Planologen menen, dat op den duur achttien hofjes moeten verdwijnen Leiden wordt ..moderne stad (VII. slot) Hofjescommissie echter acht behoud van slechts twaalf onmogelijk Het hofje past in deze tijd Wat blijft en wat verdwijnt J. van Iterson uit de raad PIERROT Eduardo del Pueyo met Residentie-Orkest METJWE LEIDSCHE COURAINT 3 VRIJDAG 9 FEBRUARI 1962 EEN Leidenaar zal willen ontkennen, dat de bebouwing van de binnen- stad in ernstige mate is verouderd. Bijna de helft van de woning voorraad daarin, namelijk ongeveer 3000 van de 6300 huizen, is van slechte kwaliteit, waarbij 2000 woningen of direct of binnen enkele jaren on bewoonbaar zouden moeten worden verklaard. Voor de gehele stad be draagt dit aantal zeker 2800. Er komt nog bij, dat de vermenging van woningen en bedrijfsruimten nog steeds voortgaat. Garages, pakhuisjes, opslagplaatsen voor lompen en oude metalen e.d. doen sommige deleh van de stad niet minder dan verpauperen. De sanering zal dan ook een diep ingrijpend proces blijken te zijn. Wat waarde heeft, zal zoveel moge lijk moeten worden ontzien. Maar het zal niet altijd mogelijk zijn alles te behouden waaraan in normale omstandigheden niet zou worden getornd. Het is een verdienste van het Leidse wegenschema, dat de belangrijkste historische monumenten, zowel de afzonderlijke gebouwen als de stads gezichten, zijn gespaard. Dat neemt niet weg, dat ook enkele apart gelegen monumenten (bijvoorbeeld aan de Oranjegracht) en een aantal hof jes voornamelijk die hofjes die öf niet meer te restaureren zijn öf geen uitgesproken architectonische waarde bezitten zullen moeten verdwijnen. Agenda voor Leiden en Den Haag VrUdag Restaurant Van der Heijden, 8 uur: Jaarvergadering Vola. Schouwburg, 8 uur: Diestoneel. „II Giuoco delle Parti" van Pirandello. Den Burcht, 8 uur: Feestavond afd. Leiden Nederlandse Politie Bond. Den Haag, Kurzaal, 8 uur: Toneel groep Ensemble met „Een vrije dag". Zaterdag Stadsgehoorzaal, 8 uur: Muziekgezel schap „Concordia". Schouwburg, 8 uur: Diestoneel. „II Giuoco delle Parti" van Pirandello. De Turk, 3 uur: Diploma-uitreiking jongezel-zetters en -drukkers. Den Haag, Kon. Schouwburg, 8.15 uur: Haagsche Comedie met „De Ker sentuin". Gebouw K. en W„ 8.15 uur: Concert gebouworkest o.l.v. Bernard Haitink; so list: Robert Casadesus, piano. Lutherse kerk, Lutherse Burgwal, 8 uur: Feike Asma, orgel. Zorgvlietkerk Oude Scheveningseweg, 8 uur: Willem Talsma, orgel. Films Casino (2 en 7.30 uur): Analyse van een moord (18 jaar). Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Ureus (14 jaar). Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Wien wie es weint und lacht (14 jaar). Rex (2.30. 7 en 9-15 uur): De zondares van Assyrië (14 jaar); donderdag: Duis tere driften <18 jaar). Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): De kreet (18 jaar). Trianon (2 en 7.30 uur): De kanonnen van Navarone (14 jaar). Apotheken Geopend voor spoedeisende gevallen apotheek Van Driesum, Mare 110, tel. 20406 Advertentie Ook de apotheken te Leiden gaan des zaterdags met een beperkte bezetting werken! In spoedgevallen staan wij voor V klaar: Biedt Uw recepten en herha lingen tijdig aan, doch zo min mogelijk op saterdag. DE LEIDSE APOTHEKERS. Binnen de singels telt Leiden op het ogenblik 32 hofjes. De commissie tot behoud van de Leidse hofjes, die uit gaat van de Sociale Kaad, heeft deze. naar bouwkundige en sociale maat staven, in vier groepen ingedeeld. Twaalf hofjes verkeren in een zoda nige staat, dat behoud onmogelijk is geworden. Van de overige 20 bevin den zich er 12 in goede staat, terwijl 8 voor restauratie in aanmerking ko- Huisvesting van bejaarden en alleenstaanden Bij het opstellen van het basisplan voor de sanering is met het behoud van de hofjes die een historische en archi tectonische waarde hebben en uit so ciaal en bouwtechnisch oogpunt bezien voor restauratie in aanmerking, zouden komen, rekening gehouden. Dat geldt speciaal voor de mooie hofjes in het stadsgedeelte ter weerszijden van het Rapenburg. Wij noemen het Broeckho- venhof. Jan Pesijnhof, Eva van Hooge- vpens-hofje en het Loridanshof. De gemeentelijke nota over de sane ring zegt: „Zij zullen de aantrekkelijk heid van dit stadsdeel vergroten, mits ze, als dat nodig is, gerestaureerd en gemoderniseerd worden om als huisves ting van bejaarden en alleenstaanden te kunnen blijven dienen." Naast deze hofjes is het behoud van de volgende van betekenis: Anna Aal moeshuis, Tevelingshofje, Meermanshof en de Joost Frans van de Lindens-poort. Zij komen nogal verspreid in de deels vernieuwde binnenstad te liggen. Ook de nieuwe hofjes zoals het hofje van Corn. Sprongh van Hoogmade aan de Doezastraat en het Cath. Jacobsdochters- bof aan de Kaarsenmakersstraat, kun nen intact blijven. De dienst van Gemeentewerken is er vóór, het Coninckshof, de Groneveld- stichting en het Juffrouw Maashofje, de architectonische waarde wei- niet zo groot is maar de kwali- de woningen nog wel redelijk, te behouden. „Maar wanneer de stadsverniuewing dit vereist, moet met de opruiming daarvan niet worden geschroomd," voegt de nota er echter aan toe. Tegen het behoud van het Elisabeths- hof aan de Oude Vest men wil daar van door restauratie een bejaardenin richting maken bestaat uit het oog punt van wegenaanleg geen bezwaar Geschikte bewoning vergt groot bedrag De overige 18 hofjes in de binnen stad, waarvan 11 in vervallen staat verkeren of voor restauratie niet meer geschikt zijn, zullen moeten verdwij nen ais dit te zijner tijd voor de uit breiding van de city, wegenaanleg en uitbreiding van de universiteit nood zakelijk is, zegt de nota. De beschik bare geldmiddelen voor herstel zul len vooral besteed moeten worden aan de genoemde hofjes en eventueel aan het Elisabethshof. Met het permanent voor bewoning geschikt maken van deze hofjes zal al* een groot bedrag zijn gemoeid. B. en W. stellen zich voor om oveT de mogelijhkeden voor restauratie van hof jes met de genoemde hofjescommissie verder overleg te plegen. Er doet Zi.-h tussen de hofjescommis- sic en de planologen dus een niet-onbe- langrijk verschil in waardering voor: de eerste zegt: 12 hofjes opruimen: de ont werpers van het wegenschema menen: op den duur 18. Hier is evenwel niet alleen sprake van een verschil in waardering, maar ook van een andere instelling tegenover de Demping van de Korte Mare is onvermijdelijk en aanvaard baar", zeggen B. en W. van Lei den. Ook al door de demping van de Langegracht. Zou de Mare niet worden gedempt, dan moest in het verlengde van de Langegracht een brug worden gebouwd (nota bene!). Deze pa noramafoto, genomen vanaf de Marekerk, toont echter, dat demping van de Mare de ge meente voor een niet gemakke lijke opgave plaatst, want de Marebrug, schakel tussen de Lange en de Korte Mare, ligt niet goed; ze had schuiner moe ten liggen, meer op de Korte Mare gericht. De vraag kan hier worden gesteld, hoe het moge lijk is, dat men deze situatie niet heeft voorzien. De vooruitziende blik, waarvan het wegenschema in al zijn onderdelen soms al tqfrappant getuigt, lijkt hier te hebben ontbroken. De oplos sing van deze puzzel heeft onze volle belangstelling! Foto N. van der Horst stedebouwkundige problematiek. Plano logen kunnen ertoe neigen, de stede- bouwkundige oplossing te verkiezen bo ven het behoud van iets wat die oplos sing verhindert. De gemeentelijke monumentencommis sie blijkt ook bezwaren te hebben ge ring voor het wegenschema en ringsplan. De bezwaren gelden ook de verdwijning van een aantal hofjes. B. en W. hebben daarop geantwoord, dat over de mogelijkheden tot behoud en herstel van de hofjes een uitvoerig rapport van de hofjescommissie bij het college „in overweging is." „Aangezien ten aanzien van enkele hofjes de meningen van de hofjescom missie en de monumentencommissie, die deze zaak uit verschillend oogpunt be zien, wel moeten uiteenlopen, terwijl ook het wegenplan bepaalde consequen ties meebrengt, eist deze zaak nog Demping Korte Mare aanvaardbaar De gemeentelijke monumentencommis sie blijtk ook bezwaren te hebben ge opperd tegen de voorgenomen demping van de Korte Mare. B. en W. zijn van mening, dat door de voorgenomen demping van de Lan gegracht (ter realisering van de oost- west-verbinding) handhaving van de Korte Mare uitermate bezwaarlijk is, omdat dan een brug over dit water moet worden gebouwd. Deze brug zou liet stadsbeeld ter plaatse aanmerke lijk verstoren en de Korte Mare in twee wel zeer korte delen splitsen die generlei betekenis meer zouden hebben. De conclusie van het college is, dat demping van de Mare onver mijdelijk maar ook aanvaardbaar is. Het wegenschema vermeldt ten slotte een brug tussen de Turfmarksbrug, ter hoogte van de Lakenhal, om een ver binding van de Camp (achter de Haar lemmerstraat) met het Schuttersveld mo gelijk te maken. B. en W. twijfelen aan het nut daarvan. Maar dit punt moet later nog nader worden beschouwd. „Zijn hofjes niet uit de tijd? Kunnen zij nog wel een functie hekben in de moderne bejaar denzorg?" Deze vragen stelden wij aan een lid van de Leidse hofjescom missie, die zich met een onder zoek onder meer naar de bruik baarheid van de hofjes en het opstellen van een rapport daar over heeft beziggehouden. Haar antwoord was positief. „Het hofje moet u zien als een tussenvorm en wel tussen het vroegere huis en het bejaarden tehuis. Het is een feit, dat niet ieder naar een bejaardencen trum wil. Het hofje biedt de ge legenheid. in belangrijke mate zelfstandig te blijven. Er moet echter aan twee voor waarden worden voldaan. De eerste is dat de toestand van de huisjes beantwoordt aan de redelijke eisen van bewoon baarheid. Die normen betreffen bijv. de oppervlakte, de verlich ting, het sanitair en de stookge- legenheid. De tweede voorwaarde is, dat zekere vormen van collectieve hulpverlening mogelijk worden gemaakt, zoals het verstrekken van maaltijden en het verlenen van huishoudelijke hulp in het algemeen. Dat zou de bexooners een gevoel van sociale veiligheid geven. En deze veiliaheid kan de duur der zelfstandigheid ver lengen". Er is dus alle reden, serieus na te gaan, welke hofjes niet alleen uit historische maar ook uit sociale overwegingen moeten worden beschermd. De stedebouwkundige afdeling van de dienst van Gemeentewerken beschikt over een zogenaamde hofjes-overzichtskaart. Daaruit blijkt, dat de ontwerpers van het wegenschema pleiten voor het behoud van de volgende hofjes: 1. Loridanshof je Oude Varkenmarkt; 2. Eva van Hoogeveenshofje Doelensteeg; 3. Brouckhovenhof Papengracht; 4. Jan Pesijnhof Kloksteeg; 5. Hofje van Cornelis Sprongh van Hoogmade Doezastraat; 6. Coninckshof Oude Vest; 7. Elisabeth-Gasthuishof Oude Vest; 8. Groeneveldstichting Oude Vest; 9. Meermanshof Oude Vest; 10. Joost Frans van de Lindenspoort Grevenstraat; 11. Anna Aalmoeshuis (St. Annahofje) Hooigracht; 12. Juffr. Maashofje Kalvermarkt; 13. Cath. Jacobsdochtershof Kaarsenmakersstraat; 14. Tevelingshof Vierde Binnenvestgracht. De stedebouwkundige dienst meent, dat de volgende hofjes moe ten verdwijnen als dat nodig is: 1. Bethaniehof Kaiserstraat; 2. Jeruzalemshof Kaiserstraat; 3. St Annahof Zeegersteeg (Kaiserstraat); 4. Salvatorhofje Steenstraat; 5. Jan de Latere-hof Tweede Binnenvestgracht; 6. Sionshof Sionsteeg; 7. Stevenshofje Haarlemmerstraat; 8. Klein Sionshof Lange Schoolsteeg; 9. Jan Michelhof Pieterskerkstraat; 10. Pieter Gerritsz. Speckhofje Pieterskerkhof; 11. St. Jacobshofje Doezastraat; 12. Samuel de Zeehof Doezastraat; 13. Barend van Namenhof Hoefstraat; 14. Van Assendelfthofje Langegracht; 15. Mierennesthofje Hooglandse Kerkgracht; 16. St. Janshof Haarlemmerstraat; 17. Francois Houttijnhof Hooigracht; 18. Schachtenhof Middelstegracht; 19. Bethlehemshof Levendaal. Merkwaardig dat deze kaart 33 hofjes aangeeft, terwijl zowel de nota van de stedebouwkundige dienst als het stuk van B. en W. over het wegenschema een aantal van 32 noemt. Welk hofje zou hier nu over het hoofd zijn gezien? Overigens moet bij het kennisnemen van dit overzicht wel worden bedacht, dat het laatste woord hierover voorlopig niet zal worden gesproken. Laat staan dat men nu al zou kunnen weten, wanneer bijv. het Barend van Namenhof aan de Hoefstraat tegen de grond zou moeten. Dat zal misschien in het jaar 1979 nodig zijn. En zo zal er voor al die hofjes wel eens een dag komen, dat de laatste bewoner er hetzij node, hetzij in jubelstemming afscheid van neemt. In verband met drukke werkzaamhe den zal de heer J. van Iterson, lid van de Leidse gemeenteraad in de prot.-chrls- telijke fractie, zich voor het raadslid maatschap niet meer herkiesbaar stel len. Sinds 1946 is hij raadslid. De heer Van Iterson werd in 1901 in Leiden geboren. Na een driejarige cur sus aan de ambachtsschool te hebben doorlopen, volgde hij de zevenjarige cur sus van de technische avondschool M.S.G. Op 20-jarige leeftijd stichtte hij een aan nemersbedrijf en vier jaar later werd hij taxateur. Toen hij 30 jaar was, kon hij zich gediplomeerd makelaar noemen. De heer Van Iterson heeft zitting in de centrale kerkvoogdij van de Leidse Hervormde Gemeente, in het bestuur van de Leidse Bond van Huis- en Grond eigenaren en in de commissie voor het gebouw van Chr.-sociale Belangen. Van zijn politieke functies noemen wij: lid van de Unieraad van de C.H.U., lid van de landelijke centrale propaganda- commlssie van de CK.U. en voorzitter van de pers- en propagandacommissie van de Kamerkring Leiden van de C.H.U. „Lift naar liet schavot" goede keuze van K.en O. Gisteravond onthaalde K. en O. de le den en donateurs op een tweetal films van bijzonder gehalte. In het Casino- theater was eerst de Franse tekenfilm „Lui et Elle" te zien, een rolprent die op geestige wijze de draak steekt de mens, die zich aan verschillende machten kan overgeven. De hoofdfilm was een werk van Louis Malle: „A9censeur pour l'échafaud.' Er wordt een „perfecte" moord ge pleegd, die er als zelfmoord uitziet. Als de dader (Maurice Ronet) zich va plaats van het misdrijf wil terugtrekken, blijft de lift steken, zodat hij bijna dag gevangen zit Zijn (geliefde) mede plichtige verraadt hem en zijn helpers in haar ijver de gerezen verdenking op te heffen. Met een beknopte dialoog en een stekende montage wist Malle een uiterst suggestief verhaal te maken. GROTE COLLECTIE MODERNE VERLOVINGSRINGEN JUWELIER - HORLOGER Uitvoering „Die Schöpfung" Donderdagavond 15 februari om 8 uur wordt in de Stadsgehoorzaal een uitvoe ring gegeven van Haydns Oratorium „Die Schöpfung". Medewerkenden zijn: het gemengd Toonkunstkoor, het Noord- Hollands Philharmonisch Orkest er solisten George Maran. tenor; Max Egmond, bas en Ursula Stamm-va Went sopraan. Het geheel staat onder leiding van Iskar Aribo. Vele Leidenaars zullen nooit van het Mierennesthofje hebben gehoord. De toegang vermeldt de naam niet eens. Men vindt het aan de Hooglandse Kerk gracht, tussen de Remonstrantse kerk en het Hervormd jeugdge- bouw. Het ziet er allemaal nogal wrak uit. Mocht er verschil van mening bestaan over het al of niet behouden van hofjes, het komt ons voor, dat over deze huisjes niet al te veel zou wor den gezegd. De dienst van Ge meentewerken ziet dan ook in verdwijning de oplossing. Foto N. van der Horst TJET zevende abonnementsconcert van het Residentie-Orkest onder *-■*- leiding van Willem van Otterloo, dat zich gisteravond in een grote belangstelling mocht verheugen, is stellig een evenement van betekenis geworden. Dit lag ten dele aan het interessante programma met werken van Haydn, De Falla, Ravel en Bartók, ten dele ook aan het hoge peil der uitvoeringen en aan de magistrale kwaliteiten van het spel van de Spaanse pianist Eduardo del Pueyo. De avond was vrij tam begonnen met een schoolse en weinig opwindende uit voering van Haydns 95ste symfonie. Wil men deze muziek recht doen weder varen, dan dient men te bedenken dat dit „galante" muziek is met sterke ge- voelscontrasten geladen, de toonsoort c mineur wijst er reeds op. De dyna miek en de ritmische weergave mogen gerust wat vrij zijn terwille van de ex pressiviteit; het gaat immers om mu ziek van vóór Beethoven, die zich nog bedient van middelen die nadien wer den overtroffen en versleten. Gelukkig werd onze verslapte belang stelling na Haydn sterk getrokken door De Falla's „Noches en los jardines de Espana". Van Otterloo wist de impres sionistische sfeer van deze muziek prachtig te treffen, terwijl Del Pueyo erin slaagde de bescheiden doch essen tiële pianopartij, indertijd opgedragen aan Ravels vriend, de pianist Ricardo Vines, een stuwende functie te verlenen. Groet verwachtingen koesterden wc van het pianoconcert in G van Ravel, dat na de pauze op het programma stond. Het geldt als een bijzonder briljant vir- tuozenconcert, waaraan Ravel hard heeft gewerkt, doch dat naaf de inhoud wel de sporen draagt van de geestelijke on vruchtbaarheid die Ravel spoedig na de voltooiing van zijn beide concerten zou treffen. Virtuoos was Del Pueyo's vertolking zonder twijfel, zij was zelfs veel meer. Hoe wist deze kunstenaar, wiens scherpzinnigheid een zeldzame een heid vormt met zijn zuidelijke be wogenheid, het naar de compositie nogal ongelijke eerste deel tot een dramatische gebeurtenis te maken, dank zij de felle accenten die hij erin legde! Het stuk kreeg er ondanks de toe spelingen op jazz-motieven, een klas siek, sterk sprekend karakter door. In het geresigneerde middendeel, naar Ravels zeggen geschreven naar het mo del van een andanto van Mozart, be reikte de pianist een hoogtepunt van zelfbeheersing en expressiviteit en te- een fijn genuanceerde climax in het midden. Hier vonden we een mo ment terug waarop de zo gesloten Ravel blijk geeft van een milde, bijna roman tische lyriek. In de schitterende finale legde Del Pueyo een ongehoorde vaart, waarvan de suggestie zo groot was dat alle tech nische acrobatie tot een peuleschilletje werd. Het is, behalve het unieke toucher van deze pianist, wellicht vooral zijn scher pe ritmische scandering die zijn spel zo boeiend maakt. Een fortissimo bij hem. schaars gebruikt overigens, klinkt niet hard, doch geladen van werkelijke kracht, en dat is tegenwoordig iets zeld zaams. Het auditorium beloonde hem iet een uiterst geestdriftig applaus. Van Otterloo, die in Ravel het orkest uitstekend in bedwang had gehouden, slaagde erin aan het slot van de avond een climax te bewerkstelligen in Bartóks muziek voor snaarinstrumenten, slagwerk en celesta. Deze geladen, doch eigenlijk steeds doorzichtige en bijwij len ook milde en lyrische muziek we denken aan de beginfuga. aan het ado rn aan de briljante motorische fi nale behoort tot het meest waarde volle dat de Hongaarse meester heeft nagelaten. Vooral de ritmische uitbeelding en de duidelijkheid van de meerstemmige constructie, werden door Van Otterloo zeer knap verklankt. Het viel ons op, dat deze uitvoering, die toch een mo dern en bepaald niet gemakkelijk werk betrof, zoveel geestdrift bij de toehoor ders wekte. Alles bij elkaar was dit zeker een van de beste avonden van dit seizoen tot dusver. Dr. J. van der Veen. gouden verlovingsringen v. d. WATER, Haarlemmerstr. 207 heeft het Zeer grote keuze. Op het graveren kunt u wachten. GEMEENTE LEIDEf Officiële publikaties Verkiezingen voor prov. staten De voorzitter van het hoofdstembureau voor de verkiezing van leden van de provinciale staten in kieskring Hl (Lei den) brengt ter openbare kennis, dat dit hoofdstembureau in een openbare zitting op vrijdag 16 februari om 9 uur ten stadhuize zal beslissen over de gel digheid van de op 13 februari ingele verde lijsten van kandidaten voor de op 28 maart te houden stemming, als mede over handhaving van de op die lijsten voorkomende kandidaten. F. H. VAN KINSCHOT FAILLISSEMENTEN (Opgegeven door Van der Graai Sc Co) Th. Aalders, h'o Th Aiders (Kölgsgartncrei) Heercweg 2S6, Ltsse. AUPING LEDIKANTEN EN MATRASSEN 80 x 190 CLEOPATRA 52 50 CLIPPER 52 50 CRICKET 59 <\RIËLLE ƒ69 CARROO 85.— LIBARDOO ƒ98 WENTELBED 79.— AUPING MATRASSEN vanaf 75.— RUBBERMATRASSEN 134 Textielhandel en Woninginrichting W. J. ZIRKZEE VAN T HOFFSTRAAT 7—7A TELEFOON 24610 MIDZA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 3