Mr. Marijnen verdedigt z'n
beleid inzake Stalmann
Nederland in nadelige
concurrentiepositie
Nemen van kernproeven
in atmosfeer is nodig
TANK ESSO EXTRA
Maatregelen nemen tegen
luchtverontreiniging
7*. eeft &osUe Kif,
De regel van Titius
>61
5
Gevangenen geruild
tegen spionnen
West-Duitsland heeft met Tsjecho-
Slowakije twee veroordeelde Tsjechische
spionnen tegen drie voormalige Duitse
{eneraals, die in Tsjecho-Slowakije tot
evenslang waren veroordeeld, uitgewis
seld. Dit heeft een woordvoerder var
het Duitse ministerie van buitenlandse
zaken vrijdag bekendgemaakt. De uit
wisseling geschiedde woensdag bij Waid-
haus (Beieren» aan de grens tussen
West-Duitsland en Tsjecho-Slowakije.
De generaals zijn Ernst Hitzegard (7J
jaar», de 71-jarige Rudolf Toussaint er
de 67-jarige Richard Schmidt.
De twee Tsjechoslowaken waren Ernst
Langer, die dit jaar tot vijf jaar
Franz Altmann, die tot zes jaar g<
vangenisstraf waren veroordeeld.
Stalins verjaardag
in Albanië gevierd
In heel Albanië is gisteren de 82ste
verjaardag van Stalin gevierd, zo meldt
het Belgradose dagblad Politika.
Op speciale bijeenkomsten is de lof
▼an Stalin gezongen en is voorgelezen
uit zijn werken. Bij tal van gedenkte
kens en standbeelden werden bloemen
en kransen gelegd en in verschillende
plaatsen werden tentoonstellingen geo
pend die geheel aan Stalin gewijd wa-
Politika meldt verder dat de econo
mische delegatie die onder leiding
staat van de Albanese vice-premier gis
teren in Peking is aangekomen. Het
vliegveld was versierd met Chinese
Albanese vlaggen en er had zich ei
grote menigte verzameld.
GA FLITSEN
Exporteurs tot regering
In een nota, welke het centraal*
orgaan voor de economische be
trekkingen met het buitenland
heeft gericht tot de ministers van
economische zaken en van finan
ciën over de kredietverlening en
kredietverzekering ten behoeve
van de Nederlandse uitvoer,
wordt er op aangedrongen, dat
de Nederlandse regering zich zal
bereid verklaren financierings
leningen, welke Nederlandse be
drijven en financiële instellingen
aan buitenlandse afnemers van
Nederlandse exportprodukten
verstrekken, te garanderen, op
dat het Nederlandse bedrijfsle
ven in dit opzicht over dezelfde
mogelijkheden zal kunnen be
schikken als zijn concurrenten.
Voorts is het cen-traal orgaan van
mening, van de Nederlandse regering
te mogen verlangen, dat deze zal be
vorderen. dat tegenover door haar aan
ontwikkelingslanden verstrekte lenin
gen of leningsgaranties, zoveel moge
lijk bestellingen in Nederland worden
geplaatst, onder meer door tijdig con-
Legale betogers
tegen A-bom
De heer G. van Beusekom uit Leiden
heeft van de Haagse politie vergunning
gekregen om tussen zondagochtend tien
uur en dinsdagnacht twaalf uur bij de
poort van het Haagse Buitenhof naar
het Binnenhof te doen posten door twee
personen met borden, die leuzen dra
gen tegen de a-bom. De heer Van Beu
sekom. die zich op het standpunt stelt
uitsluitend legale acties te willen voe
ren, heeft een groeo van ongeveer veer
tig jongelui om zich verzameld, van wie
hij de namen aan de politie heeft be
kend gemaakt. Het is zijn bedoeling,
d-.t de twee mensen, die zullen posten,
steeds een tot twee uur op „wacht" zul-
De borden die ze bij zich hebben zul
len onder meer de slagzinnen vermel
den: ,.Eén mensheid of geen mensheid",
„Vrede op aarde, maar dacht u, dat u
die het beste met a-bommen bewaar
de?", „wat doet uw partij, wat doet uw
kerk, wat doet u zelf?
Kennedy en Macmïllan op Bermuda
Engeland en de V.S. zftn over
eengekomen, dat het noodzakelijk
is ,,als een zaak van voorzich
tige planning" de voorbereidin
gen tot het nemen van kernproe
ven in de atmosfeer te bespoedi
gen. Dit houdt niet in, dat de
proefnemingen werkelijk zullen
worden uitgevoerd. Dat is een
beslissing, die nader overleg ver
eist.
President Kennedy en premier Mac-
millan hebben in het communiqué
aan het slot van hun besprekingen
op de Bermuda's duidelijk laten uit
komen, dat er tussen Engeland en
de V.S. geen verschil van inzicht be
staat over de aanpak van de inter
nationale kwesties. Zelfs over de Kon
golese kwestie zijn de beide staats
lieden het eens. Zij spreken hun vol
doening uit over de ontmoeting tus
sen Adoela en Tsjombe en zijn het
erover eens, dat de gewapende actie
in Kongo niet hervat moet worden,
terwijl waarachtige pogingen tot on
derhandelen gaande zijn.
De Engelse ambassadeur in Mos
kou zal zijn Amerikaanse ambtsge
noot de helpende hand bieden, ten
einde vast te stellen of er met de
Russen een redelijke basis voor on
derhandelingen over Berlijn gevon
den kan worden.
De beide staatslieden zijn van me
ning, dat het zoeken naar middelen
voor doeltreffende ontwapening de
meest dringende zaak is. Een belang
rijke vooruitgang op de weg naar ont
wapening is de enige mogelijkheid
om het gevaarlijke geschil uit de weg
te ruimen, dat door het optreden van
de Sowjetunie dergelijke scherpe kan
ten heeft gekregen. De plannen, die
de. V.S. de Verenigde Naties hebben
voorgelegd, zouden een basis zijn voor
een eventuele vooruitgang.
Tenslotte verklaarden Kennedy en
Macmïllan, dat het overleg de basis
is voor de Amerikaans-Britse samen
werking in de komende maanden Het
is een waardevolle gedachtenwisse-
ling geweest.
In een commentaar op het Bermu
da-communiqué verklaarde een
woordvoerder van het Engelse minis
terie van buitenlandse zaken,
dat een eventueel gebruik van het
Christmas-eiland deel uitmakend
van de Kroonkolonie-Singapore en ge
legen ten zuiden van West-Java
voor het uitvoeren van nieuwe kern
wapenproeven door het Westen, „een
door de Britse regering overwogen
mogelijkheid is".
De perschef van het Witte Huis, Sa
linger, verklaarde.' dat er met geen
woord gerept is van een ontmoeting
tussen Chroesjtsjef en Kennedy. Het
Westduitse ministerie verklaarde de
resultaten van het Bermuda-overleg
te verwelkomen, aangezien de beslui
ten overeenkomen, met hetgeen door
met het Nederland-
aldus
Nederland kan het zich
wordt in deze nota gesteld niet ver
floven ten aanzien van zijn export
in goederen en diensten in een na
delige concurrentiepositie te verkeren
er. de huidige achterstand op het ge
bied van de exportfinancieringsfacilitei-
ten. met name vergeleken bij die van
de Verenigde Staten, het Verenigd Ko
ninkrijk. West-Duitsland, Frankrijk en
Italië, dient op korte termijn te wor
den ingehaald.
Joseph Kennedy is nu
buiten gevaar
De doktoren vrezen niet langer
het leven van Joseph P Kennedy, i
zij twijfelen er ernstig aan of hij de
beroerte die hem dinsdag trof ooit i
helemaal te boven zal komen. De vader
van de president van de V.S. is nog
steeds aan één zijde verlamd en heeft
moeite met spreken.
Er zit een tijger in uw tank
U merkt het trouwens snel genoeg, al
zouden z'n sporen ontbreken. Dank zij
Esso Extra, de benzine met tijgerkracht,
krijgt uw motor nieuwe energie...
kittiger, pittiger, krachtiger, machtiger.
Denk er aan wanneer uw wagen brand
stof verlangt: stop een tijger in uw tank!
Woestijnen" hoven steden tonen aan:
„Ik vond het onverantwoord de
wetenschap van zulke ernstige
feiten en beschuldigingen, ontleend
aan mededelingen van degene die
geacht mocht worden daarvan ten
volle op de hoogte te zijn, voor mij
te houden." Dit schrijft minister
Marijnen (Landbouw en Visserij)
in een brief, waarin hij de Tweede
Kamer een overzicht en tevens een
verklaring geeft van zijn aandeel
in het ontstaan van de geruchtma
kende zaak-Stalmann. Zoals be
kend is het Duitse justitiële onder
zoek in deze zaak onlangs afgeslo
ten met een voor de betrokkene
ontlastende conclusie.
OMKOPING
De brief van de minister bevat voor
namelijk een opsomming van groten,
deels reeds bekende feiten. Zo herinnert
de bewindsman er de Kamer nog
aan, dat hij naar aanleiding van d
ruchten. waarbij de naam van dr. Stal
mann werd genoemd, begin 1961 de
voorzitter van het Centraal bureau var
de tuinbouwveilingen. Prins, heeft ge
vraagd. of door dat bureau gelden be
schikbaar werden gesteld ten behoeve
van Duitse hoofdambtenaren met het
doel de uitvoer naar de Bondsrepubliek
van Nederlandse tuinbouwproducten te
vergemakkelijken.
De vraag werd bevestigend beant
woord. Daarbij deelde de voorzitter var
het Centraal bureau mee, dat een con
tract was gesloten met een handelsbe
middelingskantoor te Amsterdam, oj
grond waarvan dit kantoor een bepaald
percentage zou ontvangen van het to
tale bedrag aan export van niet-gelibe-
raliseerde tuinbouwprodukten. Dit alles
geschiedde in de overtuiging, dat met
de Westduitse regering was verwacht, de betrokken gelden Duitse ambtenaren
Verklaring van
voorzitter CB
geloofwaardig
(Van onze parlementsredactie)
werden omgekocht. Zulks werd nood
zakelijk geacht, omdat anders dc invoer
in Duitsland van bedoelde produkten in
gevaar zou kunnen komen.
„DEKKING"
De voorzitter van het Centraal bureau
deelde minister Marijnen op diens vraag
mee. dat hij over deze zaak ook met dr.
Stalmann had gesproken en dat deze
o.a. zei zich verantwoord te achten
doordat hij twee wereldoorlogen had
meegemaakt en zich voor eventualitei
ten wilde dekken. De voorzitter van het
Centraal bureau was ervan overtuigd,
dat ook andere ambtenaren erin betrok
ken waren.
De minister had daarop tc kennen ge
geven. dat naar zijn oordeel het contract
met het Amsterdamse kantoor onver
wijld behoorde te worden beëindigd.
Daarbij wees hij, behalve op de immo
rele kant van de zaak, ook op de hoogst
pijnlijke situatie dat men geen staat
meer zou kunnen maken op de hoge
functionarissen van administraties in
E.E.G.-landen.
MILJOENEN
De voorzitter van het Centraal bureau
heeft de minister vervolgens gedetail
leerd ingelicht over de constructie van
de contracten met het Amsterdamse
kantoor, zulks onder overlegging van ko
pieën van desbetreffende brieven. De
voorzitter wist niet welke bedragen aan
dr. Stalmann ten goede zouden zijn ge
komen. Hij schatte het totale bedrag
tussen de 1 en 2 miljoen DM.
Deze gegevens en met name ook de
verklaring van de heer Prins over zijn
gesprek met dr. Stalmann, waren voor
de minister aanleiding om zowel de
Duitse Bondsregering als de vice-voor-
zitter van de E.E.G.-commissie dr.
Mansholt in te lichten. De bewindsman
vond het namelijk onverantwoord de
wetenschap van zulke ernstige feiten en
beschuldigingen voor zich te houden.
Nadat hij genoemde autoriteiten had in
gelicht. heeft zijn Duitse ambtgenoot
gevraagd of de voorzitter van het Cen
traal bureau door zijn „Nachrichten-
dienst" kon worden gehoord. Deze ver
klaarde daartegen geen bezwaar te heb
ben. Van dit verhoor is echter niets ge
komen. De Nederlandse justitie heeft
wat ook beter scheen bijstand ver
leend aan de Duitse justitie die inmid'
dels het onderzoek had geopend.
INGETROKKEN
De voorzitter van het Centraal bureau
heeft later zijn verklaring over het ge
sprek met dr. Stalmann ingetrokken. Dit
blijkt uit het officiële Duitse persbericht
over het justitiële onderzoek. „Dit neemt
niet weg", zo schrijft minister Marij
nen, „dat die verklaring op dat moment,
toen genoemde voorzitter haar tegen
over mij aflegde, mij in verband met
diens overige mededelingen, volstrekt
geloofwaardig voorkwam." De minister
voegt hieraan toe „geen reden te heb
ben gehad om aan te nemen, dat de
klaring inzake de voltooiing van de
oirbare opzet minder juist zou zijn dan
die omtrent de opzet zelf."
Minister Marijnen wijst er nog op, dat
het destijds in de bedoeling van de
voorzitter van het Centraal bureau lag
het contract met het Amsterdamse kan
toor op 31 mei 1961 te verbreken. Ter
voorlichting over alle onderdelen van d(
zaak, zoals die bij het justitiële onder
zoek aan het licht zijn gekomen, stelt
de minister tenslotte de Kamer vertrou
welijk op de hoogte van een door het
openbaar ministerie te Bonn opgesteld
..vermerk". Een kopie van dit stuk
wordt op de griffie van de Tweede Ka
mer gedeponeerd.
GESEPONEERD
Inmiddels is in Bonn meegedeeld, dat
bondskanselier Adenauer „met volle te
vredenheid" kennis heeft genomen
het besluit om het onderzoek in de z
Stalmann te seponeren. Dr. Adenauer
acht hi^mee de houding van de Bonds
regering gerechtvaardigd toen ze dr.
Stalmann. ondanks de beschuldigingen,
haar vertrouwen bleef schenken en hem
geen beperkingen in de uitoefening
zijn functie oplegde.
(Van t
i onzer redacteuren)
Dr. J. J. Barkman
gaf commentaar
Op het dezer dagen in Am
sterdam gehouden jubileum
congres van de Koninklijke
Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging heeft het hoofd van
het biologische station der Land-
bouwhogeschooI-Wageningen, ge
vestigd in het Drentse plaatsje
Wgstrr, dr. J. J. Barkman, een
belangwekkende rede gehouden
over het gevaar van lucht
verontreiniging dat ons land
bedreigt. H(j bepleitte een aan
tal ingrijpende maatregelen om
DOOR ALLE aandacht die de toe
genomen radioactiviteit de laat
ste maanden heeft gekregen is de
kans groot dat we het gevaar van
..ouderwetse" luchtbezoedeling uit
het oog gaan verliezen, terwijl deze
laatste verontreiniging nog steeds
als de ernstigste vergifti-
gingsvorm van de atmosfeer be
schouwd moet worden. Een gevaar,
dat toeneemt naarmate onze steden
groeien, onze industrie aan expansie
onderhevig is en ons motorische ver
keer omvangrijker ivordt.
Iedereen zal begrijpen wèlkc lucht
verontreiniging hier wordt bedoeld.
Het zijn globaal genomen de giftige af
valstoffen welke voorkomen in de rook
van huizen, fabrieken, olieraffinaderij
en. hoogovens, mijnen, schepen ener
zijds en de uitlaatgassen van auto's
scooters, brommers, motorfietsen an
derzijds.
In de eerste plaats moet daarbij het
zwaveldioxyde worden genoemd, dat
kwantitatief het belangrijkste giftige
bestanddeel in onze atmosfeer is. Over
de gehele wereld wordt namelijk per
jaar maar liefst 75.000.000 ton zwavel
dioxyde de lucht in geslingerd! Het
meeste uiteraard in dichtbevolkte in
dustriegebieden. Zwaveldioxyde ont
staat onder meer bij verbranding van
steenkool en in heviger mate van De toelaatbare grens ligt zelfs in de
olie. plantenwereld veel lager dan de grens
Fluorwaterstof is giftiger dan zwa- waarboven schade voor de menselijke
veldioxyde, maar krijgt toch de twee- gezondheid kan ontstaan. In een getal
de plaats omdat het in veel geringere uitgedrukt is de mens 30 maal minder
concentraties in de lucht voorkomt. gevoelig voor luchtverontreiniging dan
Deze afvalstof wordt geproduceerd het gemiddelde landbouwgewas,
door hoogovens, door onze haarden en Wat zwaveldioxyde betreft zit Lon-
kachels (in zo'n hele stad loopt dit den al boven de mensenlljke grens;
op!» en door verscheidene fabrieken, het centrum van Rotterdam daarente-
onder andere die. welke fosfaat en alu- gen blijft (gelukkig» nog ver beneden
minium produceren. de agrarisch toelaatbare grens. Pernis
Koolmonoxvdc en onverzadigde kool- en Vlaardingen evenwel komen boven
waterstoffen zouden in volgorde van de agrarische grens (raffinaderijen en
belangrijkheid do derde plaats kunnen superfosfaatfabnek), waardoor btj-
bezetten Deze giftige gassen zijn af- voorbeeld schade wordt aangericht
komstig van het gemotoriseerde ver- aa" boomgaarden in de omgeving,
keer. waarbij als beruchtste produ- Bijzonder gevoelig voor luchtveront-
centen diesel- en tweetaktbenzinemo- reiniging zijn bepaalde dennensoorten,
toren moeten worden genoemd. De ccn bepaald gladiolenras en de meeste
meeste autobussen en zware vracht- zogenaamde korstmossen. Met name
gens, alsmede tweewielige motorvoer- die korstmossen kunnen door de we-
tuigen en ..pruttel"-auto's zijn derhal- tenschap uiterst goed worden gehan-
ve weer stuk voor stuk gevaarlijker teerd als testobjecten of indicatoren
dan de doorsnee-automobiel. In het al- °P grorK» waarvan men zönes in kaart
gemeen kan verder nog opgemerkt kan gaan brengen met meerder-
"orden dat genoemde gassen 1"»"™'
istige
dit gevaar te ontkomen.
Voor uitvoeriger inlichtingen
hebben w(j ons tol dr. Barkman
gewend, die zo vriendelijk was
ons deze informatie te ver
schaffen. In nevenstaand artikel
treft men aijn door ons ge
populariseerde betoog aan.
luchtverontreini-
bijzonder ontstaan bij onvolledige ver
branding bij het stationair „draai
en" en optrekken van auto's vooral bij
koude motor, dus 's winters.
Hoe gevaarlijk deze door het ver
keer geproduceerde gassen kunnen
zijn is bewezen door het feit. dat en- f
kcle verkeersagenten in grote buiten- schimmel die in elkaar verstrengeld
landse steden er al van buiten bewust- groeien (symbiose) en er uitzien als
zijn geraakten. En de ellendige in- cen eenheid. Korstmossen kregen wc-
vloed van huizen en fabrieken ervaart tcnschappelijke namen als wlren ze
Wat zijn korstmossen? Het zijn lage
re planten die overigens met mossen
evenveel te maken hebben als walvis
sen met vissen. Ze hebben dus niets
met elkaar te maken. Het zijn kort
gezegd twéé planten:
eenheden. In ons land komen
700 soorten van voor.
Hoewel het economische gebruik
korstmossen praktisch nihil is ir
wel heel gevoelig in de miljoenen
stad Londen, waar de veelvuldig voor
komende mist ervoor zorgt dat de gif
tige stoffen laag blijven hangen: elk
jaar eist de Londense „smog vele bezigt deze grijsachtige plantjes
slachtoffers! Bepaald opzienbarend het maken Van Kerststukjes en in
was daar dc ramp van 1952, toen in Frankrijk vormen ze een grondstof
enkele dagen tijds ongeveer vierdui- voor cosmetica zijn 2C praktisch
zendi Londenaarshet leven lieten als ,och eigenlijk van gróót nut. omdat het
kaart brengen van korstmossengroei
gevolg van cen uitzonderlijk grote
zwaveldioxyde-ontwikkeling die te wij
ten was aan dc maar niet wijkende
dichte mist. Het feit tenslotte dat in
grote steden dc sterftekans voor long
kanker 65 procent hoger is dan in klei
nere plaatsen kan al evenzeer een aan
wijzing zijn. Kortom: met deze voor
beelden moge zijn aangetoond dat bij
de invloed van luchtverontreiniging op
de volksgezondheid bepaald niet van
.academische ongerustheid" spra-
snel een globaal inzicht kan gc>
de hygiënische toestand der lucht van
een gebied. Uit onderzoek is zo bij
voorbeeld gebleken waar de zuiverste
atmosfeer van ons land tc vinden is,
namelijk^aan de kuststrook van Zeo-
Goeree. op de Waddeneilan-
»n en op de Noord-Veluwe.
Anderzijds werd aangetoond dat In
is land 27 procent van de in totaal
ke is. 184 °P bomen groeiende korstmossen
Ook op planten hebben genoemde welke categorie het gevoeligst
schadelijke gassen we noemden voor zuivere lucht is als gevolg van
slechts de voornaamste zoals men be- luchtverontreiniging gedurende dc af-
grepen zal hebben nadelige invloed, gelopen halve eeuw is uitgestorven.
Achtste kernproef
van de V.S.
De Amerikaanse
atoomenergie heeft meegedeeld dat
gisteren op het proefterrein in Nevada
een kleine kernbom tot ontploffing is
gebracht. De proef vond ondergronds
plaats.
In de korte bekendmaking werd de
explosie aangeduid als „van gering in
tensiteit" hetgeen betekent dat de ex
plosie kracht gelijkstaat aan niet meer
dan 5000 ton tnt (vijf megaton).
De proef was de achtste u t de re
cente serie ondergrondse kernproeven
die op het proefterrein in Nevada
plaatsvindt.
Te I,eysin bij het Meer van Genève
zijn vrijdag vier kabelcabines met skieërs
tegen de rotsen geslagen door het los
schieten van een kabel. Tien personen
liepen verwondingen op.
I President Soekarno heeft
gisteren bekendgemaakt,
dat hij het opperste mili
taire bestuur heeft opge
dragen een nationale
mannequin-wedstrijd af
te gelasten. „Zulk cen
wedstrijd past niet in de
atmosfeer van de strijd
om West-Irian en in de
geest van de bevrijding
onzer broeders van de
Nederlandse koloniale
onderdrukking", zei hij.
I In de Spaanse stad Sara-
gossa is vandaag een
kerstgroep opgericht, die
6.000 vierkante meter be
slaat en Bijbelse voor
stellingen uitbeeldt. Er
zijn onder meer duizend
beelden, honderden ste
nen gebouwen en bomen,
en stromend water in
riviertjes.
I Een onbekende heeft gis
teren via de telefoon ge
dreigd het kantoor van de
krant Die Vaderland ln
Johannesburg te zullen
opblazen. Hij gaf het per
soneel tot middernacht
de tijd het gebouw te
verlaten. Daarna zou „tot
actie worden overge
gaan". Ook andere kran
ten hebben soortgelijke
bedreigingen ontvangen.
Tot dusver is er echter
nog niets gebeurd.
I De meerderheid van het
rol lege van B. en W. van
Delft voelt er niets voor,
het serveren van aikohol-
houdende dranken op
van overheidswege te
houden recepties en
plechtigheden achterwe
ge te laten. Dit hebben
B. en W. meegedeeld in
de gemeenteraad, die zij
in overwegine gaven de
bestaande gedragslijn te
handhaven en niet te vol
doen aan een desbetref
fend verzoek van het
plaatselijk drankweer-
comité.
R De Parijse slagers, die ge
woonlijk op de morgen
van Eerste Kerstdag ge
opend zijn, hebben beslo
ten uit protest tegen de
prijsbeheersingsmaatrege-
len van de regering ge
sloten te blijven. De re
gering heeft gewaar
schuwd, dat hiermee het
risico van boete, gevange
nisstraf of definitieve
sluiting der winkels ge
lopen wordt.
De bekende Italiaanse
portretschilder Pietro
Annigoni heeft opdracht
gekregen een portret van
president Kennedy fe
schilderen. Hij is naar
Washington vertrokken,
waar de president voor
hem zal poseren.
R De Nationale Vergadering
van Zuid-Vietnam heeft
gisteren een wetsontwerp
tot bevordering van de
goede zeden aangenomen,
waarin allerlei dingen
worden verboden. Het
wetsontwerp, dat door
zijn geestelijke vaders
een „wet ter bevordering
van een gezonde maat
schappij" wordt ge
noemd, krijgt kracht van
wet na ondertekening
door president Ngo Dinh
Diem. Onder meer wordt
verboden: alle particulie
re en openbare bals. alle
„bijgelovige, praktijken",
inzonderheid die van be
roepsartiesten en van
waarzeggers, alle dieren
gevechten uit winstbejag,
alle wedstrijden tussen
beroepsboksers en wor
stelaars het gebruik van
sigaretten en sterke
drank door mlnderjari-
rigen en het vertonen
van films voor volwas-1
senen aan minderjarigen.
782) Het Is voor de meesten niet
zo moeilijk de 9 planeten in de juiste
volgorde op te noemen. Van de zon
af gezien. z(jn bet Immers Mercurlus,
Venus, Aarde. Mars, Jupiter, Satur-
nus, Uranus, Neptunus en Pluto. Heel
wat méér geheugenwerk wordt ech
ter vereist om de verschillende af
standen van die planeten tot de zon
te onthouden. Trouwens waarom zou
een gewoon mens zich die moeite
Dit wa« blijkbaar ook de opvatting
van de Wittenbergsc hoogleraar Ti
tius, die ongeveer als volgt rede
nee,rde: Schrijf de reeks getallen op
die aldus begint: 0, 3, 6. 12, 24 enz.
(dus elk volgend getal is het dubbele
van het voorgaan
de), tel vervolgens
bij elk getal 4 op,
en deel de verkre
gen uitkomsten door
10. De planeetaf
standen hebt u dan,
uitgedrukt in de af
stand aardezon,
duidelijk voor u
Deze regel werd door Tltlus ge
publiceerd in een voetnoot b(j de
vertaling van een Frans werk in het
jaar 1772, toen er nog slechts 6 pla
neten bekend waren. En wanneer we
nu de werkelijke afstanden van de
destijds bekende planeten tussen haak
jes achter de door Titius berekende
uitkomsten plaatsen, blijken deze
merkwaardigerwijze ongeveer met
elkaar te kloppen. Kijk maar:
Mercurlus (0 4- 4) 10 0.4 (0,39)
Venus (3 4) 10 0.7 (0.72)
Aarde (6 4) 10 1 (1,00)
Mars (12 4) 10 1.6 (1,52)
(24 4) 1» ss 2.8
Jupiter (48 4) 10 5J2 (5,20)
Saturnus (96 4) 10 10 (9,54)
Tussen Mars en Jupiter ontbrak
dus een planeet, maar toen de grote
Engelse astronoom Herschel 9 jaar
later Uranus ontdekte en deze nieuwe
planeet ongeveer bleek te passen in
het schema van Titius, twijfelde nie
mand er aan, of het vermiste hemel
lichaam tussen Mars en Jupiter zou
zich eveneens laten vinden op een
afstand die met de regel van Tltlus
overeenkwam. En inderdaad, kort na
de eeuwwisseling werden tussen
Mars en Jupiter de eerste planetoïden
ontdekt, d.w.z. hemellichamen die in
vergelijking met de „grote" planeten
zö klein zijn, dat men deze lilliput-
tertjes gevoeglijk als een soort pla-
neetgruis kan beschouwen. Momen
teel zijn er een kleine 1600 planetoï
den bekend, maar de eerste hiervan
Ceres veroorzaakte in het jaar
1802 heel wat opschudding. Ten eerste
omdat de plaats van dit hemel
lichaam zich precies had laten be
rekenen aan de hand van een nieu
we, door het mathematische won
der, Gausz, ontworpen methode, en
vervolgens omdat het kleine brokje
planeet evenals alle andere plane
toïden rond de
zon cirkelde op een
afstand die precies
door de regel van
Titius was aange
geven. Vele astrono-
deze regel dan ook
niets minder te zien
dan een weerschijn
van de diepste
grondslagen van de bouw van het
zonnestelsel. Maar anderen hielden vol
dat iedere theoretische grondslag aan
deze regel ontbrak en dat hier dus
eerder van een toevalligheid, dan van
een wetmatigheid moest worden ge
sproken. Maar Is toeval denkbaar
wanneer deze regel in maar liefst acht
van de acht gevallen blijkt te klop-
De nuchterllngen kregen tóch ge
lijk, want de eerstvolgende planeet
die werd ontdekt (Neptunus) ver
toonde een aanzienlijke afwijking van
de regel van Tltlus en Plato liet zich
aan die regel zelfs niets en helemaal
niets gelegen liggen. Zodat de ..wet"
van Titius voor de meeston alleen
nog waarde heeft als ezelsbruggetje
om zich de afstanden van de eerste
8 planeten (ongeveer) voor de geest
O Ja, nu moeten we eens spreken
over het zegel van Salomo, waaruit
de Arabieren hun cijfers menen te
hebben afgeleid.
(een epifytische korstmos
bomen groeiende, voor zuivere lucht
uiterst gevoelige, korstmos). Deze epi-
fytenwoestijnen hebben meestal een el
liptische vorm: rondom Rotterdam Is
dc ellips 18 bij 40 km groot!
Wat blijkt nu onder meer? Dat men
industrieën bij voorkeur in verband
met de in ons land heersende zuid
westelijke winden aan de noordoost-
rand der steden moet bouwen. De
structuren der epifytenwoestijnen to
nen dat aan.
De ligging van de olieraffinaderijen
In Pernis la derhalve uit een oogpunt
van volksgezondheid volkomen fout
èn... men gaat die fout nóg eens ma
ken met de nieuwe raffinaderijen op
Rozenburg! Hiertegenover kan men
opmerken dat deze raffinaderijen toch
moeilijk aan de Goudse kant van Rot-
terdam kunnen verrijzen i.v.m. ver
voer te water; de reactie daarop mo
ge dan luiden: er zijn toch altijd nog
zulke dingen als pijpleidingen? (Ove
rigens is dit aspect niet het terrein
van de bioloog; zijn taak is slechts de
verkeerde situatie te registreren).
Voorts is gebleken dat de grootte
der epifytenwoestijnen progressief toe
neemt met stadsuitbreiding. Een voor
beeld hierva ngeeft Munchen, waar
dc bevolking in oneevocr 70 jaar ver
drievoudigde (van 350.000 tot 1 000,000),
doch het gebied der onzuivere luchl ver-
zevenvoud igde (de epifvtenwoestijn al
daar nam van 8 tot 58 vierkant ekm
toe!).
Men kan het ook anders zeggen;
steden moeten liefst niet te groot wor
den; open en ruime bouw werken er
vervolgens gunstig (meer ventilatie)
en groenstroken zijn er van groo tge-
wicht 1 uchtfiltratie)Men kan zelfs
een uit hygiënisch oogpunt ideale stad
nntwernen. Tussen haakjes: Den
Haag Is cen voorbeeld van een stad
met weinig luchtverontreiniging de
epifytenwoestijn hoeft daar een zeer
gennge omvang.
Rest de vraag: wat is er aan dc be
staande luchtverontreiniging te doen
en hoe kan een verdergaande verkeer
de ontwikkeling in dezen zoveel moge
lijk worden voorkómen? Ziehier in het
kort een aantal punten, waarbij worde
aangeteVond dat deze maatregelen he
laas niet altijd praktisch uitvoerbaar
zijn.
Voor wnt betref» de luehfverontrei
niging door huizen en industrieën:
soreidinc van industrieën; instelling
van verboden zönes; het weren van
hi'7onder ongezonde industrieën uit
dichte bevolkingscentra; bouw van fa
brieken uitsluitend aan de noordoost-
zijden der steden: fabrieken door zui
verende bosmae'Hs omeeven: hogere
cchoorstencn: filterinstallat'esbeper
kende bepalingen voor het stoken van
"uisbrand in grote stadscentra, dus
geen open haardvuren met roetvor-
ming en hnsnerking van de oliestook;
ruime stadswilken en groenvoorzienin
gen: een maximum grootte aan steden
Wat tenslotte het bestrijden van
luchtverontreiniging door het verkeer
aangaat: na verbrandingsinstallaties
aanbrengen oo de uitla'en van gernn.
toriseerde voertuigen. De VS stel-
lrn dit binnenkort verplicht. Het ziet
er naar uit dat ons land op den duur
aan deze eis hoe kostbaar voor be-
trokkenen ook evenmin zal kunnen
ontkomen.
