Constantijn
Huygens
De laatste ronde
DIE ENE MENS
VLUCHT,
A
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 24 MAART 1962
4 September 1596
26 Maart 1687
Sterke personen heeft onze Gouden eeuw voort
gebracht, niet alleen sterk als we letten op hun
velerlei prestaties, maar ook sterk als we liun
leeftijden in aanmerking nemen. Constantijn Huy
gens behoort in beide opzichten tot de zeer sterken:
met zijn negentig jaar blijft hij drie jaar bij Von
del ten achter en zeven op Cats voor. In deze
negentig jaren heeft Constantijn een groot dichter
lijk oeuvre geschapen, dat zijn faam nog steeds
bezit, een faam van grote rijkdom, maar ook
van grote moeilijkheid en spitsvondigheid. Hooft
schrijft:
AI wat zijn pen ontmoet zy zinkt er grondig in.
Doorwroet de donkre mijn, en spit met spitzen zin
Het diepe wonder uit, dat schuil liep in de zaa-
ken.
voor de uitgave van Huygens' O t i a of L e -
„Poëtisch" was die titel niet,
origineel evenmin, wel juist. Zijn
dichtwerk noemde Huygens ver
pozing temidden van de zaken,
die voor personen
goede geboorte niet
onbetamelijk
hij zich als secretaris bespelend),behoort
van drie Oranjestadhouders moest de „viool" een
bezighouden. Voor deze centrale soort luit. Dit in-
strument beheerste
hij na korte tijd
zozeer, dat hij in
een muziekgezel
schap ten huize van
Sweelinck
het diplomatieke leven
hij een bij uitstek geschikte fi
guur, dankzij zijn ongewone veel
zijdigheid, die het onderwerp van
dit artikel is.
Vader Christiaen. die secretaris spelende,"allen met
van de Raad van Staten was zjjn „mei
na Willem I tot diens dood als middelmati
secretaris te hebben gediend verbaasde. ...j
heeft Constantijn en zijn oudere later vaak
broer Maurits een opvoeding ge-
die sterk gericht was op yisschér
het later vervullen van een soort
gelijke functie. Dit onderwijs was
verbaasde. Hij werd
later ook vaak om zijn spel ge
roemd, zoals door Anna Roeme
gressief, zoals wij
stantijns latijnse autobiografie,
die hij in 1629—'31 heeft geschre
ven, min of meer als handleiding
voor de opvoeding van zijn eigen Ayme!
kinderen. In 1627 was hij ge
trouwd met Susanna van Baerle,
zijn „Sterre"; hun tweede zoon
was de wereldberoemde natuur
kundige Christiaen, die op de hui
dige bankbiljetten van 25 staat
Ten langen lesten ben ick noch
aen 't luck geraeckt
Dat u vermaerde luyt myn eens-
jens heeft vermaeckt
Of gy Orpheus of Apollo best ge-
jongsaf zijn aandacht gehad, daar
hij al vroeg een bril moest dra
gen, iets vreemds. „Laten die lie
den, die eenmaal voor mij als jon
gen alleen maar schampere hoon
over hadden om mijn bril toch
inzien dat ik vostrekt niet par
mantig wilde doen, daar ik slechts
trachtte die mensen op een af
stand in het oog te krijgen, die
ik het eerst behoorde te groe
ten, om alle aanstoot te vermij
den bij hen, die daarop gesteld
zijn."
Constantijn zag slecht, reeds in
zijn jeugd voorspelden de artsen
dat hij blind zou worden. In 1647
verkeert hij daarover nog in het
onzekere als hij zijn vriendin
Trello, die het gezicht aan één
oog had verloren, schrijft:
Behalven het medoogh is uw
verdriet het mijne;
En, spreeck ick uyt medoogh,
ick schrijf met een mat oogh,
Dat God weet of het meer of
min dan 't uwe doogh
En ghy weet of 't my raeckt,
mijn uyt-sicht te sien mind'ren.
Door deze oogzwakte werd hij
gedwongen zijn studie van de te
kenkunst op te geven, maar ook
hierin moet hij, volgens getuige
nissen van tijdgenoten reeds zeer
vaardig geweest zijn. Dit blijkt
ook uit een teruggevonden zelf
portret, waarvan de trekken zeer
goed overeenkomen met andere
afbeeldingen van hem. Huygens
heeft veel geposeerd. Men kent
thans nog eenentwintig portret
ten van hem, terwijl er onge-
vijfendertig geweest moeten
zijn.
Schilders
P Huygens had goede contacten
leeck. komstig diplomaat; als diplomaat met schilderskringen. In zijn la-
soeticheyt genoot ie wer(j hij, ook door zijn veelzij- ♦,l— h,i
door t aenhooren digheid en wellevendheid een, on-
Van t'lieffelyck acoort. der andere op het Muiderslot,
Autoriteit
Huygens heeft zich tot i
graag geziene gast: hij
tijnse autobiografie weidt hij uit
over vele bekende schilders van
zijn tijd, op de wijze
I het wel veel beknopter
Van
heb ik terstond na een juri- ger
afgebeeld. Op de achtergrond ziet toriteit op muziekgebied ontwik- dische disputatie (geen promotie,
daar het buitenverblijf Hof- keld; zijn eigen composities ge- H.) afscheid genomen met een
1 - tuigen van een zeer grote be- korte toespraak." Over zijn sue-
gaafdheid. Het is erg jammer, dat ces daarmee wil hij niet spreken, Den Haag
van de achthonderd werken die maar „dit maakte op mijn w'"'
hij geschreven heeft, ons niet een goede indruk
deze heeft hem belang
rijke adviezen gegeven
bekend
Argwaan
z'jn kinderen Zondek voorbehoud'"kan* gezegd tuurlijkeUg;enwyord^igheidi
de negen- r
p'ndertië liederen die samen de gen dat pittige gedachten
Natuurlijk^ nam ook Constantijn Pathodia sacra et profana vormen, den uitgesproken met
HHB kenmerken-
Huygens' goede kijk op
dde schilderkunst zijn zijn opmer-
vader" altijd had zorg gedra- kingen over Rembrandt, die, toen
De opgroeiende zoon zet
zich af tegen de vader (maar
herkent zich soms in de groot
vader). Voor het letterkundig
werk van vóór de tweede we
reldoorlog is bij de jongeren
weinig belangstelling. Het re
cent ouderwetse stoot het
meeste af: de verschillen lo
pen meer in het oog dan wat
ondergronds nog verbindt. Nij-
hoff, Hoornik, Vasalis, Aafjes
behoren zeker niet tot de lijf-
poëten van jonge mensen van
tussen de twintig en dertig.
Alleen uitzonderlijke figuren d€ eeuw. Maar doordat we snel-
zoals Achterberg en A. Roland Ier leven en zoveel meemaken
Holst dwingen hen misschien „pakt" de traditie niet meer.
nog respect af. 0<* de ontkerstening van het
openbare leven zover voortge-
Deze omstandigheid, op zich- schreden, dat de vanouds be-
zelf een verschijnsel va~ -gj^jjg,iiu-
tijden. wordt vandaag
Gedachten bij verzenbundel van A. Wapenaar
alle staande dichterlijke formules
HB ver- de religieuze poëzie hun klank-
scherpt door de stroomversnel- bodem verloren hebben, behalve
ling waarin het moderne leven dan bij de ouderen en vooral de
is geraakt. Daarbij komt dat de eenvoudigen onder hen.
moderne communicatiemiddelen
de intelligente jonge mens, via
Eers, radio, film en televisie,
ijna zonder dat hij het merkt
zoveel gecondenseerde en ge-
monteerde kennis bijbrengen A wapenaar.
dat_ hij wat dat betreft in een van z,jn pas verschenen
Twee dingen
Een lange inleiding om
mgen te doen: de figuur
Wi
aanleiding
stiger positie verkeert km^el De laatste ronde (uitg.
uau uc generatie van de „va- j H Kok N V Kampen), de
ders De mens van halverwege eer geven dje hem toekomt
de twintigste eeuw t is in zijn een van de pioniers voor een
beste exemplaren ¥j'erstknap, eigen protestants-christelijke let-
zodat degenen op wier schouders te«kur£e een tijd dat de cal.
vinistische kleine luyden juist
gen hebben. Zo zyn m de P°®^'® bewust aan hun culturele taak
de laatste twaalf jaar veel nieu
we mogelijkheden beproefd; het
apparaat is uitgebouwd, ver
fijnd en aangepast aan de mo
derne eisen. Formeel althans
en ook wel
„grootvaders", op enkele uitzon
deringen na, de dichterlijk be
gaafde jongeren aandoet als niet
efficiënt, onbeholpen en stijf. Of
als dit niet zo is, dan zijn in
stelling en toon toch zo anders
geworden, dat men bijna van
vervreemding kan spreken.
en wordt
525? dus in het najaar van het vol-
veelbereikt, zodat het dichter- gende jaar tachtig. Zijn leven
lijk taaleigen van de „vaders lang heeft hij het onderwijs ge-
diend. Vla Om TIJdschrltt mat
Nog iets
het werk van de Tachtigers
aanraking gekomen, ontwikkelde
hij zichzelf door veel lectuur.
Stemmen des Tijds publiceerde
o.a. zijn novelle Op Hoop van
Zegen i Wapenaar stamt uit een
Vlaardings zeemansgeslacht). In
De Rotterdammer en aanver
wante edities schreef hij letter-
kundige kronieken. In De Ster
der Christelijke Weekbladen
Voor christelijke dichters van noemde dr. Jaap van der Valk
de oudere generatie komt daar hem gaarne „onze Wapenaar",
nog iets bij. Door preken en Wapenaars eerste dichtbundel,
theologische lectuur, door het Uit stille uren (een titel die zijn
voorbeeld van historische chris- mystieke inslag verraadt), ver-
telijke poëzie, van de middel- scheen in 1924. Latere bundels
eeuwen af tot Gossaert en De heten Het betere land en Dc
Mérode toe. was er een dichter- Vuurproef. Deze laatstgenoemde
lijke taal voor godsdienstige poë- bundel is van 1949. Wapenaars
zie ontstaan, een magazijn van essayistisch werk verraadt een
formules, waarvan ieder zich behoorlijke belezenheid en ken-
met persoonlijke nuanceringen merkt zich door een fijne en
bediende. Vóór de Franse revo- milde toon.
lutie was een dergelijk persoon- A| J
lijk getint traditionalisme in al- AIS 6611 dTSCnGIQ
le kunsten regel. Men denke,
b.v. aan de achttiende-eeuwse En nu dan zijn jongste bun-
muziek en zelfs nog aan de Ita- del met de titel die als een af-
liaanse opera van ae negentien- scheid klinkt. Bijna alle verzen
de opleiding
zelf ter hand; hij had een diepe
argwaan tegen ..schoolmeesters",
die op vele plaatsen in zijn auto
biografie blijkt: „Maar wat ik u
bidden mag. pedante schoolmees
ters. werp toch ook hier die ge
weldige ballast over boord terwil-
le van zoveel begaafde kinderen,
die onder u jammerlijk te gronde
gaan." en „Zoveel is zeker, dat
ik met weinig moeite die dingen
in mij heb opgenomen, waarmee
gewoonlijk de jeugd jaren door
dwaze en bekrompen schoolmees
ters wordt afgebeuld."
Toen Constantijn tweeënhalf
jaar was. leerde hij. zijn moeder
bundel op het verkeer
tot het beste,
voortgebracht:
Europees niveau, aie, in um in
Parijs uitgegeven, terecht inter- -
nationaal lof is toegezwaaid. stond er geen woord
Ook voor de kerkmuziek heeft ?P schrift- Over
Huygens zich verdienstelijk ge- zyn publicaties ver
maakt met zijn brochure Gebruyck telt hy, dat ny
of Ongebruyck van 't Orgel. Na nooit ongeordend
de overwinning van het protestan- iets heeft uitgege-
tisme waren er drie opvattingen ven, hy besteedde
over het gebruik van het orgel vooral aandacht aan
ontstaan: in Frankrijk was het de laatste regels,
afgeschaft, in Engeland bleef het In dienst van Fre-
in de dienst in gebruik, in ons derik Hendrik, Wil-
1 and was het „onkerkelijk" in ge- lem n diens we_
hofkringen,
de school te danken had." analyserend,
Vanzelfsprekend
een ongewoon enthousiasme: „Ik volking^
nog" geen vijfentwintig jaar oud, beweer namelijk, dat het geen
pas enkele grotere werken ge- Apelles ooit in de gedachten zou
schilderd had en wie Huygens hebben kunnen komen wat
een zeer grote toekomst voor- Nederlander,
spelt. Diens schilderij van Judas, baardeloze,
dan de zilverlingen terugbrengend,
ontvangst „aen
hoofd des ganschen Raeds"
werd hij als redder toegejuicht.
Acht talen
molenaar,
één figuur aan
overscheidene aandoeningen heeft
komt HÜ'ygens' tot uitgedrukt." Toen Rembrandt la
ter eigen wegen ging, die sterk
afweken van wat in de op de Ita- ut.
liaanse stul gestelde hofkringen heett hij wisltunde. aardrijkskun-
Doeltreffend - is de opvoeding,
die vader Christiaen zijn zoon
heeft gegeven, zeker geweest. Be
halve de reeds genoemde vakken
Marot. De muziek stond bij
deze opvoeding zeer centraal;
Huygens vertelt er in zijn biogra
fie uitgebreid over. „Het was
winter en naar gewoonte kregen
wij winterjasjes
III heeft hij
nazingend, spelenderwijs de Tien bruik: het mag na de dienst „pre- duwe en Willem
Geboden in een Franse berijming ludiëren", als iedereen pratend
weggaat, en ook om zes uur
's avonds, voor de leeglopers!
„Wat daer wijders om gaet. tus- hij bezat relaties in
schen jonger bloed, onder de tal van landen.
donkere hoecken, ende jvjet prominenten
adigh geluyd, is naer te Descartes. Cor-
En wat men speelt....!
Engels voorbeeld stelt Huy- 2. Ï5L R_r_
gens voor de gemeentezang en het ^^jfuber
John Donne
vele anderen
Door elke knoop de
muzieknoot te geven leerden de
kinderen deze spelend en troffen
gens voor oe gemeentezang en net. - R,lh-_. Ma.
orgelspel te laten afwisselen; de |aeus, XfTjonm
mensen „sullen tastelick bevinden
(dat) haere gemoederen door het
Ook het ritme werd thuis ge
studeerd. Christiaen, die altijd be
dacht was op het latere nut, leer
de zijn kinderen de beginselen van
het dansen (toen een statig heen
schrijden). „Ja, zelfs
W. Helmichi-
te Amsterdam, hierom
Constantijn vond het
zeer geschikte oefe-
goede houding aan
-uc-iu uc»g van PdW vu»- stond Huygens
lïen de gesoïshene Lofsanghen, Se.lmaü® elswa£
intervallen mede-luyden van 't Orgel.
werd hij
i der aerde opwaerts ghetoghen tac.t'
suilen werden." met. a,"J~ ""rv:
Dan zal misschien ook de zang in "rders weriL
wat beter worden: men zou zich verdiepei
al schamen zich zó tot een aards bn*
vorst te wenden. Huygens wil dat. n
het de gewone man niet al te vriendschappelijke
kwalijk nemen, want „Wy heb- omgang met groten
echte*!1
ning
handelswetenschappen ge
studeerd, beheerste hij acht talen
zó, dat hij er gedichten in heeft
kunnen schrijven, werd hij als
deskundige op het gebied van de
oorlogvoering geconsulteerd en
bedreven in en-
werd bewonderd, is Huygens'
waardering verminderd.
Voor de architectuur had Huy
gens ook betekenis; zijn grote hui
zen in en bij Den Haag zijn reeds
genoemd, maar verder had Jiij
invloed op de bouw van het Mau-
ritshuis en het Huis ten Bosch en
op de aanleg van een weg naar
Scheveningen.
wijdde hij zijn gedicht Zee-
straet; zijn buitenleven beschrijft HtéVtussen
hij in Hofwyck. Van het hof week 550 theologische
Constantyn maar weinig, of het ^®rKe1?- 2100 libri Mi
moest zijn om missies te vervul-
was hij enigszins bedr
kele takken van sport
gebruikelijk toen. Voor zijn veel-
belezen tijd kende hij een ver
bluffend groot aantal auteurs gron-
Aan dit laatste dig. Na zijn dood verkochten zijn
zoons drieduizend van zijn boe
ken, waaronder zeer oude druk-
ren ongeveer
250 juridische
Miscellanei en
delen muziek.
De carrière die nagestreefd
len. Tijdens het stadhouderloze werd. heeft hij ook gemaakt. Als
zesentwintigjarige werd hij door
de koning van Engeland reeds in
de adelstand verheven en hierna
nog vele onderscheidingen
tijdvak was zijn positie hier
moeilijk; toch valt in deze tijd d®
zijn grootste diplomatieke succes.
In 1661 werd Huygens 65 gevolgd? Is het dan verwonderlijk,
Oranje weer voor de weduwe
Willem II terug te winnen. Lode-
wijk XIV had dit belangrijke Hu
tegen in de brilpassage
poëzie vaak gewild diepzinnig?
diepzinnigheid was toenter-
uit Dc Laatste Ronde dateren A. WAPENAAR
uit de jaren na 1945. Enkele ge
dichten zijn uit vroegere bundels
overgenomen. De bundel bevat van redenering en mystiek. Af-
verscheidene in memoriams; hij gezien van het niveauverschil
is trouwens in zijn geheel aan de zijn Wapenaars thema's even-
nagedachtenis van des dichters wel meer uit het mensenleven
vrouw opgedragen. Nergens dan uit de natuur genomen. Ban-
wordt Wapenaars poëzie tot den aan huisgezin, familie, vrien-
stichtelijk gerijmel; ook waar den en God zijn bij hem heel
hij sterk traditioneel dicht, be- sterk. Hieruit put hij zijn inspi-
seft men dat hij zó voelt en ratie. Want dat die er is, blijkt
denkt. Kenmerkend voor Wape- wel uit een inzet als van het
naar is de rustige, geleidelijke vers Sint-Vitusdans:
ontvouwing van de dichterlijke
gedachte, waardoor zijn verzen
voor ieder begrijpelijk zijn. Ner
gens probeert hij boven zich uit En
Ze danste wervlend naar dc
tni*t te stuiten vaart,
te reiken of door excentriek te Een martelares in ademnood
doen de aandacht te trekken. En in ontsteltenis aangestaard.
Wat in hem stem verkreeg is
kleine En dag en nacht ging door die
Totdat haar kracht restloos
verspild
Zij neerlag, transparant en wit
En in een eeuwge rust verstild.
de samenleving
plaats en een beschut milieu
van de stille vromen, de ko
ningskinderen, wier ideaal is
„een stil en gerust leven in
alle godzaligheid en eerbaar
heid", zoals de apostel het
formuleerde. Was dit ook niet Laat ik eindigen met het mooi-
het ideaal van Jan Luiken? Het ste vers voor U over te schrij-
is deze traditie die bij Wa- ven. dat ik van Wapenaar ken.
Eenaar doorklinkt. Evenals Lui- Het is het derde sonnet uit de
en leeft hij tussen de polen cyclus Daniël.
Een engel zweefde neer op zachte zwingen,
En Daniël daalt diep in 't witte licht
Dat afglanst van des Engels aangezicht
Hij ziet de leeuwen niet die hem omkringen,
W'eg in het nachtgezicht: hij kan wel zingen:
Hij ziet de Godsstad na het laatst gericht
In heerlijkheid hersteld, God zelf haar Licht
En hoort er onuitsprekelijke dingen.
Tot hij ontwaakt; wie was het die hem riep?
Is dit een droom? Waar was het dat hy sliep?
Hij antwoordt; of spreekt God nu zelf door hem?
Als uit de verte hoort hij d'eigen stem.
Hij voelt een kilte trekken langs zijn leden,
Hij keert terug uit Gods verborgenheden.
Een vers als dit blijft in de wisseling van de letterkundige modes
van waarde Alleen al terwille van dit gedicht zal men deze bundel
willen bezitten.
C. RIJNSDORP
QHR j siet.aü'ïld™'
sommige vry ongemeen ende dat "dJgens op"
onhandsame toonen, voor den pejvlakkig was
onervarenen Hij adviseert dan fUf, sf!,.e.rPz'^,g;
Springt op syn Duytsch of op ocdt or8el te laten meespelen. 101 vn
te leren; later schrijft hij:
■P- L
syn Fransch,
Ick sie geen' misdaed aenden
Mij dunckt het springen en het
Zijn aengeboren susterlingen.
'Kgeloof het hert springt als men
singt.
En 't hert is 't dat de voeten
dwinght:
Soo raecken sy gelyck aen 'troe-
Hierna nam de praktische mu
ziekbeoefening spoedig een aan
vang „tot de muziekinstrumenten.
Weinig lof
heid bijvoorbeeld
werd zeer gewaardeerd maar
hij was geen „denker". Wijsgerige
theorieën als Cartesius' cogito, ergo
sum ten diepste onchristelijk
doorzag hij niet, hij heeft er thans
niet zoveel aandacht aan geschon
ken als nodig was- Nu kwam hij
tussen zijn vrienden Descartes en
Van Baerle lelijk in de knel. toen
die elkaar hierover fel bestreden.
eindelijk kunnen
vier jaren onderhandelen
Huygens. de politieke situatie uit
buitend, gelukt,
weer in handen
brengen. Op 12 april 1665
hij in deze Provengaalse stad ont
vangen; in het amfitheater nam
hij op 7 mei in naam van Willem
III de eed van trouw van de be-
De voorgangers kunnen even
min veel lof bij hem oogsten; Con
stantijn, die zich van zijn twaalf
de jaar af met de (klassieke) re
torica had beziggehouden, oor-
SSXff «iptaMtirt» handigheid he.«
epdueht^n, zodat zijzelf niet ge
makkelijk kunnen bepalen, waar-
ar toe zij op weg zijn laat
staan hun gehoor." Het be
vreemdt Huygens, dat al deze
„poespas" op de kansel geduld
wordt; hij heeft zich „geducht,
Na toe nog aangespoord bij het
het lenen van officiële schilderop
drachten. Pedanterie en diepzin-
het prinsdom nigheid mogen défault de ses qua-
Oranje te lites zijn geweest, altruïstisch Willem Brakman
HH was hij zeker voor wie zijn hulp met een roman Ee
waard waren; zo introduceerde De hoofdfiguur daarin
hij Antony van Leeuwenhoek, een Akijn. In Brakmans nieuwe boek die vriendschap toe
gewone Delftse burgerman, bij Die ene mens (uitg. Querido, maar ervan uitgaat,
de Royal Society te Londen. Toch Amsterdam) vertelt de auteur dood is, toont Trix tegenover de
treffen ons, zeker in zijn Patho- een vroegere episode uit Akijns vriend van haar overleden man
dia, maar ook in zijn poëzie, re- leven, namelijk zijn ervaringen vér gaande avances. Maar Akijn,
*M- fif"w ■*- situatie waarin weinig
debuteerde chologisch verklaard. Ze Is er
winterreis, eenmaal en ze is er des te ster
ker omdat de auteur niet naar
:hap toe schrijft
uitgaat. Als Tom
gelmatig passages, die een eerlij- als medisch student. Heeft de
ke bewogenheid weerspiegelen; naam Akijn iets met harlekijn uit mannen sterk
daar is hij op zijn best, daar is te staan? Deze Jongeman, lntelll- vriend geen moment vergeten
nieuwe roman van
het permanente „wortspielerige" gent. gevoelig, heeft iets harle-
Hick FunKe-Bordewiik ondergeschikt, zoals in net gere- kljn-achtlgs. Hiermee is niets
serveerde en geresigneerde. deniererende bedoeld, men denke
ia™ zH™e?fPkn"C™dee- Huygens zich hieruit gewerkt.
Sneldicht
UK roman i u c n v van Nick moeder gedood. Gevoelens van held en handigheid van de grote en s»
Funke - Bordewljk (Uitgeverij schuld en wroeging (Leslie had Der mensch^n ouderdom ts als fumk0mlek in het lichamelijke, ik bij
serveerde en geresigneerde.
OUDERDOM
denigrerends bedoeld, men denke Dit is i
maar aan Charlie Chaplin. Akijn beredeneerde,
heeft niet de fantastische lenig- vriendschap, z
held en handigheid van de grote en sterker dan animale drift. Wat
stamijn Junior, zoals Jac.
Camprn hem in 1634
hoewel vruchteloos geërgerd" aan
de banale predikers In zijn woon
plaats 's-Gravenhagc.
Constantijns ouders hebben te
recht ingezien, dat beheersing
Nu had hij inderdaad weinig hage-Rotterdam) lijkt
tijd voor rustige overpeinzingen, ke boek Millie en'
Zo is het begrijpelijk, dat hij uit
blonk in het sneldicht, terwijl gro
te gedichten niet zeer talrijk zijn.
Natuurlijk was ook volgens Huy-
gens alle poëzie kunst; is de vëij'^«|""LesHe"whltton
poëzie niet uitgevonden vo
genot, dient -het proza niet
een behoefte te voorzien?" Een werkt, op min of
ander eigenaardig „vooroordeel"
van die tijd was de overschatting
van de waarde van het latijn,
vergeleken met dc moedertaal.
Huygens schrijft zich te hebben
•baasd, dat mensen, die het
mét hem mee. Op weg
New York ontmoet Leslie in
jonge vrouw, Ellis
deze rubriek
vooruitgang. Niet dat dit nleu' l
werk geen kwaliteiten heeft. Dc kjge' mensen.die' weten "dat'Te
Amerikaanse door hun ouders niet gewenst wa-
sprankje
hoofdfiguur is
"gezel, Leslie Whltton, die na ren en die zonder
jaar op een tabaksonderoe- liefde is opgegroeid. Ellis .co
ming In Borneo te hebben ge- iie ontdekken, dat ze meer ge
werkt, op min of meer vluchtach- meenschappelijks hebben dan de
tige wijze vertrekt om te ontko- letters van hun naam. Ook hier
len aan de brutale avances van komt het tot een incidenteel, vèr-
e vrouw van een collega. gaand contact en ook hier .vlucht'
de man voor de consequenties van
Dit vrijgevochten, stug rokend zijn daad. Een vlucht waarmee
...w—v... v..v ..v. 1 drinkend exemplaar wreekt hij Ellis psychisch ten gronde
latijn uitmuntend beheersten, het haar nederlaag op haar achtjarig richt. De consequenties zijn er
hun moedertaal niet verder zoontje Charlie, die voor Leslie dus toch en in beide gevallen van
!""v' De vraag blijft
haers levens winter, mj»ar~wel enigszins In hei geeste-
Sy dorre bladeren, die noch aen lijke. HIJ is daarbij min of meer
't tackje staen, bezeten van een religieus com-
Men vindter die der los af plex. dat vooral uitkomt
slingeren: „md.er -SSTm'ïï d.
Die taey. en hard en steech, v.n een belijdend chrto-
als noo ter aerde flaen. ten Akljn u een zeer kwetsbaar
mens. „Hij was kwetsbaar cn
De tyd is niettemin verloopen vergat niet, een onverteerbaar
soo hij placht leven, een steen in de maag,
Het jaer verstaet geen jock.
i spontane, niet
ir onuitroeibare
aanwezig
drift. Wat
vorige gelegenheid In
novelle van Dolf Verroen kon
prijzen, doet zich gelukkig hier
ook voor: een positief moment,
P.dat in de sfeer van het heden-
rde conversatie ten huize daagse cynisme en nihilisme wel-
dadig aandoet.
C. R.
menkllttend, klonterend
D| j boerde dc afkeer, de verveling,
Het Blad moet van de rijsen. de ang8f. (bi,, 57),
brachten dan beuzelarijen
Nederlands „dat ternauwernood
over de grond kruipt.
vijfentwintig jaar
grote genegenheid heeft opge- tragische
vat. Per ongeluk of opzet wordt dan over of Leslie's houding laf
Pas als !">et jongetje, dat vergeefs had ge- of. dieper bezien, juist moedig
schrijft hoopt van zijn grote vriend af- was.
n. doorzijn Niet nieuw
Een windtje, een rijpje
Coortsje doet het rijsen:
En dan wit min of meer
gewaeckt hebt, goeden nacht, prachtige kern: Akijns vriend-
tr I nor j a At» schap voor Tom, de man die in
H. J. HOLLAAR fie ioop van het verhaal bij een
auto-ongeluk om het leven komt.
De spookwolf en Jahomrai
en de heilige olilani
De Spookwolf en Jahomrai
en de heilige olifant, door
Frltz Melsnltier. Uitgave C. F.
Callenbach N.V. Nijkerk.
rfr
hij zijn eerste belangrijke gedicht scheid te kunnen
in het Nederlands, getiteld Bata-
va Tempo 't Voorhout van
's Gravenhage. Vele latijnse en
Franse gedichten waren hieraan
al voorafgegaan. Als Huygens
in zijn latijnse autobiografie
in de eerste plaats bestemd voor
intern gebruik puristen als Ste-
vin (en later Hooft) prijst en de
waarde van de eigen taal bena
drukt, is hij een man van zijn
tijd. van de zelfbewuste Noordne
derlandse renaissance.
Vader Christiaen gaf zijn zoons
echter een zeer veelzijdige oplei
ding. Ook de natuurwetenschap-
«//////////////7///////////W/Z
daaraan hapert het juist. Kramp
achtige daden liggen als eilandjes
in zeeën van analyses.
Toms
1 Trix wordt levensge- Twee boeken
vreselijke 1
vaarlijk gewond. Akijn hoort het 10 tot 15 jaar. die echter ook
uit haar mond, door ouderen met interesse en
plezier zullen worden gelezen: De
Spookwolf en Jahomrai cn de
heilige olifant Beide boeken zijn
:lijl
want Tc
het ziekenhuis gebracht,
Akijn co-assistent is. In de
En hier ligt het zwakke punt. mantische periode vond de auteur >n de serie „Over mensen
De schrijfster heeft van die ana- van romans het zijn plicht een ren in vreemde landen"
lyseerwoede niet alleen geen af- maximum aan gevoel te produ- C. F. Call<
Hij deed alsof de lezer uitgegeven.
PU «een bezwaar. Echte genegenheid stand genomen, ze doet er zelf
ue VGlVOIOGr en wederzijds begrip is, althans Via Leslie cn EUis ongebreideld
heet. zeldzaam en wanneer dit aan mee. Dit heeft geleid tot een ven gespeend was en bedoll
lezer bij tragische passages
'en der golven van hevige woorden.
I elk gevoel t
uitzonderingsgeval zich voordoet,
De vervolger, door Günther zjjn het de omstandigheden aan
Weisenborn. Uitgave De Boeke- een kant of
rij N.V., Burn.
Roman over illegaal work in en Isolde, sinds Anton Tsjechofs
het Duitsland van Hitler. Men be- De dame met het hondje en
leeft de spanning, ook in de drci- ook voordien natuurlijk een
„.^L.- «in« van het verraad. Men krijgt wijd verbreid thema in de litera
pen werden thuis onder leiding ook een indruk, hoeveel moeite tuur. De hedendaagse mens is te-
specialisten bestudeerd. Zo het onder omstandigheden kostte gelijk te gecompliceerd
Vooral bij het kennisnemen van
de het eerstgenoemde boek (131 blz.)
moesten we herhaaldelijk denken
aan het onsterfelijke „Kazan"
~m Jack London. In gelijke
1 pas-
wijdt hij in zijn biografie
sage aan het licht w
zijn zoon Christiaen enkele
belangrijkste regels zou ontdek
ken en spreekt verder ove
bril en het oog. Deze hebben
om naderhand recht te verkrij- ontgroeid aan oude zekerheden,
an gen over wat toen is geschied. De dan dat hij het geluk vinden kan.
de opzet van het boek is boeiend en Sublimering van eigen leed en te-
origineel. Vertaling door Wielek- leurstellingen in toewij'ding aan
Berg. De omslag is van Eppo anderen is alleen mogelijk bij een
Doeve. of andere vorm van geloof en
Dit heeft geleid tot
was en had-stijl, waarbij men
P jw J tijd achter de gebeurtenissen aer „OIveiI VMI1 Ilcvli
beide zuaen- d'e wordt geplaatst, die dan uitvoerig Dc moderne schrijver
een blijvende vereniging onmogc- worden uitgeplozen. Een stijl van rcld van onvoorstelbaar leed. dat trant is dit verhaal geschreven.
lijk maken. Dit is, Sinds^ Tristan nakaarten, die in wezen ouderwets door de algemene berichtgeving Het tweede <141 blz.) komt, hoe-
is. De moderne auteurs kunnen tot ieders kennis komt) weet met wel hier
juist voortreffelijk suggereren, de ellende beter raad. Hij munt de olifant
maar dat verdraagt zich niet met uit in een evocatie van het ver-
uitvoerige beschouwingen. De driet cn alles wat ermee samen-
eindindruk wordt dan ook niet bc- hangt, door zakelijkheid en mini-
paald door wat er is geoeurd, male aanduidingen. Ik geloof dat die
door de analyses. zodat dit een van de belangrijkste
plaats van de wolf
.hoofdpersoon" is, op
het zelfde stramien neer: het on
getemde dier. dat op vertrouwe
lijke voet komt met een mens.
of I
niet recht weet
worvenheden is van de heden- schrijvingen
beschrijvingen
essay te hebben gelezen, daagse literatuur. Ook Brakman
i tussen beide in. verstaat die kunst. Akijns vriend
schap voor Tom wordt niet gemo- streken doen de waardering stij»
C. RIJNSDORP tiveerd, niet beredeneerd of psy- gen.