Oudejaarsherïnnerïngen
1936
voor u Gelezen
De gebroeders M.
OUDEJ AARSBIJ LAGE 1961
DE WERELD
25 JAAR
GELEDEN
door
G. PUCHINGER
„Het diepste punt i
den moeizamen klirr
maar icij stijgen!"
het duister ravijn schijnt te zijn bereikt, wij zijn
taar boven weer begonnen. Wij stijgen niet snel,
„Er zijn twee grote groepen naties, die de vrede u illen, namelijk in het W esten Groot-
Brittanuic, Frankrijk en België, waarbij de zeer bezorgde staten Nederland en Zuitserland
moesten worden aangesloten, en in het Oosten Polen, de Baltische landen, Tsjecho-Slowa-
kije, Roemenie en Zuid Slavic."
1936.
\r. S. CHURCHILL Rede Ie Londen
HOE ander» wis de wereld vijfentwintig jaren geleden vergeleken bij thans Niet alleen de
coulissen van het wereldgebeuren zijn ingrijpend gewijzigd of hebben zelfs afgedaan, maar
het is of het hedendaags gebeuren zich anders afspeelt dan voorheen. Europa, eens het vaste cen
trum van de wereld, is thans een tussengebied geworden, men vreest soms wel een bufferstaat,
ware het niet dat het standvastig kiest voor één der beide thans elkaar bestrijdende wereldmach
ten. Parallellen en verschillen blijven zich ook na vijfentwintig jaar opdringen.
Destijds lag de bedreiging in
Nail-Dultsland, met als bondge-
het fascistisch Italië. Wa
Chroesjtsjef thans is, was destijds
Hitier. maar in 1936 nog vager,
ongedefinieerder dan wij thans
zien, nu wij zijn einde kennen.
Dan was daar het Spanje van de
burgeroorlog, dat doet denken
aan wat thans de Kongokwe6tie
is: een aanhoudende bedreiging
voor de vrede, mede door de mo
gelijke gewapende interventie dei-
grote mogendheden. Nederland
had nog geen Nieuw-Guineakwes-
probleem. wi
wel e
i sociale zaken, mr M. Slingen-
berg, in december 1936 in zijn
memorie van antwoord aan oe
Tweede Kamer verklaarde dat
gedurende de eerstvolgende ja
ren te rekenen viel op een per
manente werkloosheid. Hij heeft
daarin gelijk gehad.
Duister Europa
Wie zich de gebeurtenissen van
de decembermaand van het jaar
1936 weer in herinnering roept of
voor het eerst verneemt, ontdekt
hóé ver die tijd achter ons ligt.
Te Londen ging het Crystal Pa
lace in vlammen op: Eden werd
in het Lagerhuis bestormd met
vragen over de Spaanse Burger
oorlog; de bisschop van Bradford
hield zijn befaamde rede tegen
het gedrag van koning Edward
VIII, door de Britse journalisten
aangegrepen om de ..Konings
kwestie'' bekend te maken. Men
kent de afloop: op 10 december
vertrok de door zijn Primo Mi
nister ..ontslagen" vorst, en be
gaf zich naar Wenen, om daar in
de buurt te gast te z.jn bij Louis
Rothschild, een zwaar geschokte
natie achterlatend
In Duitsland werd begin decem
ber 1936 de gehele jeugd in de
72 ..Hitler-Jugend" ingelijfd
Vrijwel tegelijkertijd werd de
Duitse literator-Nobelprijswin
naar H929» Thomas Mann <1875—
1953vervallen verklaard van de
Duitse nationaliteit, ovenals ver
scheidene andere Duitsers, waar
onder de auteur Rudolf Olden on
de socialistische Rijksdagfractie-
leider en oud-min Ut*f Wilhelm
Sollmann. Hun vermogen werd
door de Duitse staat in beslag
{enomen. En inmiddels hielden
«hacht en Von Rlbhentrop plei
dooien om Duitsland zijn koloniën
terug te geven Op 27 december
stierf de militaire leider generaal
Von Seeckt, die vanaf de Duitse
vredesaanvraag in 1918 in het ge
heim had gearbeid voor het her
stel van de glorie van het Duitse
leger, een herstel dat onder Hit
Ier volop en openlijk plaats vond
In Frankrijk liep het socialis
tisch Kabinet Blum gevaar ten
val te worden gebracht, maar het
kon zich nog handhaven Rusland
beleefde zijn 8-ste buitengewone
Sowjetcongres. waar Stalin sprak
maar dat was tóén nog geer. al
te belangrijke zaak voor de we
reldpers. want Rusland scheen,
onder meer door eigen isolatie -
zo ver weg te liggen van Europa
en de beschaafde wereld' Wat
méér opviel was dat de Franse
schrijver Andre Glde. aanvanke
lijk gecharmeerd van het Russi
sche communisme i .Terug
uit de USS.R" publiceerde, na
een reis door de Sowjetunie. t
welke publicatie hij zijn teleurstel
ling uitsprak ovc' koers cn situ
atie van het Russische Commu-
De bevolking van Madrid werd
In december 1936. vanwege de
alom in Spanje woedende burger
oorlog geëvacueerd
In Italië stierf die maand He
(rota dramaturg Luigi Pirandel
lo. qua literaire beroemdheid in
die dagen vaak vergeleken met
de tachtigjarige Shaw en met
O'Neill, die de Nobelprijs ontving.
In Belgie won de jonge auteur
Gerard Walschap de drie-jaarlijk-
se Belgische Staatsprijs voor lite
ratuur iprijs 10.000 Belg. francs)
met zijn roman „Trouwen".
Het zijn zeer verschillende fei
ten. belangrijk al naar het aspect
des levens waaraan men zich zelf
verbonden gevoelt, maar ze zijn
verbonden aan een West-Europa
dat ook in die dagen streed om
licht, maar zonder de dageraad
aanstaande te weten.
Nederland
Nederland kreeg in november-
december 1936 bezoek van de
Franse oud-minister Flandin. die
een lezir.g hield over het Libera
lisme. en voor het overige zijn
sympathie voor Nederland niet
onder stoelen of banken stak.
Ook de tegenwoordige minister-
f(resident, de toen nog onopval-
ende hoogleraar dr. J. E. de Quay
hield in die decembermaand een
lezing, en wel voor de afdeling
Tilburg van de Roöms-Katholieke
Officierenvereniging. De couran
ten gaven een ruim verslag van
de rede. waarin met nadruk ver
sterking van onze defensie werd
Onze landgenoot (thans Ameri
kaan i prof. P. J. W. Debije reis
de die maand naar Scandinavië,
om er de Nobelprijs voor schei
kunde in ontvangsi te nemen.
De K L.M boekte die maand
een bitter verlies door de veron-
gclukking van ..De Lijster" bij
Croydon, waarbij tien van de
dertien inzittenden verongelukten.
In juli 1949 werd een groot
défilé met een luJitvaartshow
i oor er, boven bel Paleis Soest
dijk gehouden Ier gelegenheid
van het 12'A-jarig huwelijksfeest
van de Koningin en Prins Bern-
hard. In het artikel op deze
pagina srhrijlt drs. Puchineer
nog eens over het jaar J9M,
torn de verloting tan Prinses
Juliana met de Prins van Lippe
bekend werd gemaakt.
Bruiloft
En toch bestond in de decem
bermaand van het jaar 1936 in
ons land steeds minder belang
stelling voor allerlei droef
land in d;e maand slechts oog en
oor had voor één werkelijk grote
gebeurtenis de huwelijkssluiting
tussen prinses Juliana en prins
Bernhard in januari 1937. waar
van de zg ..aantekening" ten
stadhuize zonder enig vertoon
plaats vond op zaterdag 19 de
cember.
Om half elf 's morgens ver
scheen het bruidspaar op het
Stadhuis aan de Groenmarkt te
's-Gravenhage, waar de burge
meester dr. S J. R. de Monchy
het nis ambtenaar van de bur
gerlijke stand wachtte. In alle
eenvoud vond de plechtigheid
plaats. Herauten te paard trokken
die dag door de stad. om de ko
ninklijke ondertrouw bekend te
maker Diezelfde zaterdagmiddag
ontstak prins Bcrnhard op het Ju
liana van Stolbergplein in Den
Haag het vreugdevuur.
De vorige dag had de jonge
prins afscheid genomen van de
Handelmaatschappij te Amster
dam. \«.aar hu enige maanden
iedere dag gewerkt had. om zich
wat in te werken in het Neder
landse bedrijfsleven.
Op woensdag 23 december vond
op het Malieveld te Den Haag de
plechtige beëdiging plaats van
prins Bcrnhard tot officier, welke
plechtigheid werd bijgewoond
door koningin Wilhelmina. prinses
Juliana, prins Aschwin en alle
hoge regeringsautoriteiten. Heel
Nederland luisterde die morgen
door <de radio, toen de comman
dant van het veldleger de beken
de generaal Roell de jonge offi
cier bij zijn beëdiging toesprak'
„Voor eiken officier is de af-
Zij heeft voor hem als
soldaat zelfs eene sacramenteel®
betekenis De eed is de rots waar
op hij blijft staan. Niets en nie
mand kan den officier ontslaan
van zijn onder het inroepen van
Gods heilige hulp afgelegde eed".
En inmiddels zag heel Neder
land uit naar de bruiloft, en 't
was alsof ons land iets ging be
leven van de regels waarmee
Vondel zijn spel „De Leeuwen-
daelers" afsloot:
't Is bruiloft in de weide:
't Is bruiloft op het lant.
Nu danst om deze beide.
En huppelt hant aen ttant.
De Twist is op de loop.
Wy zien de huisliên blijde,
En vrolijek. nu alree
Vol hoops van wederzijde
Krioelen onder 't vee.
De Heëmraet leit den Haet aen
De koeien geven melck en room.
Het is al boter tot den boom.
Men zingt al pais en vre.
Het jaar 1937 zou het jaar der
Kamerverkiezingen worden, maar
in die weken, waarin het huwelijk
van de kroonprinses werd voorbe
reid en gevierd, ondervond ons
volk de krachtige stimulans van
een diep doorvoelde saamhorig
heid, die sterk bevorderd werd
door ons vorstenhuis en het zit
tend kabinet Coljjn.
ecuwen zal bezig houden, als zij
daartoe de kans krijgt:
de Engelse schrijver Rudyard
Kipling (17 januari». koning
George V van Engeland (20 jan.),
de Griekse politicus generaal
Kondylis (31 jan.), de grote Rus
sische physioloog Iwan Pawlow
127 febr.de Engelse admiraal
Beattv (11 mrt.). de Griekse
staatsman Venizelos (18 mrt.), de
door de gehele diplomatieke we
reld van die dagen betreurde
Duitse gezant te Londen dr. von
Hosch, de Griekse premier prof.
Demcrdzis (13 apr de Franse
politicus Henrl Chéron (14 apr
Koning Foead van Egypte t28
apr.), de Duitse cultuurfilosoof
Oswald Spengler "9 mei), de
Griekse oud-premier Tsaldaris
(17 mei), de grote Engelse schrij
ver G. K. Chesterton (14 juni),
de grote Russische schrijver
Maxim Gorki (18 juni), de vroe
gere Duitse Rijkskanselier Georg
Michaëlis <24 juli), de Franse
vlieger Louis Blcriot (3 aug.),
de oud-president van Griekenland
Zaimis 16 sept.) en de Hongaar
se minister-pTesident Julius Göm-
bös (6 okt.).
Redevoeringen
Als altijd werden ook in 1936
diverse Kerst- en Nieuwjaars
boodschappen uitgesproken, die
voor ons achteraf mede het beeld
bepalen van die periode.
Paus Plus XI sprak over de
radio vanaf zijn ziekbed zijn gro
te bezorgdheid uit over de Euro
pese toestand in verband met de
Spaanse Burgeroorlog: „Mis
schien is er nooit zulk een drei
gende toestand voor de gehele
wereld, en in het bijzonder voor
Europa en de Christelijke bescha
ving geweest. Dit alles geeft ons
een verschrikkelijke openbaring en
voorgevoel van wat Europa en
de ganse wereld te wachten staat,
indien deze niet terstond zich
met de kracht van het goede te
gen deze dreiging weet te verzet-
President Benesj van Tsjccho-
Slowakijc sprak in een radiorede
tot 7.ijn volk de thans tragisch
aandoende woorden uit: „liet
land is op alle gebeurtenissen
voorbereid!
Prins Otto van Habsburg, de
Oostenrijkse en Hongaarse troon
pretendent. die ereburger is van
vijftienhonderd Oostenrijkse ge
meenten. maar dit land nooit mag
betreden. richtte zich in een
nieuwjaarsboodschap tot al die
gemeenten, en merkte daarin op
„Men roept mij omdat het Va
derland in nood verkeert. Ik zou
niets zijn. ware ik niet de erf
genaam mijner voorvaderen, die
het lot van mijn Huis verbonden
aan dat van Oostenrijk. De on
derbreking van zulk een lotsge-
meenschap slaat zware won
den aan haar leden. Oostenrijk
is er sedert achttien jaren ziek
van De tijd is voorbij, dat wij
het bii wensen en verwachtingen
kunnen laten. Wat wij in deze
vluchtige uren verzuimen, brengt
geen eeuwigheid meer terug. Ik
wil Oostenrijk de vrede geven,
naar buiten en naar binnen In
de eendracht ligt de kracht de
wensen te verwezenlijken. Dan
zal de oeroude, met het volk ver
bonden monarchie van mijn Huis
terugkeren niet tot mijn roem,
maar ter ere van God, tot wel
zijn van de Staat en het Volk. en
nok tot zegen van dit wereld
deel".
De afgetreden Gouverneur-Ge
neraal van Nederlands Oost-Indië,
jhr. mr. B. C. de Jonge, terug-
Sekecrd in Nederland- sprak in
ie dagen in een interview uit:
Mijn grootste voldoening is, dat
ik de idee van verzet omgezet
heb gezien in een begrijpen van
de toestand, en in een vaste wil
om samen te werken. Ik den*
aan mijn tijd als Gouverneur-Ge
neraal dan ook met grote voldoe
ning terug".
De toenmalige vice-president
van de Raad van Indië C. v. d.
Bussche was optimistisch ge
stemd inzake de toestand van Ne
derlands Indië. getuige wat hij
in een interview verklaarde:
De doden
Hoe de wereld verandert wor
den wij ook gewaar, wanneer wij
enkele doden noemen uit het jaar
1936, die wegvielen nadat zij lan
ge tijd gestalte aan hun tijd en
omgeving gegeven hadden.
In Nederland stierven in de
loop van het jaar de hoogleraar
aan de Theologische Hogeschool
der Gereformeerde Kerken dr. T.
Hoekstra 21 lan.), de schrijver
van kinderboeken J. Stamperlus
(23 jan.), de grote jurist prof.
mr. H. Krabbe id februari), de
Commissaris der Koningin voor
de Provincie Zuid-Limburg mr.
O. E. J. M. baron van Hövell
tot Westerfller (12 febr.), de ge
reformeerde psychiater en eerste
medische hoogleraar aan de Vrije
Universiteit, dr. L. Bouman, <25
febr de gereformeerde predi-
kant-historiofiel dr. J. C. Rull-
mann '2 april), de rooms-katho-
lieke staatsman Jhr. mr. Ch. J.
M. Ruys de Beerenbrouck (18
april). de socialistische regent
dr. F. M. Wlbaut 29 april), de
schrijver Fran* Coencn 123 juni),
de vrijzinnig-democratische poli
ticus Th. M. Ketelaar '27 juni),
de dichte J. Slauerhoff <5 okt.»
en de oud-gouverneur van Suri
name G. J. Staal '15 nov.t.
Bonter nog doet ons de rij aan
van hen die buiten Nederland
stierven, waaronder zich perso
nen bevonden waarmede de ec-
schiedenl» zich wellicht nog
De Gebroeders M„ door Tom
Staccy. Vertaling G. Messclaar.
Uitgavs Nieuwe Wieken N.V.,
Amstelveen.
Twee vrienden, een Afrikaan en
een Canadees, trekken na beëin
diging van hun studie in Oxford
naar Uganda, om in de primitie
ve samenleving van het Afrikaan
se Ruwenzori-gebergte hun filoso
fieën over evolutie en bescha
ving aan de praktijk te toetsen.
Hun tocht loopt uit op een fias
co. Want de superieure Canadees
tracht de Afrikaan zijn theorieën
over civilisatie en democratie op
te dringen. Maar de Afrikaan is
niet opgewassen tegen zijn omge
ving. Zijn christelijk geloof, opge
daan in de democratische Engel
se maatschappij, wordt verdron
gen door het stamgeloof in gees
ten en bezweringen. Hij valt te
rug in de primitieve levensstaat
en geleidelijk aan voltrekt zich de
verwijdering tussen blank en
zwart, die het in Europa zo goed
met elkaar konden vinden. De
tocht resulteert in de ondergang
van de Afrikaan, als deze Hoor
zijn «ergeloof wordt overweldigd
Stacey doet slechts zijn verhaal
„Overigens is in het afgelopen
jaar op menig gebied onzekerheid
weggenomen, en is „een stukje
blauwe hemel'" zichtbaar gewor-
Tragisch optimisme
Dc reis naar Matecumba, door
Robert Lewis Taylor. Vertaling
Jaap van de Merwc. Illustraties
Joseph Papin. Uitgever N.V.
Kon. Uitgeverij J. J. Tijl,
Zwolle.
Het verrukkelijke avonturenver
haal is nog lang niet dood. Dat
bewijst de Amerikaanse schrijver
R. L. Taylor met zijn „Reis naar
Matecumba". De meermalen
adembenemende gebeurtenissen
spelen zich af langs de boorden
van de Mississippi, het land van
Huckleberry Finn. Tennessee Wil
liams en De Showboat. Van alle
drie heeft dit boek wat meege
kregen: van de eerste omdat
Taylor een dertienjarige jongen
het verhaal laat vertellen, van de
tweede omdat heel de chaotische
samenleving van Down South
vlak na de Amerikaanse burger
oorlog geportretteerd wordt en
van de derde, omdat ondanks al
les het geheel toch getoonzet is
op de vrolijke klanken van de
Dixieland.
Matecumba is een van de Key-
eilanden ten Zuiden van Florida,
waarheen de verteller met zijn
Oom Jim op vlucht is voor de
Ku Klux Klan. die juist zo om
streeks 1863 met zijn schandalige
praktijken begon. Op hun tocht
daarheen krijgen zij gezelschap
van dr. Snodgrass met zijn doch
ter Millie en een gevluchte jon-
fedame van een aristocratische
uidelijke familie, miss Lauriet-
te. De tegenslagen zijn vele.
maar alles komt goed op zijn
pootjes terecht.
Een levendig, humoristisch en
avontuurlijk boek, dat de liefheb
bers van het genre vele uren van
probleemloos leesgenot zal ver
schaffen.
De nachtegaal door Agnes
Sligh Turnbull. Uitgave A, W.
Sljthoff. Lelden.
iskenbaar tragisch!
Sinds 1929 waren alle jaarover
zichten en toekomstbespiegelin
gen somber geweest. „De moed
niet verliezen!" was steeds weer
het parool bij de jaarwisseling.
Voor het eerst waren thans de
beschouwingen, bij de jaarwisse
ling 1936-1937, optimistischer.
Wel had de Europese vredeswil
zware morele verliezen geleden:
Abessinië was door Italië be
zet: Hitler was Rijnland binnen
gemarcheerd: in Spanje woedde
een vreselijke burgeroorlog.
En toch had men hoop dat de
vrede te redden was, en het zag
er naar nit dat de economische
situatie zich verbeterde.
Ook in Nederland heerste enig
PDe depreciatie van de gulden
was opgedrongen, maar dat een
Kabinet dat principieel zich tegen
devaluatie had verzet, deze ope
ratie had volbracht bewees dat
het Kabinet Colijn oog had voor
de werkelijkheid. Het gaf daarbij
ontspanning dat de scheidslijn
tussen devaluïsten en anti-deva-
luïsten, die dwars door alle par
tijen en bevolkingslagen heenliep,
althans in zijn actuele vorm ver
dwenen was
Daarbij voegde zich dc nationa
le blijdschap over het huwelijk
van Prinses Juliana, die mede
de band tussen Vorstenhuis en
Volk verstevigde. Steeds meer
bleek dat begrippen als Koning-
hap, nationale vlag en het Wll-
rderbig o
dc
nachtegaal verborgen.
ziedaar de drie gegevens die dit
boek tot een kostelijk geheel
maakten.
Men moet zich kunnen verplaat
sen in de situatie zoals deze rond
de eeuwwisseling was. en het zal
de lezer (es) niet moeilijk vallen,
want dit boek boeit van begin tot
eind. Men beleeft mee de pick
nicks in de bossen, de ritten in
wagens waarvoor paarden zijn ge
spannen (auto's zijn nog novitei
ten) ~s"
Ook de enigszins revolutionaire
denkbeelden van Violet Carpen
ter, de hoofdpersoon, worden uit
stekend beschreven. Zij woont sa
men met haar huishoudster in
het ouderlijke, zeer oude huis. Om
dit huis wat te laten restaureren,
waarvoor nogal wat geld nodig is,
besluiten Violet en Katie, de huis
houdster. „nachtlogies aan door-
trekkenden" te verschaffen h rai-
son van een dollar per nacht.
Stelt u zich voor. in dit tijdperk
en in dit dorp! De liefde speelt
in dit boek ook haar rol: de avan
ces van Henry Martin worden ge
negeerd en ten slotte zijn huwe
lijksaanzoek geweigerd. Katie is
het wat dit betreft in 't geheel
niet eens met haar meesteres.
Wie de uiteindelijke „gelukkige
is en wat dit alles met het mu
ziekdoosje te maken heeft zullen
we u niet verklappen. Dat zult u
wel begrijpen als u het boek ge
lezen heeft.
trderlng ont
vingen ook in de kring
Sociaal Democratische Arbeiders
partij. Dit betekende dat een
kwart van het volk zich weer
ging voegen naar het nationale
Maar desondanks. niettegen
staande de hoop op economische
opleving, en niettegenstaande de
dagelijkse pogingen van vele
goedwillende staatslieden. bete
kende de jaarwisseling 1936-1937
gécn keer ten goede voor de we
reld. maar was deze een stadium
op de weg die verder leidde naar
oorlog en naar de ondergang van
terwijl Europa worstelde om
levensverbetering en vrede, be
reidde Hitier zich in het door
zichzelf geïsoleerde Duitsland
voor op een nieuwe oorlog.
Als ieder jaar werd ook bij de
jaarwisseling 1936-1937 in Neder
land de „Ghysbrecht van Aem-
stel" gespeeld, ditmaal met Char
lotte Kohier in de Badelochrol en
Albert van DalSum als Ghys-
brechtfiguur.
Daarbij weerklonk ook dat jaar
de rei van Vondel, waarin over
Herodes wordt gesproken, die de
aanslag voorbereidt.... Zo stond
het vijfentwintig jaar geleden ook
in Europa. Terwijl dc wereld
hoopte op vrede, liet één land,
onder leiding van één persoon,
niet na de weg te banen voor een
totale oorlog, terwijl de wereld
met Vondel bad:
Laet den tyran zijn aenslagh
Die den onnooslen lacgen leit".
Is er na vijfentwintig jaren véél
Europa In de branding r
in deze roman en geeft geen oor-
deel over de gebeurtenissen daar
in. Daarom krijgt men geen ant
woord op de vraag of blank en
zwart wel ooit kunnen samen-
gaan, waar hun gedachtenwereld
zo verschilt. Hij laat ook de
vraag achter of het wel juist is
de Afrikaan uit zijn oergeloof te
halen en hem op Europees ni
veau te civiliseren. Die vraag is
voor wie uitgaat van de christe
lijke opdracht tot verkondiging
van het Evangelie, niet moeilijk
te beantwoorden Of die verkondi
ging gepaard moet gaan met ci
vilisatie op Europees niveau, is
«en andere zaak, waarover men
kan discussiëren.
Hoewel Stacey dus geen stand
punt inneemt, maar slechts ver
slag doet. stelt hij toch op indrin
gende wijze een zaak aan de or
de. die grote belangstelling ver-
dient. Helaas heeft hij de filoso
fieën van zijn figuren wel erg
breed uitgesponnen. Daardoor kon
hij weliswaar diepgaand op de
verhouding tussen blank en zwart
ingaan, maar rekte hij zijn ver
haal te veel. Een iets bondiger
verteltrant, zou een vlottere ro-
man hebben opgeleverd.
Weer een Inside-book van John
F. Gunther, waarvan nu de Ne
derlandse vertaling is verschenen.
We hadden uit de New York He
rald Tribune al kennis genomen
van een grote serie artikelen van
de hand van Gunther, blijkbaar
geput uit hetzelfde materiaal,
waaruit „Europa in de branding
nü" werd samengesteld. Het
boek bestaat (zoals altijd bij
Gunther) uit een serie levendige
actuele reportages, die men er
vaart als moment-opnamen van
het Europa van heden. Als zoda
nig heeft het nieuwe boek van
Gunther wel waarde, al moet ge
zegd worden, dat het bepaald min
der indrukwekkend is dan zijn in
de dertiger jaren verschenen In
side Europe. Deels is dit een ge
volg van het feit, dat anders
dan voor de tweede wereldoorlog
over het algemeen veel meer
aandacht wordt besteed, aan wat
er in de landen van Europa leeft'
en boeken als die van John Gun
ther niet meer onthullend kunnen
zijn. Maar ook het feit, dat het
oude Europa niet langer een be
heersende factor in de wereld is,
speelt hier een rol. Het dramati
sche effect dat Inside Europe zo
aantrekkelijk maakte, mist men
in het nieuwe boek van Gunther.
Niettemin behandelt hij op in
dringende wijze de Europese pro
blemen en is het de moeite waard,
van zijn visie hierop kennis te
Het brood In de Nederlandse
voeding, rapport van de Ned.
ver. van Meelfabrikanten. Uit
gave Martinus Nijhoff Den
Haag.
Thans is in boekvorm het rap
port verschenen, dat een com
missie van voedseldeskundigen
heeft uitgebracht over de samen
stelling en de voedingswaarde
van tarwe, meel en brood. De
studie is verricht in opdracht
van de Ned. Vereniging van
Meelfabrikanten en stond onder
leiding van ir. F. K. T. Beukema
tot Water. De commissie kreeg
bij haar werk de hulp van het
Instituut voor graan, meel en
brood T.N.O. Over de conclusies
van het onderzoek deden wij
reeds in oktober verslag. Het
rapport bevat niet alleen de uit
komsten van het onderzoek cn de
daaraan verbonden conclusies,
maar geeft ook commentaren en
biedt de lezer overzichtelijke ta
bellen en grafieken, waarin de
uitkomsten zijn verwerkt. Voorts
is de inhoud in het kort ln ande
re talen weergegeven en is een
uitgebreide literatuurlijst opgeno
men. De voorzitter van dc ver
eniging. de heer H. J. de Koster,
schreef een voorwoord.
„Individuele Reclame". Uitga-
ve N.V. Uitgeverij „Mailing",
Rotterdam.
Een nieuw reclamemaandblad
dat alleen die reclame behandelt
waaraan ieder denkt bij het
woord postreclame, ook al ge
schiedt de bezorging niet
steeds door de P.T.T. Wie met
deze reclame te maken heeft
vindt leerzame en interessante
stof in dit tijdschrift: hoe het
wel en niet moet, hoe 's werelds
grootste postorderzaken werken,
nieuwe technieken voor deze
Pijlen en fluiten, door Herbert
Kaufmann. Uitgave West-Fries
land, Hoorn.
Herbert Kaufmann belicht in
deze boeiende roman op bewogen
wijze iets van het menselijk as
pect van de politieke veranderin
gen in Afrika. Zijn boek, dat uit
het Duits vertaald is door A. J.
Richel, geeft een beeld van de
zich langzaam naar een climax
bewegende wijzigingen in het le
venspatroon van een bergvolk in
West-Afrika, de Moffoe's, dat, hoe
primitief en gevangen in oude tra
dities het ook nog is, meegesleept
wordt over een weg, die het nau
welijks kan zien. Het simpele we
dervaren van enkele Moffoe's. in
het bijzonder van het meisje Mé-
chédéké en de jongeman Mineng,
heeft de schrijver geprojekteerd
tegen de achtergrond van het
ontwakende zelfbewustzijn van de
Afrikaanse volken, zo, dat men
diep getroffen wordt door de te
genstelling tussen de- broosheid
van dat ongecompliceerde leven
en de onstuimige kracht van ge
bundelde vrijheidsdrang.
Duinkerken '40, het wonder, de
schande cn dc glorie, door Ri
chard Collier. Uitgave West-
Friesland, Hoorn.
Duinkerken is een begrip ge
worden in de geschiedenis van de
Tweede Wereldoorlog. De evacua
tie van de driehonderdduizend
door de Wehrmacht naar de Ka-
naalkust opgejaagde Engelse troe
pen wordt vergeleken met het
treffendste voorbeeld van improvi
satie onder de allermoeilijkste
omstandigheden.
Richard Collier heeft een repor
tage geschreven over „het won
der. de schande en de glorie van
Dunikerken". Het is niet zijn ver
haal over de evacuatie, maar dat
van officieren en soldaten, die de
vlucht naar de smalle strook
strand en de overtocht naar En
geland hebben meegemaakt.
Men moet waardering hebben
voor de enorme voorbereiding,
die de schrijver heeft verricht.
Collier heeft echter zoveel gege
vens (verkregen bij interviews
met militairen, die in Duinkerken
zijn geweest), dat n_
len de draad kwijtraakt.
Annelles dc Lange door Jo van
Dorp-Ypma. Uitgave J. H. Kok
N.V., Kampen.
Het tweede boek over Annelies
de Lange (het eerste over haar
meisjesjaren heette „Het begon
met een soldaat") heeft als on
dertitel „Bon Noël".
Voor Annelies wordt het onge
twijfeld een „goed Kerstfeest",
wanneer de lange, blonde Fries
zo maar onverwacht uit Frank
rijk overkomt. Maar dat is pas
op de een-na-laatste bladzijde van
het boek, want veel horen of le
zen we niet van het verlangen
van Annelies naar deze Fries.
De oplossing van Johan, om
Annelies na haar inzinking op de
plaatselijke kleuterschool over te
plaatsen naar de kleuterschool op
het dorp, waar zijn ouders wo
nen, is wel wat gezocht. Maar
Annelies knapt in dit dorp weer
helemaal op; ze wordt weer de
oude en komt zelfs op het idee
leidster te worden van de kwij
nende padvinderij. We vragen ons
af of het er in dit boek allemaal
niet net iets té dik opligt: de
starre houding van Johan, de
plotseling enthousiaste Annelies
en de geforceerde oplossing aan
het eind van het boek,
Kansas-Kidd cn dc zanger
van het Duivelskopgebergle,
door J. Blinxma. Kansas-KIdd-
recks. Uitgave Holland, Am
sterdam.
Over rassendiscriminatie is al
veel geschreven. In dit boek, dat
een conflict tussen indianen en
blanken beschrijft, laat de au
teur uitkomen dat de blanke aller
minst superieur behoeft te zijn.
Een heerszuchtig krijger sprak
een vloek uit over zijn eigen in
dianenstam. Eens zou zijn geest
terugkeren uit het dodenrijk om
de krijgszang te zingen, die het
teken zou zijn van de ondergang
van de Nahito's. Eeuwen later
hoort de medicijnman van de
stam het lied weerklinken en de
stam gaat dan rituele offers bren-
Kansas-Kidd, de ex-cowboy die
verslaggever werd in New York,
hoort daarvan. Hij gaat op onder
zoek uit cn maakt de blanke boe
ven, die de „stem van de geest"
laten klinken, onschadelijk.
De drie elementen „cowboy, in
dianen en detective" maken, met
de eenvoudige taal en de span
ning, het boek uitermate geschikt
voor jongens.
Onze lezers zullen zich zoni
twijfel de naam van deze joi
schrijver herinneren. Niet mini
dan drie van zijn romans - v,
onder het over de gehele wj
beroemd geworden boek De
nonnen van Navarone - zijn
onze bladen als feuilleton ge;
bliceerd. In zijn jongste we
dat de mysterieuze titel dra
X-13 bevestigt hij weer zijn ki
vakmanschap. Het is het verh
seconde zijn vrouw en zijn zi
verloor, gevallen door
naarshand. en niet rust
hij de daders te pakken hei
De boeiende schrijftrant en
onverwachte wendingen mal
X-13 tot een van de meest sp
nende romans die wij i:
tijd hebben gelezen.
Spaar dc spotvogels, d
Harper Lee. Vertaling Hi
Edinga. Uitgave De Fontt
Utrecht.
Met zijn eerste roman heeft
schrijver Harper Lee. die ii
zuiden van de Ver. Staten w
een opmerkelijke bijdrage ge
verd in de strijd tegen de -
sendiscriminatie. Op zeer
spronkelijke wijze benadert
dit probleem door de ogen
oren van een klein meisje, da
dit boek aan het woord is en
dergaat wat het zeggen wil
haar vader, een algemeen ge;
en beroemd advocaat, bijna
gronde gaat aan de omstaix
heid dat hij een onschuldige
ger moet (en ook van harte
verdedigen tegen de taaie m;
voor wie de neger geen mem
Het verhaal is van een subt
vaagheid, bijna aanduiding
leen. hetgeen niettemin een s
van heel bijzondere tederh
schept. Het is een boek dat
lezer inspint in de onwerkel
heid van het toch avontuur
kinderleven waarin nog niets
normale proportie is gekomen
waarin de vaderfiguur hét gr
lichtende middelpunt is, zon
dat er van enige sentimental!
sprake is.
Een boek, dat nergens fel
noch moraliseert, maar he'
weten wakker maakt, juist o
het geen omlijnd oordeel
spreekt. Dit is het werk var
bewogen mens en "die bewog
heid deelt zich onweerhoudb
mede aan ieder, die het le<
Vooral ook, omdat het zo
end is en men het slechts
uit handen legt.
Het Licht op de Piazza, d
Elizabeth Spencer. Uitgave
V. Koninklijke Uitgeverij J.
Tijl, Zwolle.
Elizabeth Spencer
i Ai
„Het licht
De ondergang van de Dako
ta's. door Rudolf Daiimann.
Vertaling Ir. P. Teldcr. Uit
gave H. ten Brink, Amster-
Een historische roman, waarin
de heroïsche strijd wordt be
schreven die de Indianen nog
geen honderd jaar geleden in
West-Amerika tegen de blanken
hebben moeten voeren voor lijfs
behoud. Het is bepaald geen wild
west-roman zoals we in onze
jeugd hebben gelezen, maar veel
eer een bijna 500 bladzijden be
slaande epos. De Duitse schrijver
Rudolf Daumann brengt in dit
boek feiten aan het licht, die
voor velen onbekend zijn. De
wreedheden die door de op goud
Deluste avonturiers zijn begaan
tegenover de Indianen doen een
ieder huiveren.
Ongetwijfeld een knap stuk do
cumentatie, hoewel in het begin
de lange cn ingewikkelde ge
sprekken saaie passages zijn. De
vertaling vinden we op alle plaat
sen niet even gelukkig.
Kinderen cn Minnaars, door
Willy Corsari. Uitgave H. P.
Leopold, Den Haag.
Willy Corsari is een vlot schrijf
ster, ook als zij over een zo ern
stig onderwerp schrijft als „Kin
deren en Minnaars", waarin zij
de afschuwelijke gevolgen tekent
van ontwrichte huwelijken speci
aal vooi de kinderen. Men kan
zich terecht afvragen of er over
zo'n onderwerp wel „vlot" ge
schreven mag worden, maar kan
in dit gev-l er dan terstond op
wijzen, dat Willy Corsari terdege
de ernst van het onderwerp be-
grijpt, zodat dit toch een waarde
volle roman is geworden.
Indien de ouders maar iets be
seften van wat zij hun kinderen
aandoen met hun luchthartige es
capades en echtscheidingen, wel
licht dat dan velen zich lieten
weerhouden. In ieder geval is het
foed aan dit getuigenis van Wil-
y Corsari aandacht te schenken.
rikaanse schrijfster, die
door de New York Times
review als een van de drie be
debutanten van dat jaar geko
werd. Zij ging in 1953 met
Guggenheimbeurs voor twee j
naar Italië en een van de boel
die zij naar aanleiding
verblijf schreef,
de piazza".
Zij vertelt daarin van een i
rikaanse dame, die met
dochter op reis in Italië is e
Florence kennis maakt me/
jonge Italiaan. Tussen de dich<
en deze Italiaan ontwikkelt z
een romance, die op een huwe
uitloopt. Maar de dochter is. d
een ongeluk, in haar geesteli
ontwikkeling niet ouder dan
kind van ongeveer 12 jaar gel
ven en de moeder heeft dan
wel gewetensbezwaren om
stemming tot het huwelijk te
ven. Maar haar innigste wens
dat het kind eens een noriT
leven zal leiden, en deze w
blijkt sterkeF dan de realiteit,
werkt mee aan de totstandkon
van het huwelijk, hetgeen s<
heel vermakelijke momenten
levert als de Italiaanse familie
dc proppen komt. En zij
geert de gehele huwelijksvolti
king zo handig, dat haar r.
niet kan ingrijpen en
Elizabeth Spencer behan
dit verhaal met fijne toets en
tekent de personen scherp,
een lichte toets van humor,
achtergrond blijft overigens
bitter van smaak. Immers
boekje geeft eigenlijk maar
droeve kijk op de morele ver
woordelijkheid van de ene rr
tegenover de andere. En wat
van het kind terecht zal kor
in een land als Italië, waar
met de huwelijkstrouw niet
nauw genomen wordt?
Nachtvogels (serie Wonde
van dc natuur). Tekst E. B
ger en P. Faucher, Foto's I
J. Hosking en anderen. Uil
ve Contact, Amsterdam.
Dit is een prachtig werkje.
91 bladzijden, waarbij de fo
die bijzonder scherp en duide
zijn. wel de meeste ruimte i
men. opvallend is daartussen
afbeelding van een Griekse m
waarop een steenuil staat a
beeld.
Wie 's nachts wel eens
eigenaardige geluid van het sti
uiltje heeft gehoord, of een
onhoorbaar naderbij heeft
komen, zal de geheimzinnige
koring van deze dieren on
gaan. De oude griezelverhj
over uilen worden gauw verf
wanneer men bij het genot
de platen de bijzonderheden le
Al gauw merkt men dan dat
uil noch schadelijk noch gri
lig is. ipaar een bijzonder ni
dier. Het boek besluit ook met
verklaring, dat wie belangstel
heeft voor uilen, niet bang
hoeft te zijn voor de opbre:
van moestuin en akker. Afg
kend wordt ook met de men
dat de uil alleen 's nachts scb
Anna van Oranje dooi
Rnmbach. Uitgave Koninkl
Uitgeverij Erven J. J. Tijl
Zwolle.
Een historische roman over
leven van Anna van Saksen,
tweede vrouw van Prins Wii
van Oranje, moeder van P
Maurits. Een ongelukkig le<
deels door de omstandight
(Prins Willem is in die jfren r
en zwervend), deels door de
volwassenheid en ongedurig!
van de jonge vrouw zelf.
haakt naar geld, vrolijkheid
pronk en ziet daardoor niet
zij wel bezit: man en kinde
Hoe mild de schrijver haar
tekent, een sympatieke fig
wordt deze prinses van Or
beslist niet. Het is echter een
leszins lezenswaardig bock ger
den, dat een goede tekening
een gedeelte onzer vaderlan
geschiedenis geeft, dat velen
bekend zal zijn.
Het werd uit het Duits vert
door A. C. Visser.
