Leiden in drie fasen „moderne" stad
Gemeente presenteert
nieuw wegenschema en
basisplan sanering
J. H van der Velden jubileerde bij N.L.Crt.
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
VRIJDAG 2 FEBRUARI 1962
Bont allerlei
De suggestie van Gemeente
werken om de Langcbrug via
een brug over het Steenschuur
en het Van der Werfpark door
te trekken naar het te dempen
resterende deel van het Leven
daal zal nog eens moeten wor
den bestudeerd. Deze „oplos
sing" ontmoet in het college van
B. en W. nogal bezwaren.
De Turfmarktsbrug wordt
volgens dit schema verbreed en
vernieuwd. Er komt dus geen
nieuwe brug ter hoogte van de
Lakenhal.
De Korte Mare zal reeds in
de eerste fase van het plan moe
ten worden gedempt.
Op 19 februari zal de ge
meenteraad de plannen in het
openbaar behandelen.
De volgorde van de sanering
is: 1. het gebied tussen Heren
gracht en Zijlsingel: 2. langs de
Noord-Zuid-verbinding (St. Jo-
rissteeg o.a.); 3. de Camp (ach
ter de Haarlemmerstraat).
De gemeente zal in het ko
mende voorjaar een tentoonstel
ling houden van tekeningen,
maquettes e.d., die op 't wegen
schema en de sanering betrek
king hebben. Daarop zullen
mondelinge toelichtingen wor
den gegeven.
De onteigeningen voor de
realisering van de Noord-Zuid
verbinding (via Hooigracht)
zullen nu snel worden doorge
voerd. zei wethouder Jongeleen
op de persconferentie.
De demping van het restje
Levendaal en de bouw daarbij
van een Groenebrug zullen bin
nen enkele maanden worden
aanbesteed.
In de af te breken driehoek
Garcnmarkt -Levendaal -Raam-
steeg zal binnenkort het eerste
gat worden geslagen. Over twee
panden worden nog onderhan
delingen gevoerd.
Op de Brecstraat zal voorlo
pig geen éénrichtingsverkeer
worden ingevoerd.
9 De eerste en tweede fase van
het wegen- cn saneringsschema
zouden vijftig miljoen gulden
vergen. Deze schatting is, naar
het ons voorkomt, aan de lage
kant. Zoals de geschatte pe
riode van 10 a 15 jaar voor de
uitvoering van de eerste fase
ons ook nogal optimistisch lijkt.
De bebouwing tussen de Kaiser-
straat en de Vijfde Binnenvest-
gracht zal in de eerste fase van
het wegenschema wellicht plaats
moeten maken voor de uitbrei
ding van het universitaire ge
bied in de binnenstad. Rechts op
de foto de Kaiserstraat. Op de
voorgrond een van de hofjes. De
Vijfde Binnenvestgracht, links
op de foto, zal worden gedempt.
(Foto N. v. d. Horst)
tische ontwikkeling forse herzienin
gen noodzakelijk maken.
Toch is het, dunkt ons, goed, dat
het gemeentebestuur tracht, op pa
pier, zo ver mogelijk in de toekomst
te kijken; immers, de besluiten die
vandaag worden genomen kunnen
van invloed zijn op wat over tien
jaar noodzakelijk is.
Aan alle besluiten die in Leiden
worden genomen op de gebieden van
verkeer en sanering, dient een dui
delijk uitgestippeld beleid ten grond
slag te liggen. Zo niet, dan zetten wij
komst leiden naar een over het Gal
gewater, ter hoogte van de Zeevaart
school, te bouwen brug.
Als het verkeer deze brug is gepas
seerd, kan het links via het verbrede
Galgewater (de straat, wel te verstaan,
dus langs de Rotogravure en de r.-k.
huishoudschool) naar de binnenstad en
rechts via het Noordeindsplein naar de
te dempen Trekvliet (Rijn- en Schie-
kade).
Gedempte Trekvliet
4. De gedempte Trekvliet (Rijn- en
Schiekade) zal halverwege, over het
terrein van Oud-Hortuszicht met de
Witte Singel worden verbonden.
Zo ontstaat de verbinding met de Jan
van Houtkade.
Wat voorrang heeft
De realisering van dit wegenvierkant,
dat ook wel cityring wordt genoemd,
vraagt geen afbraak van panden op grote
schaal, behalve dan aan de route Jan
van Houtbrug St. Jorissteeg Hoge-
woerd Haarlemmerstraat Lange-
gracht Maresingel. Wel zal een aan
tal bruggen moeten worden gebouwd.
Voorrang zal moeten worden ge-
In de komende weken hopen
wij u regelmatig iets te vertel
len over de plannen van de
gemeente Leiden voor de
..modernisering" van de stad.
Het nieuwe wegenschema en
liet basisplan voor de sanering
zijn nu voor publikatie vrij
gegeven. De stof is dermate
omvangrijk, dat wij menen,
haar u slechts in gedeelten te
kunnen voorzetten. Vandaag
dan de eerste aflevering.
Redactie IS.L.C.
senhuis) en een brug over de Witte
Singel.
Voor een verdere ontwikkeling van
de universiteit is gedacht aan de *ooe
tussen de gedempte Trekvliet (Rijn
en Schiekade) en de Witte Singel,
waar het rijk het Diaconessenhuis ai
heeft aangekocht.
Voor dit alles zal de koksscliool
moeten worden verplaatst.
Sanering van de grachten
5. Doortrekking ran de Ir. Driessen-
straat (bij L.D.M.-gebouw Hooigracht)
in de richting van de Oosterkerkstraat
met saneringen naar de kant van de
Oude Rijn en tussen Waardgracht
Oranjegracht en de Nieuwe Rijn.
Bij dit punt wordt ook de sanering
Haverstraat Gortestraat Geregracht
genoemd.
Ring om binnenstad
6. Er is rondom de binnenstad een
ringverbinding geprojecteerd ter ont
lasting van de binnenstad. Deze loopt
als volgt:
De Sitterlaan Burggravenlaan
weg door de Waard Sumatrastraat
Willem de Zwijgcrlaan weg over het
Schuttersveld Stationsplein Mors
singel nieuwe brug over Galgewater
(nabij Zeevaartschool) Noordeinds
plein gedempte Trekvliet (Rijn- en
Schiekade) Drie-Octoberstraat
Stadshouderslaan Koninginnelaan
Lammenschansweg De Sitterlaan.
Parkeerplaatsen
De nieuwe parkeergelegenheden vindt
men in de Camp, tussen de Janvossen-
berg en de Lange Mare, aan de Lam
mermarkt, achter de nieuwe bebouwing
aan het Stationsplein, aan het Noord
eindsplein, op het Doelenterrein, op de
Boommarkt, bij Garenmarkt Leven
daal, aan de Geregracht, de Vierde
Binnenvestgracht en de Ir. Driessen-
straat.
Door sloping op papier van de oude
bebouwing tussen Wilhelminastraat,
Bloemistenlaan en Leliestraat kon
een ruim parkeerterrein worden ont
worpen.
Geen weg langs Burcht
In het wegenschema van drie Jaar
geleden was ter verbinding van da
Brecstraat met de Haarlemmerstraat een
weg langs de Burchtheuvel opgenomen.
Deze gedachte is losgelaten.
De Hooigracht is ervoor in de plaats
gekomen en later, in de derde fase van
het plan, wordt dat de Uiterstegracht,
als de oostelijke zijde van de cityring.
Deze route zal via de te dempen Oude
Herengracht met de oost-west-traverse
langs de te dempen Langegracht in ver
binding kunnen worden gebracht. Aan
de zuidkant via een doorbraak door
slechte bebouwing rond de Wielmakers-
steeg (Hogewoerd) naar een circulatie-
plein op het open terrein achter de
Geregracht. Dit betreft echter de slot-
IIEER J. H. van der Velden
vierde gisteren zijn zilveren ju
bileum bij de n.v. Nieuwe Leidsche
Courant, bij welk bedrijf hij op 1 fe
bruari 1937 hij was die dag juist
11 jaar geworden als jongste be
diende in dienst trad. Thans is hij de
eerste man op de advertentie-afde
ling en voorts is hij belast met de
propaganda en de inspectie. Met zijn
vrouw werd hij gisteravond tijden'
een bijeenkomst met directie en per
soneel in restaurant 't Karrewiel har
telijk gehuldigd.
Nadat directeur F. Diemer een gees
tige omschrijving had gegeven van een
jongste bediende een „uitgestorven
ras" en enige telegrammen had voor
gelezen van naar andere windstreken
uitgevlogen oud-personeelsleden, sprak
de heer A. van Egmond als waarnemend
directeur van het hoofdkantoor te Rot
terdam; namens de kantoren te Rotter
dam en Dordrecht bood hij de heer Van
der Velden een enveloppe met inhoud
aan. Dit voorbeeld werd gevolgd door
de heer F. Diemer. die de jubilaris een
goede ambassadeur van ons blad noem
de. een man, die de kunst verstaat ..pro
blemen weg te vegen".
De heer J. Schuchhard belichtte na-
nens het personeel de veelzijdige acti
viteiten van de collegiale jubilaris, aan
wie hij een camera overhandigde. Foto
graaf N. van der Horst die 21 jaar ge
leden door bemiddeling van de jubila
ris zijn eerste zakelijke contact met de
N.L.Crt. legde, voegde hier een paraat-
tas aan toe.
Namens de advertentie-afdelingen van
de Nieuwe Haagsche Courant en De
Rotterdammer sprak de heer E. Diemer
Gzn., die op de harmonie tussen werk
en levensbeschouwing van de heer Van
der Velden wees. Ook hij bood een ge-
Verder spraken onder anderen nog
de heren J. Bandell. chef der zetterij,
Ih. Menses i namens de directie van
Je Nieuwe Haagsche Courant), de heer
P. A. Joen, directeur van het Dordtsch
Dagblad, advertentie-acquisiteur J. Plat-
teel (die een rijmende levensschets gaf)
en de heer G. Tulp namens de redactie.
Mede namens zijn vrouw dankte de
.eer Van der Velden voor de hem toe
gezwaaide hulde cn de geschenken.
FOTO: Mej. Leny Schouten bouu me
vrouw M. van der Veldcn-Spies een
boeket bloemen aan.
Foto N. van der Horst.
23 JANUARI 1959 werd aan de vele Leidse plannen
het wegenschema toegevoegd, een beleidsprogram
voor tientallen jaren, dat van Leiden een stad moet maken
die aan de moderne eisen van verkeer en bewoning zoveel
mogelijk voldoet. Op 16 februari 1959 sprak de gemeen
teraad zich over de plannen uit, waarbij naast waardering
meermalen de mening werd geuit, dat het schema nog veel
studie zou vragen. „Voortgezette studie zal ongetwijfeld
tot oplossingen leiden, die meer bevrediging schenken",
zeiden B. en W. De moeilijkheid in een stad als Leiden
is immers, dat steeds moet worden gezocht naar een syn
these tussen verleden, heden en toekomst.
Welnu, de dienst van gemeentewerken heeft sinds de raadsvergadering
van 1959 op dit punt niet stilgezeten. Met voortvarendheid is gewerkt
aan een serie oplossingen die het wegenplan wellicht aannemelijker
maken, hoewel het gemeentebestuur ervan overtuigd is, dat niet alle
particuliere wensen kunnen worden ontzien. Zowel het wegenschema
als het erbij gevoegde basisplan voor sanering en stadsvernieuwing
vraagt offers. Particuliere belangen kunnen dan moeten wijken voor
gemeenschappelijke. De oude stad zal op deze wijze moeten worden
geïncorporeerd in het moderne levenspatroon. „Hier en daar zeer in
grijpend", typeerde wethouder Jongeleen de nieuwe suggesties voor het
toekomstbeleid van Leiden. „Maar wij doen er zeker ook ons voordeel
mee".
Overigens moet wel worden be-1 als voorlopig is te beschouwen. Op
dacht, dat ook het nu aangeboden bepaalde punten kunnen de gedach-
wegenschema, dat dus een herziening ten in de loop der jaren gemakkelijk
is van het project van 1959, ten dele veranderen. Bovendien kan de prak-
het nageslacht voor nog grotere pro
blemen dan waarmee wij al zitten.
De uitvoering van het gehele ontwerp
il een lange reeks van jaren in beslag
;men. Er is dan ook gedacht aan drie
fasen. Vandaag willen wij het over
eerste etappe hebben, die, naar
wacht wordt, tien A vijftien jaren zal
duren. Wij voorspellen méér!
W egenvierkant
n voornaam aspect van dit onder
deel is de ontlasting van het centrum
doorgaand gemotoriseerd verkeer.
De aanleg van een wegenvierkant i^
daarvoor urgent Dit wordt in de eerste
fase gevormd door de volgende
bindingen.
Noord-Zuid
1. Noord-Zuid-route: gaan van Hout-
brug Korevaarstraat verbrede St.
Jorissteeg Watersteeg Hooigracht
verbrede Pelikaanstraat Pauw-
brug doorbraak naar de Maresingel
Mamixstraat.
Met de onteigeningsprocedure
begonnen.
Oost-West
2. Demping Langegracht en aanleg
van de Oost-West-verbinding. Deze i
binding moet men zich als volgt vt
Verbrede Morssingel Rijnsburger-
singel nieuwe brug over deze singel
nabij de molen De Valk Lammer
markt gedempte Langegracht
Oude Herengracht na een verbrede Ver
verstraat nieuwe brug naast de Zijl-
poortsbrug Lage Rijndijk.
De Morssingel wordt door verwijdering
van de voortuinen 9 meter breed. Aan
de Ververstraat kan „zonder bezwaar"
een complex slechte woningen worden
gesloopt.
Brug over Galgewater
3. Het verkeerscircuit bij het Ples-
manviaduct (Pesthuislaanlegermu
seum) deelt, zoals u zich kunt voorstel
len, de Morssingel in twee stukken: het
ene deel leidt naar de Stationsweg
Steenstraat, het andere naar de Mors-
weg (Morspoort)
Dat laatste stuk nu gaat in de toe-
Een en ander zal de verkeersmoeilijk
heden bij de De Gijselaarsbank aan
merkelijk doen afnemen.
Parallel Haarlemmerstraat
3. Openlegging van het gebied tus-
Dc demping van de Langegracht
komt nu wel in zicht. De gracht
wordt een belangrijke schakel in
de oost-west-verbinding, ter ont
lasting van de binnenstad. Als
het gebouw van de geneeskun
dige dienst weg is en de Mare is
gedempt, zal de doortrekking in
de richting van de Rijnsburger-
singel-Morssingel een feit kun
nen worden.
(Foto N. v. d. Horst)
Verbreding Galgewater
2. Verbreding van het Galgewater
tot ontlasting van het smalle Noordein
de waar eenrichtingverkeer zou moe
ten worden ingevoerd.
De Bostelbrug moet sterk worden
verbreed.
De volgende route moet worden ge
maakt: verbrede Van der Werf6traat
doorbraak Voldersgracht via ver
brede Clarasteeg naar de Lange Mare.
En verder: Vrouwenkerkkoorsteeg
Klooster Lijsbethsteeg Oude Vest
(om de daar ontworpen parkeerruimte
en de gerestaureerde Boerhaavezalen te
kunnen bereiken.
Zeer urgente krotopruimingen Noord-
Rundersteeg, Mirakelsteeg, Koddesteeg,
Agnietensteeg en omgeving) komen dan
tot stand.
Afbraak aan Kaiserstraat
Er bestaan ook plannen voor uitbrei
ding van het universitaire gebied in de
binnenstad. Het ziet er naar uit, dat ze
in de eerste fase van dit wegenschema
worden gerealiseerd, ojn. in de recht
hoek Kolfmakersteeg Kaiserstraat
Sterrewachtlaan Vijfde Binnenvest
gracht (langs de achterzijde van de
Hortus)
Voor de ontsluiting van het gebied
is een parallelroute voor het Rapenburg
ontworpen: verbrede Rembrandtstraat
terrein Doelenkazerne gedempte
Vijfde Binncnvestgracht.
Het Rapenburg wordt dan ook ont
last.
Universiteit aan singel
Van de te dempen Trekvliet (Rijn
en Schiekade) af zal het nieuwe univer
sitaire terrein zijn te bereiken via de
Groenhovenstraat (naast het Diacones
geven aan de doorbraak Levendaal
Hogewoerd, de doorbraak van de
Haarlemmerstraat naar de Lange
gracht en de demping van de Lange
gracht. Vervolgens aan de doortrek
king van het wegtracé over de Lange
gracht naar de Lammermarkt en via
de nieuwe brug over de Rijnsingel
naar de verbrede Morssingel.
De uitkomsten van verkeerstellingen
op de invalswegen op het Leidse stads
gebied laten een gemiddelde toeneming
van ruim 50 zien in de jaren 1955
1960, van personenauto's zelfs van bijna
75%.
Het plaatselijke personenautopark nam
van 1 augustus 1955 tot 1 augustus 1959
toe van 1883 tot 3478: 75 in 4 jaar.
Er is dus wpi reden het principe van
de Cityring te aanvaarden.
Alleen het verkeer dat binnen deze
ring een bestemming heeft, behoort
gebruik te maken van de binnen de
ring gelegen wegen.
Parallel Stationsweg
De eerste fase bevat ook een serie
verbeteringen op bescheiden schaal. Wij
laten ze hier volgen:
1. De nauwe route Stationsweg
Steenstraat heeft behoefte aan de vol
gende parallel:
Circuit Rijnsburgerwegviaduct weg
over het Schuttersveld Valkenburg
over Rijnsburgersingel Nieuwe Bees
tenmarkt nieuwe (bredere) Turf
marktsbrug verbrede Turfmarkt
Prinsessekade,
Het ontworpen wegenvierkant,
de „cityring", is op deze tekening
duidelijk te zien. Kleine afbui
gingen komen er niet op uit.
Links de westelijke verbinding:
Morssingel via een brug over het
Galgewater ter hoogte van de
Zeevaartschool naar het Noord
eindsplein en de gedempte Trek
vliet (Rijn- en Schiekade), die in
de buurt van Oud-Hortuszicht
een verbinding krijgt met de Wit
te Singel.
Rechts de noord-zuid-verbin-
dlng van Jan van Houtbrug via
St. Jorissteeg, Hooigracht, Peli
kaanstraat en doorbraak Oude
Singel-Maresingel naar de Mar-
nixstraat. De oostzijde van dit
vierkant zal later de Uiterste
gracht moeten worden.
Het vierkant sluit aan de bo
venkant met de gedempte Lange
gracht, richting Rijnsburgersingel
en Morssingel naar het Plesman-
viaduct (Legermuseum).
Links boven het station.
De B is een autobusstation voor
Interlokale lijnen,
sen de Haarlemmerstraat en de Oude
Vest. „Omdat in tegenstelling lot de
Breestraat de Haarlemmerstraat zeker
niet als een hoofdroute en wellicht ge
heel niet meer als verkeersstraat kan
fungeren", zegt de nota van Gemeente
werken.
