Van spelen om te leren naar spelen om te sehreenwen...? MOEILIJK Kreeg zoonlief eens priktol, nu wil een vuur-raket seen hij ft 'VlEl'WB LEIDSCflE COURANT MAANDAG 20 NOVEMBER 1961 haar tol speelde: „Nooit loopt mijn drijftol zonder sla gei toont houd ik op, dan loopt hij niet!" Al denkend en peinzend over en spelend met de tol gaat het brave kind dan verder: „Ik heb in al dat slaan verdriet en zal om ander speelgoed vragen". Wanneer zij ten slotte bemerkt, dat ze zonder de slagen van haar vader niet „naarstig" haar huiswerk maakt, roept zij schreiend en vol spijt uit: „Foei, dat ik van een tol moet leeren met vlijt te werken zonder dwang! 'k Wil tot mijn straf mijn leven lang geen ander speelgoed meer begeeren!" Tenminste zo stelt de dichter van stichtelijke „Gedigtjes voor lieve wigtjes", Hieronymus van Alphen, de zaken voor Ook was het niets ongewoons een Flipje te horen zeg- gen: „Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen, waar om zou mij dan het leeren verveelen?", om er met stralend gezicht aan toe te voegen: Mijn hoepel en prik tol verruil ik voor boeken..." Alles nog steeds volgens i Alphen. t Ma' J^AT MOET het voor de ouders van zo'n 2 euwen geleden een heer- jjke tijd zUn geweest, j Onder al die opvoedlngs- roblemen. Want ze wa al en braaf, al die Saartjes, in d*utjens. 'ieesjens en ;rtreteetJes- Zo braaf zelfs ioem£toonstelllng is genoemd, de Jmeiyk de antieke pop- Vofnkollektle van mevrouw is del Burkij-Bartellnk olt noemgrk Vronesteyn ln Voor- org. Plechtig haalt zij een lorm plakboek uit de 1st, waarop met grote side knrrode letters staat „Het er v^tve Saartje". „haar" ;Je wel te verstaan. LHet kind uit de 18e en -1 Je eeuw nam zo'n heel Idere positie ln de maat- Mjhappij in dan het kind N^n tegenwoordig", zegt ze. eilct waren kleine grote ensen, met miniatuur igjote mensen kleren en tote mensen-manieren", yak poppen van mevrouw BrkU zijn als het ware ktbare herinneringen aan 1 opvattingen, die men loeger over de opvoeding eip het kind had. Ze heb- m allemaal stijve uitge keken gezichten. Het '°>ve Saartje, dat er mee pelde vond ze nu een lok het nageslacht vindt i mooi, maar dan uit ordering voor een stuk- 4 cultuur van vroeger waarvan de over- jelen langzaam maar uit ons land ver in. Dit bemerkte me- Burkij ongeveer jaar geleden. Als uit Pa- t haar Claudine meege- fraaie pop. jnpleet met lange rok- onderrokken en broek kanten. Waar moest 1 kind op zitten? Juist toen mevrouw Burkij winkel op zoek was gehikt poppenstoeltje ii bemerkte ze, dat er in die win- grote doos oud-speelgoed klaar verzending naar Amerika. I vond het vreselijk" vertelt ze nu hdben direct aan het verzamelen ge- dat wil zeggen aan het bedelen d( leuren bij vrienden en kennissen, i ziedaar, er waren altijd nog wel te vinden, die een „erf- hadden. „De verzameling groei- groeide, totdat ik zowat strui- r mijn poppen, die overal met beschilderde houten, wassen en r porseleinen koppen in mijn kamer voor zich uit zaten te staren", w Burkij heeft toen haar col twintig poppen, met bijbeho- geheel ingerichte slaap- en eet- in bruikleen gegeven aan Museum mr. Simon van Gijn ln [recht. De tentoonstelling heeft nu paar Jaar gedraaid en er zijn on- 5000 bezoekers gekomen, irlingfoewcl er toch wel een groot aan Kinderen de poppen-expositie komen It gelf^^en' 's °Pvahend. dat dezelfde moderne jeugd. Met een trots gezicht houdt zj) een miniatuur „kind-ln-'t-kant" vast met haar wassen handjes. Haar rok Is „van wege de hygiëne en het makkelijke werken" van donker fluweel. Vanonder haar neepjesmuts kjjkt ze naar de jonge moeder ln een prachtig alweer mi niatuur hemelbed. Toen een vader met zijn kinde ren de tentoonstelling be zocht vroeg zijn zoontje hem „Vader wat ls een baker?" Mevrouw Burkij lacht eens hartelijk wan neer ze dit grappige voor valletje vertelt. „Waar waren we ook al weer gebleven?" O ja, het museum in Dordrecht. „Op het ogenblik is de ten toonstelling al opgebro ken en is men bezig met de voorbereidingen voor de verzending, wantde ge hele verzameling gaat naar het nieuwe Voorburgse museum Swaansteijn, waar de collectie permanent waarschijnlijk vanaf het begin volgend jaar te be wonderen zal zijn. Me vrouw E. Kanter Cremers zal dan tevens haar col lectie antieke kledingstuk ken daar tentoonstellen. Dat deze collectie anüeke poppen een hele waarde vertegenwoordigd, blijkt wel uit de volgende voor vallen, die mevrouw Bur kij ons glimlachend ver telt De waarde van zo'n oude pop is moeilijk te schatten, het is maar net „wat de gek er voor geeft". Zo kwam ik bij een antiquair eens een prachtige pop tegen. Die moest en zou ik hebben. Ik heb haar toen geruild voor een antiek gouden horloge! Ook moet ik niet toevallig naar de stad gaan om jas of een jurk te gaan kopen, want Het fraaie paard, oorspronkelijk af komstig van een draaimolen staat te pronken ln de kamer van mevrouw Burkij In Voorburg. Liefst 135 gul den heeft zij voor dit houten antieke dier betaald. De amazone heeft zjj zelf aangekleed, met antieke stof fen en naar het achttiende eeuwse model. Het Friese kakstoeltje lijkt klein en nietig naast dat grote beest. Toch vertegenwoordigt het een vrij grote waarde, zoals al het antieke speelgoed, dat men hoe langer hoe moeilijker kan krijgen. kom ik dan in de buurt van een anti quair, dan ben ik verloren. Zoiets gebeurde met m'n paard. Ik liep te zoeken naar een mantel, toen ik plotseling voor het raam dit draai- molenpaard zag staan: mevrouw Burkij wijst in de kamer, waar het houten dier staat te pronken. In plaats van een jas kocht ik toen het paard voor 135 gul- Brave Saar, die wel een meter hoog ls, was ook niet zo goedkoop. Bloot was ze ongeveer 200 gulden. Nu heb ik wat antieke lappen op de kop ge tikt en haar daarmee aangekleed, pre cies volgens de in de 18e en 19e eeuw gangbare modellen, nu zal ze waar schijnlijk 300 a 350 gulden waard zijn. Trouwens het bureautje en het toi lettafeltje voor Keetje en Daatje waren 200 en 350 gulden en ga zo maar door. Vanonder een tafeltje in de eetkamer haalt mevrouw Burkij plotseling een Clark vermaakt zich best met de enorme witte hond. die hy meteen maar „Lady" heeft gedoopt. Het leu ke Is, dat hy piept, wanneer je hem in zyn staart kn{jpt. Clark weet dat niet, dat zyn vader, of misschien wel de Goede Sint ettelijke tientjes zal moeten neertellen om hem dit wollige dier cadeau te geven. Bri gitte ls moderner Het afvuurslatlon heeft meer haar interesse. Het ls me dan ook wat, dat er. na een paar ma nipulaties prachtige pUlen uit schieten. antiek klein ladenkastje tevoorschijn. Enthousiast trekt ze de laden open en toont een piepklein onderbroekje met kantjes, en kijk, een boereschort, en nog een paar kousen en hier nog een gebreid hemd. Ook heeft mevrouw Burkij nog een klein korsetje, want zonder zo'n gevalletje kon kind noch pop in de stijve jurken met meters tres en rijen knopen en ruches en kant jes. Hoe vervelend ze het misschien ook vonden, die Brave Saartjes en Bet- jes en Coosjes, deden zulke kleren aan, want „de kinderdeugd werd al- zy het dan een miniatuur vooj een goede honderd gulden. 0 Zelfs de skelter, die momenteel zo'n opgang maakt kan zoonlief in een klei ne uitvoering krijgen. Droomden de brave Saartjes vroeger van een „drijf tol"? Kleine Robbie van zes jaar moet een skelter hebben. Hij is er al een paar weken zoet voor geweest. Het is im mers gauw Sinterklaas! En wie weet De goede Sint heeft het moeilijk deze dagen. Al maar verlanglijstjes. „Nu al?" denkt hij. Ik ben nog niet eens in Ne derland of ze beginnen al. Laat me toch eerst even uitputten van die vermoei ende reis. In leder geval ls de goede Sint zo goed niet of hy moet de warenhuizen weer af. Hy schrok wel even van al die raketten en afvuurstatlons. SJonge- sjonge, denkt hy, dat was ln myn tyd anders.... De kinderen van tegenwoor dig stellen hoge eisen. Vooral schrikt de Sint wanneer hy die speelgoedpoppen evengroot als een kind ziet. Een jongetje, met sproeten; hy heeft geen poppen- maar kinder kleren aan. Honderdvyftig gulden voor een „broertje", tja, 't is me wat", denkt de goeierd. Ook op de poppenkleren kykt de Sint zyn ogen uit. 0 De poppenmode is ook al veranderd. Maillots, spykerbroeken, avondtoiletjes naar het laatste model, bontjasjes enzo voort By „Teddy the manager" blijft Sint verwonderd staan. Hy draait nummer op het rode telefoontje. Op het bureautje van Teddy het bruine beertje gaat nu de telefoon bellen rustig neemt Teddy de hoorn vai toestel en vertelt hoe de zaken staan. Mmm, twaalf gulden, dat gaat nog. dat is wel iets voor Pietje, die doet de laatste tyd zyn huiswerk wel goed 0 Ook voor de kleinere kinderen kykt de Sint al druk naar cadeautjes De enorme „knuffelbeesten" vindt hy wel aardig. Het praktische ervan is, dat wanneer ze vuil zyn geworden zo in de wasmachine kunnen als nieuw uitkomen. De grote witte poedel kost ruim vyftig gulden en rose konijn ongeveer twaalf. Voor gulden is er nog een enorme hond. Maar vanaf 89 cent vindt hy in een grote bak ook al een troetelbeest. Over wasmachines gesproken: Ook die zyn er te krygen voor de kleine huisvrouw in de dop evenals elektri sche naaimachines op battery. Grappig vindt de Sint de zogenaamde Kennedy-schommelstoeltjes voor kin deren. Zouden de kinderen hier ook al aan politiek doen?" vraagt de Goed heiligman zich af. Ze zyn er van vyf tig. zestig en vyfenzeventlg gulden. Zwartgelakt met kleurige kussens. De Sint heeft het wel moeliyk met al die eisen en wensen en tenslotte mag hy niet over zyn budget gaanTja, het worden ook zware weken voor de jeugd. Goed huiswerk leren, opletten In In dff i belang in de i oudere ding stellen, geloof, dat de kinderen het wèroï »Pal vonden" gaat Mm V. kAA.ila llr Bi Zo hoorde ik eens een kind zeg toen het een heel klein strijk voor houtskool bekeek: „Wat ''óf. er zit niet eens een draad aan' de baker, (een prachtstuk) brachi JtUykheden met zich mee voor de tllma Ktoe t jaar1* toos wel beloond" zo zeide Hieronymus van Alphen. Maar zouden de kinderen vroeger werkelijk zoveel braver zyn ge weest? Hun 18e of 19e eeuwse hartjes waren waarschynlijk precies hetzelfde als die van de moderne jeugd, maar ja. ze leefden nu eenmaal in de tyd, dat men van het schone gezegde uitging „Kinderen moet men zien, maar niet Tl,TINDER luidruchtig dan nu waren ze een paar eeuwen terug waar schynlijk wel. Wanneer we eens een wandeling maken door de grote wa renhuizen in ons land wordt hcr- haaldelyk onze blik getroffen door de wonderlykste dingen op de speelgoed afdeling. 0 Neem nu bijvoorbeeld het radar- luchtafweerstation. dat op een batterij werkt. Voor 95 gulden kan Jantje of Pietje het in zyn kamertje laten knet teren. evenals de robot van 110 gulden, die pijlen afschiet en baldadig met balletjes gooit Het afvuurstation waar mee men raketten kan afschieten naar alle gewenste planeten het kost byna 100 gulden werkt ook niet zonder 0 En wat zoudt u denken van de xylo foon, met vibrator en al, voor 13 gul den. Voor de minder muzikale kinderen zyn er bouwpakketten van draagbare radio's. En dan natuurlijk niet te ver geten de cowboy- en Indianen-uitrus tingen, compleet met wig-wam en „she riff-toestanden", pistolen en geweren ln overvloed. Hoe meer lawaai hoe beter De speelgoedfabrikanten werken op de slag-zin: „Wat pa kan, kan de zoon 0 Hetzelfde geldt voor moeder en dochter. Pa in een auto? De zoon ook,, Is het niet verleldeiyk voor de kleine Hans at Plet? Al die prachtige auto's zomaar op dc toonbank! Waarom zou hy dlc machtige vuilnisauto niet even mogen proberen! Uitvoer van groente toegenomen a het bedrijfschap voor de groothandel en tussenpersonen in groenten en fruit meldt dat de uitvoer van groenten in de eerste 10 maanden 535 miljoen kg bedroeg of 0*.'* meer dan een jaar tevoren. Die van grove groen ten daalde, doch die van komkommers nam 35' toe. van tomaten 12»'.. van sla 10*,'t. Die van appelen liep met sprongen teug tot minder dan een derde van die van het vergelijkbare Jaar 1959, terwyi Italië juist veel leverde. Dc vraag is ln hoeverre ons afzetsysteem daarvan de schuldige is. De voorzitter verwacht re- delyke prijzen van grenten, voorlopig geen hogere voor fruit en stérk dalende voor sinaasappels. Minder gespaard in oktober Bij dc plaatselijke spaarbanken is in oktober 136,2 miljoen gestort en 126.8 min. terugbetaald. Het spaaroverschot bedroeg 9.4 (vorige maand 11,5, vorig jaar 13,5» min. In dc eerste 10 maanden werd 263,5 <v.J. 255,7) min. gespaard He* inleggerstegocd kwam op ƒ3104,9 miAjoen. de klas, boodschappen doen der. helpen afwassen, kortom: Een braaf Saartje worden, al ls het maar tot 5 december! EXCELSIOR DOET BOD OP DOETINCHEMSE Dc N V. Metaalbuizenfabriek Excel sior zal binnenkort een bod doen. waar- b'j 4 aandelen A van f 100 Doctinchem- sche Ijzergieterij kosteloos verwisseld kunnen worden in 3 aandelen van f 100 Excelsior ten volle winstdelend over 1961 62. Besturen van beide nauwver- wante bedryven willen een grotere een heid vormen met het oog op de Euro- markt en elders. Daarom raad het be stuur van de Doetinchemsche het bod aan, en het noemt dit op grond van ac countantsrapporten gunstig. De Doetin chemsche zal vóór de verwisseling 4*/# jnterim-dividend uitkeren. Mr. G. F. RUn- ders, directeur van Excelsior, wordt di recteur van de Doetinchemsche, wier directeur de heer H. J. Tenkink in de directe van Excelsor komt, terwyi Rynders presdent-drecteur wordt, presdent-commssars van het ene bedyf wordt commssaris van het andere. Ex- selsior maakt het voorbehoud dat vol doende aandelen worden aangemeld cr dat de aandeelhouders een en ander goedkeuren. Walen beraden zieh over federalisme ,,De doodstrijd van de Belgische een heidsstaat is begonnen. Wij, die van di. land houden, hebben maatregelen geno men opdat de doodsstijd van kote duur zal zijn". Deze woorden werden het af gelopen weekeinde gesproken op het congres van de „Mouvement Populaire Wallon dc Waalse volksbeweging van de socialistische vakbondsleider André Rcnard, dat zich in Namen beraadde over het bereiken van zyn twee doel stellingen: het federalisme en dc wijzi ging van de Belgische staatsstructuur. Hoewel enkele sprekers dc mogelyk- heid ter sprake brachten om zonodig langs „buiten-parlementaire weg" het doel te bereiken was het Renard zelf. die an het geweld en de stakingen ufwees Het kwam zelfs tot een inci dent tussen de leider van de M P W en de Luikse hoogleraar prof. Pcrin. Deze had bij de bespreking vanhet rapport over de politieke aspecten van een fe deratief Belgic in heftige termen ver klaard. dat „100.000 Walen hun lot in eigen handen zouden nemen", indien de Belgische regering zou weigeren over dc eisen van dc beweging te onderhande- Rcnard antwoordde hierop, dat dc strijd niet wordt gediend door „woor den, die niet door daden worden ge- door het congres goedgekeurde resolutie wordt geëist, dat dc Belgische' eenheidsstaat zal worden vervangen door een federatie van drie gebieden: Wallo nië, Vlaanderen en Brussel. Jean Heybroek had in het 30 novem ber eindigde boekjaar 1960-61 een bruto- omzctstyging, die de bruto-resultaten gunstig beïnvloedde, tegenover stijging van kosten en belangrijke extra-afachry- vingen wegens de nodige uitbreiding van gebouwen en toonzalen; het eindresul taat belooft gunstig te worden, dc vijf daagse werkweek veroorzaakte- enkele moeilijkheden om aan opdrachten te vol doen. Levensverzekering hoopt op zes m iljard Dc voorlichtingscommissie in het levensverzekeringsbedrijf hoopt, dat het totale bedrag der nieuwe levensverze keringen. als het laatste kwartaal weer een verhoogde belangstelling brengt, in 1961 voor het eerst dc zes miljard zal overschrijden. In drie kwartalen was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek de produktie ruim 4 miljard of een half miljard meer dan een jaar tevoren, en een bruto-vooruitgang van 15,2 Tc. De belangstelling voor kapitaalverzekering nam toe met 45 <vj. 42) van de pro duktie, terwijl die voor renteverzeke ring van 52 tot 50,7 daalde. Ook het aandeel van de volksverzekering ging achteruit. Nieuw-Guinea's oppositie tast Naar aanleiding van dc open brieven van de heren Bonay en Achmad schrijft de Nieuw-Guinea-Koerier: Geen redelyk mens zal htm het recht op een eigen standpunt ontzeggen, maar wel zal men zich verbazen, dat dit niet naar voren kwam. toen het plan-Luns in de Nieuw-Guinea-Raad behandeld werd. Waarom stelde dc heer Bonay. als hy dit plan ongezond achtte, dit niet openlijk aan de kaak? Waarom trachtte hy niet zyn colle ga's de ogen te openen? Waarom stemde de heer Achmad voor de motie-Burwo» hoewel zyn voorkeur uitging naar een heel ander respectabel plan? Aan nemende dat enkele Europese leden de politieke plicht tot bescheidenheid hebben verzaakt, waarom is daartegen niet ln de raad zelf geageerd? Geble ken is dat er kennelyk een oppositia bestaat en daarover kan men zich ver heugen, want dit bewyst dat de raad ondanks alles een echt parlement ls Het enige wat er aan ontbreekt, is dat de oppositie zich van eigen aard bewust wordt, zich organiseert en waar nodig afwijkende meningen duideiyk verkondigt, zonder zich door de tegen- party te laten intimideren. Juist nu zou de heer Bonay, die zich tijdelijk uit de raad heeft teruggetrokken, de in ieder parlement onmisbare rol van leider der oppositie kunnen vervullen Door zich terug te trekken heeft hy de raad on. reoht aangedaan. Maatscliappijniemvs Werf Gusto verwacht over 1961 lagere winst; alle afdelingen waren vol bezet dit kan zo bUjvcn ln 1962, doch hier toe moest men opdrachten aanvaarden tegen scherp concurrerende prijzen en met korte levertyden; voorts stegen de kosten door loonsverhogingen en kortere werktyd, hetgeen sleohtg ten dele werd goedgemaakt door produktiviteitsverho- ging. Holland sche Sociëteit van Levensver zekeringen: Tot commissaris benoemd P. A. Voute, van 1941 tot 31 decem ber 1961 directeur. Cincinnati-Nederland N.V.: President- directeur R. T. Clendering heeft de di rectie aanvaard van Weabherley-Cincin- nati Ltd. In Engeland en wordt opge volgd door L. E. Eberts. vice-president jn de Cincinnati-export afdeling. Noord-Braband My. van verzekering op het leven neemt in december alle rechten en verplichtingen over van de Onderlinge Middenstands-Levensverze- keringsmy. wier verzekerd kapitaal niet boven de f 1441 miljoen kon stygen en die geen opvolger kon vinden voor di recteur G. P. Langeveld die met pen- sioén gaat. Jansen en Sutorius: De omzet belooft dit jaar een nieuw record te halen dank zy uitbreiding van de uitvoer o.a. van vul/sluitingsinstallaties voor zuivelfa brieken en nieuwe produkten zoals vol automatische mineraal waterinstallaties machines voor het vullen en sluiten van plastic-flessen; het personeel werd met veel moeite enigszins uitgebreid; ondanks sterk gestegen kosten en dc kortere werkweek verwacht men een ge- lijkbiyvend resultaat; de onuitgevoerde orders stygen cn waarborgen 8 maanden bezetting in 1962. Timmerman dood na val De 51-jarige timmerman J. H. Dorman uit Harden- berg heeft, tydens werkzaamheden op het dak van een fabrieksgebouw, zyn evenwicht verloren en is van he: dak gevallen. Dc man kwam zo ongelukkig terecht, dat hy zyn nek brak. Vromen en Papierfabriek Doctinchem melden voor het dere kwartaal even gunstige resultaten als over het eerste halfjaar; het vierde kwartaal zal wel geen mindere resultaten opleveren en men verwacht over 1961 zeer goed re- ■ultaat; de vraag js zeer behoorlijk; de nieuwe zeer moderne papiermachine zal de produktie van ruim 12 000 ton waar schijnlijk verdubbelen: zy dient voor zeer dunne soorten en komt te Doetin- chem; eind 1962 0f begin 1963 kan zU gereed komen; men soanrt re*ds lang en hoopt de vrij aanzicnUJke kosten zelf voor het overgrote deel te dekken; door rationalisatie hoopt men het hoofd te bieden aan personeelstekort, toenemende concurrentie en stygende kosten. D rrntach-OverUs.se Lsche Houthandel hoopt op een bevredigend 1961; de om zet was hoger door bUzonder grote vraag naar hout; de problemen van sty gende exploitatiekosten zijn nauwelUks op te lossen; de overspanning op de ar beidsmarkt is meer dan angstwekkend en over de uitkering is geen enkele voor spelling mogeiyk: wel voelt de directie zich betrekkelijk veilig doordat al haar bezittingen nagenoeg zijn afgeschreven en behoorlijke belastingvrije reserves zyn gekweekt; al zUn er geen grote zor gen voor de naaste toekomst men huivert bij de gedachte aan een omslag in de conjunctuur N V. Rijnstaal meldt over het tijdvak 1'5-31/10 1961 alleszins bevredigende re sultaten die dank zij produktiviteits- en omzetverhogingen die van een jaar te voren overtreffen: men Ls goed van bln- en buitenlandse opdrachten voor zowel voor naadloze als gelaste «ta len buizen, zodat bevredigende resultaten te verwachten zyn. Dc stand van 's rijks kas was in guldens op 30 september (31 Debet: liquide middelen 1151 Ned. Bank 927 «493), sal- itabe'en 221 '?0P>. overige 3 (2); korte vorderingen 281 (391), w v gemeen ten 10 (10). provincies 3 '3), gemeente fonds 250 (358), provinciefonds 15 (17). overige 3 (3); credit: schatkistpapier 3825 3759). w v. promessen 1095 (1095). bil- Jet ten 2730 2664); muntbiljetten 68 (70). overige korte schulden 1174 (1175). w.v. PTT 301 «291). andere overheidsbedrij ven 19 (29), rest 854 856). U-Justus

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1961 | | pagina 5