere bedrijfsleven. Ge- groepen inderdaad op een beperkt noemde sectie staat daarom op het gebied enige beslissingsbevoegdheid standpunt dat het recht van mede hebben. Dit kan worden bereikt door stemmen voor de werknemer, zich de werkgroep te doen bestaan uit verdraagt met het systeem van on leidinggevende en uitvoerende ar- dernemingsgewijze produktie. beiders. Ook zal men in de toekomst de Een medebeslissingsrecht in de werknemers deel moeten laten ne- vorm van toestemmen, als een men in de financiering der investe- soort /etorecht, wordt van de hand ringen bijv. door loonsverhogingen gewezen. Ook de beroepsinstantie, ten dele in aandelen uit te betalen, die uiteindelijk beslist wordt afge- De aandelen zullen echter over- wezen. draagbaar moeten zijn. Tenslotte Alleen een meestemmen met be- wordt nog opgemerkt, dat men er trekking tot incidentele ingrijpende oog voor moet hebben, dat het gebeurtenissen wordt aanvaardbaar steeds verder opvoeren van de re- genoemd. Daartoe zou een orgaan serves in de onderneming op de van samenwerking opgericht moe- duur door de werknemers niet meer ten worden, waarin directie, commis- zal worden geaccepteerd. het beleid, doch niet in het beleid zelf. De ondernemingsraad wordt ge zien als het geëigende lichaam om deze medezeggenschap te verwezen lijken. Hieraan zouden dan echter rechtswaarborgen verbonden dienen te worden. Een minimumregeling zou moeten worden vastgesteld voor Je zeggenschap en wettelijke belem- Het vraagstuk van de medezeg- neringen die aan vrijwillige rege- genschap der arbeiders wordt niet hngen in de weg staan, dienen weg- opgelost door het in de vorm van genomen te worden, aandelen mede-eigendom geven aan w°rdt gepleit voor de de arbeiders. De arbeiders zullen 'ustellmg van een onafhankelijke in- immers onder de aandeelhouders ~tantee, die waakt tegen misbruik toch in de minderheid blijven. De ^an, rGC, bijv. een Kamer voor het juridische sectie van cie C.N.V.-com- Bedrijfsleven, of Ondernemingska- missie onder leiding van prof. mr. !n?r mct GGn bepaalde civielrechte- W. F. de Gaay Fortman staat daar- ''jkc competentie. Krachtens de uit- om op het standpunt, dat een ver- sP™k van de Kamer zou nietig- andering in de formele eigendoms- verklaring van beslissingen, dwang- structuur van de onderneming het ,orn °J. schorsing mogelijk moeten vraagstuk van de medezeggenschap ZIJn,' Gn, S?Gd ainR noemt deze niet kan oplossen. Hiermee wil de sC'plie bet, indien het de onderne- sectie de bevordering van de be- ^'"Psraden ook mogelijk gemaakt Volkstribunaal in Syrië zitsvorming niet afwijzen, ziet deze zaak duidelijk onderschei- I den van die van dc medezeggen schap. Een werkelijke medezeggen schap kan niet langs de weg van de eigendomsstructuur van de onderne ming bereikt worden. Voorts heeft dc juridische sectie bezwaar tegen de figuur van de ar beider-directeur en dc- arbeider commissaris. Men vindt het wel een gunstig verschijnsel dat een ar beider kan opklimmen tot directeur, maar deze man blijft dan geen ar beider. In hem krijgen de arbeiders geen medezeggenschap. Een arbei der, die enerzijds ondergeschikt is aan de directie, maar anderzijds in zijn functie van commissaris boven de directie staat, acht men evenmin aanvaardbaar. Dc Syrische legerleiding die twee dagen geleden de regering afzette, heeft besloten dat alle „agenten en samenzweerders tegen de binnen- en buitenlandse veiligheid van dc staat" vcor een volkstribunaal zullen moeten verschijnen. Dit is gisteren door gencraal-ma- joor Zahreddin, de opperbevelhebber van dc strijdkrachten, op een pers conferentie bekendgemaakt. Het tribunaal, dat binnen enkele da gen zal worden gevormd, zal bestaan uit militairen en burgers. Genera al-majoor Zahreddin deelde in antwoord op een vraag mee. dat kolo nel Sarraj. eens dc rechterhand van president Nasser in Syric. al in slaat van beschuldiging is gesteld. Deze kolo nel werd aangehouden, toen Syrië zich in september van het vorige jaar na een revolutie losmaakte van Egypte. De opperbevelhebber kondigde voorts aan, dat cr commissies zullen worden opgericht, die ,.in het licht van dc be ginselen van hel Arabisch socialisme en de geleide economie" alle economische maatregelen van het oude regime zul len herzien. Russen soepeler De Sowjelrussisehe onderminister van buitenlandse zaken, Zorin, die na --de terugkeer van minister Gromiko wordt invloed uit te oefenen op de naar Moskou als leider der Sou Jet- winstverdeling. Aan de arbeiders zou zeggen schap gegeven moeten worden bij het bepalen van de hoofdlijnen van'staandêT Doodstraf blijft De Britse minister van binnenlandse zaken Richard Butler heeft in het La gerhuis dc verzoeken tot afschaffing van dc doodstraf en het aanbrengen van an dere wijzigingen in dc Britse strafwet afgewezen. Minister Butler verklaarde dat er geen vooruitzicht was op een spoedige dc doodstraf was de laatste weken vooral van de_ zijde van Labour het doodvonnis Diplomatieke teren ter conferentie verklaard, menen dat overeenstemming kan wor den bereikt over het vaststellen van een tijdstip, waarop een internationa le, algemene en volledige ontwape ning moet zijn verwezenlijkt. ..Mijn regering meent dat volledige ontwapening in vier jaar kan worden verwezenlijkt. De Amerikaanse autori teiten menen dat hiervoor negen jaar no dig is. Het is niet mijn bedoeling tot in bijzonderheden in te gaan op de aan vaardbaarheid van voorstellen betreffen de het vaststellen van een tijdsperiode, waarbinnen internationale ontwapening een feit zou moeten worden", aldus Zo- 'clecfd in verbandL Int is opgelegd aan James Hanratty. I zien In Zorlns Na het proces werd bekend dat Hanrat- dat de Sow jetrusstschc j._ strafregister raarnemers te Genève praak een aanwijzing, regering thans .tandpunt Inneemt met be- Ity. die als inbreker had. vroeger al eens was behandeldtrekking tot de~ doo7"h'a'a'r Aangegeven als geesteszieke. Znn executie door de tijdsperiode, waarin Internationale cld op woensdag aan-j volledige ontwapening bereikt zou ten worden. strop is vastgesteld

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 11