„ÏK BLIJF AAN
BOORD TOT
WIJ ZINKEN"
GRAMMOFOONPLATEN
DE ONDERGANG VAN DE „FLYING ENTERPRISE"
Kapitein Kurt Carlsen:
Hfluziek
rond het
3^erót$ee«5t
van Jules de Corte tot
Honegger en Bach
KERSTBIJ LAGE 1961
7
Kapitein Kurt Carlsen en stuurman Ken Dancy van de sleepboot Turmoil
werden overal bejubeld na liun gevaarvolle avontuur op het ten dode gedoemde
vrachtschip Flying Enterprise. Dat uas in de dagen na Kerst 1951. I\u tien jaar
geleden
I in de dagbladen de eerste berichten
trum boven Engeland en Ierland lag en
die met een snelheid van zo'n honderd-
vijftig kilometer per nur over het weste
lijk deel van Het Kanaal raasde. Langs
de gehele kust werd a'arm gemaakt. De
kuststations kregen opdracht stand-by te
houden om op de eerste kreet om hulp,
die van de woedende zee kwam, uit te
kunnen varen.
Het S.O.S. was niet van de lucht. Tal
van schepen geraakten in nood. De Nel-
He Bywater werd het eerste slachtoffer
van de ongebreidelde kracht der elemen
ten. Het schip zonk binnen enkele minu
ten. Twee opvarenden konden zich niet
meer in de reddingsloep in veiligheid
brengen en verdronken en één van hen
was de zeventienjarige dochter van de
kapitein. De Nederlandse teertanker
Gemma verging met man en muis, even
als het Duitse vrachtschip Irene Olden-
dorff, waarvan bet stoffelijk overschot
van dertien opvarenden, nog voor het
Jaar ten einde was aanspoelde aan het
I strand van het eiland Borkum. Maar
I het meest
I het drama 1
I aandacht
Het weer was bar en boos.
Weest op uw hoede, waarschuwden de
meteorologen.
In de Engelse havens werden de sche
pen steviger verankerd. Geen verstandige
kapitein waagde zich buitengaats. En wie
buitengaats was, probeerde in de kortst
mogelijke tijd een veilige haven te berei
ken.
Weest op uw hoede. En het „Mayday"
help mij flitste van tal van in nood
verkerende schepen naar de veiligemaar
zo onbereikbare wal.
Onder de vele noodseinen, die door de
kuststations werden opgevangen, bevond
zich een kreet om hulp van het Ameri-
.kaanse vrachtschip Flying Enterprise, ei
gendom van de Isbrandtsen Line uit New
York. Het bevond zich ongeveer op 750 ki
lometer van Landsend en het meldde, dat
het dertig graden slagzij maakte. „De toe
stand is uiterst precair", liet de gezag
voerder kapitein Kurt Carlsen seinen. De
naam van zijn schip verscheen op 28 de
cember met namen van andere schepen op
de voorpagina's van de wereldpers. Maar
terwijl die andere namen daarvan na een
dag al weer verdwenen, bleef de naam
van de Flying Enterprise er staan, bijna
veertien dagen lang, tot kapitein Kurt
Carlsen de strijd om het behoud van zijn
schip moest opgeven en de Flying Enter
prise in de golven was verdwenen.
HACHELIJK
Het schip was met een lading ruw ijzer
en stukgoederen op weg van Hamburg naar
New York. Tien passagiers maakten de over
tocht mee. In Het Kanaal voer het regel
recht de storm tegemoet. En met die dertig
graden slagzij was de positie wel zeer hache
lijk.
Onmiddellijk voeren schepen ter assistentie
uit. De Engelsman Sherbourne en de Ame
rikanen Southend en General Greely bereik
ten de Flying Enterprise het eerst. Een vijf
tigtal opvarenden, onder wie de passagiers,
sprongen in opdracht van Kurt Carlsen twee
aan twee overboord en werden door de sche-
Een opgepikt. De tien passagiers arriveerden
ort daarna in Rotterdam.
Kurt Carlsen bleef aan boord. ..totdat ik
op sleeptouw word genomen of zink". Hij
dankte de schepen voor de bereidwilligheid
hem te helpen, maar hij weigerde hardnek
kig leder aanbod om hem van het gevaar
lijk hellende vaartuig te halen.
Op 2 januari kwam de Amerikaanse tor-
pedooootiaeer John W. Weeks in de buurt
var. de Entemrise. Maar het bleef
bij een „stand-by", want Carlsen liet zich
ook nu niet overreden, het schiD te verlaten.
Intussen was het met ziin voedselpositie
niet al te rooskleurig gesteld. Hij leefde van
gedroogde groente, thee en bier. Van de
Amerikaanse tomedobootjager werd genro-
beerd hem in ieder geval aan proviand te
heioen Langs een lijn werd hem voedsel ge
bracht.
De Amerikaanse reder had intussen de
snelste sleepboot van Engeland opdracht ge
geven uit te varen en te ort>beren de Flving
Entemrise vast te maken De Turmoil
ging op weg om die iob oo zich te nemen.
In de morgen van vrijdag 4 januari was hij
in de nabijheid van het geteisterde schiD aan
gekomen. Ook de Franse slpenhont Abeille
was toen in de buurt. De John Weeks was
afgelost door de Willard Keith, eveneens een
Amerikaanse tomedobootjager.
MISLUKT
De eerste pogingen om het schip vast te
maken, mislukten Het schin maakte soms
een slag'ij van tachtig graden Een nieuw
waagstuk schokte de wereld, toen op een ge
geven moment de 27-jarige stuurman van de
Turmoil. Ken Dancy, de sprong deed naar
de Hving Entemrise Voor kapitein Carlsen
betekende dat een grote steun, omdat hij nu
een hulo had. die hem kon assisteren, als de
tros wppr van d» sleepboot naar hem werd
overgegooid
De Fiving F"»erprisp kwam al schuiner
te liggen en het werd voor de beide
mannen moeilük zich over het schip te be
wegen en het gevaar van volledig kanseizen
d®»»WvM»iA!«r On ?ondag fi iaruari
werd het weer helder en de zee iets minder
ruw Van lie gelegenheid maakte de schip
per van de Turmoil gebruik een lijn over te
gooien en vast te maken. Er was weer
hoop
Het leek er op, da» de Flvlne Entemrise
was gered De wereld, die met «nestige
snannin» de sirüd had gevolgd, inlchte. Uil
alle delen van de wereld werden telegram
men naar K'irt Carlsen gernnden. Engeland
maakte zich klaar om de kanlteln en de
stnnrmm van de Tnrmell een grootse hnldc
te bereiden. De Vereniging van Koonvaardij-
jfflcleren overwoog hem het erelidmaat
schap aan te bieden.
KABEL BRAK
En toen. toen iedereen dacht, dat het kar
wei was geklaard, brak de kabel. Onmiddel
lijk werden pogingen in het werk gesteld het
schip voor afdrijven te behoeden. Maar een
tweede keer kon niet meer worden vastge
maakt. De Flying Enterprise dreef met zo'n
snelheid, dat de sterke Turmoil hem nauwe
lijks kon bijhouden: Men was toen 57 mijl
van Falmouth. Hoge zeeën stortten zich over
het zwaar gehavende schip. Kurt Carlsen en
Ken Dancy begrepen, dat het «schip verlo
ren was. Zij vroegen of er kans zou bestaan,
dat een helicopter hen van het schip zou ko
men afhalen. Het ruwe weer maakte dit on
mogelijk Daarom draaide de Turmoil bij.
De beide zeelieden sprongen overboord en
wisten de sleepboot te bereiken. Een paar
minuten nadien meldde schipper Parker, dat
alles met de mannen o.k. was en dat hij
koers zette naar Falmouth.
Het einde van de Flying Enterprise nader
de. Rond het schip dreven al stukken van de
lading. Nog eenmaal zag kapitein Kurt Carl
sen het schip, waarover hij het commando
had gevoerd. Toen zonk het weg. De golven
sloten zich. En slechts een olievlek herin
nerde nog een paar seconden aan een groots
drama.
HULDIGING
Kurt Carlsen en Ken Dancy viel een groot
se huldiging ten deel. Als helden werden zij
ontvangen, eerst in Londen en kapitein Kurt
Carlsen later in New York. Tal van onder
scheidingen vielen hun ten deel. Uit alle de-
'en van tl" wereld bereikten hen gelukwen
sen. Handtekeningenjagers vleien hen dagen-
'ang lastig. Pub'iciteitsagenten trachtten con
tracten met hen af te sluiten. Zij wezen ze
lachend af.
Het is alles tien jaar geleden. Roem duurt
slechts kort. De naam Kurt Carlsen en de
naam Ken Dancy zijn in de vergetelheid ge
raakt. Men zegt: Flying Enterprise? O ja,
dat schip van die kapitein, die er niet af
wilde en die bijna mee naar de diepte ging.
Nog eenmaal zijn ze in de publiciteit ge
komen Toen een paar jaar later werd ge
tracht het schip te bergen. Tal van geruch
ten verspreidden zich. Het schip zou goud aan
boord hebben gehad van Duitse emigranten,
die zich in Zuid-Amerika wilden vestigen
Niets van die geruchten kon op waarheid
worden getoetst. Wel werden door een Ita
liaanse bergingsmaatschappij later postzak
ken met grote geldbedragen gelicht, naast
een aantal auto's en een hoeveelheid ijzer.
Zo er met de Flying Enterprise een geheim
is geweest, dan is dat met het schip ten on
der gegaan Niemand zal ooit het rechte er
van weten.
Kurt Carlsen werd naamgever van een
nieuw schip van de maatschappij. Het
laatste wat men van hem heeft gehoord
is, dat l\ij er gezagvoerder op werd. Hij
schijnt een rustig bestaan te leiden met
zijn vrouw en kinderenen met zijn
herinneringen.
Ken Dancy heeft de zee de rug toege
keerd. Hij leeft ergens in een Engelst
kustplaats.
Roem is kort. Na tien jaar zijn twee
mannen, die door de hele wereld als hel
den zijn bejubeld en wier naam eens op
aller lippen was, totaal vergeten. En toch
is het allemaal nog niet zo lang geleden ge
beurd.
Twee stippen aan de railing van een bijna gekapseisd schip: dat waren kapitein Carlsen
en de Engelsman Ken Dancy, die naar de flying Enterprise oversprong.
JTOE ZULLEN wij het Kerstfeest vieren? De dingen doen, die de
meeste mensen „van goeden slappe) wille" doen? Een lekker
etentje, wat kerstliedjes zingen bij de engeltjes in de kerstboom in de
gezellige beslotenheid van het eigen huis, je een beetje vervelen
Of zullen wij werkelijk van goeden wille zijn, nederig onze tekort
komingen bekennen tegenover Jezus, een blij en zinvol feest ervan
maken, waarin wij de engelen even écht horen zingen? Zullen wij
weer luisteren naar het verhaal van Jezus' geboorte, écht, diep in ons
luisteren?
Dan gaat ook voor ons de hemel
open, dan wacht ook ons de blijde
boodschap. Dan is het oude Kerst
feest geen sleur meer, maar nieuw,
verblijdend en verrassend nieuw.
Ach U zult dergelijke woorden
wel vaker gelezen hebben, U zult
de Kerstliederen, het Kerstverhaal
wel vaker gehoord hebben. Toch
luister er naar met nieuwe oren en
dan „vTiezen de Kerstgedachten
niet weer vast binnen enkele nach
ten", omdat ze zo springlevend zijn
geworden, dat ze elke vorst kunnen
weerstaan.
Een spiegel
Luister dan naar Jules de Corte,
die zijn „Liedjes rond de Kerst"
voordraagt op Philips 422490 PE.
Hji houdt onder het mom van een
lichte spot de mensen een spiegel
voor, waarin ze hun kleinheid er
kennen, en hij brengt ze terug naar
het oprechte Kerstfeest. Luister
ook naar Johan Schmltz, die heel
rustig en sober hef Kerst-evangelie
uit Lucas 2:1-20 voorleest, waarbij
het Haags Kinderkoor onder Mari-
us Borstlap voor muzikale illustra
tie zorgt: (Philips 422552 NE).
Want gezongen is er bij het
Kerstfeest altijd. De engelen zon
gen „Ere zij God in den hoge en
vrede op aarde bij mensen des
welbehagens". En de mensen heb
ben het nagezongen, zingen het nog
steeds na in vele toonaarden en in
vele talen. De mensen maakten in
hun lied er van alles bij, vertelden
over het arme stalletje met de os
en de ezel. vertelden hoe koud het
was, hoe Maria het Jezuskindje in
doeken wikkelde en hoe Jozef een
papje kookte. Herkent U onze oude
Kerstliederen er in? Ons land be
zit een kostelijke schat van Kerst
liederen, waarvan sommige van
heel oude datum zijn.
Mooie collectie
Op de beide Kerstplaten Vrolijk
Kerstfeest I en II vindt U een mooie
collectie, waaraan veel vreugde te
beleven is. Het Haags Kinderkoor
onder Marius Borstlap zingt ze,
Piet Kraak begeleidt op het orgel
en een klein orkestje steunt ook de
heldere en strakke kinderstemmen
(Philips P10087 R en Philips P10928
R). In de Middeleeuwen ontstonden
heel veel Kerstliederen en zij heb
ben dezelfde blanke vroomheid, de
zelfde vreugde aan talloze kleine
details, dezelfde naïveteit, die men
op de schilderijen van de Vlaamse
en Nederlandse primitieven treft.
Het oudste loflied op Christus' ge
boorte, dat in West Europa in de
volkstaal is gedicht, vindt men in
Nu syt wellecome. De oudste vind
plaats is het Evangeliarium van
keizer Otto III (pl.m. 1000 jr. na
Chr.), waar een fragment van
tekst en melodie staat: Syt wille-
koftien heirre Kirst, Want du unser
aire here bist.
Deze leis (de naam komt van
Karl Richter dirigeert de Holte
Messe van Bach en deze grote Bach-
kenner zet een imposant geheel van
koor, solisten en orkest in een glas
heldere bouw uileen. En ook de
geestelijke achtergrond beheerst h{j
volkomen!
zich
Jules de Corte weet meesterlijk de
menselijke zwakheden te schetsen
in z{jn liedjes rond de Kerst. Maar
hij houdt ons ook de positieve waar
den van het menselijke leven voor
en daar komt het op aan.
zongen. En dat gebeurt i
De Hervorming
Met de Hervorming ontstaan
weer nieuwe Kerstliederen. Luther
zocht welbewust aansluiting bij het
oude volkslied, dat alom bekend
was, en zo schiep hij een van de
mooiste kerstkoralen „Vom Himmel
hoch". en zo werd ook het oude
„Es ist ein Ros' entsprungen" een
Protestants kerstlied, waaraan Mi
chael Praetorius de definitieve
vorm gaf. Beide liederen zijn in
ons land opgenomen en populair
geworden. Maar ook kennen wij
een bijzonder mooi kerstlied, dat
Vondel dichtte: „O Kerstnacht,
schoner dan de dagen", waarop
een zeldzaam gevoelige melodie
staat, die al de droefheid
naderende kindermoord
In de Romantiek,
het Rationalisme het religieuze le
ven nieuwe impulsen krijgt, ko
men er weer nieuwe kerstliederen
bij en het is dan dat het beroemd
ste lied gecomponeerd en ge
dicht wordt: „Stille Nacht, heil'ge
Nacht" door de onderwijzer Franz
Gruber en de pastoor Jozef Mohr
in het Salzburgse Oberndorf. Wist
u, dat pas in deze 19e eeuw de
gewoonte kwam de kerstboom in
huis te halen en op te sieren?
Over de romantische kerstliederen
behoef ik niet uit te weiden. Die
kennen wij allemaal uit onze
jeugdjaren! En ze staan ook op
beide platen. Wilt u ze in het Duits
horen, welnu, de D.G.G. brengt de
plapt uit Lieder zur Heiligen
Nacht (D.G.G.LPE 17070), waar
op een groot koor en orkest deze
laten klinken.
Honegger
Maar er is ook een compositie,
die van traditionele kerstliederen
gebruik maakt, n.l. Arthur Honeg-
ger's Cantate de Noël. (Philips
N00749 R). Een moderne composi
tie dus, geboren uit het gevoel, de
emotie van de moderne mens. Ze
is geschreven voor baritonsolo,
kinderkoor, gemengd koor, orgel
en orkest, en opgedragen aan Paul
jacher, die in 1953 de eerste uit
voering ervan gaf en die ook de
litvoering op deze plaat leidt.
Daaraan werken mee Michel Roux,
aariton, het koor Elisabeth Bras-
seur, de Petits Chanteurs de Ver-
mailles, Maurice Duruflé, orgel en
het Lamoureux-orkest. Het orgel
:et In en dan volgt het orkest. Het
koor begint donker en zacht en
stijgt dan aangrijpend op de klacht
im redding: „De profundis clama-
vi ad te Domine: Uit de diepten
-oep ik tot U, Heer". Maar het
underkoor belooft: Freue dich.
iald kommt Emmanuel. En dan
klaart de wanhoop op. De bariton
kondigt Christus' geboorte aan:
Vrees niet, Ne craignez point
De vreugde barst los. Van alle
kanten worden kerstliederen aan
geheven: Es 1st ein Reis entsprun
gen, 11 est né le divin enfant, Vom
Himmel hoch ihr Engelein kommt,
O du fröhliche, stille Nacht, heil'ge
Nacht. De hele wereld juicht, er is
vrede, de belofte is ingelost. Ho
negger schrijft hier een geniaal
contrapunt, past in de combinatie
van Franse en Duitse kerstliede
ren polyritmiek toe. Op het pifi-
vivace volgt als een zich verwij
dende kring van lofzang een lar
ghetto en het slot brengt een pa
rafrase op het „Laudate Dominum
omnes gentes". Een zeer geïnspi
reerd werk, dat de angst van on
ze tijd in zich vat maar dat ook
de hoop uitdraagt. Een enerveren
de kerstplaat voor onze getour
menteerde tijd. zou men zeggen
Vroeger was het rustiger.... Wer
kelijk?
Voor fijnproevers
Dan is daar de Engelse plaat
„Music for the feast of Christ
mas" (Argo, RG 148), een plaat
met de rust van de polyfone a cap-
pella zang, maar ook met de won
derlijk droefgeestige schoonheid
van het Salvete flores Martyrum,
die op de Bethlehemse kinder
moord doelt, alsook van het oude
Coventry Carol, die twee jongens
sopranen aandoenlijk zingen. Het
is een plaat voor fijnproevers, die
weten te genieten van Gibbons
„This is the record of John", van
William Byrd's tere ..An earthly
tree, a heavenly fruit". Palestri-
na's „Dies Sanctificatus" en Swee-
linck's „Hodie Christus natus est"
vinden hier ook een plaats. Mede
werkers zijn het koor van de Ely-
kathedraal, de Renaissance Sin
gers William Jeremiah en Richard
Swabey, jongenssopranen, John
Whitworth, contra-tenor, Arthur
Wills, orgel en leider is Michael
Howard.
Maar muziek voor iedereen is
heel beslist de plaat, waarop I Mu
sici, het beroemde Italiaanse ka
merorkest, Kerstconcerten speelt
van Corelli, van Torelll. van
Manfredlnl, van Locatelli (Philips
L 09005L). Verrukkelijke muziek,
voornaam en sierlijk. Elk van deze
vier Kerstconcerten bevat een Pas
torale. als 't ware een muzikale
schildering van het liefelijke „hof-
ken", waarin de kleine Jezus met
Maria en Jozef vertoeven. Want
roepen de Middeleeuwse Kerstliede
ren het picturale beeld van de pri
mitieven op, deze muziek vult de
schilderijen van de Italiaanse
meesters aan, die zoetere, zachtere
Madonna's in heerlijk, warme tui
nen afbeelden. Ze wiegen 'iet Kind
je, ze aanbidden het en alles is
rust en vrede. Zo belangrijk was
deze Pastorale, dat men het gehele
werk Pastorale noemde: „Concerto
in forma di Pastorale per il San-
tissimo Natale", ofschoon het con
cert de normale vorm van het con
certo grosso heeft.
Deze concert! grossi werden ln de
Kerstnacht in de kerk gespeeld,
vaak door een extra groot strijkor
kest. De oorsprong van deze ge
woonte die in de 18e eeuw in ge
heel Italië werd nagevolgd, ligt in
Bologna, waar een beroemde viool-
school was. En Corelli nam deze
gewoonte naar Rome .nee. Het was
een groot uiterlijk vertoon en het
had met het beleven van het Kerst
feest eigenlijk niets meer te maken.
Maar het blijft prachtige muziek,
helemaal geschreven op de klank
welluidendheid.
hier niet Bach's Weihnachtsorato-
rium bespreken. Deze cantatency-
clus zal zeker op de een of andere
wijze in deze tijd te beluisteren
zijn. Maar er is kort geleden een
werk van Bach uitgegeven, dat
voor alle kerkelijke hoogtijdagen
past, nl. de Hohe Messe. En op
deze uitgave D.G.G., A.P.M. 14190-
14192 wil ik hier speciaal de aan
dacht vestigen. Want zij bergt een
vrijwel ideale vertolking van Karl
Richter, de grote Duitse Bach-ken
ner, die hier het Milnchener Bach-
koor en het Münchener Bach-orkest
dirigeert, terwijl als solisten mee
werken Maria Stader, sopraan, Her-
tha Topper alt. Ernst Hafliger, te
nor, Kieth Engen, bas en Dietrich
Fischer-Dieskau, bas. Er wordt
hier werkelijk verbluffend gezongen
door het koor, zodat het dikwijls
zeer ingewikkelde contrapuntische
weefsel steeds helder en goed te
volgen blijft. Ook de solisten voe
gen zich volkomen in het geheel, al
springt Dietrich Fischer-Dieskau er
even uit door zijn sublieme stern
en tekstbeheersing. Maar Karl
Richier's visie domineert, zijn tem
pi zijn bepalend, hij bouwt de con
trasten tussen de delen, hij ver
leent de expressie die kenmerkende
afwisseling tussen de verhevenheid
van het Godsbesef en de innige
vroomheid van de mens. Juichend,
dansend laat hij.de muziek klinken,
zoals „Et resurrenit": de Heer ls
opgestaan. Dichtte de Middeleeuw
se dichter niet „In den hemel staat
enen dans, alleluia"? Dan weet hij
een bijna mystieke verstilling te
brengen in „Et Incamatus est", en
het „Credo in unum Deum" zet hij
in met een rotsvaste zekerheid.
Zingende kinderstemmen horen bjj
het Kerstfeest. Met hun zuiver en
rein geluid roepen zij de blijheid
van Christus geboorte op.
Want wat ls de Hohe Messe
eigenlijk? Uitgangspunt vormt de
„Missa", die Bach in 1733 schreef
speciaal met de bedoeling hofcom-
ponist van de Koning van Saksen te
worden. Deze Missa omvatte hel
Kyrie en het Gloria, zoals toen ge
bruikelijk was in de Lutherse li-
turgie. Toen Bach in de jaren 1738
en 1739 een verzamelband van
composities aanlegde, voegde hij
achter deze Missa het Svmbolum
Nicenum. het Credo dus, dat uit
1732 stamt, verder het Sanctus
ontstaan in 1736. alsook de delen
Osanna. Benedictus. Agnus Dei en
Dona Nobis Pacem, die in 1738
1739 geschreven zijn. Het zijn dus
eigenlijk vier afzonderlijke delen,
die ook elk apart uitgevoerd zou
den kunnen worden. Bach deed
dit ook. getuige het Gloria. Mer
weet, dat het Sanctus (let eens op
het elkaar toeroepen van het Hei
lig. Heilig, Heilig door de twee
driestemmige koren, zoals ook in
Jesaja staat) diende ter inleiding
van het Avondmaal, en dat het
Osanna tot en met het Dona Nobis
Pacem gezongen werd onder het
Avondmaal, als begeleidende mu
ziek dus.
Later
Bach
Vertegenwoordigen deze Italiaan
se Kerstconcerten de wereldse
kant van het Kerstfeest, met de
muziek van Bach is het anders ge
steld. Voor Bach was de godsdienst,
de kerk, een diep ernstige zaak. De
Bijbeltekst trof hem altijd in het
merg en daarom bezit zijn muziek
een religieuze waarachtigheid, die
de toehoorder tot eigen religieus
beleven brengt. Bach's Kerkmuziek
is daarom meer dan een uiterlijke
schone vorm met welgekozen wen
dingen. zij ls... kerkmuziek ln de
ware zin des woords. Nu zullen wij
Zó!
Ja. zó moet de „Hohe Messe"
klinken! Zó. met de schetterende
Bach-trompet. door Adolf Scher
baum meesterlijk bespeeld, boven
alles uit in het Gloria, zó moet de
plechtstatige .inzet van het Kvrie
eleison genomen worden, als een
barok, in statige plooien vallend
rouwgewaad. met de aanroep
„Heer, erbarm U" Wij zouden nog
wel honderd en een voorbeelden
willen geven van de juistheid in
Karl Richier's interpretatie. Maar
men luistere zelf. het liefst met de
partituur erbij. Hoe groots wordt
hier de houding van Bach's Hohe
Messe verwezenlijkt. Heeft de Hohe
Messe dan helemaal geen engere
binding met het Kerstfeest? Ja ze
ker, Bach heeft het Gloria tn 1740
uitgevoerd en volgens de aanteke
ning op Kerstmis- „Festo nativita-
tia Christi".
Maar later, toen men niet meet
begreep waarvoor de afzonderlijke
delen gediend hadden in de litur
gie, dacht men, dat ze één geheel
een Mis, vormden en men verge
leek haar met Beethoven's Missa
Solemnis ln 1845 duik! dan voor
het eerst de naam Hohe Messe"
op, ook wel de ji-moll »b-moll)
Messe" genoemd Toch lig» er we!
een band tussen de delen De grond
toonsoort is D-dur en wat
essentieel is er ligt aan al
le vier delen dezelfde diepe reli
gieuze overtuiging ten grondslag
Voor Bach bevatte de mistekst
geen woorden zonder zin en
zij wekten in hem de weerklank
die ook wij moderne mensen, on
dervinden.
Hij geloofde aan Christus. de
Heer. die komt als het licht in de
duisternis, precies zoals wij gclo-
loven ln de Genade van onze Here
Jezus.
Hoe zullen wij het Kerstfeest vie-
DRA. H. E KOKEE
VAN DEN BERGE
Mijl
mijl vorderde de sleep. Schepen
