Jlieutue jTriltscije (üimranl
het land
Geef ons alvast
zonder soevereiniteit
Commentaar
Regering niet bereid tot
capitulatie voor geweld
Algerije: bestand
lijkt aanstaande
Indonesië?
Uiterste compromis van
Over 5 of 10 jaar mogen dan
de Papoea's zelf beschikken
T
Geen onderhandelingen
het mes op tafel
met
Spoedig kernproeven V.S.
op Britse eilanden?
DONDERDAG 1 JANUARI 1962
KANTOREN: Steenstraat 37.
TELEFOON: alle afdelingen 31441.
KL ACHTEND IENST: bezorging 1819 u.
2.55 per maand; 0.59 per week.
ADVERTENTIES: 0.20 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting).
POSTREKENING: 58933.
ABONNEMENTEN: 7,50 per kwartaal;
Tweeënveertigste jaargang no. 12369
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
„Stontvusttc!) is $f)f bieren
mgn bert ia tefbeaspati"
HONGARIJE
maakt tceer
GRAPJES
Zie pagina 5
NDONESIË zou bereid zijn, zijn aan
spraken op de soevereiniteit over
Nederlands Nieuw-Guinea te laten vallen
en de Papoea's de mogelijkheid tot uit
eindelijke zelfbeschikking aan te bieden,
als Nederland het bestuur over dit gebied
aan Indonesië zou willen overdragen.
Dit beeft gisteravond volgens de corres
pondent van Associated Press een „hoog
ste regeringsvertegenwoordiger in Dja
karta" medegedeeld.
Vieuws in
Deze „concessie" zou onder internatio
nale druk reeds ter kennis van de rege-
TN WASHINGTON wilde men geen rechtstreekse coihmentaar,
J geven op dit bericht. Wel meent men daar dat de verklaringen,
die in Den Haag en Djakarta worden afgelegd een onderhandelings
tactiek en een diplomatiek manoeuvreren weerspiegelen. Men is op
timistisch gestemd en verwacht, dat als gevolg van de diplomatieke
gedachtenwisselingen een grondslag voor een vreedzame regeling
van het geschil gevonden kan worden.
Ook de Nederlandse ambassadeur
dr. J. H. van Roijen, die als diplomaat
zijn woorden zorgvuldig weegt, zei
gisteren na een onverwacht gesprek
met Dean Rusk, de Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken en drie
onderministers: „Ik zou geen goed
diplomaat zijn, als ik niet gematigd
optimistisch zou zijn. Enige vorderin
gen zijn gemaakt op de weg naar be
sprekingen en onderhandelingen."
Waarnemers te Washington zijn dan
ook van mening, dat een akkoord „dich
terbij is dan op enig ander tijdstip in de
laatste weken". Het is waarschijnlijk,
dat te gelegener tijd de V.N. een rol zul
len gaan spelen in de regeling van dt
kwestie Nieuw-Guinea. Men meent
echter te weten dat secretaris-generaal
Oe Thant (wiens land Birma instem
ming heeft betuigd met het aanbod
de Nederlandse regering, zonder i
waarden vooraf te onderhandelen met
Indonesië) aarzelt, het prestige van de
V.N. te zeer in de waagschaal te stel
len door in deze zaak openlijk en recht
streeks de goede diensten van de V.N.
aan te bieden.
Men zou zich evenwel een situatie
kunnen voorstellen, waarbij de ver
tegenwoordigers van Nederland en In
donesië in de V.N.-onderhandelingen
zouden openen onder de symbolische
auspiciën van de V.N. of wellicht ook
met bijstand van een persoonlijke ver
tegenwoordiger van de secretaris-gene-
Intussen is Sukarno voor een bezoek
van vier dagen naar het zuiden van het
eiland Celebes (dicht bij Nieuw-Guinea
gelegen) vertrokken. Hij zal daar (voor
als belangrijk aangekondigde) toespra
ken houden. Elf leden van zijn kabinet,
onder wie Subandrio (buitenlandse za
ken) en generaal Nasution (defensie)
zullen hem vergezellen, evenals o.m.
de ambassadeurs van de Ver. Staten en
de Sowjetunie. Ook de grote interna
tionale persbureaus mogen hun corres
pondenten de reis naar Celebes laten
maken, evenals de Russische ruimte
vaarder Titof.
ringen van de Ver. Staten en Australië
zijn gebracht.
De woordvoerder zou voorts gezegd heb
ben, dat de Papoea's een kans moeteij
krijgen, liet Indonesische bewind te er
varen 0111 daarna over hun toekomst te
beslissen (11a vijf of tien jaar). Zij kun
nen dan een eigen staat stichten óf zich
bij Indonesië aansluiten. De Nederlandse
autoriteiten zouden op Nieuw-Guinea
kunnen blijven, totdat een ordelijke
overdracht van het bestuur mogelijk is.
AlthansDaarover kan worden gepraat,
aldus de A.P.-correspondent.
één oogopslag
Onder internationale
druk zou Indonesië nu be
reid zijn van de aanspra
ken op de soevereiniteit
over Nieuw-Guinea af te
zien en de Papoea's t.z.t.
zelf ite liaten beslissen
over hun toekomst. Voor
waarde is echter dat Ne
derland het bestuur over
Nieuw-Guinea overdraagt
aan Djakarta. Naar Indo
nesisch oordeel moetende
Papoea's de kans krijgen
het Indonesische bewind
te ervaren, waarna zij
kunnen beslissen over
aansluiting bij Indonesië
of zelfstandigheid.
Het Nieuw-Guinea-de-
bat in de Tweede Kamer
is zonder moties geëindigd.
Zowel minister-president
De Quay als minister Luns
verklaarden dat Nederland
nu tot het uiterste is ge
gaan voor een vreedzame
oplossing van het geschil.
De regering zal niet capi
tuleren voor dreigementen
met geweld.
De kans is groot dat
binnenkort een wapenstil
stand tussen de F.L.N. en
het Franse leger in Alge
rije zal worden afgekon
digd. Het geheim overleg
tussen de Fransen en een
delegatie van de voorlopi
ge Algerijnse regering zou,
afgezien van enkele pun
ten, tot resultaat hebben
geleid.
In Londen wordt aange
nomen, dat binnen enkele
dagen aan Washington zal
worden medegedeeld, dat
de Amerikanen voor het
nemen van kernproeven
gebruik zullen mogen ma
ken van het in de Zuidzee
gelegen Britse eiland
Christmas.
De Portugese premier
Salazar heeft Engeland er
van beschuldigd zijn bond
genootschappelijke ver
plichtingen niet te zijn na
gekomen. Scherpe kritiek
werd ook geleverd op de
Ver. Naties. Het is niet
uitgesloten dat Portugal
uit de volkerenorganisatie
zal treden.
Volgens diplomatieke
zegslieden in Washington
hebben vertrouwelijke Ame
rikaanse stappen in Brussel
om de kloof tussen de
Amerikaanse en de Bel
gische politiek ten aanzien
van Kongo te overbrug
gen, geen succes opgele
verd. Met de besprekingen
was de vroegere amerikaan-
se ambassadeur in Brussel,
Alan G. Kirk, belast.
De Nederlandse Fok
kerfabrieken zyn bezig met
het uitwerken van plan
nen voor de bouw van het
eerste Nederlandse straal
vliegtuig voor de burger
luchtvaart als opvolger
van de nog met schrceftur-
bine-motoren uitgeruste
F 27 Friendship.
Op 77-jarige leeftijd is
in Utrecht overleden prof.
dr. H. J. M. Weve. et n van
Nederlands bekendst oog
specialisten, die ook een
grote internationale faam
bezat.
Australië
Dc Australische regering heeft gewei
gerd, commentaar te leveren op het door
A.P. gesignaleerde aanbod van Indone
sië.
Men acht het in dc Australische hoofd
stad blijkbaar verstandiger, voorlopig
nog een afwachtende houding aan te
nemen. En men levert dan ook geen
commentaar op een verklaring uit Den
Haag, dat de Nederlandse regering de
toestand rondom Nieuw-Guinea als era
stig beschouwt.
Ook de Amerikaanse bladen achten de
toestand ernstig. De toonaangevende
New York Times schrijft, dat Sukarno
in navolging van Nehroe er een dubbele
standaard op nahoudt. „Hij verwerpt on
derhandelingen, waarbij geen rekening
wordt gehouden met zijn etsen en vaar
digt een algehele mobilisatie uit om
Nieuw-Guinea te overmeesteren met het
risico, dat Australië en andere staten
betrokken worden in een conflict, dat
op een gevaarlijke manier uit handen
kan lopen".
De Washington Post schrijft, dat het
Nederlandse aanbod de deur opende
voor een vreedzaam en wederzijds be
vredigend resultaat. „Om het maar bot
weg te 2eggen, Indonesië zet het pistool
op het hoofd van de Nederlanders en
weigert het wapen weg te nemen, voor
dat de prijs die verlangd wordt, is be
taald. Dat is voor elk lid van de Ver.
Naties een onvergeeflijke houding", al
dus het blad.
Een woordvoerder van het Nederland
se ministerie van buitenlandse zaken
Naast de door Geurt Brinkgreve
ontworpen legpenning ter gele
genheid van het 25-jarig huwelijk
van het koninklijk paar, wordt
naar een ontwerp van de Voor-
burgse beeldhouwer Albert Ter-
mote door de Koninklijke Begeer
in Voorschoten een tweetal herin
neringspenningen uitgegeven. De
Amsterdamse dichter Guillaume
van der Graft schreef de tekst:
„Het zilver van de tijd waarin gij
samengaat, hebt gij gemunt, ge
wijd aan land en volk en staat".
De penning boven wordt geslagen
in goud (18.3 mm f 33 en 25 mm
f 55) en in zilver (25 mm f 4). De
onderste penning wordt uitsluitend
in brons gegoten (110 mm f 57).
Den Haag verklaart, dat ten departemen-
te nog geen berichten zijn ontvangen over
bereidheid van de zijde van Indonesië
tot een compromis inzake Nieuw-Guinea.
De Evening Star te Washington schrijft
dat Sukarno van Nederland slaafse on
derwerping eist en kan moeilijk inzien
hoe de Nederlanders zich ihieraan kunnen
onderwerpen.
De Australische Melbourne Herald acht
het duidelijk, dat Australië niet bereid is
Nederland met andere middelen te steu
nen dan verklaringen. Een geschil vlak
voor Australiës deur staat op het punt
door een grote natie met wapens te wor
den beslist door een zwak en alleen
staand land onder druk te zetten. Dit
kan ingrijpende gevolgen voor Australië
hebben. Het is geen aanlokkelijk beeld,
aldus het blad.
De Frankfurter Allgemeine Zeitung
koestert geen twijfel aan het morele recht
Nederland, en meent dat het voor
Australië niet aangenaam zal zijn als Su
karno's onstabiele eilandenrijk verder op
schuift. Het gaat hier om het evenwicht
in de wereldpolitiek, aldus het blad.
Indonesië versterkt
zich verder
De versterking van Indonesiës bewape
ning langs de grenzen van Nederlands
Nienw-Guinea gaat volgens A.P. voort
Het Indonesische leger heeft 10.000 oud-
stryders tegen Nederland op de Moluk-
ken (met inbegrip van Ambon) herbe
wapend, en de militaire commandant, ko
lonel Bushiri, zegt dat de mannen vol on
geduld wachten op de eerste stormloop.
Ongeluk De 74-jarige heer J. Scholl
uit Heerlen is gisteravond bij een ver
keersongeluk om het leven gekomen.
Met zijn bromfiets kwam hij onder een
bestelauto, bestuurd door de 29-jarige
P. H. uit Kerkrade.
Ook gistermiddag, op de tweede dag van het debat over Nieuw-Guinea
in de Tweede Kamer, was de publieke tribune overvol. De Papoea
student E. Somisu, die geen plaatsje meer had kunnen vinden, doodde
de tijd door een gesprek met leden van de Haagse bereden politie, die
tijdelijk dienst doen op het Binnenhof.
(Van onze parlementsredactie)
"V/IINISTER-PRESIDENT DE QUAY en minister Luns hebben gisteren
-TT in de Tweede Kamer nog eens duidelijk verklaard, dat de regering
al het mogelijke zal doen om een vreedzame oplossing van het Nieuw-
Guinea-geschil te verkrijgen. Maar zij lieten er tevens geen misverstand
over bestaan, dat Nederland niet tot elke prijs aan de Indonesische eisen
en verlangens tegemoet zal komen.
Prof. De Quay zei, dat het kabinet „tot het \iiterste" is gegaan door het
zelfbeschikkingsrecht der Papoea's als prealabele voorwaarde voor een
gesprek met Indonesië te laten vervallen.
Minister Luns verklaarde, dat het praten met een partner die het mes op tafel
legt, gelijk staat met capitulatie. „Daartoe is de regering niet bereid". De bewinds
man van buitenlandse zaken noemde de voortgezette militaire dreiging van Indo
nesië „chantage", die de totstandkoming van constructieve onderhandelingen ern
stig bemoeilijkt.
tekent dit, dat de Indonesische regering
ons aanbod tot een gesprek zonder voor
afgaande voorwaarden heeft verworpen.
Niettemin hoopt mijn regering, dat hier
over in Djakarta het laatste woord nog
niet is gesproken en dat het alsnog tot
een dergelijk gesprek zal komen." Bij de
replieken van het Kamerdebat liet mr.
Luns de socialistische fractieleider Bur
ger en de KV.P.-er Blaisse weten, dat
„de regering gezien de onzekerheid
over de houding van de tweede partij
natuurlijk niet kan garanderen, dat het
gesprek-zonder-voorwaard en er komt."
„Maar", zo voegde hij eraan toe,
„dat zou ook een kabinet-mét-socia
listen, voor de vorming waarvan de
heer Burger heeft gepleit, niet kun
nen garanderen".
(Zie vervolg pagina 7)
TTET KAMERDEBAT over Nieuw-Gul-
TT nea is nuttig geweest. Het heeft aan
de regering gelegenheid geschonken zo
veel openheid van zaken te geven als in
de omstandigheden mogelijk was. De Ka
mer heeft het gelegenheid geschonken, te
laten uitkomen dat zij in deze moeilijke
weken in grote meerderheid achter de
regering staat.
Niet onduidelijk heeft de regering laten
uitkomen, hoe zij denkt over de wijze
waarop in deze dagen de Indonesische re
gering optreedt. Dit optreden heeft stellig
voor niet weinigen binnen de Kamer de
steun aan onze regering te dringender
gemaakt.
Gebleken is, dat de regering tot het uiter
ste is gegaan. Meer dan een gesprek zon
der voorwaarden vooraf, als waarin thans
van Nederlandse kant is bewilligd, kan
niet worden geëist, ook niet door het veel
eisende Indonesië. Wil het nog meer, wil
het niet bewilligen in een gesprek zonder
voorwaarden vooraf, dan is voor Indone
sië de verantwoordelijkheid voor de ge
volgen van deze weigering.
Intussen schijnen diegenen onder ons ge
lijk te brijgen. die gesteld hebben dat In
donesië inschikkelijk wordt op het ogen
blik waarop Nederland met zijn inschik
kelijkheid in gemoede niet verder wenst
te gaan. Er zijn thans immers verzekerin
gen van Indonesische zijde, dat men daar
alsnog wil toestemmen in de zelfbeschik
king van Nieuw-Guinea.
Dit zijn op het uur waarop zij dit schrij
ven nog tamelijk vage geluiden zonder
officiële bevestiging, maar ook als zoda
nig verdienen ze de aandacht. Wellicht
werkt hier dc invloed in door van de
diplomatie, zoals deze in deze dagen in
het bijzonder door en vanuit Amerika
wordt bedreven. Aangenomen mag wor
den, dat Amerika aan Indonesië zal heb
ben doen weten, dat het met de ergerlijke
afpersing eens uit moest zijn.
Volgens deze verzekeringen dan zou Indo
nesië genoegen nemen met bestuur over
Nieuw-Guinea, geen soevereiniteit dus,
met later verkiezingen voor de bevolking
over de definitieve keuze.
Ware het juist, dan zou dat een belang
rijke wijziging betekenen in dc Indone
sische politiek. Laatstelijk nog heeft Soe-
karno Nieuw-Guinea uitgeroepen tot een
Indonesische provincie. De soevereiniteit,
heeft hij steeds gezegd, behoefde niet meer
te worden overgedragen, die berustte
reeds bij Indonesië, het ging nog slechts
om overdracht van het gebied zelf.
Er ware over de wijziging van de Indo
nesische politiek, gesteld dat zij zich heefl
voltrokken, meer te zeggen, misschien zijn
de berichten dienaangaande alleen bedoeld
als een peiling „van de- gevoelens". Het
kan daarom de voorkeur verdienen, da'
eerst de officiële bevestiging of ont
kenning wordt afgewacht.
Crfta)
„Nederland," aldus minister Luns,
„zal alles doen om geweld te voorko
men. Maar als Indonesië toch tot ge
weld overgaat, treft ons geen enkele
blaam. Aan de internationale wereld
rechtsorde zou dan een ernstige slag
worden toegebracht, maar de verant
woordelijkheid daarvoor ligt geheel
bij Indonesië. De internationale re
percussies komen in dat geval geheel
voor rekening van dat land."
Ook minister-president De Quay on
derstreepte, dat Indonesië door herhaal
de bedreigingen met geweld een grote
verantwoordelijkheid op zich laadt. Dat
Nederland desondanks bereid blijft te
praten, maakt deze verantwoordelijkheid
des te zwaarder.
Ongehoord
Minister Luns bleek er geen enkele
behoefte aan te hebben om, met het oog
eventuele onderhandelingen, een
scherpe veroordeling van de Indonesi
sche politiek achterwege te laten. „Wij
hebben", zo zei hij. „dingen over onze
kant laten gaan, die in het verkeer tussen
ste geheim gehouden onder
handelingen tussen de Franse verte
genwoordigers en de vertegenwoor
digers van de Algerijnse opstande
lingen zal spoedig bekendgemaakt
worden. Dit is de mening van hoog
geplaatste Franse zegslieden, die
verder verklaarden, dat er nog
steeds een aantal punten zijn, waar
over nog geen overeenstemming be
reikt is. Hieronder vallen vermoede
lijk de waarborgen voor de Europese
minderheid en dc toekomst van de
Franse militaire bases.
Dit komt overeen met berichten uit
Tunis, waarin verklaard wordt, dat er
een goede kans bestaat, dat in de
naaste toekomst in Algerije een wa
penstilstand zal worden afgekondigd
Deze berichten noemen als grootste
struikelblok bij de geheime onder
handelingen onder meer de aard var
het voorlopige bestuur in Algerije.
Volgens de Franse woordvoerders eiser
de Fransen allereerst een bestand, zon
der welke geen verdere vorderingen
>r «en oplossing gemaakt kunnen wor
den.
,i de overeenkomst moeten het prin
cipe cn de bijzonderheden neergelegd
zijn van een stemming over zelfbeschik
king door de negen miljoen Algerijnse
moslims aan het einde van de over
gangsperiode. Indien de moslims voor
onafhankelijkheid stemmen wat als
vaststaand wordt aangenomen zal een
voorlopige regering worden geïnstalleerd.
Na de stemming zal onderhandeld wor
den over de toekomstige samenwerking
tussen Frankrijk en een onafhankelijk
Algerije.
De leider van de opstandelingen, Ben
Khedda, is gisteren in Marokko aange
komen voor besprekingen met koning
Hassan II.
Marokko wil vasthouden aan deze
overeenkomst cn regeringsfunctionarissen
zyn van mening, dat Ben Khedda hier
tegen geen bezwaar zal hebben. De olie
velden van de Sahara zouden dan door
Tunesië. Marokko en AlgerUe gezamen
lijk worden geëxploiteerd. Deze overeen
komst zou, volgens de Marokkanen, ook
ter sprake moeten worden gebracht tü
naties ongehoord provocerend zijn." Te
genover de Indonesische dreigementen
die op de pogingen om tot een gesprek
te komen zeer ongunstig werken stel
de de minister de grote gematigdheid
en constructieve gezindheid, waarvan
Nederland zowel vóór als na het optre
den in de V.N. blijk heeft gegeven. Het
is niet waar, dat in de volkerenorgani
satie aan Indonesië is voorbijgegaan. Dit
land heeft immers volop de gelegenheid
gehad aan de oordeelvorming over de
Nederlandse V.N.-resolutie mee te wer
ken.
Naar aanleiding van de negatieve ver
klaring die zijn Indonesische ambtge
noot gistermorgen volgens de persbu
reaus had afgelegd, zei minister Luns:
„Als deze berichten juist zijn, dan be-
T\1ET tijdelijk iets toegenomen noord-
ifX oostelijke winden is minder koude
lucht die gistermorgen het noorden al
bereikt had, langzaam over ons land
uitgestroomd. De temperatuur steeg
daardoor op de meeste plaatsen tot tefa
boven het vriespunt. Alleen in zuid
Limburg vroor het vanmorgen nog. Ook
in Duitsland en Engeland is de vorst
belangrijk afgenomen. Intussen is dc
luchtdruk boven Frankrijk wet
stijgen, waardoor de wind bij
neemt. Het weer blijft onder invloed
van een groot Europees hogedrukgebled,
zodat er geen neerslag van eniae bete-
kenis te verwachten ii De temveraturén °v""'**l'n,i dr°»e wolk.n-
maakt om 11.15 uur).
Zon en maan
Vrijdag 5 januari: zon op 8.48, onder
16.43, maan op 7.21, onder 16.03; 6 ja-
Stationair
De Bilt verwacht tot vrijdagavond:
TTET Britse kabinet heeft gisteren
AT gesproken over de vraag of
Engeland Amerika zal toestaan het
Zuidzee-eiland Christmas te gebrui
ken voor het nemen van kernproe
ven. Uit gezaghebbende bron werd
vernomen, dat waarschijnlijk binnen
enkele dagen een bevestigend ant
woord naar Washington gezonden zal
worden.
De vraag of het eiland gebruikt zal
worden voor een serie bovengrondse
kernproeven is gerezen tijdens de ont
moeting tussen president Kennedy en
premier Macmillan op Bermuda. Voor
zover bekend heeft president Kennedy
nog niet besloten de bovengrondse
kernproeven te hervatten. De president
is met Macmillan overeengekomen dat
voorzichtigheidshalve voorbereidingen
getroffen zullen worden.
In het kader van de bestaande Engels-
Amerikaanse overeenkomst zal Amerika
Engeland een deel van de gegevens ver
strekken die bij deze kernproeven ver
zameld worden cn in het bijzonder zal
dens het geheime overleg met de Fransen, dit het geval zijn als de experimenten
plaatsvinden op Christmas-eiland. Bo-
vendicn is Londen van mening dat het
gebruik van Brits grondgebied door de
Amerikanen de hechtheid van de Engels-
Amerikaanse samenwerking zou onder
strepen.
Intussen heeft de regering van
de Sowjetunie een nota uitgegeven,
waarin Frankrijk en het Westen ervan
beschuldigd worden dat zij een eind ge
maakt hebben aan het moratorium op
proeven met kernwapens en waarin de
Russische voorstellen „een goede basis
voor een spoedige overeenkomst over
een nieuw verbod" genoemd worden.
Volgens het Russische persbureau Tasi
wordt in de regeringsverklaring gezegd:
„dc regering van dc Sowjetunie ver
klaart dat de Verenigde Staten, Enge
land cn Frankrijk het moratorium op
proeven met kernwapens getorpedeerd
hebben. De westerse landen waren niet
alleen de eersten die de afschaffing van
het moratorium bekendmaakten, maar
Frankrijk, de bondgenoot van Amerika
en Engeland In het militaire Navoblok.
verrichte systematische proeven met
kernbommen in de Sahara terwijl de on
derhandelingen in Gcnève gaande waren.
Rapporten hedenmorgen zeven uur
per.
c
ii
«8
is
h|li
Helsinki
stocan
Oslo
Grenoble
Nice
Barlyn
Frankfon
MUncbeo
Zurich
Geneve
Locarno
Wenen
InnsorucK
Ajaccio
Madrid
Mallorca
gh' bCw
gti. bew
gh. bew
gh. bew'
22
