Uw probleem is het onze
Professor Piccard (78)
in Lausanne overleden
Weer geref. predikant naar
Suriname onder Hernhutters
Een ivoord voor vandaag
Mevr. A. Knoppers-Valkenier
in Soest overleden
Subsidie kerkbouw past
in moderne maatschappij
ANDERZIJDS
KEESJE EN KARELTJE
Ds. IJ. K. Vellenga uit Meppel
heeft in het Gereformeerd Kerk
blad voor Drenthe en Overijssel"
een artikel geschreven naar aan
leiding van het besluit van de ge
nerale synode ran Apeldoorn om
„iets meer ruimte te geven" aan
het houden van gemeenschappe
lijke diensten met kerken van een
andere formatie. Ds. Vellenga
schrijft:
Vroeger stond in het visitatiereg
lement van meer dan één classis
de vraag: ..Wordt er ook iets ge
daan ter bearbeiding van hen. die
nog buiten het gereformeerd kerk
verband leven? Zo ja. met welke
vrucht?"
De vraag dateerde uit de dagen
van na de Doleantie. Toen zag men
het als de roeping van de gerefor
meerden hen, die hervormd geble
ven waren, op te wekken tot hand
having van de belijdenis in de Ned.
Herv. Kerk. Ik weet niet of hier
veel van terecht gekomen is. Her
vormden hebben zich nooit bizonder
graag door gereformeerden laten
onderrichten. Zo is de vraag waar
schijnlijk uit de meeste visitatie
reglementen verdwenen. Ze werd
kennelijk steeds weer met een on
duidelijk gemompel beantwoord.
Toen heeft men, zich bij de situatie
neerleggend, de vraag maar laten
verdwijnen.
Dit neemt niet weg. dat het een
betekenisvolle vraag was. Zij ging
er van uit, dat de gereformeerden
met hun stellige keuze voor hand
having van de belijdenis der kerk
in leer en leven, de goede keus ge
daan hadden en dat anderen op te
wekken waren hetzelfde te doen.
Dit zal door hen die buiten waren
wel dikwijls als zelfverheffing opge
vat zijn. Maar ik dacht dat we ons
daardoor niet van streek behoeven
te laten brengen. De kerk is ..ge
bouwd op het fundament der apos
telen en profeten, terwijl Christus
Jezus zelf de hoeksteen is", schreef
Paulus aan de Efeziërs. Bij dat
fundament zullen we dan ook beho
ren -te blijven. Dat is een ..leer",
die wel zo duidelijk omschreven is,
dat we weten wat we er aan heb
ben. Het is altijd het streven van
de gereformeerden geweest deze
„leer" te beamen en er hun leven
naar te reguleren. En het is hun
blijvende roeping hiertoe ook ande
ren op te wekken. Als men het zo
wil zeggen, is dit de apostolische
roeping der kerk.
Wordt hieraan door het te Apel
doorn genomen besluit afbreuk ge
daan? Mag men zeggen dat de sy
node door haar besluit ..de eerbie
diging van de apostolische grond
slag der kerk of ,,de katholieke eis
Herman Ridderbos zich
..Geref. Weekbl." uitdrukte voor
eigen kring ook maar enigerma
te heeft verzaakt? In genen dele.
Mag men ook zeggen, dat zij door
haar besluit deze ..katholieke eis"
naar haar roeping ook duidelijk
aan anderen heeft voorgehouden?
Dat is de vraag.
Het goedvinden van de van alle
kanten met voorzorgen omringde
gemeenschappelijke diensten, heeft
voor mijn besef iets kinderlijks,
als het in de bedoeling ligt zich
duurzaam tot incidentele ..bijzonde
re gelegenheden" te beperken. Dan
is het net zoiets als wanneer moe
der kleine Kees verlof geeft eens
een middag bij Kareltje uit de an
dere straat te gaan spelen. Karel
tje heeft een paar broertjes, met
wie moeder haar Keesje niet graag
zou zien omgaan. Die omgang zou
moeder beslist verbieden. Het ge
hele gezin ligt moeder trouwens
niét erg. Maar Kareltje is een aar
dig ventje. En als het nu zó kan,
dat Keesje uit spelen gaat als de
broertjes de deur uit zijn en Kees-
Je en Kareltje samen beloven, dat
ze geen vogelnestjes zullen uithalen
of de buren met rotjes aan het
schrikken brengen, nu. dan mag
het voor dit éne keertje, omdat
Keesje het zo verschrikkelijk graag
wil en Kareltje het ook wel leuk
vindt
Maar ik geloof niet, dat dit het
beeld van de situatie is. De bedoe
ling zal verder strekken dan Kees
jes ..éne keertje". Zo niet bij de sy
node. dan toch wel bij hen. die de
ze moeder tot haar besluit gebracht
hebben. Zij zou kunnen zeggen, dat
ze daar niet mee te maken heeft.
Ik dacht, dat dit juist wel het ge
val is.
Wat wil men met die gemeen
schappelijke diensten, die prof. Her
man Ridderbos in zijn verdediging
ervan ter synode „onvolledig" en
„een soort niemandsland" noemde?
Goed, men wil eenheid. Men wil
daar iets voor doen. Men wil laten
zien, dat men niet stug en stijf op
zijn standpunt blijft staan. Maar
waartoe wil men dat laten zien?
Alleen maar voor dat werk in „nie
mandsland"? Stellig niet. Dit ware
te kinderlijk. Men wil verder. Men
wil naar de eenheid Dit is een eer
ste schrede en de tijd zal leren hoe
en wanneer de tweede gezet kan
worden. Keesje wil het zo graag en
daarom zegt moeder: toe maar.
Want moeder vindt ook. dat Kees
je en Kareltje best bij elkaar pas-
Maar hoe men het wendt en
keert, de vraag blijft liggen: wat
dunkt u van „de katholieke eis
van de eerbiediging van het evan
gelie in de kerk". Die laat zich niet
het zwijgen opleggen. Haar mag
het zwijgen niet opgelegd worden.
Het is mogelijk, dat Kareltje te
gen Keesje zal zeggen: daar ben
ik het geheel mee eens. En als Ka
reltje dan weer met zijn broertjes
aan tafel zit, wat dan?
„Wordt er ook iets gedaan ter
bearbeiding van hen, die nog bui
ten het gereformeerd kerkverband
leven", vroeg men vroeger. Is van
daag het antwoord op deze vraag,
dat men gemeenschappelijke dien
sten met sommigen van hen, die
niet tot dit kerkverband horen, gaat
houden? Mogelijk leeft de heimelij
ke wens dat Keesje Kareltje en via
Kareltje ook de broertjes beïnvloe
den zal. Er is net zoveel aanleiding
tot de gedachte, dat Kareltje het
Keesje zal doen, want Kareltjes
broertjes zijn geen sufferds. We
kunnen dit in het midden laten.
Maar Keesje is wel een heel ander
kereltje dan zijn grootvader was in
diens jeugd. En het komt ons voor.
dat Keesjes moeder ook wel wat
andere taal spreekt dan grootva
ders moeder het ih haar dagen
deed.
We zweren niet bij grootvader
noch bij zijn moeder. Ze waren ook
maar mensen, al worden ze nu tot
„de vaderen" geteld. Dat zegt niet
zoveel. Over een halve eeuw wor
den Keesje en zijn moeder zelf tot
„vaderen" gerekend. Maar wat ona
wel wat zegt, is dat staan van
Keesjes grootvader voor „de katho
lieke eis van de eerbiediging van
het evangelie in de kerk". Omdat
de broers van Kareltjes grootva
der. die het in hun dagen voor het
zeggen hadden, diér niet van wil
den weten, heeft Keesjes grootva
der niet alleen met die broers van
Kareltjes grootvader, maar ook
met die grootvader zelf gebroken.
En hij is tot handhaving van de
katholieke eis blijven opwekken.
Daar zal wel veel mensenwerk bij
Seweest zijn. Maar we horen on-
anks alle mensenwerk uit die da
gen het verlangen tot ons doorklin
ken om te blijven bij het funda
ment der apostelen en profeten,
terwijl Christus Jezus is de uiterste
hoeksteen. Dat gaf de doorslag.
De grote vraag van vandaag is
niet of Keesje en Kareltje geen boe
zemvrienden kunnen worden.
moeder horen of met de broertjes
aan één tafel blijven zitten. Zolang
Kareltje niet zegt wat hij eigenlijk
wil. blijft de omgang met Keesje
een spel, laat het een oecumenisch
spel zijn, maar niettemin een spel.
Keesjes moeder heeft goedgevon
den dat dit spel beginnen gaat.
Heeft zij er verwachtingen van?
Zij is een wijze vrouw en bewaart
vele dingen in haar hart. Omdat zij
een wijze vrouw is, zullen wij niet
zo onwijs zijn ons tegen haar te
verzetten. Maar ons dunkt, dat zij
niet geheel zonder zorg zal zijn.
Conferentie in Eindhoven
„Ideale kerk" moet nog
gebouwd worden
Beroepingswerk
CHRIST. GEREF. KERKEN
Aangenomen het beroep van de ge
meente van Rotterdam-C. als miss. pred
onder de Venda's in Transvaal: M. Rebel
te Amsterdam-N.
Vele vragen bij
kerkbouw
(Van een onzer verslaggevers)
De vraag wat een kerkgebouw
eigenlijk is, wordt verschillend be
antwoord. Maar hèt antwoord
schijnt nog niet te zijn gevonden.
Toen jaren geleden de generale
synode van de hervormde kerk
zich hier eens mee bezig hield,
meende dr. H. J. Honders te Was
senaar, dat je er alleen maar een
negatief antwoord op kunt vinden:
„Een kerk wordt een kerk door de
overtollige ruimte die men haar
durft geven."
Er zijn natuurlijk talrijke andere
antwoorden mogelijk. Maar als men
b.v. vijftig na 1945 gebouwde kerken
ziet dan komen bij de beoordeling
toch die kerken er het ongunstigst af,
welke opgepropt met banken staan,
zonder bewegingsvrijheid voor iets an
ders dan het luisteren naar de preek.
Fouten
Maar ook kerken, die wat royaler
werden opgezet, blijken dikwijls onbe
vredigend te zijn. Men heeft een litur
gisch centrum met avondmaalstafel en
doopvont duidelijk opgesteld," doch de
avondmaalstafel leent zich niet vc
de viering van het sacrament omdat
veel te weinig mensen plaats kunnen
nemen en uitbreiding van de tafel niet
mogelijk is; en het doopvont staat zo
danig opgesteld dat een groot deel
van de gemeente de doophandeling niet
kan zien.
Ontstellend is het aantal fouten, dat
gemaakt wordt bij de bouw van orgels.
Om te beginnen is de plaats van dit
instrument een vraagstuk apart. Ook
wordt er te weinig mee gerekend, dat
de organist mogelijkheden moet hebben
om cantorij of kerkkoor te dirigeren;
is te weinig plaats bij het orgel.
En dan de akoestiek. In een als
kerk dienstdoend b&nkenpakhuls is het
daarmee doorgaans triest gesteld.
Maar ook al krijgt de klank wel na-
galmmogelijkheden, dan is de plaats
voor het orgel soms weer te nauw
genomen. Men heeft eerst de kerk
gebouwd en aan het orgel pas later
gedacht. In negen van de tien geval
len zijn de resultaten dan niet w
Eigenlijk zou je éérst een orgel
ten hebben en daar een kerk omhéén
bouwen. Die opmerking is van ds. W.
G. Overbosch te Amsterdam, voorzitter
van de Prof. dr. G. van der Leeuw
stichting, op een kerkbouwconferentie,
vrijdagavond te Eindhoven geopend.
Ds. Overbosch liet aan de hand van
talrijke dia's zien wat er de laatste tien
jaar aan protestantse kerken in Neder
land is gebouwd.
Dat men tevergeefs zal zoeken
de ideale kerk staat wel vast. Diverse
kerken, die aanvankelijk wel wat leken,
zijn in gebruik geweldig tegengevallen.
Architectonisch mogen ze veel méé heb
ben ook dat lang niet altijd vooi
de eredienst zijn ze verre van ideaal.
Ds. Overbosch wees tal van fouten
aan. Bij kerken waar men voor weinig
geld zoveel mogelijk zitplaatsen
de hebben, liggen die fouten voor
opscheppen. Maar ook zeer geslaagde
,r j -j _i DOOPSG. BROEDERSCHAP
punten te kort. Vooral bij de viering
der sacrementen blijkt dit. Benoemd tot voorganger van de Neder
landse Kerk in Londen: J. E. Tuininga te
Geslaagd 's-Grave„h»se.
Tot de geslaagde kerken in Zuld-Hol-
land rekende ds. Overbosch o.a. de Fon-
teinkerk te Voorburg, de Messlaskerk te
Rijswijk en de Immanuëlkerk te Delft,
alle drie gereformeerd.
Voorts in haar soort de doopsgezinde
kerk te Rotterdam, de remonstrantse
Kapel-West in Den Haag en de N.P.B.-
kerk te Voorburg.
Dan de hervormde Adventskerk te
Loosduinen, die hij beroemd en berucht
noemde en de Pauluskerk te Rotter-
m
hoe?
uw fietsenhandelaar
vertelt het u!
Johannesburg in Zuid-Afrika is v
schijnlijk een van de zeer weinige
den die een teruggang bespeuren in de
Pionier van diepzeeonderzoek
GEREFORMEERDE KERKEN
Liturgie
De wereldvermaarde pionier
op het gebied van het diepzee- en
stratosfeeronderzoek, de Zwitser
se professor Auguste Piccard, is
in de nacht van zaterdag op zon
dag op 78-jarige leeftijd in Lau
sanne als gevolg van een hart
aanval overleden. Deze moedige
geleerde die zelf zei dat hij voor
weinig dingen bang was, vrees
de slechts een ding en dat was
publiciteit. En aan belangstelling
van de publiciteitsorganen heeft
het hem in zijn leven niet ont
broken. Immers, hij was de eer
ste mens die doordrong in de
(Van een onzer medewerkers)
Voor de tweede maal in een vrij
korte tijd werd een gereformeer
de predikant uitgezonden door de
Evangelische Broedergemeente
(Hernhutters) voor werk in Suri
name. Ds. A. v. d. Deijl werd in
het kleine kerkje op het Zuster
plein te Zeist bevestigd voor zijn
werk. Hij zal speciaal gaan wer
ken onder de Hindoestanen.
Di Van da Deijl was tot vorig Jaar
verbonden aan de gereformeerde kerk
van Dalfsen. In het afgelopen jaar heeft
hij zich voor zijn nieuwe werk be-
Schalkwijk die in Zuld-Amerika al*
zendeling werkzaam ia gaan assisteren.
Hoewel er onder de in Suriname
levende Hindoestaan*# gemeenschap van
ongeveer 90 000 zielen maar ten betrek
kelijk kleine christengemeenschap
on geve* r 600 zielen ia. ia het arbeids
terrein zeer groot, omdat de mensen
erg verspreid wonen.
Ds Van de Deijl krijgt een eigen
gemeente van ongeveer 150 leden en
heeft naast de feestelijke verzorging
van deze kem. als taak de evangelie
verkondiging aan de nlet-christelijke
stamgenoten. In het afgelopen jaar heeft
ds. Van de Deijl rich dan ook in het
bijzonder toegelegd op de Indiase talen
Hindi en Oerdoe.
persoonlijk woord er nog zijn blijd
schap over uitsprak dat het ondanks de
kerkelijke gescheidenheid mogelijk is om
samen in een zendingsverband te werken.
Ds. Van de Deijl zal met zijn echt
genote en hun beide kinderen op 3(
maart aj. vertrekken met de ..Willem
stad".
stratosfeer en bovendien is hij,
samen met zijn zoon Jacques,
een van de pioniers van het diep
zeeonderzoek geweest. Velen zul
len zich zijn beroemde bathys-
caaf Triëst nog wel herinneren
waarmee hij bij Capri tot een
diepte van 3167 meter afdaalde
een diepte die nog nooit eerder
was bereikt.
Auguste Piccard had een twee
lingbroer Jean Felix. De tweeling
werd in '884 te Bazel geboren.
Van 1920 tot 1922 was Auguste
hoogleraar in de natuurkunde
de universiteit van Ziirich. Van
1922 tot 1954 doceerde hij in Brus
sel.
In mei 1931 -teeg professor Piccard
1 een ballon met een luchtdichte cabi-
ie van eigen ontwerp tot een hoogte van
15.281 meter. In augustus 1932 bereikte
hij een hoogte van 16.201 meter. Na de
oorlog legde hij zich toe op het diepzee-
onderzoek.
Auguste Piccard heeft met veel
moeilijkheden te kampen gehad,
bouw van zijn eerste ballon voor onder
zoek in de stratosfeer werd gefinan
cierd door België. Piccard's geldelijke
middelen waren niet voldoende voor het
gehele project. Daarvoor waren e
moeilijkheden geweest over de bouw
de eerste bathyscaaf. De Belgen
besloten de stalen cabine aan de Fran
sen af te staan maakten Piccard tot
adviseur voor de voorbereiding tot
verbeterde versie. Volledige vrijheid
handelen kreeg Piccard pas toen
hij door de Italianen werd uitgenodigd
om in Trië6t een bathyscaaf te komen
bouwen. Het werk vorderde goed
verscheidene proeven daalde Piccard
met zijn zoon op 30 september 1953 in
de bathyscaaf. „Triëst" geheten, bij Ci
pri tot een diepte van 3.167 meter.
Geldgebrek
Deze kerkbouwconferentie van de
Prof. dr. G. van der Leeuwstichting,
werd zaterdag te Helmond voortge-
set. Ds. W. G. Scheeres, gerefor
meerd predikant te Gorinchem, sprak
daar over „Kerkgebouw, gezien vanuit
de liturgie".
Ds. Scheeres wilde niet als theo
loog voorschriften gaan geven aan ar-
chitecten. Want niet de theoloog al
léén is liturg; de kerkbouwer is dat
Gelijk in de liturgie heel de ge
meente mee .speelt".
De liturgie staat niet op zichzelf, zo
als ook de attributen in de kerk niet op
zichzelf staan. In die stoffelijke dingen
zit het niet. Brood-, wijn-, doopwater-
voorwerpen enzovoort hebben als zoda
nig geen waarde, al zijn ze misschien
artistiek uitgevoerd en kostbaar. Het
zijn symbolen, maar zonder magie, zon
der dat er krachten van uitgaan. Niet
in het ding zelf, maar in het woord
dat er over gesproken is, zit de waar
de. En dat is het Woord dat vlees
werd: Jezus Christus.
Christus wordt zichtbaar, tastbaar en
hoorbaar in het gesproken Woord, in
brood, wijn en doopwater. Maar óók in
de gelovigen zelf. Want zij zijn immers
daders des Woords. Op dezelfde lijn
staat het kerkgebouw. Zomaar een ge
bouw zonder heiligheid of wijding. Maar
het iseen heenwijzing, het heeft een
méérwaarde, het moet gelegenheid ge
ven tot dóórdenken. Heerlijkheid ver
krijgt het door het gebruik, namelijk
wanneer God daar met Zijn volk is. De
heiligheid van kerkgebouw en liturgi
sche voorwerpen ligt juist in het ge
speend zijn van alle magie.
Sacrament
Ds. Scheeres achtte het onjuist om het
sacrament ondergeschikt te maken
het Woord. Hij vond het een rationa
listische redenering, wanneer men zegt
dat het sacrament immers niet te ver
staan is zonder het Woord.
kan het Woord niet verstaan zonder het
sacrament. Daarom moet de avond
maalstafel in het midden der gemeente
staan. Want in het heilig avondmaal
viert de gemeente goede vrijdag, pa
sen en wederkomst tegelijk.
De viering van kruis en opstanding
is een liturgische herinnering een
nieuw beleven van het vervulde Dr
De taak van liturg en kerkbouwer i
om aan deze waarachtige gemeenschap
eigenlijk de enige werkelijke ge
meenschap die er bestaat vorr~
geven, elk op zijne wijs.
De feestelijke viering van Woord en
sacrament moet mogelijk gemaakt
den. In een preekkerk alleen gaat dat
niet. In een sacramentskerk evenr-'-
Blj het vieren van de eredienst blijft
de spanning tussen tijdelijkheid en eeu
wigheid bestaan. Men krijgt in de kerk
geen hemel op aarde. Het zuchten van
het schepsel wordt er gehoord. Deson
danks kan in de liturgie iets transpa
rant gemaakt worden van de heerlijk
heid der ontmoeting van God met Zijn
volk. En het is de taak van de kerk
bouwer-liturg om hiervoor ruimte te
scheppen.
Aangenomen naar Rotterdam-Lombar-
dijen: K. Niemantsverdriet te Nieuwer-
kerk a.d. IJssel, die bedankte voor Arne-
muiden en voor Ommen (vac. J. C.
Baumfalk).
Standpunt Vaticaan
Oder-Neisse-grens
is onveranderd
Ook de Rooms-Katholieke kerk heeft
zich uit moeten spreken over de Oder-
Neisse grens, de nieuwe grens tussen
Oost-Duitsland en Polen en heeft daar-
en standpunt ingenomen dat pre-
eles tegengesteld is aan dat van een
aantal vooraanstaande kerkelijke protes
tantse leiders. Het Vaticaan onderschrijft
de Westduitse mening dat het gebied
dat Polen erbij gekregen heeft rechtens
an Duitsland blijft toekomen.
Een achttal Westduitse protestanten
schreven onlangs hun regering om een
reële politiek te bedrijven en te begrij
pen dat de nieuwe grens de grens van
"s toekomst is en dat geen enkele rech-
n meer gelden voor het gebied dat
ui Polen is gekomen.
Toen enige dagen geleden de Rooms-
Katholieke Kerk een Poolse bisschop tot
titulair aartsbisschop voor het Pools-
Duitse gebied benoemde trokken Poolse
Rooms-Katholieken daaruit de conclusie
dat naar het inzicht van het Vaticaan
dit gebied dus voor goed bij Polen zal
moeten blijven.
sproken en medegedeeld dat het stand
punt ten opzichte van de voormalige
Duitse gebieden achter Oder en Neisse
geen enkel opzicht is veranderd.
Petrus is het klassieke voorbeelddat de mens maar zuinigjes
aan moet doen met het geven van beloften. Hij moet maar
niet te veel op zichzelf vertrouwen. De hartstochtelijk uitgc-
sproken.zin: „Al zouden allen aanstoot aan U nemen, ik nooit!,
is nog maar nauwelijks verklonken of de verloochening is
totaal. „Toen begon hij zich te vervloeken en ie zweren: Ik
ken de mens niet" (Mattheis 26:75). Psychologisch zal het
allemaal wel te verklaren zijn. Petrus, in paniek geraakt door
de herkenning en de uitspraak van de Joodse Raad („Hij is
des doods schuldig"), is bang geworden en vlucht in de ont
kenning. Ik ken de mens niet.
Petrus wordt hier getekend als de ridder van de droeve
figuur, volkomen van zijn voetstuk gevallen. Gelukkig maar,
Petrus, want dat is je redding. Op het moment, dat de haan
kraait, ziet Petrus zijn onmacht, zijn hulpeloosheid en verlo
renheid, hij ziet 'zijn leven in scherven liggen. En, vertelt
Mattheüs, hij ging naar buiten en weende bitter. Petrus
wenendniet zoekend naar een excuus, niet proberend zijn
daad te verzachten, aannemelijk te maken. neen. alleen maar
wenend. De mens die weent om zijn verlorenheid krijgt de
hand van Jezus toegestoken. Want straks zal de wenende
Petrus een staande Petrus zijn.
QdinpO bevrijd
neus, keel,borst vap vastzittend sltjm
Ex-presidente N.C.V.B.
(Van onze kerkredacteur)
Op 78-jarige leeftijd is in Soest
overleden mevrouw A. Knoppers-
Valkenier, ex-presidente van de
Nederlandse Christenvrouwen
bond. Van 1937 tot 1950 heeft zij
deze organisatie gediend en in
die jaren is zij een bekende en
actieve persoonlijkheid gewor
den in het vrouwenwerk.
Mevrouw Knoppers werd in het dorp
Zwartewaal bij Den Briel geboren. Zij
volgde de kweekschool en werd in Rot
terdam onderwijzeres. In 1914 huwde zij
dr. B. A. Knoppers, die een beroep had
aangenomen naar Kapelle-Biezelinge als
gereformeerd predikant. Na twee jaar
verhuisde dit echtpaar naar Almelo en
in 1921 nam dr. Knoppers een beroep
aan naar Amsterdam.
Reeds voor haar Amsterdamse lijd in
teresseerde mevrouw Knoppers-Valke-
nier zich voor het verenigingsleven. De
gereformeerde meisjesverenigingen von
den in haar een actieve stimulans en al
spoedig begon zij medewerking te ver
lenen aan het bondsorgaan „Bouwen en
Bewaren" en aan het „Gereformeerd
Meisjesblad."
In Amsterdam deed mevrouw Knop
pers intrede in de Ned. Christenvrou
wenbond, eerst als secretaresse en later
als presidente van de grote plaatselijke
afdeling uit de jaren voor de oorlog. Nog
Mr. G. E. van Walsum meent:
HER EN DER
De Van Riebeeek-school in Thomson-.'
Fall. Kenya, een school voor Afrikaans,
sprekende kinderen zal haar deuren
moeten sluiten Het aantal kinderen
dat een drietal jaren geleden nog
de 150 was. is gedaald tot 60 ei
nog verder dalen, omdat de oudera
terug keren naar Zuid-Afrika in ver
band met de houding van de inwoners
van Kenya tegen Zuidafrikanen.
Advertentie
VERVEN MET WAARBORG
P1ETER SCHOEN VERFCHEMIE
Wanneer de overheid het kerke
lijke leven gaat subsidiëren dan
zal zij hetzelfde moeten doen voor
het geestelijk leven op niet-kerke-
lijke grondslag. Dit zei mr. G. E.
van Walsum tijdens een zaterdag
in Utrecht gehouden vergadering
van de protestants-christelijke
werkgemeenschap in de Partij
van de Arbeid.
Mr. Van Walsum betitelde de sub
sidiëring van de kerkenbouw als een
veelomvattend vraagstuk. Hij acht het
te verklaren, dat er enige aarzeling
bestaat ten opzichte van deze sub
sidiëring. zowel van de zijde der kerken
als van de staat. Deze aarzeling spruit
voort uit een zekere spanningsverhouding
tussen kerk en staat, die al van jaren
her dateert. Mr. Van Walsum meent dat
het wetsontwerp dat aanhangig is. een
brok onwaarachtigheid in zich bergt.
Men probeert er de nadruk op te leggen,
dat het hier gaat om een premie, in
plaats van subsidie. Hij noemde dit een
vorm van camouflage.
De subsidiëring van de kerkenbouw
past in de structuur van de moderne
maatschappij. Men handelt conservatief
als men tegen deze subsidiëring bezwaar
maakt, zo zei mr. Van Walsum. Hij
herinnerde aan een rapportuit anti
revolutionaire kring, waarin wordt ge
steld dat de overheid niet discriminerend
mag optreden bij de subsidiëring va
verschillende levensbeschouwelijke groe
peringen. Mr. Van Walsum onderstreepte
deze mening.
Bij het behandelen van de vraag of de
zelfstandigheid van de kerken door sub
sidiëring in gevaar komt, mag mei
hij, niet uit het oog verlezen dat de
kerken niet verplicht zijn het subsidie
te aanvaarden. Mr. Van Walsum zei ten
slotte van oordeel te zijn, dat de sub
sidies niet te hoog moeten zijn. Men
zal er voor moeten waken dat de kerken
geheel financieel afhankelijk van d
overheid worden.
De Reformatie komt
met Schilder-nummer
Het blad „De Reformatie" dat ge
sticht werd door prof. dr. K. Sch.lder
en nu onder redactie staat van P. Jas-
perse. prof. J. Kamphuis en ds. H.
Knoop, kwam deze week uit met
nummer dat geheel gewijd is aan
eerste redacteur. Het was gisteren
melijk tien jaar geleden dat prof. dr.
Schilder stierf. Prof. Kamphuis heeft
een zeer lang „In memoriam" geschre
ven waarin hij na tien jaar de invloed
van Schilder wil peilen. Ds. C. Trimp
uit Voorburg schreef een uitvoerig
kei over Schilder en de prediking.
Van 26 tot 30 april a.s. zal in 1
zendingshuis van de Ned. Herv. Kerk
Oegstgeest de jaarlijkse conferentie
van de Studentenzendingscommissie ge
houden worden. Zoals gewoonlijk is het
geheel in tweeën gedeeld, een cursus
en een weekend. De cursus duurt van
donderdagavond tot en met zaterdagmor
gen en het weekend van zaterdagmid-
dag tot en met zondagavond.
Donderdagavond zal dr. J. Blauw
spreken over: „Wereldgodsdienst
wereldkerk" en tijdens het weekend,
ds. J. A. C. Rullman over „De mobiele
kerk".
later werd zij presidente van het gewest
Noord-Holland en op 5 oktober 1937 werd
zij gekozen tot presidente.
Vooral in de moeilijke oorlogsjaren
heeft zij het werk met vaste hand ge
leid, zodat de N.C.V.B. nog kon groeien,
'as een bijzonder geliefde vrouw in
verk die door iedereen in het ge
hele land werd gewaardeerd. Ook na
haar aftreden als presidente bleef zij
actief. Zij verhuisde met haar man na
zijn emeritaat naar Soest, waar haar eer
ste daad was een afdeling van de N.C.V.B.
op te richten.
Mevrouw Knoppers was ridder in de
orde van Oranje Nassau.
De begrafenis zal plaats vinden op
woensdag 28 maart om half twee op de
Ncd. Herv. Begraafplaats te Soest. Aan
de begrafenis gaat een rouwdienst voor
af om half een in het wijkgebouw „De
Rank" te Soest achter de gereformeerde
kerk aan de Soesterbergsestraat.
Rabbijn beschuldigd
van anti-semitisme
(Van een medewerker)
speeld. Een rabbijn werd beschuldigd
van anti-semitisme. In een door zijn
echtgenote geschreven boek zou de
Joodse gemeenschap van Duitsland zijn
belasterd en gehoond. De Algemene
Raad van Joden in Duitsland en de Ver
eniging van Joodse gemeenten in Noord-
Rijnland hebben gezamenlijk bij de ju
stitie een klacht ingediend teneinde het
boek uit de circulatie en de rabbijn ver
oordeeld te krijgen. Het boek getiteld
„De geschiedenis van rabbijn Goldstein
in Berlijn (19571061)" is geschreven
door mevr. Georgette Goldstein-Laszko
uitgegeven in München. Er staat
onder meer in. dat de Duitsers dienen
op te passen voor de Joodse gemeen
schap. daar de 22.000 Joden in het land
het doel hebben de 55 miljoen Duitsers
te overheersen. De Joodse organisatie
stelde voor de Düsseldorfse rechtbank
dat het boek is geschreven om wraak
imen omdat rabbijn Goldstein, vroe
ger rabbijn in Boekarest in 1961 ontsla
gen werd als rabbijn te Berlijn. De rab
bijn betoogt dat zijn echtgenote het boek
heeft geschreven om het Duitse volk
te waarschuwen dat bepaalde Joodse
leiders in West-Duitsland de Joodse ge
meenschap pogen te overheersen. De
spreekbuis van de Joden in Duitsland,
de Algemene Raad, zou in feite de Jo
den niet vertegenwoordigen daar zij een
dictatoriale houding aanneemt en niet
op democratische wijze tot stand komt
De rechtbank besloot het boek te zullen
bestuderen en verbood tot de uitspraak
de verspreiding. Reeds eerder was het
boek in West-Berlijn verboden daar het
stadsbestuur het als een anti-semitiscb
geschrift beschouwde.
Matses verboden in
Sovjetunie
De opperrabbijn, Jacob Nissim, heeft
een beroep gedaan op de Sowjet-autori-
teiten om het verbod van het bakken
van matses voor de Pasen in te trekken.
In een verklaring zegt Nissim, dat het
eten van matses waardoor de haas
tige vlucht van de joden uit Egypte 3500
jaar geleden in herinnering wordt ge
bracht een van de belangrijkste reli
gieuze tradities van de Joden met Pasen
is. Het zou „smartelijk en pijnlijk zijn
hun het recht te ontnemen deze viering
te houden in het kader van een feest dat
op zo edele wijze het symbool is van de
mens die uit slavernij in vrijheid komt."
Vraag: In een donkerbruin suède- delen slaolie en azijn. De meeste kras- water in te doen tot juist onder de pot-
vetvlek gekomen. Hoe kan jes en doffe vlekken zullen daardoor rand. Wanneer die temperatuur zo
verdwijnen.
jasj<
ik deze verwijderen?
Antwoord: U kunt de vetvlek bestrooi
en met magnesiumpoeder, dit er in la
ten trekken en dan uitborstelen. Zo no
dig kunt u deze behandeling nog een
maal herhalen.
Antwoord: Die benaming exotische le- deze centrale verwarming fataal.
Vraag: Graag wilde ik weten, welke lies is wel wat erg propagandistisch.
bloembollen voor wisselwarmte
merking komen. Crocussen,
tulpen en hyacinthen?
Antwoord: Wij begrijpen de uitdruk
king wisselwarmte niet. Bij het in
daar het algemeen voorkomende
ten zijn. Als kamerplant zijn zij min- wat niet te verwonderen is
der geschikt, daar deze planten het in hangen. Kan ik deze
de kamer over het algemeen te wai
te droog hebben. Wanneer u ze ei
Brieven, die niet voorzien zijn
/an naam en adres, kunnen niet
I beantwoord worden. Geheimhou
ding verzekerd. Vragen, die niet
onderling met elkaar verband
I houden, moeten in afzonderlijke
brieven worden gesteld.
Vraag: Wij hebben groene velours
overgordijnen, die vuil zijn geworden,
of ende plant, die echter geen bloemen
zorgd worden --
temperatuur, daar als de bollen bijvoor- kamer zet, gaat het wel.
beeld eerst warm staan en daarna Vraag: Mijn dochter
koud. dit tengevolge heeft dat de geleden verhuisd naar e_..
bloemstengels of trossen blijven steken, centrale verwarming. Zij had
Wel is het nodig de in potten of kistjes wat planten, die echter bijna alle bezwe- Spoel de gordiji
Hde naam
en hoe de behandeling.
Antwoord: Wij raden u aan de gor- Antwoord: Deze plant is geen luci-
dijnen in lauw water met zout (30 fersplant al lijken de bloemen er wel
maand gram zout op e
te weken. Meest-
met al trekt dit zo goed uit, dat men na
aardig twee uur dit weekwater kan verfrissen.
of op glazen gezette bollen de eerste ken zijn door de warmte want de
tijd koel en in het donker te zetten om warming is onder de vensterbank
een flinke rekking van de bloemsten- gebracht De thermometer wijst op de dan
gels of trossen te krijgen. Pas als de- vensterbank 27 graden Celsius
lang genoeg zijn. bijvoorbeeld bij
hyacinthen 10 cm. dan kunt u ze wel de ik haar met een paar
in het licht zetten en geleidelijk wat [es verrassen,
d.t hierop de uit- HM)
„ldeebrek rijn wertc niet direct to I drukking wisselwarmte slaat. Hoger dan
reetltett om „tien. Berin 1954 verbeter- ï'l?er,t<i,Weratuur <85 graden Fehren-
den twee Franse marineofficieren het ;it °i m a graden Celsius) moet u __^a.
record van de Plcearde ZIJ kwamen ct 8attn' daar de bloemen anders te dan nog bij dat de lucht veel en veel geel geworden is.
tot ruim 4 000 meter Toen grenen de voel rekken, slap worden en de bloei te droog is. Een temperatuur van ten gen?
V.8. In. ZIJ kochten'de „Triëst" In spoediger afgelopen is. Dit geldt "ms OA J~
1959. In januari 1960 bereikten ÏMccards a,1« genoemde bolger
zoon Jacques en de Amerikaanse duik- ----- -
bootofficier Don Waison bij Guam
diepte van 10.900 meter.
wachten na en zo vaak. dat het spoel
water bijna niet vuil meer is. Was
lauw sop van goede zeep.
wast. hoe groter de
i de kamer is het 21 graden. Nu wil- krimp zal zijn. Wrijf
r taiijp.
Ook kan
welke planten ko- niSen door
eu hiervoor in aanmerking?
Antwoord: Een temperatuur van 27
graden Celsius is voor bijna alle plan- JHP
4_ i het goede. Daar komt konijnevel, dat door het iange liggen
HPP1. deze zijn groter
ger en vuurrood. Het is een soort
fuchsia die nu niet meer zo veel ge
kweekt wordt. Vroeger daarentegen
wel en langzamerhand komt zij nu
juichen, daar het een zeer mooie en
rijkbloeiende fuchsia is. mits goed ge-
iphylla. Dot
kweekt. Zii heet fuchan
zij niet gebloeid heeft, kan "wel
•li »uu de behandeling gelegen hebben. Zij
zetten ,ot hal* maart droog gehouden
overgordijnen goed
enige keren in e
synthetisch wasmiddel te
vervolgens goed te spoelen.
Vraag: Hoe kan ik een wit stukje haar voorlopig nog koud
Vraag: Wat moet ik doen met
hoogste 20 graden is meer dan ge
noeg. waarbij u moet zorgen dat de
lucht vochtig is en blijft, door bijvoor- Dit moet
gepolitoerde radiokast. die door kras- beeld op de radiator pannen e.d. met
I ies beschadigd
I Antwoord: U kunt
zes radiokast prachtig opknappen
wrijven met een mengsel van gelijke
water te zetten
gepolitoerde lijks te sproeien
door te zetten, dit wil zeggen ir
omgekeerd schoteltje
de planten dage-
w i rn goede voedzame grond,
spierwit krij- bijvoorbeeld een deel bloemisten-
grond. een deel goede tuingrond en
een deei verteerde stalmest. Vervol
gens kunt u de plant flink terugsnoei
en. zodat u daarna weer flink bloei-
scheuten krijgt. In de zomer moet zij
veel water en vloeimest hebben en op
koele, doch lichte plaats staan.
tot eind september kan
ge tijd laten intrekken
daarna afwassen. Het bont moet u
goed laten drogen en ten slotte op-
eilandje borstelen met een schone kleerborstel.
i sierpot Vraag: Hierbij stuur ik u een blad Na half
er dan van mijn plant. Het is een vlug groei- de plant buiten staan.